InfoHub Logo

تىرىشىلىك بار جەردە ادىلدىك پەن تەڭدىك نەمەسە ءتۇرلى ماسەلەردى شەشۋگە ارنالعان ەرەجەلەر بولاتىنى بەلگىلى. قوعامنىڭ تىنىشتىعى مەن بەيبىت ءومىر ءۇشىن قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن ءتۇرلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلىپ، كوپتەگەن ەڭبەك شىعارىلىپ وتىردى. بۇگىندە ازاماتتىڭ جەكە قۇقىقتار جانە سوعان جاۋاپتى زاڭ وكىلدەرى بار.

قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى جولىندا جانىن پيدا ەتكەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى جۋرناليست بولعانىنان-اق اقپاراتتىڭ ەل ءۇشىن ماڭىزى زور ەكەنىن بايقايمىز. تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان كەيىن ەلىمىزدە ءبىرشاما وزگەرىستەر ورىن الدى. اتا زاڭىمىزعا دا جاڭارتۋلار ەڭگىزىلىپ، كونستيتۋسيا 1995 جىلى 30 تامىز كۇنى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم نەگىزىندە قابىلداندى جانە 5 قىركۇيەك كۇنى ءوز كۇشىنە ەندى. كونستيتۋسيا 9 تاراۋدان، 98 باپتان تۇرادى. ب ا ق وكىلدەرىنە قاتىستى باپتاردى قارايتىن بولساق:

«ءسوز، شىعارماشىلىق بوستاندىعىنا، ءوز كوزقاراستارى مەن سەنiمدەرiن باسپا ارقىلى جانە وزگە دە نىساندا بiلدiرۋگە، اقپاراتتاردى زاڭدا تىيىم سالىنباعان كەز كەلگەن ءادiسپەن الۋعا جانە تاراتۋعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا كەپiلدiك بەرiلەدى. سەنزۋراعا تىيىم سالىنادى».

2. مەملەكەتتiك ورگاندار، قوعامدىق بiرلەستiكتەر، لاۋازىمدى ادامدار مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ءاربiر ازاماتتى ونىڭ قۇقىعى مەن مۇددەسiنە قاتىستى قۇجاتتارمەن، شەشiمدەرمەن جانە اقپارات كوزدەرiمەن تانىسۋ مۇمكiندiگiن قامتاماسىز ەتۋگە مiندەتتi.

2-1. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىلدى جۇزەگە اسىراتىن مەملەكەتتىك ورگاندارعا جاردەمدەسۋگە مىندەتتى» دەلىنگەن. دەسەك تە بۇل زاڭدار مەملەكەت تاراپىنان دا، جۋرناليستەر تاراپىنان دا ورىندالماي جاتىر.  قاڭتار وقيعاسىنىڭ ءوزى بىزگە اقپاراتتىڭ دۇرىس تارالماۋى ۇلكەن قيىندىقتار الىپ كەلەتىنىنە دالەل بولدى. بيلىك پەن حالىق اراسىنداعى ءتۇرلى ارانداتىلعان اقپاراتتاردىڭ لەگىندە جازعان ازعىرعاندار دا، شىندىق ءۇشىن شىرىلداعاندار دا زاڭ الدىندا جاۋاپقا تارتىلدى. مىسالعا قوعام بەلسەندىسى، جۋرناليست ايگەرىم تىلەۋجان قاڭتار وقيعاسى كەزىندە اۋەجايدى باسىپ الۋ ءىسى بويىنشا 4 جىلعا سوتتالعان. بۇل ءىس بويىنشا تاعى ءتورت ادام 8 جىلعا سوتتالعان. ۇكىم ءالى كۇشىنە ەنگەن جوق. دەگەنمەن «اۋەجاي ءىسى» بويىنشا سوت ۇكىمى قوعامدا سىنعا ۇشىرادى. ارينە، بۇگىنگى كۇندەرى جۋرناليستەردى قۋدالاۋ وتە كوپ، دەگەنمەن سالدارىنا كوز جۇما قاراپ، قالامىمەن شايقاسىپ جۇرگەن ب ا ق وكىلدەرىنىڭ كوبەيۋى قۋانتادى. 

وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قۇقىقتىق ساۋاتتىلىق ماسەلەسى كوتەرىلىپ، حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتى جونىندە ءتۇرلى جوبالار قولعا الىندى.  
سولاردىڭ ءبىرى - ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دا 2012 جىلدىڭ 14ء-شى اقپانىندا «قۇقىقتىق جۋرناليستيكانىڭ بۇگىن دامۋ باعىتى» اتتى كونفەرەنسيا ءوتتى. القالى جيىندا جوعارعى سوت ءتوراعاسى بەكتاس بەكنازاروۆ پەن ب ا ق باسشىلارى قاتىسىپ، ماسەلەلەردىڭ ءجىبىن تارقاتتى. جينالعاندار سوت جۇيەسى سۋديالاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى جانە جۋرناليستەردىڭ قۇقىقتىق ماسەلەسىن تالقىلادى. بەكنازاروۆتىڭ ايتۋىنشا، سوت جۇيەسىنىڭ اشىق بۇقاراعا جاقىن بولۋى جۋرناليستەرگە تولىققاندى اقپارات الۋعا مۇمكىندىك. ال ەڭ باستىسى جۋرناليستيكا فاكۋلتەتتەرىنىڭ ستۋدەنتتەرىنە زاڭ مەن سوت جايىندا دارىستەر وتكىزۋدى قابىلداعانى ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا ماڭىزدى قادام بولدى. سوندا عانا كاسىبي بىلىكتى مامان دايارلاۋعا بولادى. ءوز قۇقىعىن بىلەتىن مامان وزگەنىڭ قۇقىعىن تاپتاماسا، زاڭدى تۇسىنەتىن حالىق تا، زاڭمەن سويلەيتىن جۋرناليستەردە بولادى.

---