InfoHub Logo

جيرەنشە

ءبىر كۇنى جيرەنشە حاننىڭ ۇيىندە وتىرعاندا ءبىر ادام حانعا سىيعا ءبىر پىسكەن قازدىڭ ەتىن الىپ كەلگەن ەكەن. سوندا حان جيرەنشەگە:

— سەن سوزگە دە شەبەرسىڭ جانە ءار نارسەنىڭ بارىنە دە شەبەر شىعارسىڭ، مىنا قازدىڭ ەتىن مەن، حانىم، ەكى حانزادا، ەكى قانىكەي، وزىڭمەن جەتى ادامعا بىردەي قىلىپ ءبولشى، — دەپتى.

سوندا جيرەنشە ويلانباي، پىشاعىن قىنىنان سۋىرىپ الىپ، اۋەلى قازدىڭ باسىن كەسىپ الىپ:

— مىنە، ءسىز ءارى حانسىز، ءارى حالىقتىڭ باسىسىز، بۇل باستى ءسىز تۇرعاندا كىم جەيدى؟ — دەپ، باستى حانعا بەرىپتى. ەكى اياعىن كەسىپ الىپ، ەكى حانزاداعا: «سىزدەر اتاڭىزدىڭ ءىزىن باسىپ، حان بولارسىزدار»،— دەپ، ەكى حانزاداعا بەرەدى. ەكى قاناتىن كەسىپ الىپ: «سىزدەر جاتجۇرتقا بارساڭىزدار، وسى ەكى قاناتپەن ۇشىپ بارارسىزدار»، —دەپ، ەكى قاناتىن ەكى قانىكەيگە بەرەدى. قازدىڭ كوت جاعىن كەسىپ، بايبىشەگە: «ءسىز ءارى حانىمسىز، ءارى بايبىشەسىز، بۇل — قازدىڭ جاياسى. بۇل جايانى ءسىز تۇرعاندا، كىم جەيدى؟» — دەپ، حانىمعا بەرەدى.

— مەن باس جەيتىن حان ەمەسپىن، جايا جەيتىن حانىم ەمەسپىن، اياق جەيتىن حانزادا ەمەسپىن، قانات الاتىن قانىكەي ەمەسپىن، ماعان قازدىڭ ورتاسى دا جارايدى، — دەپ، قازدىڭ بار ەتىن الىپ، ۇيىنە ءجۇرىپ كەتىپتى.

 

جيرەنشە مەن الدار

(I نۇسقا)

ەل اۋزىنداعى شىعايباي، الدار كوسە از-جونىبەك كەزىندە بولدى /10-عاسىر/. جانىبەك قاراۋىندا بولدى. الدار وتە قيالشىل، سوزگە ۇستا ادام بولدى. ءبىر كەزدە حان مەن ءبيدىڭ قاتا ىستەگەن بيلىگىن تاۋىپ، ەل الدىندا ءبىر ويىن اشاتىن بولدى.

جانىبەك كوسەنى ەلدەن جويۋعا بيلەرگە اقىلداستى. تاپقان امالدارى: اۋىر سۇراق قويالىق، سۇراقتى تاپسا، ات باسىنداي التىن بەرەيىك، تاپپاسا، ەلدەن قۋالىق دەپ، ۋادەلەسىپتى.

جانىبەك: «سوندا وعان قانداي سۇراق قوياسىزدار؟» — دەيدى. كوسەنىڭ قاسىندا ەكى شال سەرىگى بار ەدى، ءبىرىنىڭ ساقالى — اق، شاشى قارا، ءبىرىنىڭ ساقالى — قارا، شاشى اق ەكەن. الداردىڭ ءوزى كوسە ەكەن، دەيدى. بيلەرى:

— ءبىرىنشى، كوسە نە ءۇشىن كوسە بولدى؟ مۇنى تاپسىن. ەكىنشى، كوسەنىڭ ءبىر سەرىگىنىڭ ساقالى اق، شاشى قارا، نە ءۇشىن بۇلاي بولدى؟ سونى تاپسىن. ءۇشىنشى، ءبىر سەرىگىنىڭ ساقالى قارا، شاشى اق، نە ءۇشىن بۇلاي بولدى؟ مۇنى تاپسىن، — دەسىپتى. [مۇنى تاپقان جيرەنشە ەدى].

جانىبەك جيرەنشەگە بۇيرىق قىلدى:

— وسى ءۇش ادام ەرتەڭ مەنىڭ الدىمدا جاۋاپ بەرسىن، سونى جەتكىز،—دەدى.

جيرەنشە الگى ەكى شالدى تاۋىپ، كوسەگە قوسىپ، ۇشەۋىن جاياۋ ايداپ، حاننىڭ ورداسىنا اكەلەدى. ورداعا جاقىنداعاندا جيرەنشە:

— اناۋ حاننىڭ ورداسى، حانعا بارىپ، جاۋاپ بەرەسىڭدەر،— دەپ، ءوزى: «اناۋ اۋىلدا جۇمىسىم بار»، —دەپ ءجۇرىپ كەتتى.

كوسە شالداردان:

— حان ءبىزدى نەگە شاقىردى، بىلدىڭىزدەر مە؟ — دەپ سۇرايدى. شالدار:

— بىلمەدىك، — دەپ جاۋاپ بەرەدى. سوندا كوسە:

— بىلمەسەڭىزدەر، مەن ۇيرەتەيىن. حان بىزدەن اۋىر سۇراق سۇرايدى، تاپساق، ءبىر دوربا التىن بەرەدى؛ تاپپاساق، دارعا اسادى، بولماسا، ەلدەن ايدايدى.

شالدار كوسەدەن:

— جانىبەكتىڭ سۇرايتىن سۇراعىن بىزگە ۇيرەت، التىندى سەن ال، — دەپ جالىنادى. كوسە:

— ماقۇل، —دەدى.

كوسە ءبىرىنشى شالعا ۇيرەتەدى:

— مەنىڭ ساقالىم اعارعانى، قايعىم كوپ. ساقالىم قايعىنىڭ قارسى الدىندا تۇردى. شاشىم بوركىممەن قاپتالعاندىقتان، ەشنارسە بايقاماي، قارا كۇيىندە تۇرادى. جانىبەك: «نە قايعى كوردىڭ؟» — دەسە، مىناداي دە:

«قاتىن شايپى، ۇل تەنتەك، ەكەۋلەدى، ەي، حانىم،

وتپەس پىشاق، جۇرمەس ات، تورتەۋلەدى، ەي، حانىم!

ەر قارتايدى، مال تايدى، التاۋلادى، ەي، حانىم، دەرسىڭ»،—دەپتى.

كوسە ەكىنشى شالعا ۇيرەتەدى: «مەنىڭ شاشىم انامنان تۋعاڭدا بىرگە شىعا تۋعان ەمەس پە، بۇل ساقالىم جيىرما جاسقا كەلگەن سوڭ شىقتى ەمەس پە؟ جاسى ۇلكەن شاشىم بۇرىن اعارماي، قايتەدى؟ ەگەر شاشىم جيىرما جاستان باستاپ شىققانى قاتە بولسا، ەلىمنەن سۇرا دەرسىڭ».

بۇل ءۇش جاۋاپكەر جيرەنشەنىڭ شاقىرۋى بويىنشا حانعا كەلدى. جانىبەك:

—  ۇشەۋىڭنەن سۇراق سۇرايمىن: سۇراقتى دۇرىس تاپساڭ، ءۇش دوربا التىن بەرەم، تاپپاساڭ، ەلدەن شىعاسىڭدار، — دەدى. جانىبەك:

—  كوسە، بەت الدىڭدا ەرلەردىڭ ساقالى نە مۇرتى جوق، بۇعان نە سەبەپ؟ — دەدى.

كوسە:

— بوكسەم اكەمە، كەۋدەم شەشەمە ۇساعان، — دەدى. جانىبەك:

— سەنىڭ ساقالىڭ قارا، شاشىڭ نەگە بۇرىن اعارعان، بۇعان قانداي سەبەپ بولدى؟ — دەدى.

بۇلار كوسەنىڭ ۇيرەتكەن ءسوزىن ايتىپ، وتىرا بەردى. جانىبەك ۇشەۋىنە ءۇش دوربا التىن تاستادى. كوسە التىندى حان الدىندا ءوز دورباسىنا سالىپ، كوتەرىلىپ، كەتە بەردى.

ءبىر كەزدە ورداعا جيرەنشە كەلىپ:

— جاۋاپكەرلەر كەلدى مە؟ — دەپ سۇراپتى. جانىبەك:

— كەلىپ، جاۋاپ بەرىپ، قۇتىلىپ كەتتى. شالدارعا ءتيىستى التىندى كوسە مەنىڭ الدىمدا ءوز دورباسىنا سالىپ، الىپ كەتتى. سوندىقتان كوسەنىڭ ۇيرەتكەنى ءبىلىندى، — دەيدى. جيرەنشە:

— قۋ كوسە، شالدارعا وبال قىلعان ەكەن. ەڭ بولماسا، سول جارىم التىندى سوزبەن جەڭىپ الايىن، —دەپ جيرەنشە كوسەنى قۋادى. ۇيلەرىنە جەتكىزبەي قۋىپ جەتىپ، توقتاپ، كوسەدەن سۇراق سۇرادى:

— جەر ورتاسى قايسى، ەل ورتاسى قايسى؟ قۇدايدىڭ حاق بۇيرىعى قايسى؟ —دەيدى جيرەنشە. كوسە:

— جاپ-جاقىن ەدى عوي، —دەپ، موينىن سوزا بەرىپ، قاراپ:

— بايەكە، اتىڭىزعا ءمىنىپ، قاراپ ايتايىن، بويىم جەتپەي تۇر،—دەدى. جيرەنشە اتىن بەردى. كوسە اتقا ءمىنىپ، اۋلاعىراق ءبىر توبەگە شىعىپ، جاۋاپ بەردى. كوسە ايتادى:

— جەر ورتاسى وسى ەكەن. ەل ورتاسى دا وسى ەكەن. ءبىزدى ايداعاندا سەن اتتى، ءبىز جاياۋ ەدىك، ەندى مەن اتتى، سەن جاياۋ، قۇدايدىڭ حاق بۇيرىعى دەگەنىڭ وسى ەكەن، — دەپ، اتىن ءبىر ۇرىپ، جۇرە بەرىپتى. جيرەنشە جاياۋ قالدى. جيرەنشە:

— جىعىلعان جەرىم دە، ۇيالعان جەرىم دە وسى،—دەپ، حانعا كەلدى.

 

جيرەنشە مەن الدار

(II نۇسقا)

جيرەنشە حاننىڭ زامانىندا الدار كوسە دەگەن ءبىر پىسىق بولعان ەكەن. ەل كۇندەپ، الدار كوسە دەگەن ءبىر قۋ شىقتى دەپ، حانعا جامانداپتى. ءبىر كۇنى جيرەنشە حان الدار كوسەنى شاقىرتىپتى. الدار كوسە جاياۋ حانعا كەلىپتى. تەگىندە، الدار كوسەنىڭ جاياۋ جۇرەتىن ادەتى ەكەن. الدار كوسە ۇيگە كىرىپ كەلسە، سالەم بەرگەن، حان سالەم الىپ، قولىن باسىنا قويىپتى. سوندا الدار كوسە ءتىلىن جالاڭداتىپتى. ول ويتكەندە، حان ءوز قۇلاعىن ۇستاپتى، وندا الدار كوسە قارنىن ءتۇرتىپتى دە، قولدارىن قۋسىرادى. سوندا حان وعان باسىن يزەپ، يح پا قىلىپ ەدى. الدار كوسە كەرەگەنىڭ باسىنداعى ءبىر باسپاق ءدىلداسىن الىپ، ءجۇرىپ كەتە بەرەدى. سوندا جيىلىپ وتىرعان الەۋمەت:

— تاقسىر-اي، الگىنىڭ الىپ كەتكەنى نە؟ — دەپتى. حان:

— ءدىلدا،—دەدى.

— تاقسىر! پەندەسىڭ دەپ، ءويتىپ دىلدە العان سوڭ ءسىزدى، ءتىپتى، قۇرتادى، ونى قايتىپ الىڭىز، ءبىز الىپ كەلىپ بەرەلىك، — دەدى دە، ارتىنان ءبىر ادام قۋىپ كەلىپتى دە:

— مەنى حان جىبەردى، «الدار كوسە جەر ورتاسىن كورسەتىپ بولماسا، العان ءدىلدامدى قايتارامىن» دەيدى، — دەپتى. سوندا الدار كوسە:

— جارايدى، مەن جاياۋمىن، اتىڭدى بەرە تۇر. اتىڭا ءمىنىپ كورسەتەيىن، — دەپ، اتقا ءمىنىپ الىپ، جان-جاعىنا قوقىرايىپ قاراپتى دا، جەردەگى باسپاعىمدى اپەرىڭىزشى، -— دەپ، باسپاعىن الىپ، استىنا قويىپ، جەر ورتاسى — وسى سەنىڭ اتىڭنان ايرىلعان جەرىڭ بولادى، — دەپ ءجۇرىپ كەتىپتى. بۇل قايتىپ حانعا بارعاندا ەل حاننان:

— حان، سەن الدار كوسەنىڭ قىلىسقان ءىسپارلارىنىڭ ءمانىسىن ايت، —-دەپ سۇراعاندا حان:

— مەن باسىمدى كورسەتكەنىم — باسقا بالە قايدان دەگەنىم ەدى. ول «باسقا پالە — قىزىل تىلدەن»،—دەپ، ءتىلىن جالاڭداتتى. قۇلاعىمدى ۇستاعانىمدا، ول قۇرساعىن كورسەتىپ، قۇلاققا تيگەن سۋىق ءسوز قۇرساققا بارىپ، مۇز بولار، — دەپ جاۋاپ قايتاردى. قولىن قۋسىرعانى تىلەگىم بار دەگەنى ەدى. ونىڭ تىلەگىن بەردىم. التىن الىپ كەتتى، —دەپتى حان.

 

جيرەنشەنىڭ تاعى ءبىر ايتقان ءسوزى

حان ءبىر كۇنى:

— وسى جيرەنشەنى نەعىلساق تا، جەڭە المادىق، ەندى وسىنى ءبىر جەڭۋگە ءادىس جاسايىق، — دەپ، ءبىر جىگىتكە:

— سەن ەرتەڭ ەرتەرەك ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىپ وتىرىپ، جيرەنشە ۇيگە كىرىپ كەلگەندە قاتتى قىلىپ ءبىر وسىرداعى ۇيدەن شىعا جونەل. سوندا مەن جيرەنشەگە «ۇستا» دەيىن، سوندا نە دەر ەكەن؟ — دەپتى.

ەرتەڭىنە جىگىت حاننىڭ ايتقانىن ىستەپ، جيرەنشە ۇيگە كىرىپ كەلگەندە وسىرىپ، تۇرا جونەلە بەرگەندە حان جيرەنشەگە «ۇستا»، — دەپتى. جيرەنشە جىگىتپەن جارىسا دالاعا شىعىپ، ءبىراز كىدىرىپ، ەسىكتەن قايتا كەلىپتى.

حان:

— ۇستادىڭ با؟ —دەگەندە، جيرەنشە:

— بالاسى قاشىپ كەتتى، اكەسىن ۇستاپ اكەلدىم، — دەپ، ءبىر ادامنىڭ كەپكەن قۋ بوعىن حاننىڭ الدىنا تاستاي بەرىپتى.

سوندا حان ۇيالعانىنان:

— مىناعان داۋا بولماس! —دەپ كۇلىپ جىبەرىپتى.

 

از-جانىبەك، جيرەنشە، كوسە

از-جانىبەك حان سىردىڭ وڭ جاعىندا وتىرادى ەكەن، ءبىر كۇنى سىردىڭ سول جاعىنداعى ەلگە جارلىق قىلادى:

— بايتالدارىم قۇلىن تاستاپ جاتىر، ايعىرلارىنىڭ داۋسى مازا بەرمەيدى، ايعىرلارىن قىرسىن! —دەيدى. ەل حان جارلىعىنان قورقىپ، ساسادى، جىيىلىس قىلىپ، اقىلداسادى. جينالعان جۇرتتىڭ ىشىنەن ءبىر كوسە شىعىپ:

— سەندەر ساسپاڭدار، حاننىڭ جاۋابىن مەن بەرەيىن، ماعان ءبىر تۇيە، ءبىر كەبەجە، شاشى قارا، ساقالى اق ءبىر شال، ساقالى قارا، شاشى اق ءبىر شال جانە ءبىر سەركە بەرىڭدەر! — دەدى.

جۇرت وسى ايتقاندارىن تاۋىپ بەرەدى. سودان كەيىن كوسە حانعا جونەلەدى. حاننىڭ اۋىلىنىڭ شەتىنە كەلىپ:

— حانعا جولىققان كىسى قالاي جولىعادى؟ — دەپ سۇرايدى.

— ءمىنىپ كەلگەن كولىگىن كەيىن تاستاپ، داۋىس ەستيتىن جەردەن «سالەۋمالەيكىم، الديار!» دەپ، قول قۋسىرىپ بارادى، — دەيدى. كوسە ول ايتقاندى ىستەمەي، تۇيەسىنە مىنگەن بويىمەن قاسىنداعىلارىن الىپ، حاننىڭ ءۇيىنىڭ تۇسىنا بارىپ، ۇشكە دەيىن:

— سويلەس-اۋ، — دەپ داۋىستادى. ىشكىم ۇندەمەدى.

— مىنا شىركىنگە كوك تۇندىك كەلىپ قالعان ەكەن، — دەپ، كەيىن بارىپ ءتۇسىپ، ەكى شالدى ەكى جاعىنا وتىرعىزىپ، ءوزى ورتاسىندا شىنتاقتاپ، قيسايىپ جاتادى.

سەركەنى ءتۇسىرىپ، بايلاپ، تۇيەسىن شوكتىرىپ قويادى. حان كوسەنىڭ بۇل ىسىنە اشۋلانىپ:

— انا شالدىڭ باسىن الىڭدار! — دەپ، كىسى جۇمسايدى. حاننىڭ جۇمساعان كىسىسى كوسەنىڭ وتىرعان ءتۇرىن كورىپ، حانعا قايتا كەلەدى.

— وتىرعان ءتۇرى ءبىر ءتۇرلى قىزىق. ءوزى قۋ كوسە ەكەن، ەكى جاعىندا ەكى قارتى بار، ءبىر سەركە بايلاۋلى تۇر. تۇيەسى شوگەرىلگەن، ورتاسىندا ءوزى شىنتاقتاپ جاتىر، باسىن شابۋدى لايىق كورمەدىم، —دەدى.

مۇنى ەستىگەن سوڭ حان كوسەنىڭ جاتقان جەرىنە كەلدى. حان جاقىنداپ كەلگەندە كوسە شىنتاقتاپ جاتقان كۇيىندە:

— سالەۋ-مالەيكىم، الديار حان! — دەدى. حان:

— ۋا، كوسەم، تۇيە مىنگەنىڭ قالاي؟ كوسە:

— تۇيە مىنسەم، قىرىمداعىنى كورىپ، قاۋىپ-قاتەردەن امان قالۋعا سەبەپ بولا ما دەپ ويلايمىن. حان:

— تۇيەگە كەبەجە نەگە تەڭدەيسىڭ؟

— تۇيەگە كەبەجە جاراسپاي ما؟

— ۋا، كوسەم، سەركە الىپ جۇرگەنىڭ قالاي؟

— ە، حانىم، بىلمەيسىڭ بە؟

— بىلمەيمىن.

— بالا ەكەنسىڭ عوي، مال جاقسىسى — سەركە، ادام جاقسىسى ەركە دەگەن.

— ۋا، كوسەم، شاشى اق، ساقالى قارا قارتىڭ نە؟

— شاش ساقالدان جيىرما بەس جاس ۇلكەن ەمەس پە؟ سوندىقتان ول اعارعان عوي.

— شاشى قارا، ساقالى اق قارتىڭ نە؟

— مۇنىڭ اتى شابان، قاتىنى جامان، اتقا مىنسە، تەبىنگەن، ۇيدە وتىرسا، كەيىگەن، سوندىقتان مۇنىڭ ساقالى اعارعان.

حان ءوزىنىڭ كىسىلەرىنە سىبىرلاپ:

— مۇنىڭ قولتىعىندا تەسىگى بار شىعار، ءسوز كەۋلەپ، شىعا بەرەدى عوي، بۇنى سۋعا ءتۇسىرىپ، قولتىعىن قارايىق، — دەدى.

— ۋا، كوسە، سۋعا تۇسەسىڭ بە؟

— تۇسەيىك.

وزگە جۇرت سۋعا تۇسكەندە كوسە مەن حان كەيىنىرەك قالدى. سوندا حان كوسەگە:

— تۇسپەيسىڭ بە، كوسە؟ —دەدى.

— جولىڭدى بەرسەڭ، تۇسەيىن.

— بەرەيىن، ءتۇس! —دەپ حان ءوزى سۋعا ءتۇستى. كوسە كويلەكتىڭ جەڭىن، دامبالىنىڭ بالاعىن بۋىپ، ءتۇيىپ جاتتى. سوندا حان:

— ۋا، كوسە، نەگە بۋىنىپ، ءتۇيىنىپ جاتىرسىڭ؟ —دەدى.

— بىلمەيمىن. ءا، حانىم، بالا ەكەنسىڭ عوي! وسى سۋدىڭ بويىندا الپىس پىشاعىن تاپتاپ، بىزدەرىن ساقتاپ وتىرىپ سىرلاسقان، سىرلاسىپ وتىرعاندا سۋ تاسىپ، الپىسى دا سۋعا كەتكەن، سول ۋاقتا الپىس پىشاق پەن ءبىز ساپتارى تومەن قاراپ، جۇزدەرى، ۇشتەرى جوعارى قاراپ، سۋ تۇبىنە ورناپ قالعان. مەن سول پىشاق پەن بىزدەن قورقىپ، بۋىنىپ، ءتۇيىنىپ جاتىرمىن، — دەدى. حان سۋدان شىعىپ:

— مىنانى قىزىلاۋىزعا اپارىپ، قوندىرىڭدار، — دەدى.

حاننىڭ كىسىلەرى كوسەنى قىزىل يتتەردىڭ ورتاسىنا اپارىپ،تاستادى. تاڭ اتقانشا قىرىق قىزىل ءيتتى قوينىنا سالىپ بارعان ساپىسىمەن قىرىپ، ءولتىرىپ تاستادى. تاڭەرتەڭ حانعا كەلىپ، سالەم بەردى. سوندا حان:

— امان-ەسەن كەلدىڭ بە، كوسەم؟-—دەدى. حاننىڭ ءبىر كىسىسى تۇرىپ:

— امان-ەسەنى قۇرىسىن، قىزىلاۋىزداردى قىرىپ كەلىپتى، — دەدى.

— ۋا، كوسەم، قايتامىسىڭ؟ — دەدى حان.

— قايتپايمىن. جيرەنشەگە جولىعىپ، قايتامىن.

— جوق، كوسە، جيرەنشەگە قاراما، مەن ونى جىبەرەيىن،—دەدى.

— قوي، جىبەرمەيسىڭ!

— جىبەرەيىن، ۋا، كوسەم، قىزىلاۋىزداردى قىرىپ تاستاعانىڭ قالاي؟

— ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ قويلارىن كۇندە قاسقىر قىرىپ جاتىر، سوعان پايداسى تيمەگەن سوڭ قىزىلاۋىزدىڭ كەرەگى قانشا، قىرماي، قايتەيىن؟! حان:

— ءبىزدىڭ اۋىل سىردىڭ بەر جاعىندا، ءسىزدىڭ اۋىل ار جاعىندا. قاسقىرعا نە ايلا قىلسىن، قالاي قورعاسىن؟ — دەدى. كوسە:

— ەندەشە ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ ايعىرلارىنىڭ داۋسى سەنىڭ بايتالدارىڭا قايدان ەستىلەدى؟ — دەدى.

حان ۇندەي المادى. كوسە ءجۇرىپ كەتتى. ارتىنان حانعا جيرەنشە كەلەدى. كوسەنىڭ كەلگەنىن، ايتقان سوزدەرىن حان جيرەنشەگە باستان-اياق ايتىپ ءوتتى. جيرەنشە: «مەن وعان بارايىن»، — دەپ ەدى، حان:

— ويباي، بارما! كىسىدەن توسىلاتىن ەمەس، قۋ كوسە كورىندى، — دەدى. جيرەنشە شىداماي، كوسەنىڭ ارتىنان كەتىپ قالدى. جيرەنشە كوسەنى قۋىپ جەتىپ، ارتىنان كەلىپ، سالەم بەرىپ ەدى، كوسە سالەم المادى. سونان سوڭ كولدەنەڭنەن كەلىپ، سالەم بەرىپ ەدى جانە قارامادى. قارسى الدىنان شىعىپ، سالەم بەرىپ ەدى، سالەمىن الدى. سويلەسىپ، اماندىققا كەلگەن سوڭ جيرەنشە ايتتى:

— ارتىڭنان سالەم بەردىم، المادىڭ، ءمانىسى نە؟

— ارتىمنان يت ءۇرۋشى ەدى.

— كولدەنەڭنەن بەرگەندە نەگە المادىڭ؟

— كولدەنەڭنەن قاتىن سويلەۋشى ەدى، ساباز ەردىڭ مىنەزى قارسى كەلىپ سالەم بەرۋ، سوندىقتان الدىمنان بەرگەن سالەمدى الدىم، — دەدى. جيرەنشە:

— ۋا، كوسە، جەر ورتاسى قايدا؟

كوسە:

— ۋا، مەن تۇيەگە ءمىنىپ، جەر ورتاسىن بولجاي الماي كەلەمىن، استىڭداعى اتىڭدى بەرە تۇرساڭ، جەر ورتاسىن ءبىلىپ بەرەيىن،— دەدى.

جيرەنشە اتتان ءتۇسىپ، اتىن بەردى. كوسە اتقا ءمىنىپ الىپ، تۇيەنى جەتەلەپ، ولاي ءبىر، بۇلاي ءبىر، جورتىپ-جورتىپ كەلىپ:

— جەر ورتاسى — توبە، ەل ورتاسى كەرە دەگەن، بولجاپ كەلىپ قاراساڭ، سەنىڭ تۇرعان جەرىڭ جەر ورتاسى ەكەن، — دەيدى دە، اتتى ساۋىرعا ءبىر سالىپ، جيرەنشەگە قاراماستان تارتىپ، ءجۇرىپ كەتتى.

كوسە سول جولىندا ەلىنە قايتىپ كەلە جاتىر، ءبىر اۋىلدىي شەتىندە بيە ساۋىپ تۇرعان ءبىر قىزعا كەلىپ:

— ساۋار كوبەيسىن، سودەگەي بيكەش، — دەدى. سوندا قىز:

— تۇرسام، تۇزەلەر، سەنىڭ اۋزىڭ ەمەس، — دەدى.

— ءتىلىڭدى قۇداي كەسسىن! — دەپ، اتتى ساۋىرعا ءبىر سالىپ، كوسە تارتىپ وتىرىپتى.

---