InfoHub Logo

كەنەسارى، ناۋرىزباي زامانىندا جاننان اسقان ەر بولدى. «قازاقتى ورىسقا بەرمەيمىن» دەپ سارىارقادا سوعىس سالدى. اقمولانى، اقتاۋدى، ادىرلى قالالارىن الىپ، سالداتتاردى قويداي قىردى. ءبىراق جەر-دۇنيەنى الىپ قاپتاعان پاتشا اسكەرى ازايمادى، كۇن سايىن كوبەيە بەردى. زەڭبىرەگىن سۇيرەتىپ كەنەسارى، ناۋرىزبايدىڭ سوڭىنان قالمادى. قازاقتىڭ كوكشەتاۋ، ەسىل، نۇرا، باياناۋىل، قارقارالى سياقتى جاقسى جەرلەرىن تارتىپ الدى. ەلدى قويعا تيگەن قاسقىرداي تالادى. كەنەسارى، ناۋرىزباي سول تالانعان ەلدى قورعايمىن دەپ قاسىنا مىڭ سان باتىر قول ەرىپ ءجۇردى. ءبىراق كەنەسارى جاعادان العان جاۋدان جەڭىلەتىن ەر مە ەدى، ول ەتەكتەن العان «يتتەردەن» جەڭىلدى عوي. قازاقتىڭ الاۋىزدىعى وڭعان با، كەنەسارىنىڭ تىلەۋىندەمىن دەپ جۇرگەن بايلاردىڭ، تورەلەردىڭ بارلىعى دا پاتشا اسكەرىنە بولىسىپ كەتتى، ەلدىڭ ىشىنە ىرتكى سالدى. ولار پاتشادان شەن-شەكپەن الدى، اعا سۇلتان بولدى، زاسەداتەل بولدى. ءسۇيتىپ، ەل ءىشى ءوزارا بىرلىگى كەتىپ، ىنتىماعى جويىلعان كەزدە پاتشانىڭ سالداتتارى كەنەسارى، ناۋرىزبايدى سارىارقاعا تۇرعىزباي، مازاسىن الا بەردى: اۋلىن شاپتى، مال-مۇلكىن تالادى، قاتىن- بالالارىن تۇتقىندادى. اقىرىندا كەنەسارى ۇلى جۇزگە — الاتاۋعا قاراي بەت الىپ كوشتى. اۋەلى بالقاشتا، ىلەنىڭ قاماۋىندا، جالايىردىڭ شەتىندە جاتتى. بۇل جەر جۇرتتان شالعاي ەدى. ورىس اسكەرىمەن بەلدەسۋگە كۇش جيۋ ءۇشىن: «قاماۋدا جاتىپ حال بولماس، قاسىڭا قالىڭ ەل قونباس»، — دەپ كەنەسارى سوڭىنان ەرگەن ەلىمەن، باتىرلارىمەن ىلەنى كەسىپ ءوتىپ، شۋ بويىن ورلەي كوشپەدى مە. سونان قوردايدا شاپىراشتى تويشىبەك باتىردىڭ اۋىلىنا توقتادى عوي. اتاعى جەر جارعان كەنەسارى، ناۋرىزباي كەلدى دەگەن سوڭ، ۇلى ءجۇز دۋلات ءبىرى قالماي جينالدى، كۇنى-تۇنى كەنەنىڭ اۋىلىن بوساتپادى. دۋلاتتىڭ باتىرى سىپاتاي دا، شاپىراشتىنىڭ ەرلەرى: ساۋرىق، سۇرانشى دا، قوڭىراتتان شىققان بايزاق تا، تورە رۇستەم دە قالماي كەلدى. كەنەسارى ەكى كۇن ۇدايى ەشبىر اداممەن سويلەسپەي، ماڭدايىن ۇستاپ اۋىر ويلانىپ تومەن قاراپ وتىرىپ الدى. رۇستەم تورە دە، سىپاتاي باتىر دا كەنەسارى وتىرعان اقبوز ءۇيدىڭ الدىنان اناداي جەردەن ءتۇسىپ، «الديارلاپ!» قولىن قۋسىرىپ ۇرىقسات سۇراۋدان باسقا ءبىر اۋىز ءتىل قاتۋعا باتا الماعان. كەلگەندەردىڭ بارىمەن ناۋرىزباي عانا سويلەسكەن. سوندا ون توعىز جاسار جاس باتىر سۇرانشى اتىنىڭ باسىن كەنەسارى وتىرعان ۇيگە تىرەپ تۇرىپ، ەسىكتىڭ ماڭدايشاسىن كوتەرىپ، بىلاي دەپتى:

— حان بەتىن باسىپ، بەتىن تۇقىرىپ نەگە تومەن قاراي بەرەدى؟ ءبىز ۇيالشاق قاتىن كورگەلى كەلگەنىمىز جوق، ونداي قاتىندار اۋلىمىزدا جەتكىلىكتى، ءبىز ەل باستاعان، جاۋ جاسقانعان باتىردى كورگەلى كەلدىك، — دەپتى. سوندا كەنەسارى باسىن جۇلىپ الىپ:

— ۋا، ەرىم ەكەنسىڭ عوي، اتىڭنان ءتۇسىپ جوعارى شىق! — دەپتى. سۇرانشىعا وڭ تىزەسىنەن ورىن بەرىپتى. سونان كەيىن بارىپ سىپاتاي، رۇستەمدەر دە «الديارلاپ!» ۇيگە كىرگەن ەكەن. ءبىراق كەنەسارى ولاردىڭ بىردە-بىرەۋىمەن جىلى سويلەسپەي، ءوزىنىڭ ۇيىنە باسا كوكتەپ كىرگەن ەر جىگىتتەرمەن اشىلىپ سويلەسىپتى. ون جەتى جاسار بايسەيىت باتىر دا اتىمەن قۇيعىتىپ شاۋىپ كەلىپ، كەنەسارىنىڭ وتىرعان ءۇيىنىڭ ءدال تابالدىرىعىنىڭ الدىنا توقتاپتى. اكەسى تويشىبەك:

— بۇل نە بەيباستىقتىق، سەن حاندى باسىنامىسىڭ؟ — دەپ شىعا كەلىپ ۇرىسقان ەكەن، بايسەيىت كيمەلەپ:

— مەن حان دەپ كەلگەم جوق، باتىر دەپ كەلدىم، باتىردان باتىر قورىقپايدى، — دەپ ۇيگە كىرە بەرىپتى. كەنەسارى بۇعان دا وڭ تىزەسىنەن ورىن بەرگەن. كەنەسارىعا ەرىپ كەلگەن وڭكەي باتىرلارعا جەتىسۋدىڭ كىلەڭ ايبىندى ەرلەرى قوسىلىپ، الاتاۋدى سىلكىنتكەندەي ءبىر قالىڭ قايراتتى قول قۇرالدى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جالبىر باتىر (ءى نۇسقا)

سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)

بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر

---