كەڭەستىك روسسيانىڭ جايى
ءۇش جىلدان بەرى جەر ءجۇزىنىڭ پاتشاشىلدارى، بايلارى، باستىعى انگليا، فرانسيا، جاپونيا ءھام باسقا مەملەكەتتەر كەڭەس ۇكىمەتىن قۇرتپاق بولىپ، جان-جاعىنان كوك نايزالارىن سالىپ باقتى. انگليا، فرانسيا، جاپونيا روسسيادان شىققان يۋدەنيچ، دەنيكين، كولچاك، سەمەنوۆ جاۋىزداردى جاراقتاندىرىپ، كەڭەس ۇكىمەتىنە ايتاقتاپ جاۋىپ، جان-جاعىن قورشاتتىرعان. بىلتىر بۇل جاندارالداردىڭ سەمەنوۆتان باسقالارى قۇرتىلعان سوڭ «ەندى جاقىنداسايىق، ەندى ساۋدا-ساتتىق قاتىناستىرايىق» دەپ انگليا، فرانسيا كەڭەس ۇكىمەتىن ءاp ءتۇرلى سوزبەن الداندىرىپ، استىرتىن روسسيانىڭ كۇنباتىسىندا پولشانى قۇتىرتىپ كەڭەس مەملەكەتىنە تاپ بەرگىزدى. جانە دەنيكيننىڭ قالعان اق اسكەرىن جيناپ، باسىنا جاندارال ۆرانگەلدى قويىپ، كۇش-كومەك بەرىپ، وڭتۇستىكتەن ونى تاپ بەرگىزدى. كۇنشىعىس سىبىردە جاپونيا سەمەنوۆكە كۇش بەرىپ جاتتى. ءبىراق بۇل كۇندە جەر ءجۇزىنىڭ بايلارىنىڭ بۇلاردى ەكىنشى مارتەبە كەڭەس ۇكىمەتىنە ايتاقتاپ جاتقاندارىنان تاعى دا ءىس شىقپاي تۇر.
سەمەنوۆ ءقازىر قولعا ءتۇستى. پولشا مەن كەڭەس ۇكىمەتى ءبىتىم جاسادى. پولشامەن جاساعان بۇل ءبىتىم كوڭىلدەگىدەي بولماسا دا، ءبىزدىڭ كۇنباتىس پولياك مايدانىنداعى شارشاعان، جالىققان قىزىل ازاماتتار جاۋدان قولدارى بوساپ ءبىراز دەمدەرىن الماق جانە پولشامەن جاساعان بۇل ءبىتىمنىڭ ەكىنشى پايداسى مىناۋ: قىرىمداعى قارا تەڭىز ساعاسىنداعى ەڭبەكشىل حالىققا قاھارىن تىگىپ، رومانوۆ ءداۋىرىن قايتا ورناتپاق بولىپ جاتقان جاندارال ۆرانگەلگە قارسى ءبىز ەندىگى كۇشتى جيناپ توگىپ، ونى تەز ارادا قۇرتپاقپىز. كەشىكپەي كەڭەس ۇكىمەتىنەن ءتيىستى جازاسىن تارتاتىنىن سەزىپ، ۆرانگەل ءوزىنىڭ كۇش-كومەك الىپ تۇرعان فرانسيا، انگليادان ءھام كۇللى جەر ءجۇزىنىڭ بايلارىنان جانتالاسىپ ءار ءتۇرلى جاردەم سۇراپ جاتىر. كەڭەس ۇكىمەتىمەن جەكپە-جەك بەلدەسسە، ۆرانگەلدىڭ تەز جويىلاتىنىن ءبىلىپ، تورەلەر، بايلار بيلەگەن انگليا، فرانسيا قازىرگى ۋاقىتتا جانتالاسۋدا. بۇلار وزدەرى كەڭەس ۇكىمەتىمەن ايقىن سوعىسۋعا قولاستىنداعى كوممۋنيست پارتياسىمەن نيەتتەس وزدەرىنىڭ جۇمىسكەرلەرىنەن قايمىعادى. سول سەبەپتى روسسيادان ءبولىنىپ، كەڭەس ۇكىمەتىمەن تاتۋ تۇرماق بولعان فينليانديا، ەستونيا، لاتۆيا سياقتى ۋاق مەملەكەتتەردى ءقازىر فرانسيا تاعى دا كەڭەس ۇكىمەتىنە جابۋعا ازعىرىپ جاتىر دەگەن حابار بار. كەڭەس ۇكىمەتىمەن ءبىتىم قىلسا دا، بۇعان استىرتىن بولسا دا نيەتتەس بولسا كەرەك. وعان دالەل: كەشەگى پولشانىڭ امىرىندە بولىپ كەڭەس ۇكىمەتىمەن سوعىسىپ جۇرگەن ۋكراينانىڭ بايلارىنىڭ باستىعى پەتليۋرانى بۇل كۇندە پولشا «ول مەنىڭ امىرىمدە ەمەس» دەپ وتىر.
فرانسيا قانشا ازعىرسا دا فينليانديا، ەستونيا، لاتۆيا ءھام باسقا روسسيانىڭ اينالاسىنداعى بولىنگەن ۋاق مەملەكەتتەر ەندى كەڭەس ۇكىمەتىنە جابىلىپ مايدان اشۋعا جۇرەكتەرى داۋالاي قويماس. سويتسە دە بۇل بايلار، تورەلەر بيلەگەن ۋاق مەملەكەتتەر قانشا ءبىتىم قىلعان بولسا دا كەڭەس ۇكىمەتىنە استىرتىن دۇشپاندىقتارىن ىستەپ باعۋعا مۇمكىن. قازىرگى ۋاقىتتا لاتۆيادا روسسيادان قاشىپ جۇرگەن ساۆينكوۆ، پالكين، ۆالاحوۆيچ دەگەن قۋلار كەڭەس مەملەكەتىنىڭ كۇنباتىس جاعىنان تاعى دا سوعىس اشپاققا توپ جيناپ ءجۇر دەگەن ءسوز بار. ارينە، بۇل فرانسيانىڭ ۋاق ۇكىمەتتەردى كەڭەس ۇكىمەتىمەن سوعىستىرۋعا ازعىرۋ ماقساتى ءھام لاتۆيا جەرلەرىندەگى ساۆينكوۆ، ۆالاحوۆيچ، پالينداردىڭ توپ جيۋ ماقساتتارى — قازىرگى ۋاقىتتا قارا تەڭىز ساعاسىندا قىرىمداعى ۆرانگەل مايدانىنان ءبىزدىڭ كۇشتى بولۋ. ءقازىر ءبىزدىڭ قىزىل باتىرلار جەر ءجۇزىنىڭ بايلارىنىڭ، پاتشالارىنىڭ تىلەۋى بولىپ وتىرعان ۆرانگەل لاعناتتىڭ اسكەرىن قاماپ كۇننەن-كۇن قىسىپ جەمىرۋدە.
ۆرانگەلدىڭ تۇنشىعاتىن كۇنى تاياۋ. ۆرانگەلدى قۇرتسا كەڭەس ۇكىمەتىن جەر-دۇنيە ەرىكسىز تانيتىنى شەكسىز. كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ءالى كۇشتى ەكەنىن كورسە مىرزالار، بايلار بيلەگەن انگليا، فرانسيا، يتاليا ءھام باسقا جاۋىز ۇكىمەتتەر قاندى اۋىزدارىن جابار ءھام ءوزىمىزدىڭ ىشىمىزدەگى ارام تىلەۋ قۇزعىندار دا قىڭسىلاعاندارىن قويار.
1920 جىل
You Might Also Like
-
«ەڭبەكشى قازاق» گازەتى ءوزىنىڭ 2 جاس تولىپ، 3 جاسقا اياق باسقان كۇنى بولعاندىقتان، بۇگىنگى ۇلى وكتيابر توڭكەرىسىمەن بىرگە مەيرام ەتىپ، جالىندى سالەم، اشىق جۇزىمەن وقۋشىلارىنا بوي كورسەتىپ...
-
كوپ ۋاقىتتان بەرى اۋەلى كۇنباتىس ەۋروپانىڭ، سوڭعى ۋاكىتتاردا كۇللى جەر-دۇنيەنىڭ پرولەتارياتى، جۇمىسكەر-جالشىلارى قاۋلى جاساپ، 1-مامىردى مەرەكەمەن وتكىزىپ كەلەدى.
