كەتبۇعا كۇيشى مەن جوشى حان تۋرالى اڭىز
شىڭعىس حاننىڭ جوشى دەگەن بالاسى جابايى قۇلان اۋلاپ، ءوزىن قاۋمالاعان نوكەر سەرىكتەرىنەن تىم ۇزاپ كەتكەنىن سەزبەي دە قالادى. حانزادا جۇيتكىگەن قۇلانداردى وتكىر جەبەمەن ءدال كوزدەپ قۇلاتا بەرەدى، ونىڭ جۇرەگىندە بەيشارا جانۋارلارعا دەگەن اياۋشىلىق بولمايدى. جابايى قۇلاندار ءۇيىرىنىڭ «اقساق قۇلان» اتىمەن ءماشھۇر، ءتىپتى قاسقىردان دا تايسالمايتىن (ونىڭ ءبىر اياعى ناق وسى سۇر جىرتقىشتارمەن شايقاستا زاقىمدانعان ەكەن) وجەت ءارى كۇشتى ايعىرى كەنەت جالت بۇرىلىپ، اڭشىعا قارسى ۇمتىلادى. اقساق قۇلان شابۋىلىنىڭ جويقىن دا تەگەۋرىندى بولعانى سونداي، جوشى اتىنان ۇشىپ ءتۇسىپ، سول بويدا مويىنى ءۇزىلىپ، جان ءتاسىلىم ەتەدى... قۋعىننان قۇتىلعان قۇلان ءۇيىرى قىر اسىپ، ەركىن قۇيعىتا جونەلەدى.
نوكەر سەرىكتەرىنىڭ ۇلى حانعا جوشىنىڭ ءولىمىن ەستىرتۋگە جۇرەكتەرى داۋالامايدى. كونە عۇرىپ بويىنشا جامان حابار اكەلگەن ادامدى ولىمگە بۇيىراتىن. سول كەزدە دالانىڭ ۇلى جىرشىسى، ابىز قارت كەتبۇعا قايىڭنان دومبىرا شاۋىپ، ىشەك تاعىپ، ۇلى حاننىڭ سارايىنا كەلە، التىن تاقتىڭ الدىنا تىزەرلەي قۇلايدى. وزىنە ابىز قارتتىڭ جاقسىلىقپەن كەلمەگەنىن سەزگەن ءامىرشى تۇنەرگەن جۇزبەن: «ۋا، ۇلى جىراۋ، نە داتىڭ بار؟» دەپ سۇرايدى. ءبىراق كەتبۇعا ءلام-ميم دەپ ءتىل قاتپاستان، دومبىراسىمەن ءبىر قايعىلى اۋەندى تارتا جونەلەدى. بۇل كۇيدىڭ سيقىرلى دىبىستارىنان ۇلى حاننىڭ كوز الدىنا جاس حانزادا جوشىنىڭ اڭعا شىققانى، وعان كوكتەمگى كوك مايسادا جايىلىپ جۇرگەن قۇلان ءۇيىرىنىڭ كەزدەسكەنى ءھام حانزادانىڭ اڭ اۋلاپ ەلىككەنى ەلەستەپ، ءتىزىلىپ وتكەندەي بولادى...
قارت جىرشى زارلى كۇيىن اياقتايدى. ءبىراق ۇلى حان دا، باسقالار دا كۇي تىلىنەن بولعان وقيعانىڭ ءبارىن تۇسىنەدى: دومبىرا شاپقان اتتاردىڭ ءدۇبىرىن دە، ءالجۋاز جاس قۇلىنداردى اياعان قۇلانداردىڭ بەيمازا ۇرەيىن دە، ءوز ءۇيىرىن قورعاعان اقساق قۇلاننىڭ اقىلى مەن قايراتىن دا جەتكىزىپ ايتتى. اسىرەسە، اقساق قۇلاننىڭ حانزاداعا قارسى شاپقان تۇسىن زارلاتا قايىردى...
حان ءۇن-تۇنسىز ۇزاق وتىردى. اقىرى، ۇلى حان ءتىل قاتتى: «سەن ماعان ۇلىمنىڭ قازاسى جايىندا قارالى حابار اكەلدىڭ. دومبىراڭنىڭ كۇيىن تىڭداپ، ءبارىن ۇقتىم. مۇنداي حابار ءۇشىن ءولىم جازاسىنا لايىقتىسىڭ. ءبىراق ءوزىڭ ءبىر اۋىز ءتىل قاتپاعاندىقتان، جازانى دومبىراڭ تارتسىن. ونىڭ ساعاعىنا قورعاسىن قۇيىڭدار!»
وسىلايشا ۇلى جىراۋ — دانا كەتبۇعانىڭ ارقاسىندا موڭعولداردىڭ قاھارلى امىرشىسىنە جاس حانزادانىڭ ءولىمى ەستىرتىلىپتى. ءبىراق سۇمدىق عۇرىپقا قاراماستان، ەشبىر ادام زارداپ شەكپەپتى. تەك قارالى حاباردى جەتكىزگەن دومبىرانىڭ كومەيىنە بالقىعان ىستىق قورعاسىن قۇيىلادى. سول كەزدەن بەرى دومبىرانىڭ شاناعىندا تىلىك تەسىك پايدا بولىپتى.
«اقساق قۇلان — جوشى حان» كۇيى وسىلاي تۋىپتى-مىس.
You Might Also Like
-
قازاق پوەزياسىنىڭ جۇلدىزى يسا بايزاقوۆتىڭ «قۇرالاي سۇلۋ» اتتى پوەماسى بار. بۇل پوەمادا قۇرالاي سۇلۋدىڭ قايعىلى دا قاسىرەتتى تاعدىرى سۋرەتتەلەدى.
-
«تۇرىك شەجىرەسى» — حيۋا حانى ءارى تاريحشى ءابىلعازى ءباھادۇر حاننىڭ شىعارماسى. ءىىىىعارما 9 تاراۋدان جانە العى سوزدەن تۇرادى. شىعارمانى ءابىلعازى باستاپ (1663)، بالاسى انۋشا اياقتاعان (...
