كىرمە سوزدەر. كونەرگەن سوزدەر
قازاق ءتىلى
تاقىرىبى: كىرمە سوزدەر. كونەرگەن سوزدەر
لەكسيكالىق تاقىرىپ: «قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: ستۋدەنتتەرگە كىرمە جانە كونەرگەن سوزدەردى قايتالاتۋ جانە قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى جايلى ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ قوناق كۇتۋ سالتى مەن ادەپ - عۇرىپتارىن ستۋدەنتتەرگە تەرەڭ مەڭگەرتۋ، ءسوز ساپتاۋ، سويلەم قۇراستىرۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ. ستۋدەنتتەر بويىندا وي ەركىندىگىن قالىپتاستىرۋ. باعىت - باعدار بەرە وتىرىپ، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە، ىزدەنۋ بارىسىندا شاپشاڭدىق تانىتۋعا ماشىقتاندىرۋ.
تاربيەلىگى: حالىقتىق سالت - سانا مەن حالىقتىق ءتالىم – تاربيە بەرۋ. ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتىلىققا ۇيرەتە وتىرىپ، ادامدارمەن دۇرىس قارىم - قاتىناس جاساۋعا، ءتىل تابىسا بىلۋگە ۇيرەتۋ، مەيىرىمدىلىككە شاقىرۋ.
وقىتۋ ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، مانەرلەپ وقۋ، سۇراق - جاۋاپ، پىكىرلەسۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق، جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
ءپانارالىق بايلانىسى: ورىس ءتىلى، تاريح، قازاق ادەبيەتى، ءوزىن - ءوزى تانۋ
وقىتۋ قۇرالدارى: ينتەربەلسەندى تاقتا، نوۋتبۋكتەر، سۋرەتتەر، بەينە جازبا، سلايدتار.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر: ق. يبراگيموۆ، ب. بازارگالييەۆا. قازاق ءتىلى الماتى - 2006، ق. يبراگيموۆ قازاق ءتىلى الماتى - 2011، ف. ورازبايەۆ، ت. اياپوۆا، ج. نۇرسۋلتان قىزى. قازاق ءتىلى (جاتتىعۋلار جيناعى)، الماتى - 2007
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 3 مين.
2. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ: 25 مين.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ: 40 مين.
4. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ: 10 مين.
5. قورىتىندى ءسوز: 5 مين
4. باعالارعا تۇسىنىك بەرۋ: 2 مين.
5. ءۇي تاپسىرماسى: 5 مين.
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- امانداسۋ
- ستۋدەنتتەردىڭ قاتىسۋىن تۇگەندەۋ جانە اۋديتوريانىڭ دايىندىعىن تەكسەرۋ
ءىى. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ
وتكەن ساباقتىڭ تاقىرىبىن پىسىقتاۋ (نوۋتبۋكتە my test باعدارلاماسى ارقىلى):
تەست سۇراقتارى:
1. بەلگىلى ءبىر ايماقتا قولدانىلاتىن سوزدەرىن نە دەيدى؟
a) كونەرگەن ءسوز
b) ديالەكت ءسوز
c) تەرمين ءسوز
d) كىرمە ءسوز
e) كاسىبي ءسوز
2. لينگۆيستيكالىق تەرميندى تابىڭىز
a) ساۋەگەي
b) جۇلدىز جورامال
c) جەدەل جاردەم
d) مەدبيكە
e) فونەتيكا
3. تەرمينگە ءتان ەڭ باستى بەلگى نە؟
a) كوپ ماعىنالى
b) جالپى حالىققا تۇسىنىكتى
c) دارا ماعىنالى
d) بەلگىلى ايماققا قولدانىلادى
e) حالىق اراسىندا ءجيى قولدانادى
4. ينتەرناسيونالدىق تەرميندى تابىڭىز
a) گرامماتيكا
b) ادەبيەت
c) سويلەم
d) شىعاناق
e) ۇيكەلىس كۇشى
5. قايسىسى نەولوگيزم بولا الادى؟
a) گارانتيا
b) پروسەنت
c) فوند
d) نەسيە
e) يمپورت
6. قاي قاتار نەولوگيزمدەرگە جاتادى؟
a) اناليز، سكيدكا
b) كلاسس، لامپا
c) ساۋلەت، پايىز
d) گرادۋس، تەمپەراتۋرا
e) حاندىق، بارىمتا
7. نەولوگيزم ءسوزدى كورسەتىڭىز.
a) سايلاۋ
b) ريەۆوليۋسيا
c) پارتيا
d) قۇجات
e) دۋلىعا
8. «قيار» ءسوزىنىڭ ديالەكتىسىن تابىڭىز
a) بادىرەن
b) راۋعاش
c) كامپيت
d) وتتىق
e) كوپشىك
9. فيزيكالىق تەرمينگە جاتاتىن ءسوزدى تابىڭىز
a) فونەتيكا
b) دىبىس
c) ەنەرگيا
d) ەكولوگيا
e) بيزنەس
10. «پەنسيا» ءسوزىنىڭ نەولوگيزمىن تابىڭىز
a) جارناما
b) دەلدال
c) كەشەن
d) قۇجات
e) زەينەتاقى
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما «ءبىز قوناق كۇتەمىز» تاقىرىبىنا شاعىن ەسسە.
جازىپ كەلگەن ەسسەلەرىن ستۋدەنتتەر ورنىنان تۇرىپ، داۋىستاپ وقيدى.
جاعداياتقا بايلانىستى ديالوگتار:
تۋعان كۇندە قوناق كۇتۋ.
ناۋرىز مەيرامىندا قوناق كۇتۋ.
كۇتپەگەن قوناقتى كۇتۋ
IIءى. جاڭا ساباق بارىسى:
جاڭا تاقىرىپ: كىرمە سوزدەر. كونەرگەن سوزدەر
لەكسيكالىق تاقىرىپ: «قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى»
كىرمە ءسوز – انا تىلىمىزگە شەت تىلىنەن ەنگەن سوزدەر.
مىسالى: اراب ءتىلى: قالام، عىلىم، وتان، ءمۇعالىم، ت. ب.
پارسى ءتىلى: تاقتا، دوس، نان، اپتا، ت. ب.
ورىس ءتىلى: پارتا، كينو، سيرك، ت. ب.
كىرمە سوزدەردىڭ كوپشىلىگىندە بۋىن ۇندەستىگى ساقتالماي، داۋىستى دىبىستارى جۋان - جىڭىشكە بولىپ ارالاسىپ كەلە بەرەدى.
كىرمە سوزدەر – ءتىلدىڭ سوزدىك قۇرامىن بايىتاتىن تاسىلدەردىڭ ءبىرى
كونەرگەن سوزدەر – قازىرگى ۋاقىتتا قولدانىستان شىعىپ قالعان نەمەسە ماعىناسى ەسكىرگەن سوزدەر. ونىڭ ەكى ءتۇرى بار: ارحايزمدەر جانە يستوريزمدەر
ارحايزم - ءار حالىقتىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىنە، دۇنيەتانىمىنا بايلانىستى ءار داۋىردە وزگەرىپ، ءار ءتۇرلى باسقاشا سوزدەرمەن اۋىسىپ وتىراتىن، ياعني ءقازىر باسقاشا اتالاتىن ۇعىمنىڭ بۇرىنعى اتاۋى بولاتىن سوزدەر
تاقىرىبى: كىرمە سوزدەر. كونەرگەن سوزدەر
لەكسيكالىق تاقىرىپ: «قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: ستۋدەنتتەرگە كىرمە جانە كونەرگەن سوزدەردى قايتالاتۋ جانە قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى جايلى ماعلۇمات بەرۋ.
دامىتۋشىلىعى: قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ قوناق كۇتۋ سالتى مەن ادەپ - عۇرىپتارىن ستۋدەنتتەرگە تەرەڭ مەڭگەرتۋ، ءسوز ساپتاۋ، سويلەم قۇراستىرۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ. ستۋدەنتتەر بويىندا وي ەركىندىگىن قالىپتاستىرۋ. باعىت - باعدار بەرە وتىرىپ، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە، ىزدەنۋ بارىسىندا شاپشاڭدىق تانىتۋعا ماشىقتاندىرۋ.
تاربيەلىگى: حالىقتىق سالت - سانا مەن حالىقتىق ءتالىم – تاربيە بەرۋ. ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتىلىققا ۇيرەتە وتىرىپ، ادامدارمەن دۇرىس قارىم - قاتىناس جاساۋعا، ءتىل تابىسا بىلۋگە ۇيرەتۋ، مەيىرىمدىلىككە شاقىرۋ.
وقىتۋ ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، مانەرلەپ وقۋ، سۇراق - جاۋاپ، پىكىرلەسۋ.
ساباق ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق، جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
ءپانارالىق بايلانىسى: ورىس ءتىلى، تاريح، قازاق ادەبيەتى، ءوزىن - ءوزى تانۋ
وقىتۋ قۇرالدارى: ينتەربەلسەندى تاقتا، نوۋتبۋكتەر، سۋرەتتەر، بەينە جازبا، سلايدتار.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر: ق. يبراگيموۆ، ب. بازارگالييەۆا. قازاق ءتىلى الماتى - 2006، ق. يبراگيموۆ قازاق ءتىلى الماتى - 2011، ف. ورازبايەۆ، ت. اياپوۆا، ج. نۇرسۋلتان قىزى. قازاق ءتىلى (جاتتىعۋلار جيناعى)، الماتى - 2007
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 3 مين.
2. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ: 25 مين.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ: 40 مين.
4. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ: 10 مين.
5. قورىتىندى ءسوز: 5 مين
4. باعالارعا تۇسىنىك بەرۋ: 2 مين.
5. ءۇي تاپسىرماسى: 5 مين.
ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- امانداسۋ
- ستۋدەنتتەردىڭ قاتىسۋىن تۇگەندەۋ جانە اۋديتوريانىڭ دايىندىعىن تەكسەرۋ
ءىى. وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ
وتكەن ساباقتىڭ تاقىرىبىن پىسىقتاۋ (نوۋتبۋكتە my test باعدارلاماسى ارقىلى):
تەست سۇراقتارى:
1. بەلگىلى ءبىر ايماقتا قولدانىلاتىن سوزدەرىن نە دەيدى؟
a) كونەرگەن ءسوز
b) ديالەكت ءسوز
c) تەرمين ءسوز
d) كىرمە ءسوز
e) كاسىبي ءسوز
2. لينگۆيستيكالىق تەرميندى تابىڭىز
a) ساۋەگەي
b) جۇلدىز جورامال
c) جەدەل جاردەم
d) مەدبيكە
e) فونەتيكا
3. تەرمينگە ءتان ەڭ باستى بەلگى نە؟
a) كوپ ماعىنالى
b) جالپى حالىققا تۇسىنىكتى
c) دارا ماعىنالى
d) بەلگىلى ايماققا قولدانىلادى
e) حالىق اراسىندا ءجيى قولدانادى
4. ينتەرناسيونالدىق تەرميندى تابىڭىز
a) گرامماتيكا
b) ادەبيەت
c) سويلەم
d) شىعاناق
e) ۇيكەلىس كۇشى
5. قايسىسى نەولوگيزم بولا الادى؟
a) گارانتيا
b) پروسەنت
c) فوند
d) نەسيە
e) يمپورت
6. قاي قاتار نەولوگيزمدەرگە جاتادى؟
a) اناليز، سكيدكا
b) كلاسس، لامپا
c) ساۋلەت، پايىز
d) گرادۋس، تەمپەراتۋرا
e) حاندىق، بارىمتا
7. نەولوگيزم ءسوزدى كورسەتىڭىز.
a) سايلاۋ
b) ريەۆوليۋسيا
c) پارتيا
d) قۇجات
e) دۋلىعا
8. «قيار» ءسوزىنىڭ ديالەكتىسىن تابىڭىز
a) بادىرەن
b) راۋعاش
c) كامپيت
d) وتتىق
e) كوپشىك
9. فيزيكالىق تەرمينگە جاتاتىن ءسوزدى تابىڭىز
a) فونەتيكا
b) دىبىس
c) ەنەرگيا
d) ەكولوگيا
e) بيزنەس
10. «پەنسيا» ءسوزىنىڭ نەولوگيزمىن تابىڭىز
a) جارناما
b) دەلدال
c) كەشەن
d) قۇجات
e) زەينەتاقى
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرما «ءبىز قوناق كۇتەمىز» تاقىرىبىنا شاعىن ەسسە.
جازىپ كەلگەن ەسسەلەرىن ستۋدەنتتەر ورنىنان تۇرىپ، داۋىستاپ وقيدى.
جاعداياتقا بايلانىستى ديالوگتار:
تۋعان كۇندە قوناق كۇتۋ.
ناۋرىز مەيرامىندا قوناق كۇتۋ.
كۇتپەگەن قوناقتى كۇتۋ
IIءى. جاڭا ساباق بارىسى:
جاڭا تاقىرىپ: كىرمە سوزدەر. كونەرگەن سوزدەر
لەكسيكالىق تاقىرىپ: «قازاق حالقىنىڭ قوناقجايلىعى»
كىرمە ءسوز – انا تىلىمىزگە شەت تىلىنەن ەنگەن سوزدەر.
مىسالى: اراب ءتىلى: قالام، عىلىم، وتان، ءمۇعالىم، ت. ب.
پارسى ءتىلى: تاقتا، دوس، نان، اپتا، ت. ب.
ورىس ءتىلى: پارتا، كينو، سيرك، ت. ب.
كىرمە سوزدەردىڭ كوپشىلىگىندە بۋىن ۇندەستىگى ساقتالماي، داۋىستى دىبىستارى جۋان - جىڭىشكە بولىپ ارالاسىپ كەلە بەرەدى.
كىرمە سوزدەر – ءتىلدىڭ سوزدىك قۇرامىن بايىتاتىن تاسىلدەردىڭ ءبىرى
كونەرگەن سوزدەر – قازىرگى ۋاقىتتا قولدانىستان شىعىپ قالعان نەمەسە ماعىناسى ەسكىرگەن سوزدەر. ونىڭ ەكى ءتۇرى بار: ارحايزمدەر جانە يستوريزمدەر
ارحايزم - ءار حالىقتىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىنە، دۇنيەتانىمىنا بايلانىستى ءار داۋىردە وزگەرىپ، ءار ءتۇرلى باسقاشا سوزدەرمەن اۋىسىپ وتىراتىن، ياعني ءقازىر باسقاشا اتالاتىن ۇعىمنىڭ بۇرىنعى اتاۋى بولاتىن سوزدەر
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
