كوك بازارداعى قىزىل مايكا
كۇن بولسا ىستىق. ۇستىڭىزدەگى كامزولىڭىزدى شەشىپ قولىڭىزعا الاسىز. تەرىڭىزدى ءبىر ءسۇرتىپ قويىپ، ماگازينگە تارتىپ كەتەسىز. ونداعى ويىڭىز، جاز كۇنى جايدارى، جاۋراماسىڭىزدى بىلگەن سوڭ، «جاز جازىل، قىس قىسىل» دەگەندەي، ءبىر مايكا الىپ كيۋ. اسىققاندا ىزدەگەن نارسەڭىز الدىڭىزدان شىعا قويا ما، ۇلكەن ماگازيندەردەن ىشتەڭە تابا المايسىز. ارينە، ونداعى مايكالاردىڭ جاقسى بولاتىنىن وداقتىڭ ۇلكەن قالالارىنىڭ ءىرى كاسىپورىندارىنان شىعاتىنىن ءبىلىپ ىزدەيسىز. ءبىراق ول جۇمىسى بار ادام كەلگەنشە «مەن مۇندالاپ» كولدەنەن تۇرا قويا ما، جوق بولىپ شىعادى.
ءسىز جاقسى مايكالاردىڭ ورنىن سيپالاپ قالعان سوڭ، «كورگەن جەردە اۋىل بار»، ءبىر تابىلسا وسى جەردەن تابىلۋشى ەدى عوي دەپ توتەلەي سالىپ. الماتى كوك بازارىنداعى كوپتەگەن كوك دۇكەندەرگە كەلەسىز. بۇل جەردە جوق بولسا، سۋدا بالىق جوق شىعار دەپ ويلايسىز.
اسىققان كىسى دۇكەننىڭ ماڭدايشاسىنا قاراپ تۇرمايدى. كىشكەنتاي دۇكەننىڭ ءبىر جاعىن الىپ جاتقان بۋما-بۋما قىزىل مايكالار كوزىڭىزگە وتتاي باسىلادى. ءبىرىن ساتىپ الىپ جايىڭىزعا جونەپ بەرەسىز...
كۇن بولسا ىستىق. ازدان سوڭ تەرلەي باستايسىز. وسى جەردە ويدا جوقتا ءبىر جۇمىس تابىلا كەتەدى. ەتىڭىز دۋىلداپ قىشىپ ءجۇرىپ بەرەدى. جۇرت ىشىندە قىشىنۋ تاعى قيىن، شىداماساڭىز دا سيپاپ-سيپاپ قويىپ، سونىمەن ءبىراز تىناسىز. اتتەڭ وڭاشا جەر كەزدەسسە دەپ كىجىنىپ تە قوياسىز. تىرناقتى تىرىلداتا سالار ما ەدى، شىركىن! جۇمىس اياقتالىپ ۇيگە كەلگەن سوڭ، قىزىل مايكانى جەرگە ءبىر-اق ۇراسىز. تەرلەپ بوياۋى ەزىلىپ، ءۇستى-باسىڭىز قىزارىپ، قىزىل شاقا بولىپ شىعا كەلەسىز. ەركىندىك وزىڭە تيگەن سوڭ وسىپ-وسىپ جىبەرمەيسىڭ بە!
تاڭەرتەڭ قايتا كيىپ الىپ، ءجۇرىپ كەتەسىز. بىلەۋدەي-بىلەۋدەي تىگىستەر، شوقپارداي-شوقپارداي تۇيىندەر ەتىڭىزگە باتىپ، جانىڭىزدى شىمشىلايدى. ونىمەن قويسىن با، قىزىل مايكانىن ءىش جاعىنداعى بۇرتىك-بۇرتىك بورىتكەن تارىزدەس شۋماقتالعان ءجىپ قىشىتىپ، مازاڭىزدى دا الا بەرەدى. ءجۇرىپ كەلە جاتقاندا بۇل بۇرتىكتىڭ جىبىرلاتقانى، سىزگە وتىرىك، ماعان شىن، ارقاڭىزدا ات شاۋىپ جۇرگەندەي بولىپ بىلىنەدى.
بىرنەشە كۇننەن سوڭ كەزەك كيۋ ءۇشىن قىزىل مايكانىڭ تاعى بىرەۋىن العىڭىز كەلەدى. بۇل جولى دۇكەننىڭ ماڭدايشاسىنا قاراي كەلەسىز. قاراماعاندا شە؟ كوپ ىشىندە مازالاعانى ەسىڭىزدەن كەتەر مە، ءسىرا! وسىنداي مايكالاردى قولىڭا كۇبىرتكە تۇسكىر قاي شەبەر توقىدى ەكەن دەيسىز بە؟! بۇل قىزىل مايكانى توقىعان وبلىستىق كاسىپشىلىك وداعىنىڭ كىشى ستانيساداعى ۆاتۋتين اتىنداعى ارتەلى.
بۇل جولى مايكانىڭ ءار ءتۇرى-اق تابىلادى. كوگى دە، كۇلگىنى دە، سارىسى دا بار. مايكانىڭ تاعى ءبىرىن الىپ كورەسىز. «اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ىشەر» دەگەندەي، بۇل جولى اۋدارىپ-توڭكەرىن قارايسىز. باياعى ءوزىڭىز كيگەن قىزىل مايكا. تىگىسى اتىزداي، ءجىپ ءتۇيىنى شوقىداي. اسىرەسە، ەكى قولتىقتاعى بۇكپەسى وتىرىك ايتقان كىسىگە قوس جۇدىرىقتاي. اينالدىرىپ قاراي بەرەسىز. وسىنىڭ ءوزى فابريكادان شىقتى ما ەكەن دەيسىز.
ەتەگىنە باستىرا تىككەن قاعازى دا بولادى. ارتيكۋلى 5804، پرەيسكۋرانتى 068، ءپىشىمى 48، سورتى 1، باعاسى 9 سوم 50 تيىن. بۇل جاعىنا كەلگەندە كىشكەنە ويلانىڭقىراپ قالاسىز. الدە وسى ارتيكۋل بويىنشا بىلەۋدەي تىگىس، شوقپارداي ءتۇيىن، قىشىتاتىن بۇرشىك بولسىن دەلىنگەن شىعار، كىم بىلەدى.
— قالاي، ساتۋشى جولداس، ساتۋ جوسپارىڭىز ورىندالا ما؟— دەپ سۇرايسىز بەسسونوۆادان.
— ورىندالعاندا قانداي، ارتىعىمەن ورىندالادى. ويتكەنى تۇرعان ورىن جاقسى، ناعىز ۇرىنىس جەر!
ءبىراق ماۋسىمدى ۋاقىتتا مايكانىڭ دۇكەندە ايلاپ جاتقانىن ءىشىمىز سەزىپ تۇرادى. ءبىراز ساۋداعا قاراپ تۇراسىز. ساتۋشى مايكانى الۋشىلارعا سوزعىلاپ كورسەتىپ جاتادى، «قىسقا بولسا ۇزىنىن بىلاي سوزاسىز، تار بولسا كولدەنەڭىن بىلاي سوزاسىز! ءبىزدىڭ مايكا يكەمگە كەلە بەرەدى. ادەيى كولپيتىپ-سولپيتىپ يكەمدى جاساعان».
— اپىراي، ءا، يكەمدىسى-اي! ءبىراق قىشىتقانى...
«التىندى شىققان جەردەن قاز» دەگەن عوي، قىزىل مايكانىڭ جاسالىپ جاتقان جەرىن كورگىڭىز كەلەدى. ارتەل پرەدسەداتەلى عاپار قاسىموۆتىڭ جۇمىسى كەپ دەيدى، بىردە كەزدەسەسىز، بىردە كەزدەسپەيسىز. ءبىراق باستىقتان قۇر الاقان ەمەس، تەحنورۋك ا. سولۋديلوۆا قاسىڭىزدا بولادى. ءوندىرىستى ارالاپ كەتەسىز. ءبىر جەردە تىگىن سەحى ءبىر جەردە ءپىشىم سەحى، تاعى تاعىلار. ارتەل ىشىنەن جول تاۋىپ جۇرە المايسىز. كون-قوقىر، قيقىم-سيقىم. تەحنورۋك تىلىنەن مايىن تامىزىپ سويلەپ كەلەدى:
— بىزدە ءبارى جاقسى، مايكالارىمىز قالاي سوزعىلاساڭىز دا يكەمگە كەلە بەرەدى...
ول مىناداي نۇسقاۋلار، ولشەم، ءپىشىم بار دەپ ءبىر كىتاپشانى دا كورسەتتى. ءبىراق وندا بىلەۋدەي تەگىس، شوقپارداي ءتۇيىن بولسىن دەپ جازىلعانىن كەرە المادىق. «قوياننىڭ بويىن كورىپ، قالجاسىنان ءتۇڭىل» دەگەندەي، ارتەلدەگى ولشەۋسىز كەسىلىپ، اياۋسىز تىگىلىپ جاتقان بۇيىمداردى كورىپ، كورمەگەنىم قىزىل مايكا بولسىن دەيسىز. سودان بەرى كوك بازاردىڭ قىزىل مايكاسىن ءوزىم دە، جولداستارىم دا كيمەيتىن بولدىق. ايتا كورمەڭىز.
1953
You Might Also Like
-
زاۋىربەك مولداعالي ۇلى رايبايەۆ (1932) — قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى، حالىق ءارتىسى، قازاق بالەت ءارتىسى جانە پەداگوگ. الماتى مەن سانكت-پەتەربۋرگ حورەوگرافيا ۋچيليششەلەرىنىڭ جەتىلد...
-
العاشقى تانىسۋ ەكى جاقتان بىردەي بولعانىمەن، تانىسىپ العاننان كەيىنگىنى ميمان ءوزى ءىلىپ اكەتتى. ءتىپتى موكەننىڭ ۋاقىتى بولماعان كۇندەرى ميماننىڭ ءوزى-اق ۋنيۆەرسيتەتكە جۇگىرىپ كەلىپ تۇراتىن بولدى. ءارين...
