كومپيۋتەر نەدەن تۇرادى؟ ۇستەل كومپيۋتەرىنىڭ نەگىزگى بولىكتەرى
ءبىزدىڭ قاراپايىم كومپيۋتەرىمىز نەدەن تۇرادى؟ بۇل جازبادا ءسىز ۇيدە نەمەسە جۇمىستا قولدانىلاتىن ۇستەل كومپيۋتەرىنىڭ نەگىزگى بولىكتەرىمەن، سىرتقى قۇرىلعىلارىمەن تانىس بولاسىز.
سونىمەن، نەگىزگى بولىگى – بۇل جۇيەلىك بلوك، مونيتور، پەرنەتاقتا، تىشقان جانە قۋات بەرۋ سىمى. ءار بولىگى وزىنشە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. وسىلاردىڭ ءارقايسىن جەكە قاراستىرىپ كورەيىك.
جۇيەلىك بلوك
جۇيەلىك بلوكتاردىڭ ءپىشىنى مەن فورماسى ءارتۇرلى بولادى. بۇل مونيتورىڭىزدىڭ نەمەسە ۇستەلىڭىزدىڭ استىندا تۇرعان مەتالل نەمەسە پلاستيك قوراپ، جانە وندا كومپيۋتەردىڭ بارلىق نەگىزگى كومپونەنتتەرى قۇراستىرىلعان. بۇل جۇيەلىك تاقتا، ورتالىق پروسەسسور (CPU)، قۋات بەرۋ بلوگى جانە ت.ب.
جۇيەلىك بلوكتىڭ الدىڭعى جاعىندا قوسۋ جانە ءوشىرۋ تەتىكشەسى مەن CD/DVD وپتيكالىق جەتەگى بار.
كوپتەگەن كومپيۋتەر بۇگىندە جۇيەلىك بلوگىمەن بىرگە ساتىلادى. الايدا جۇيەلىك بلوكسىز كومپيۋتەرلەر دە بولادى. مونوبلوكتاردا بارلىق كومپونەنتتەر مونيتورعا ورناتىلعان.
مونيتور
مونيتور ەكرانعا اقپاراتتى شىعارۋ ءۇشىن (ءماتىن، گرافيكا مەن بەينە) جۇيەلىك بلوكتىڭ ىشىندە ورنالاسقان ۆيدەوكارتامەن جۇمىس ىستەيدى. مونيتوردىڭ ەكى ءتۇرى بولادى:
ەست-مونيتورلار (ەلەكتروندى-ساۋلەلىك تۇتىكشە. اعىل. CRT — Cathode Ray Tube). ەست-مونيتورلار ۇلكەنىرەك جانە اۋىرلاۋ، سول سەبەپتى ۇستەلدىڭ كوپ بولىگىن الادى.
سك-مونيتورلار (سۇيىق-كريستالدى پانەلدەر. اعىل. LCD — Liquid Crystal Display) — ولار الدەقايدا ءقاۋىپسىز، ۇستەلدە از ورىن الادى جانە توقتى دا از جەيدى.
بۇگىندە مونيتورلاردىڭ دەرلىگىنىڭ باسقارۋ باتىرمالارى بار. سولار ارقىلى مونيتوردىڭ كورسەتۋ پارامەترلەرىن وزگەرتۋگە بولادى. سونىمەن قاتار كەيبىر مونيتورلار كىرىكتىرمە ديناميكالارعا يە.
قۋات بەرۋ سىمى
بۇل - توققا جانە جۇيەلىك بلوكتىڭ قۋات بەرۋ بلوگىنا قوسىلاتىن قۇرىلعى. قۋات بەرۋ سىمىن توققا جانە جۇيەلىك بلوكقا قوسپايىنشا كومپيۋتەر جۇمىس ىستەمەيدى. كومپيۋتەردى توق كۇشىنىڭ اۋىتقۋىنان قورعاۋ ءۇشىن قۋات بەرۋ سىمىن جەلىلىك فيلترگە قوسىپ قويساڭىز بولادى.
ەگەر ۇزدىكسىز قۋات بەرۋ كوزىن پايدالانساڭىز ءتىپتى جاقسى. بۇل كومپيۋتەرىڭىزدى ارتىق توق كۇشى تۇسۋدەن قورعايدى جانە ەگەر قۋات ءسونىپ قالسا ۋاقىتشا قۋاتپەن قامتاماسىز ەتە تۇرادى.
پەرنەتاقتا
بۇل - كومپيۋتەرگە مالىمەتتەردى ەنگىزۋدىڭ باستى تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى. پەرنەتاقتانىڭ كوپتەگەن ءتۇرى بولادى: سىمدىق، سىمسىز، مۋلتيمەديالىق، ويىنعا ارنالعان جانە ت.ب. وسىلايشا، پەرنەتاقتاداعى كەيبىر باتىرمالار ورنالاسۋ جاعىنان نەمەسە ءپىشىنى جاعىنان وزگەشە بولۋى مۇمكىن. الايدا باتىرمالاردىڭ فۋنكسياسى ادەتتە بىردەي.
تىشقان
تىشقان – بۇل ەكرانداعى نىسانانى بەلگىلەۋگە، باسۋعا، ورنىن اۋىستىرۋعا نەمەسە قوزعالتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرىلعى. بۇل وتە ىڭعايلى ەكەنى ءسوزسىز. باسقاشا ايتقاندا، تىشقان – بۇل كومپيۋتەرگە مالىمەت ەنگىزۋدىڭ پەرنەتاقتا سياقتى تاعى ءبىر ءتاسىلى. تىشقاننىڭ 2 ءتۇرى بولادى: وپتيكالىق، مەحانيكالىق.
وپتيكالىق تىشقاندار ەلەكتروندى «كوزدى» (وبەكتيۆ) پايدالانادى. وسى ارقىلى ۇستەل بەتىندەگى قوزعالىسى تانىلادى.
مەحانيكالىق تىشقاندار قوزعالىستى تانۋ ءۇشىن سىرعاناۋشى شاريكتى پايدالانادى. ولار وپتيكالىققا قاراعاندا ارزان تۇرادى. ءبىراق قازىرگى ۋاقىتتا مەحانيكالىق تىشقاندار قولدانىلمايدى دا، ساتىلمايدى دا.
تىشقاندار كومپيۋتەرگە USB نەمەسە PS/2 جالعاعىششتارى ارقىلى قوسىلادى. الايدا، سىمسىز تىشقاندار دا بولادى، ولار سىمدى مۇلدە پايدالانبايدى. ءبىز ءدال وسىنداي تىشقاندى پايدالانۋدى ۇسىنامىز.
تىشقاننىڭ بالاماسى
تاچپاد (Touchpad) — بۇل ەكرانداعى نىسانانى باسقارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن سەنسورلىق پانەل. ول جاناسۋ مەن قول ساۋساقتارىنىڭ قوزعالىسىنان جۇمىس ىستەيدى. مۇنداي سەنسورلىق پانەلدەن نوۋتبۋكتەر مەن نەتبۋكتەردە پايدالانىلادى.
You Might Also Like
-
قاراشانىڭ سوڭعى كۇندەرىنىڭ ءبىرى ەلەكتروندىق پوشتانىڭ تۋعان كۇنى بولىپ سانالادى. ءدال وسى كۇندەرى امەريكالىق پروگرامماشى رەي توملينسون ارىپتەستەرىنە الىستان حابارلاما جىبەرگەن بولاتىن.
-
ءوز-وزىڭدى دامىتاتىن كوپتەگەن كىتاپ بىزگە ساتسىزدىكتى تىعىرىققا تىرەلۋ مەن كوز جاسىڭدى توگۋ دەپ ەمەس، تاعدىردىڭ سىيى جانە تابىسقا ءبىر قادام جاقىنداۋ دەپ قابىلداۋ كەرەك دەيدى. ءدال سولاي، ءبىراق تاعدىر...
