InfoHub Logo

قىزىلوردا مەديسينالىق جوعارى كوللەدجى

ستۋدەنت: ماۋشيەۆا ايگۋل رىسپايەۆنا

عىلىمي جەتەكشى: ايجان بازارعالي قىزى

تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى: رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا ءبولىمىنىڭ پالاتالارىندا وپەراسيادان كەيىنگى، وتە اۋىر جانە كەيدە ءۇمىتسىز پاسيەنتتەردى ەمدەيدى، ولار مۇلدەم دارمەنسىز جانە ولار  كەز-كەلگەن قاجەتتىلىكتەرىن ءوز بەتىنشە ورىنداي المايدى. ولار تولىعىمەن مەيىرگەرلەردىڭ:  بىلىكتىلىگىنە، مەيىرىمدىلىگىنە، جان جىلۋىنا، نازارى مەن جاۋاپكەرشىلىگىنە تىكەلەي بايلانىستى بولادى. سوندىقتان مەيىرگەردىڭ جۇمىسى مەيىرگەرلىك مانيپۋلياسيالاردى (اسقازان ءىشىنىڭ اسپيراسياسى، ينفۋزيالىق تەراپيا، قۋىقتىڭ كاتەتەريزاسياسى،كۇتىمنىڭ بارلىق ءتۇرى جانە ت.ب.) ورىنداۋمەن ايقىندالادى. رەانيماسيا بولىمشەسىنىڭ مەيىرگەرىنەن پاسيەنتتى قاراۋ، شەشىم قابىلداۋ جانە رەانيماسيا كەزىندە جىلدامدىق پەن جوعارى كاسىبيلىكتى تالاپ ەتەدى. وسىعان بايلانىستى رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى مەيىرگەردىڭ ءرولى ارتادى، ويتكەنى كوپ جاعدايدا پاسيەنت ءوز شاعىمدارىن تىكەلەي مەيىرگەرگە ايتادى، ال مەيىرگەر ءوز تاراپىنان ارالاسۋلار جاساپ، پاسيەنت ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا كۇتىم كورسەتەدى.  دەگەنمەن، الەمدىك كورسەتكىشتەر كەيىنگى جاڭا جاس بۋىندى مەيىرگەرلەردىڭ كۇتىم جاساۋىندا ءبىرشاما ولقىلىقتاردىڭ ورىن الىپ، پاسيەنتتەردە قوسىمشا اسقىنۋلاردىڭ پايدا بولىپ جاتقاندىعىن كورسەتتى. وسىلايشا، مەيىرگەردىڭ ەمدەلۋشى پاسيەنتتەردەگى بولاتىن اسقىنۋلاردى الدىڭ الۋداعى ءرولى (ءبىلىمى، بىلىكتىلىگى، تاجىريبەسى) وزەكتى بولىپ سانالادى.

ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر

جىل سايىن الەمدە 1،7 ميلليارد ادام، ناقتىراق ايتا كەتەتىن بولساق، اقش-تا - 76 ملن-عا دەيىن،  كانادادا - 11-13 ملن.، فرانسيادا - 750 مىڭ، ۇلىبريتانيادا – شامامەن 2 ملن.، ال رەسەيدە – شامامەن 800 مىڭ ادام وسى انەستەزيادان كەيىنگى ءتۇرلى اسقىنۋلارعا شالدىققان [1].

شۆەيساريادا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەرگە سايكەس، جالپى انەستەزيا ادىستەرىمەن تۋىنداعان اۋىر اسقىنۋلاردىڭ جيىلىگى 40 000-نان 200 000-عا  دەيىن قامتيدى [2].

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددسۇ) ەسەپتەۋلەرىنە سايكەس، ددسۇ-عا مۇشە 56 ەلدىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، الەمدە جىل سايىن شامامەن 230 ميلليون ءىرى حيرۋرگيالىق ارالاسۋ جاسالادى [3]. يندۋستريالدى ەلدەردە پەريوپەراسيالىق اسقىنۋلاردىڭ جيىلىگى 3-تەن 16% - عا دەيىن، 0،4-تەن 0،8% - عا دەيىن انەستەزيانىڭ اۋىر زاقىمدانۋمەن نەمەسە ولىممەن اياقتالادى ەكەن.

دامۋشى ەلدەردە اۋقىمدى وپەراسيالىق ارالاسۋلار كەزىندە ءولىم-جىتىم 5-10% قۇرايدى. افريكانىڭ ساحاراسىنىڭ  كەيبىر بولىكتەرىندە 150 پاسيەنتتىڭ ءبىرى تەك ءبىر جالپى انەستەزيادان قايتىس بولادى [4].

باتىس ەۋروپا ەلدەرىندە سەپسيسپەن اۋىراتىن پاسيەنتتەردىڭ جىل سايىنعى سانى 500 مىڭنان اسادى. ەۋروپالىق مالىمەتتەرگە سايكەس رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمشەلەرىنىڭ پاسيەنتتەرى اراسىندا اۋىر سەپسيس جيىلىگى 2 - دەن 18% - عا دەيىن، ال سەپتيكالىق شوك-3-تەن 4% - عا دەيىن [5].

سونداي-اق اسفيكسيادان (تۇنشىعۋدان) 2015 جىلى بۇكىل الەم بويىنشا 9،8 ميلليون جاعداي تىركەلىپ، 35600 ادام قايتىس بولدى [6]. 2018 جىلى امەريكا قۇراما شتاتتارىندا اسفيكسيادان 5084 ادام، 2017 جىلى 5216 ادام، 2016 جىلى 4829 ادام قايتىس بولدى. تۇنشىعۋدان بولاتىن ءولىم ەگدە جاستاعى ادامداردا ءجيى كەزدەسەدى، ولاردىڭ سەبەبى كوبىنەسە تاماق بولىپ تابىلادى [7].

زەرتتەۋ ماقساتى: كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن الۋداعى مەيىرگەردىڭ ءرولىن ساۋالناما ارقىلى  انىقتاۋ.

مىندەتتەرى:

1. رەانيماسيا جانە جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى اسقىنۋلاردىڭ تۇرلەرىن قاراستىرۋ؛

2. رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى مەيىرگەرلىك كۇتىم ەرەكشەلىگى زەردەلەۋ؛

3. كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن الۋداعى مەيىرگەردىڭ ءرولىن  ساۋالناما ارقىلى  انىقتاۋ

4. ساۋالناما ناتيجەسىن تالداۋ جانە قورىتىندى جاساۋ

تاسىلدەر مەن ماتەريالدار

زەرتتەۋ جۇمىسى كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا جۇرگىزىلدى. زەرتتەۋگە جالپى 30 رەسپوندەنت، ونىڭ ىشىندە 20 ءبولىم مەيىرگەرلەرى جانە 10 بولىمدەگى پاسيەنتتەر قاتىستى.

زەرتتەۋ ءتۇرى: ساپالىق زەرتتەۋ، فەنومەنالدى، ماقساتتى

زەرتتەۋ ماقساتى: كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن الۋداعى مەيىرگەردىڭ ءرولىن ساۋالناما ارقىلى  انىقتاۋ. زەرتتەۋ ناتيجەلەرى نەگىزىندە رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە مۇمكىن بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن-الۋ پروسەسىندە مەيىرگەردىڭ ءرولىن انىقتاپ، رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە مۇمكىن بولاتىن اسقىنۋلاردى الدىن-الۋ پروسەسىندەگى مەيىرگەر ءرولىن ارتتىرۋ بويىنشا ۇسىنىمدار ۇسىنۋ.

زەرتتەۋ وبەكتىسى: كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن الۋداعى مەيىرگەردىڭ ءرولىن انىقتاۋ ءۇشىن ءبولىم پاسيەنتتەرىنەن جانە مەيىرگەرلەرىنەن ساۋالناما الامىز.

زەرتتەۋ قۇرالى: پاسيەنتتەردىڭ اراسىندا جۇرگىزىلەتىن ساۋالناما 2019 جىلى رەسەي فەدەراسياسىنىڭ  التاي مەملەكەتتىك مەديسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىتىرۋشى تۇلەگى   بەرديۋگينا  مارينا الەكساندروۆنانىڭ [8] «وپەراسيادان كەيىنگى كەزەڭنىڭ اسقىنۋلارى-ولاردىڭ الدىن-الۋداعى مەيىرگەرلىك پروسەستىڭ ءرولى» قورعالعان ديپلومدىق جۇمىسىنداعى زەرتتەۋى نەگىزىندە جاسالىندى.  مەيىرگەرلەر اراسىندا جۇرگىزىلەتىن ساۋالناما 2018 جىلى مبكببم قورعان بازالىق مەديسينالىق كوللەدجىنىڭ «مەيىربيكەلىك ءىس» ماماندىعىمەن ءبىتىرۋشى تۇلەگى  يۆانوۆا ەلەنانىڭ [9] «وپەراسيادان كەيىنگى كەزەڭدە پاسيەنتتەرگە مەيىربيكەلىك كۇتىم جاساۋ ەرەكشەلىكتەرى» ديپلومدىق جۇمىسىنداعى زەرتتەۋى نەگىزىندە جاسالىندى.

قورىتىندى: كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا 5.12.2020-30.12.2020 جج ارالىعىندا «كوپبەيىندى وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندەگى ەمدەلۋشى  پاسيەنتتەردە بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن الۋداعى مەيىرگەردىڭ ءرولى» اتتى ساپالىق زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزىلدى. زەرتتەۋگە ءوز كەلىسىمدەرى نەگىزىندە رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا ءبولىمىنىڭ 20 مەيىرگەرى مەن 10 ەم قابىلداپ جاتقان پاسيەنتتەرى قاتىستى، زەرتتەۋ ءادىسى رەتىندە ساۋالناما [10،11] جۇرگىزىلدى.

مەيىرگەرلەر اراسىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما  قورىتىندىسى نەگىزىندە رەانيماسيا جانە انەستەزيولوگيا بولىمىندە قىزمەت ەتەتىن مەيىرگەرلەردىڭ 60% جوعارى بىلىكتىلىك ساناتقا يە ەكەندىگى جانە مەيىرگەرلەردىڭ 90% وتادان كەيىنگى كەزەڭدە پاسيەنتتەردى مۇقيات باقىلايتىنى انىقتالدى. ساۋالناماعا قاتىسقان مەيىرگەرلەردىڭ 17 (85%) پاسيەنتتەردە پايدا بولۋى مۇمكىن اسقىنۋلار جايلى بىلەتىنى جانە اسقىنۋلاردىڭ بەلگىلەرىن دۇرىس اجىراتا الاتىنى بەلگىلى بولدى.

پاسيەنتتەر اراسىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما قورىتىندىسى بويىنشا پاسيەنتتەردىڭ 70%-ىنا مەيىرگەرلەردىڭ  مۇمكىن بولاتىن اسقىنۋلاردىڭ الدىن-الۋ ماقساتىندا تۇسىندىرمە، ۇسىنىس جۇمىستارىن جۇرگىزەتىنى  جانە ولاردىڭ تابىستى ەمدەلۋىندە مەيىرگەردىڭ ىقپالى بولاتىنى انىقتالدى جانە پاسيەنتتەردىڭ 90% مەيىرگەردىڭ كورسەتكەن كۇتىمىن وتە جاقسى/جاقسى دەپ باعالادى.

قورىتا كەلە، مەيىرگەرلەردىڭ پاسيەنتتەرگە اسقىنۋدىڭ الدىن الۋداعى كورسەتەتىن كۇتىمدەرىنىڭ جوعارى دەڭگەيدە ەكەنى جانە پاسيەنت ءومىرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك سەزىنىپ، جاڭاشىرلىق تانىتاتىنى انىقتالدى، ال پاسيەنتتەردىڭ 70% مەيىرگەرلىك كۇتىم كورسەتەتىن بولىمشە مەيىرگەرىنىڭ قارىم-قاتىناسىنا جانە مەديسينالىق كۇتىمنىڭ كورسەتىلۋىمەن تولىعىمەن قاناعاتتاناتىنى، مەيىرگەرلەردىڭ اسقىنۋلاردىڭ الدىن-الۋ ماقساتىندا تۇسىندىرمە، ۇسىنىس جۇمىستارىن جۇرگىزەتىنى انىقتالىپ، اسقىنۋلاردى الدىن الۋ ماقساتىنداعى مەيىرگەرلىك كۇتىم ساپاسىن ارتتىرۋ نەگىزگىندە پراكتيكالىق ۇسىنىس جاسالىندى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەردىڭ ءتىزىمى:

1. Anesthesiology for Pediatric، UPMC، 2014

2. Dr Fritz Sterz، Universitätsklinik für Notfallmedizin، Allgemeines Krankenhaus der Stadt Wien، Währinger Gürtel 18‐20/6D، 1090 Wien، Austria

3. Weiser TG، Regenbogen SE، Thompson KD، et al.: An estimation of the global volume of surgery: a modelling strategy based on available data. Lancet 2008؛ 372: 139–44.

4. https://www.who.int/mediacentre/news/releases/2008/pr20/ru/.

5. Salvo J.، de Cian W.، Musicco M. et al. The Italian sepsis study: preliminary results on the incidence evolution of SIRS، sepsis، severe sepsis and septic shock // Intensive Care Med. 1995. ‹21.

6. https://en.wikipedia.org/wiki/Asphyxia

7. https://www.statista.com/statistics/527321/deaths-due-to-choking-in-the-us/

8. ۆىپۋسكنايا كۆاليفيكاسيوننايا رابوتا ستۋدەنتكي بەرديۋگينوي مارينى الەكساندروۆنى نا تەمۋ: «وسلوجنەنيا پوسلەوپەراسيوننوگو پەريودا – رول سەسترينسكوگو پروسەسسا ۆ يح پروفيلاكتيكە»، بارناۋل 2019، 49 س. https://www.asmu.ru/upload/iblock/02e/Berdyugina-VKR-RABOTA.pdf

9. ۆىپۋسكنايا كۆاليفيكاسيوننايا رابوتا ستۋدەنتكي يۆانوۆوي ەلەنى نا تەمۋ: «وسوبەننوستي سەسترينسكوگو ۋحودا زا بولنىمي ۆ پوسلەوپەراسيوننوم پەريودە»، گ. كۋرگان 2018، 46 س. http://www.bibliotekar.ru/449/215.htm

10.https://docs.google.com/forms/d/1SwrnLq7HmxzY-8_PZ4z6f_35FUaZeGeWO sj1VSomKak/edit#responses

11.https://docs.google.com/forms/d/1Vq6LGvx5djOFTX76yCjS3GmKyxvp6_04MnwLlfk5y1U/edit#responses

---