كوپجاسۋشالى جانۋارلارداعى قان، ليمفا جانە قاناينالىمى
كۇندەلىكتى جوسپار بيولوگيا 6 سىنىپ
ساباق: 39
تاقىرىبى: §41. كوپجاسۋشالى جانۋارلارداعى قان، ليمفا جانە قاناينالىمى
ساباقتىڭ ماقساتى: كوپجاسۋشالى جانۋارلارداعى اعزانىڭ ىشكى ورتاسىن قۇرايتىن نەگىزگى فورمالار: قان، ليمفا جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ؛ ادامنىڭ تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىن، ادامگەرشىلىك تاربيەگە باۋلۋ؛ ءوز بەتتەرىمەن ىزدەنۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى
ساباقتىڭ ءتيپى: قۇراستىرىلعان
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
جوسپار:
1. قاننىڭ اعزادا اتقاراتىن قىزمەتى.
2. اعزانىڭ قاناينالىم جۇيەسى
بۇگىن وتەتىن جاڭا تەرميندەر
• ەريتروسيت
• لەيكوسيت
• گەموگلوبين
• فاگوسيت
• فاگوسيتوز
• انتيدەنە
• يممۋنيتەت
قاننىڭ اعزا ءۇشىن ماڭىزى قانداي؟
ورىس عالىمى ي. ي. مەچنيكوۆ لەيكوسيتتەردى – فاگوسيتتەر، ياعني «وبىر» جاسۋشالار. ولاردىڭ ميكروبتاردى جويۋىن فاگوسيتوز دەپ اتاعان.
قان پلازماسىندا اعزانى ءار ءتۇرلى ميكروبتاردان قورعايتىن انتيدەنە دەپ اتالاتىن ءنارۋىزدار بار. بۇلار ليمفادا، كوكباۋىردا جانە باسقا جەرلەردە تۇزىلەدى. ميكروبتار (باكتەريالار، ۆيرۋستار) اعزادا اۋرۋدىڭ ءبىر ءتۇرىن (قىزىلشا، كوكجوتەل، شەشەك جانە ت. ب.) تۋعىزسا، وسى ميكروبتاردى، ولاردىڭ زياندى اسەرىن جوياتىن انتيدەنەنىڭ ءتۇرى پايدا بولادى. اۋرۋ جازىلعان سوڭ دا ولار اعزادا ساقتالىپ قالادى. انتيدەنەلەر اۋرۋدى تۋعىزاتىن ميكروبتاردان اعزانى قورعايدى. جانۋار نەمەسە ادام ول اۋرۋمەن قايتالاپ اۋىرمايدى. اعزانىڭ وسىنداي قاسيەتىن جۇرە پايدا بولعان يممۋنيتەت دەيدى. ال كوپتەگەن اعزالاردا اتا تەگىنەن ۇرپاعىنا تۇقىم قۋالاۋ جولىمەن ءوتىپ (بەرىلىپ) وتىراتىن انتيدەنەلەر دە بار. مىسالى، جانۋاردا بولاتىن كەيبىر اۋرۋلارمەن (جانۋار وباسىمەن) ادام اۋىرمايدى. سەبەبى ادامدا ول اۋرۋدى بولدىرمايتىن انتيدەنەلەر بار. اعزانىڭ اۋرۋ قابىلدامايتىن مۇنداي قاسيەتىن تابيعي يممۋنيتەت دەيدى.
ەلىمىزدە كەيبىر جۇقپالى جانە ءقاۋىپتى اۋرۋلاردى بولدىرماۋ ءۇشىن جانۋاردى، ادامداردى جاس كەزىندە ادەيى ەگەدى. ولاردىڭ ىشىندە السىرەتىلگەن اۋرۋ قوزدىرعىشتارى بار ءدارى بولادى. ەگىلگەن اعزا جەڭىل عانا اۋىرادى. ەسەسىنە اعزادا ءومىر بويى نەمەسە كوپ ۋاقىت ساقتالاتىن جاساندى يممۋنيتەت قالىپتاسادى. ادام ول اۋرۋمەن اۋىرمايدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباق: 39
تاقىرىبى: §41. كوپجاسۋشالى جانۋارلارداعى قان، ليمفا جانە قاناينالىمى
ساباقتىڭ ماقساتى: كوپجاسۋشالى جانۋارلارداعى اعزانىڭ ىشكى ورتاسىن قۇرايتىن نەگىزگى فورمالار: قان، ليمفا جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ؛ ادامنىڭ تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىن، ادامگەرشىلىك تاربيەگە باۋلۋ؛ ءوز بەتتەرىمەن ىزدەنۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى
ساباقتىڭ ءتيپى: قۇراستىرىلعان
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
جوسپار:
1. قاننىڭ اعزادا اتقاراتىن قىزمەتى.
2. اعزانىڭ قاناينالىم جۇيەسى
بۇگىن وتەتىن جاڭا تەرميندەر
• ەريتروسيت
• لەيكوسيت
• گەموگلوبين
• فاگوسيت
• فاگوسيتوز
• انتيدەنە
• يممۋنيتەت
قاننىڭ اعزا ءۇشىن ماڭىزى قانداي؟
ورىس عالىمى ي. ي. مەچنيكوۆ لەيكوسيتتەردى – فاگوسيتتەر، ياعني «وبىر» جاسۋشالار. ولاردىڭ ميكروبتاردى جويۋىن فاگوسيتوز دەپ اتاعان.
قان پلازماسىندا اعزانى ءار ءتۇرلى ميكروبتاردان قورعايتىن انتيدەنە دەپ اتالاتىن ءنارۋىزدار بار. بۇلار ليمفادا، كوكباۋىردا جانە باسقا جەرلەردە تۇزىلەدى. ميكروبتار (باكتەريالار، ۆيرۋستار) اعزادا اۋرۋدىڭ ءبىر ءتۇرىن (قىزىلشا، كوكجوتەل، شەشەك جانە ت. ب.) تۋعىزسا، وسى ميكروبتاردى، ولاردىڭ زياندى اسەرىن جوياتىن انتيدەنەنىڭ ءتۇرى پايدا بولادى. اۋرۋ جازىلعان سوڭ دا ولار اعزادا ساقتالىپ قالادى. انتيدەنەلەر اۋرۋدى تۋعىزاتىن ميكروبتاردان اعزانى قورعايدى. جانۋار نەمەسە ادام ول اۋرۋمەن قايتالاپ اۋىرمايدى. اعزانىڭ وسىنداي قاسيەتىن جۇرە پايدا بولعان يممۋنيتەت دەيدى. ال كوپتەگەن اعزالاردا اتا تەگىنەن ۇرپاعىنا تۇقىم قۋالاۋ جولىمەن ءوتىپ (بەرىلىپ) وتىراتىن انتيدەنەلەر دە بار. مىسالى، جانۋاردا بولاتىن كەيبىر اۋرۋلارمەن (جانۋار وباسىمەن) ادام اۋىرمايدى. سەبەبى ادامدا ول اۋرۋدى بولدىرمايتىن انتيدەنەلەر بار. اعزانىڭ اۋرۋ قابىلدامايتىن مۇنداي قاسيەتىن تابيعي يممۋنيتەت دەيدى.
ەلىمىزدە كەيبىر جۇقپالى جانە ءقاۋىپتى اۋرۋلاردى بولدىرماۋ ءۇشىن جانۋاردى، ادامداردى جاس كەزىندە ادەيى ەگەدى. ولاردىڭ ىشىندە السىرەتىلگەن اۋرۋ قوزدىرعىشتارى بار ءدارى بولادى. ەگىلگەن اعزا جەڭىل عانا اۋىرادى. ەسەسىنە اعزادا ءومىر بويى نەمەسە كوپ ۋاقىت ساقتالاتىن جاساندى يممۋنيتەت قالىپتاسادى. ادام ول اۋرۋمەن اۋىرمايدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
