InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپمۇشە تاقىرىبىنا ەسەپتەر شىعارۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ كوپمۇشە تاقىرىبى بويىنشا العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، جالپىلاۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن جانە تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ءوزىنىڭ جۇمىسىنا باعا بەرۋگە، جاسالعان جۇمىستى
تالداۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىمدى بەكىتۋ ساباعى
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەربەلسەندى تاقتا، ۇلەستىرمەلى ماتەريالدار

ساباقتىڭ ءجۇرىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
بۇگىن ءبىزدىڭ سىنىپتى – عىلىمي – زەرتتەۋ ينستيتۋتى دەپ ەسەپتەيمىز.
ال، سىزدەر وقۋشىلار – وسى ينستيتۋتتىڭ – قىزمەتكەرلەرىسىزدەر. اتاپ ايتقاندا، ماتەماتيكا ماسەلەسىن كوتەرەتىن ءار ءتۇرلى زەرتحانانىڭ قىزمەتكەرلەرىسىزدەر. سىزدەردى وسى عزي - نىڭ وقۋ كەڭەسىنە «كوپمۇشە» تاقىرىبىنا تالقىلاۋعا شاقىرىپ وتىرمىز. سىزدەردىڭ اربىرەۋىڭىزدىڭ الدىڭدا
وزدەرىڭىزدىڭ جەتىستىكتەرىڭىزدى بەلگىلەيتىن باعالاۋ پاراعى جاتىر.
باعالاۋ پاراعى
وقۋشى تەورياشىلار قاتەسىن قۇپيانى تەڭدەۋ ۇپاي باعا
اتى - ءجونى زەرتحاناسى تاپ اشۋ
ال، ءقازىر داپتەرىمىزدى اشىپ، ساباقتىڭ تاقىرىبىن جازامىز.

2. وتىلگەن ماتەريالدى اكتۋالداۋ.
عزي - نا كىرمەستەن بۇرىن، سىزدەرگە وسى زەرتحاناعا كىرۋگە رۇقسات بەرەتىن سىناقتان ءوتۋ كەرەك.
اۋىزشا جاتتىعۋ.
1. ا) ا4 * ا3 =
ءا) (ا2) 4 =
ب) س6 * س3 * س =
2. ا) 4ح2*(- 2ۋ) =
ءا) - 5ا * (- 4ا2) =
ب) (- 2ح2) 3 =
سونىمەن، ءبىز زەرتحاناعا رۇقسات الدىق.
الدىمىزدا تەورياشىلار زەرتحاناسى.
ءاربىر وقۋشىدا كارتوچكا – دومينو بار. كارتوچكادا سۇراق جانە جاۋاپ بار. كىمنىڭ كارتوچكاسىندا «سورە «(ستارت) جانە «مارە» (فينيش) دەگەن جازۋ بار، سول وقۋشى باستايدى. ول العاشقى سۇراقتى قويادى، سوڭعى سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. ءاربىر وقۋشى ءوزىنىڭ جاۋابىن جىبەرىپ الماۋ ءۇشىن مۇقيات بولۋ كەرەك. وقۋشى جاۋاپ بەرەدى جانە ءوزىنىڭ سۇراعىن قويادى. ويىن بارىسىندا سۇراققا دۇرىس جاۋاپ بەرسە، 2 ۇپاي قوياسىڭ، جاۋاپ بەرە الماساڭ ۇپاي قويمايسىڭ.
(تاقتادا جاۋاپتارى شتور ارقىلى تەكسەرىلەدى)
ماتەماتيكالىق دومينو
مارە: جاۋاپ: ولاردىڭ دارەجە كورسەتكىشتەرىن قوسىپ، نەگىزىن وزگەرىسسىز قالدىرادى.
سورە: سۇراق: كوپمۇشە دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: بىرمۇشەلەر قوسىندىسى
سۇراق: بىرمۇشە دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: سانداردىڭ، اينىمالىلاردىڭ جانە ولاردىڭ دارەجەلەرىنىڭ كوبەيتىندىسى
سۇراق: ۇقساس مۇشەلەر دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: بىردەي نەمەسە كوەففيسيەنتتەرى عانا وزگەشە بىرمۇشەلەر
سۇراق: بىرمۇشەنىڭ دارەجەسى دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: بىرمۇشە قۇرامىنداعى اينىمالىلاردىڭ دارەجە كورسەتكىشتەرىنىڭ قوسىندىسى بىرمۇشە دارەجەسى دەپ اتالادى.
سۇراق: كوپمۇشەنىڭ دارەجەسى دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: كوپمۇشە دارەجەسى دەپ ونىڭ قۇرامىنداعى بىرمۇشە دارەجەلەرىنىڭ ەڭ ۇلكەنىن ايتادى.
سۇراق: بىرمۇشەنى كوپمۇشەگە كوبەيتۋ ەرەجەسىن ايت
جاۋاپ: بىرمۇشەنى كوپمۇشەگە كوبەيتۋ ءۇشىن بىرمۇشەنى كوپمۇشەنىڭ ءاربىر مۇشەسىنە كوبەيتىپ، شىققان كوبەيتىندىلەردى قوسادى.
سۇراق: كوپمۇشەنى كوبەيتكىشكە جىكتەۋ دەگەن نە؟
جاۋاپ: كوپمۇشەنى ەكى نەمەسە بىرنەشە كوپمۇشەنىڭ كوبەيتىندىسى تۇرىنە كەلتىرۋدى كوپمۇشەنى كوبەيتكىشتەرگە جىكتەۋ دەپ اتايمىز.
سۇراق: كوپمۇشەنى كوپمۇشەگە قالاي كوبەيتەدى؟
جاۋاپ: كوپمۇشەنى كوپمۇشەگە كوبەيتۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كوپمۇشەنىڭ ءاربىر مۇشەسىن ەكىنشى كوپمۇشەنىڭ ءاربىر مۇشەسىنە كوبەيتىپ، شىققان كوبەيتىندىلەردى قوسادى.
سۇراق: ەرەجەنى اياقتا: - ەگەر جاقشا الدىندا «پليۋس» تاڭباسى بولسا، وندا كوپمۇشە مۇشەلەرىن...
جاۋاپ:... ءوز تاڭبالارىمەن جازادى.
سۇراق: نەگىزدەرى بىردەي دارەجەلەردى قالاي كوبەيتەدى؟

3. ساباقتى بەكىتۋ. ەسەپتەر شىعارۋ
«قاتەسىن تاپ»
6 تەڭدىك جازىلعان، ونىڭ ىشىندە دۇرىسى دا، قاتەسى دە بار. سىزدەرگە تاپسىرما، وسىنىڭ ىشىندەگى قاتەسىن تابۋ كەرەك. ءاربىر تەڭدىكتىڭ تۇسىنا دۇرىس، بۇرىسىن +،- بەلگىسىن اپارىپ قويۋلارىڭىز كەرەك.
1. (5ا3 ) 2 =25 ا6
2. (3ا2ح) 3 =27ا2 ح3
3. (13x2) 3 =39x6
4. 5x - 7xy+4xy =5x - 11xy
5. 6(a - 3b) =6a - 18ab
6. - 10xy +8yz =- 2y(5x - 4z)

6 – ۋى دۇرىس بولسا، - 3 ۇپاي
4 – 5-ەۋى دۇرىس بولسا – 2 ۇپاي
3 - دۇرىس بولسا – 1 ۇپاي

«قۇپيانى اشۋ»
العاشقى ەكى تاپسىرما – 2 ۇپايمەن، سوڭعى ەكى تاپسىرما - 3 ۇپايمەن باعالانادى.
1. * (ا2 - 3ا) = 5ا 2 - 15 ا
2. *(4 +3ا) = 4ا +3ا2
3. 3ح(* - 3ح * +2ۋ2 ) =3ح2 - 9ح2 ۋ +6حۋ2
4. 3ۆ2 (2* - 3* +*ۆ2 ) = 6اۆ2 - 9ۆ3+12ۆ4
ەندى «تەڭدەۋلەردى شەشۋ» زەرتحاناسىنا كەلەيىك.
1. 6(ح - 3)- 2(ح+2) = 10
2. 5(ح - 1)- 4(ح - 3) =- 20
3. 8(ح - 7)- 3(2ح+9)= 15
ءبىر تەڭدەۋگە 5 ۇپاي، ەكى تەڭدەۋگە 10 ۇپاي، ءۇش تەڭدەۋ شىقسا، 15 ۇپاي قوياسىزدار.
باعالاۋ پاراقتارىڭىزعا مىنا ولشەۋىشتەر بويىنشا باعالارىڭىزدى قويىڭىزدار.
باعالاۋ ولشەۋىشى:
«15 - 18» ۇپاي – «5»
«14 - 10» ۇپاي – «4»
«9 - 7» ۇپاي – «3»
4. وقۋشىلاردى باعالاۋ.
5. ساباقتى قورىتىندىلاۋ. ۇيگە تاپسىرما.
سونىمەن، ءبىز ماتەماتيكا تۋرالى ماسەلەلەر كوتەردىك. سىزدەرگە ءوز ويلارىڭىزدى بىلدىرگەندەرىڭىز ءۇشىن كوپتەن – كوپ راحمەت ايتامىن!