كۇكىرت قىشقىلى ءوندىرىسىنىڭ جاناسۋ ءادىسى
ورتا مەكتەپتەگى جاراتىلىستانۋ - ماتەماتيكالىق باعىتتاعى حيميا كۋرسىنىڭ ماڭىزدى ءبولىمىنىڭ ءبىرى – حيميا وندىرىستەرىن وقىتۋ. حيميا وندىرىستەرى تۋرالى بەرىلەتىن ماعلۇماتتار وقۋشىلارعا پوليتەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ مىندەتتەرىن شەشۋگە جاردەمدەسەدى. وسى مىندەتتەر ارقىلى وقۋشىلار قازىرگى زامان وندىرىستەرىندەگى ەڭبەكتى ۇيىمداستىرۋدىڭ جالپى تەحنيكالىق نەگىزدەرىمەن تانىسادى، عىلىمي – تەحنيكالىق وي - ءورىسىن دامىتىپ، جوبالار مەن كونسترۋكسيا جاساي بىلەتىن ءبىلىم، بىلىك، داعدىمەن قارۋلانىپ، وندىرىستىك ەڭبەككە ۇيرەنەدى. «ازوت قىشقىلىنىڭ ءوندىرىسى»، «اممياك ءوندىرىسى»، «كۇكىرت قىشقىلى ءوندىرىسىنىڭ جاناسۋ ءادىسى» ت. ب. حيميالىق وندىرىستەر تاقىرىپتارىن ىسكەرلىك – ويىندار ۇيىمداستىرۋ ارقىلى وقىتۋ جاقسى ناتيجە بەرەدى. ىسكەرلىك ويىن – بۇل وقىتۋدى ۇيىمداستىرۋ فورماسى، ول ءمۇعالىمنىڭ باسقارۋىمەن، وقۋشىلاردىڭ وزىندىك ۇيىمداستىرىلۋشىلىعىمەن جوسپارلانعان ويىن سەنارييى ارقىلى ماقساتتى باعىتىنىڭ نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلادى. ءبىلىم بارۋ تاجىريبەسىندە وقىتۋدىڭ ويىن فورماسى وقىتۋدىڭ تاجىريبەلىك باعىتتىلىعىن ماقسات تۇتاتىن ىسكەرلىك ويىندار ارقىلى يگەرگەن بىلىمدەرىن شىعارماشىلىقتا قولدانادى جانە بەكىتەدى. ىسكەرلىك ويىندارىنىڭ نەگىزگى پەداگوگيكالىق ءمانى: وقۋشىلاردىڭ اقىل - ويىن دامىتۋ، ويلاۋدى جانداندىرۋ، تانىمدىق بەلسەندىلىگىن قالىپتاستىرۋ، وقىتۋ ۇردىسىنە شىعارماشىلىق دەڭگەيدى ەنگىزۋ.
10 - سىنىپتاعى «كۇكىرت قىشقىلى ءوندىرىسىنىڭ جاناسۋ ءادىسى» تاقىرىبى وندىرىستىك تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى، وسى ساباقتى ىسكەرلىك – ويىن ساباعى تۇرىندە وتكىزدىم. ىسكەرلىك – ويىن ساباعىن وتكىزۋ 3 كەزەڭنەن تۇرادى. 1 – كەزەڭى دايىندىق كەزەڭى: 1 اپتا بۇرىن كلاسس وقۋشىلارىن ءوز قالاۋلارىمەن ءبىرىن «زاۆود ديرەكتورى»، ءبىرىن «ەكونوميست»، 3 وقۋشىنى ءوندىرىستىڭ 3 ساتىسى بويىنشا «3 حيميك - تەحنولوگ»، ەندى ءبىرىن «قورشاعان ورتا مەن ەڭبەك قورعاۋ ينجەنەرى» ەتىپ ءبولىپ، ولاردىڭ مىندەتتەرى مەن ماقساتتارىن بەلگىلەپ، ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن دايىندالۋعا بىرنەشە قوسىمشا ادەبيەتتەر ۇسىندىم.
2 – كەزەڭى ويىن ءساتى: ءوز كاسىبىنە دايارلىعى، بەلگىلى ءبىر ماقساتقا جەتۋى، مىندەتتى ورىنداۋى، بۇنى ساباق ۇستىندە ىسكەر – ماماندار جۇرگىزەدى.
3 – كەزەڭى قورىتىندى. وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىمپازدىعىن، ىسكەرلىك جانە مامان يەسى رەتىندە جاۋاپ بەرۋ قابىلەتتەرىن باعالاۋ. ساباقتا كۇكىرت قىشقىلى وندىرىسىندەگى تەحنولوگيالىق ۇردىستەردىڭ عىلىمي نەگىزدەرىن تولىق اشۋ، وقۋشىلاردىڭ ىسكەرلىگىن، شىعارماشىلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، وزىندىك وي قورىتۋعا، ماقسات قويا بىلۋگە جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋعا تاربيەلەۋ مىندەتتەرى قويىلدى.
«كۇكىرت قىشقىلىن ءوندىرۋ»، «كۇكىرت قىشقىلىنىڭ قولدانىلۋى» سىزبالارىمەن ءوندىرىس ورنىنداعى جۇمىس ىستەۋ تەحنولوگيالارىن ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى كورسەتۋ تاقىرىپ مازمۇنىن اشۋعا كەڭ مۇمكىندىك بەردى.
ساباق بارىسى:
1) مامان يەلەرىنىڭ ورنىن بەلگىلەپ وتىرعىزۋ.
2) ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: بۇگىنگى وتىلەتىن ساباق تاقىرىبى «كۇكىرت قىشقىلى ءوندىرىسىنىڭ جاناسۋ ءادىسى». بۇل ساباقتى كۇكىرت قىشقىلىن ءوندىرۋ ءۇشىن: قاجەتتى شيكىزات تۇرلەرى، تەحنولوگيالىق ۇردىستەرى مەن ونىڭ ءتيىمدى، ءارى وپتيمالدى جۇرگىزىلۋ جاعدايلارىمەن حيميالىق ءوندىرىستىڭ مامان يەلەرى تۇسىندىرەدى. ەندىگى كەزەك سول مامان يەلەرىنە بەرىلەدى. ءبىرىنشى بولىپ ءسوز العان زاۆود ديرەكتورى:
- كۇكىرت قىشقىلىنىڭ تاريحىنا كەلەر بولساق، ءحىح ع. دەيىن باسقا حيميالىق ونىمدەر ءتارىزدى، كۇكىرت قىشقىلى دا فابريكالىق ادىسپەن ءوندىرىلىپ كەلدى. ال، كۇكىرت قىشقىلى ەرتە كەزدەن – اق بەلگىلى بولعان ەدى. كۇكىرت قىشقىلى تۋرالى VIII – Iح ع. ءومىر سۇرگەن اراب الحيميگى جابير يبن حاييان ءوزىنىڭ تراكتاتىندا بىلاي دەپ جازعان ەدى:
10 - سىنىپتاعى «كۇكىرت قىشقىلى ءوندىرىسىنىڭ جاناسۋ ءادىسى» تاقىرىبى وندىرىستىك تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى، وسى ساباقتى ىسكەرلىك – ويىن ساباعى تۇرىندە وتكىزدىم. ىسكەرلىك – ويىن ساباعىن وتكىزۋ 3 كەزەڭنەن تۇرادى. 1 – كەزەڭى دايىندىق كەزەڭى: 1 اپتا بۇرىن كلاسس وقۋشىلارىن ءوز قالاۋلارىمەن ءبىرىن «زاۆود ديرەكتورى»، ءبىرىن «ەكونوميست»، 3 وقۋشىنى ءوندىرىستىڭ 3 ساتىسى بويىنشا «3 حيميك - تەحنولوگ»، ەندى ءبىرىن «قورشاعان ورتا مەن ەڭبەك قورعاۋ ينجەنەرى» ەتىپ ءبولىپ، ولاردىڭ مىندەتتەرى مەن ماقساتتارىن بەلگىلەپ، ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن دايىندالۋعا بىرنەشە قوسىمشا ادەبيەتتەر ۇسىندىم.
2 – كەزەڭى ويىن ءساتى: ءوز كاسىبىنە دايارلىعى، بەلگىلى ءبىر ماقساتقا جەتۋى، مىندەتتى ورىنداۋى، بۇنى ساباق ۇستىندە ىسكەر – ماماندار جۇرگىزەدى.
3 – كەزەڭى قورىتىندى. وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىمپازدىعىن، ىسكەرلىك جانە مامان يەسى رەتىندە جاۋاپ بەرۋ قابىلەتتەرىن باعالاۋ. ساباقتا كۇكىرت قىشقىلى وندىرىسىندەگى تەحنولوگيالىق ۇردىستەردىڭ عىلىمي نەگىزدەرىن تولىق اشۋ، وقۋشىلاردىڭ ىسكەرلىگىن، شىعارماشىلىعىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، وزىندىك وي قورىتۋعا، ماقسات قويا بىلۋگە جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋعا تاربيەلەۋ مىندەتتەرى قويىلدى.
«كۇكىرت قىشقىلىن ءوندىرۋ»، «كۇكىرت قىشقىلىنىڭ قولدانىلۋى» سىزبالارىمەن ءوندىرىس ورنىنداعى جۇمىس ىستەۋ تەحنولوگيالارىن ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى كورسەتۋ تاقىرىپ مازمۇنىن اشۋعا كەڭ مۇمكىندىك بەردى.
ساباق بارىسى:
1) مامان يەلەرىنىڭ ورنىن بەلگىلەپ وتىرعىزۋ.
2) ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: بۇگىنگى وتىلەتىن ساباق تاقىرىبى «كۇكىرت قىشقىلى ءوندىرىسىنىڭ جاناسۋ ءادىسى». بۇل ساباقتى كۇكىرت قىشقىلىن ءوندىرۋ ءۇشىن: قاجەتتى شيكىزات تۇرلەرى، تەحنولوگيالىق ۇردىستەرى مەن ونىڭ ءتيىمدى، ءارى وپتيمالدى جۇرگىزىلۋ جاعدايلارىمەن حيميالىق ءوندىرىستىڭ مامان يەلەرى تۇسىندىرەدى. ەندىگى كەزەك سول مامان يەلەرىنە بەرىلەدى. ءبىرىنشى بولىپ ءسوز العان زاۆود ديرەكتورى:
- كۇكىرت قىشقىلىنىڭ تاريحىنا كەلەر بولساق، ءحىح ع. دەيىن باسقا حيميالىق ونىمدەر ءتارىزدى، كۇكىرت قىشقىلى دا فابريكالىق ادىسپەن ءوندىرىلىپ كەلدى. ال، كۇكىرت قىشقىلى ەرتە كەزدەن – اق بەلگىلى بولعان ەدى. كۇكىرت قىشقىلى تۋرالى VIII – Iح ع. ءومىر سۇرگەن اراب الحيميگى جابير يبن حاييان ءوزىنىڭ تراكتاتىندا بىلاي دەپ جازعان ەدى:
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «دەنەلەردىڭ ءجۇزۋ شارتتارى. ارەومەترلەر»
