ماڭگىلىك ەلىمنىڭ ماڭگىلىك ءتىلى
ماڭگىلىك ەلىمنىڭ ماڭگىلىك ءتىلى
انا ءتىلى - ءبارىمىزدىڭ انامىز،
ويتكەنى ول - ۇلتىمىزدىڭ اناسى. (ن. ءا. نازاربايەۆ)
انامنىڭ اق سۇتىمەن بويىما دارىعان انا ءتىلىم، تۋعان ءتىلىم، قازاق ءتىلىم. ءتىلىمنىڭ مارتەبەسىن بيىك تە زاڭعار شىڭعا كوتەرۋ ماقساتىندا ارمانىما قانات ءبىتىرتىپ - ءتىل مامانى بولدىم. ماماندىعىم - ماقتانىشىم. ءار شاكىرت جۇرەگىنە، رۋحاني جان دۇنيەسىنە - قازاق ءتىلىمنىڭ تەرەڭدىگىن، بايلىعىن ۇعىندىرۋ تىكەلەي مىندەتتىم. ءار حالىقتىڭ ماڭگى جاساۋى - ونىڭ تىلىندە. ءتىل - ءار حالىقتىڭ ءومىرى، تاريحى، بولاشاعى.
قازاق ءتىلىم - تەرەڭ دەم الار تىنىسىم،
قازاق ءتىلىم - ەركىندىگىم، تەڭدىگىم
قازاق ءتىلىم - كاۋسار، ءمولدىر بۇلاعىم،
قازاق ءتىلىم - ماڭگى جاسار بايلىعىم،- دەپ جۇرەگىم الىپ ۇشادى.
مەن سياقتى ءار ءتىل مامانى - ۇلتىمىزدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن شىر - پىر بولىپ جۇرگەن، قازاق ءتىلىن قايتكەندە بار قازاقتىڭ ساناسىنا ەگەمىن دەپ ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ جۇرگەن ىزگى جاندار. كەشەگى وتكەن ۇلى دانالارىمىز اباي، احمەت، مۇحتار زامانىندا ءتىل ءۇشىن كۇرەس ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسپەن تەڭ بولعان. دۇنيەدە تاۋەلسىز قازاق ەلى بار. الەمدە ەگەمەن قازاقستان بار. ونىڭ كوپ ۇلتتى، تاتۋ، ىنتىماعى جاراسقان حالقى بار. ءار حالىقتىڭ ءوز انا ءتىلى بار. ءار ۇلت وكىلى مەملەكەتتىك ءتىل قازاق ءتىلىن قۇرمەتتەپ، قازاقشا سويلەسىپ ديدارلاسادى. قازاقشا ايتىسىپ، ءتىل قايماعىن بىلعاعان ايتىسكەر انامىز - نادەجدا لۋشنيكوۆ ەسىمى، قازاقشا اندەردى كەرەمەت شىرقايتىن – تاتيانالار، قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرىنا كوپ قازاققا قاراعاندا شىن جانى اۋىراتىن - اسىلى ومانوۆا ەسىمدەرىن ەرەكشە قۇرمەتتپەن ايتۋعا بولادى.
تۋعان ءتىلىمنىڭ ءار ءسوزىنىڭ تەرەڭ ماعىنادا بولۋى، ءتىلىمنىڭ قۇدىرەتتىلىگى.
كۇندەلىكتى ومىردە ءار ادامنىڭ سويلەگەن سوزىنە ءمان بەرسەم، كەي ادامدار جانىڭدى اۋىرتىپ، جۇرەگىڭە قاياۋ تۇسىرەدى، كەي جانداردىڭ شىن كوڭىلىمەن ايتقان ءبىراۋىز سوزىنە ءماز بولىپ، مارقايىپ قالاسىڭ. قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتتىلىگى سوندا ءار ادامنىڭ سويلەگەن سوزىندە، ىسىندە، ونىڭ جان دۇنيەسى، ىشكى الەمى انىق كورىنەدى. سوندىقتان دا ءار سوزىمىزگە اباي بولعانىمىز ءجون. سەنى بيىككە شىعاراتىن دا، تىرىدەي ورعا جىعاتىن دا – ءتىل. ءتىلىمىزدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ - ءار پەرزەنت بورىشى.
قازاق حالقىنىڭ قىزى بولىپ دۇنيەگە كەلگەنىمە ماقتانامىن. مەن ءوز حالقىمنىڭ قانى مەن جانىنان جارالعان تۇلعامىن. بورىشىم – قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرى، بۇگىنى مەن بولاشاعى.
تانىتقان قازاعىمنىڭ قازاقتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ ازاتتىعىن.
تانىتقان قازاعىمنىڭ قايسارلىعىن،
اينالدىم قۇدىرەتىڭنەن، قازاق ءتىلىم.
ادال، مەيىربان، اق كوڭىل، جايدارلى مىنەزىم بار، ارىم - نامىسىم، كۇش - جىگەرىم – ءتىلىم بار. مەملەكەتتتىك ءتىل - مەملەكەتتىڭ مارتەبەسى.
قازاق ءتىلىنىڭ وتانى - قازاقستان. تاۋەلسىز قازاقستان. تاۋەلسىزدىك - تاريحتىڭ ماڭگى بولىپ ءومىر سۇرۋىنە بولىنگەن ەركىندىگى، تىنىسى. ەلىمىزدىڭ تىنىشتىعى، قوعامنىڭ تۇراقتىلىعى، تۇرمىسى ونىڭ ءار مۇشەسىنىڭ پاراساتتى پايىمى، ساناسى. قازاقستاننىڭ قازاقشا وركەندەيتىنىنە سەنگىم كەلەدى. جاستارىمىزدى، وسكەلەڭ كەيىنگى ۇرپاقتى ءتىل مادەنيەتىنە، كوركەمدىگىنە تاربيەلەۋ، ولاردىڭ بويىنا تىلگە دەگەن شىنايى سەزىمدى وياتۋ - ورىندالار ارمانىم.
سەنىممەن مەيىرىمدى انامدى ۇقتىم،
سەنىممەن مەيىرىمدى دالامدى ۇقتىم،
سەنىممەن جولىن كەسىپ ارامدىقتىڭ،
شىڭىنا كوتەرىلدىم ادامدىقتىڭ.
ەلىمنىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا 25 جىل تولعالى وتىر. قازاقستان كوز الدىمىزدا جاڭا باعىتپەن، جاڭا جولمەن ءوسىپ، دامىپ كەلەدى. تاۋەلسىزدىك حالقىمىز ءۇشىن وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. تاۋەلسىزدىك - ءتاتتى ۇعىم، قاستەرلى ءسوز. تالاي تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن وتتىك. مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلدىك. اتا - بابالارىمىزدىڭ تالاي عاسىر اڭساپ وتكەن ارمانىنا كەيىنگى ۇرپاعى، ءبىز جەتتىك.
ەل بولدىق، ەرىك الدىق استانالى،
ەندى كىمنەن قازاعىم جاسقانادى.
تاۋەلسىزدىك اتاۋى ەڭ الدىمەن
نۇرسۇلتان ەسىمىمەن اتالادى - دەگەندەي، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ماڭگى بولىپ، ماڭگىلىك ءتىلىمىز وركەندەپ، قاناتىن كەڭگە جايعان مەملەكەت بولىپ، اشىق اسپان اياسىندا، ءبىر شاڭىراق استىندا ۇرپاعىنىڭ ىنتىماعى جاراسقان ەل بولىپ باقىتتى عۇمىر كەشكەنگە نە جەتسىن؟!
اسپانىمىز اشىق بولىپ،
اق كوگەرشىن سامعاسىن.
بارشا حالىق تىلەيتىنى
بەيبىت كۇنى ساقتالسىن.
بۇل دۇنيەدە ءبىزدىڭ ءبىر عانا وتانىمىز بار، ول - تاۋەلسىز قازاقستان ماڭگىلىك ەل ەتۋدى مۇرات قىلدىق،- دەپ ەلباسىمىز ءوز حالقىنا سەنىم ارتىپ وتىر. بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتا ماڭگىلىك ەل بولايىق، اعايىن!!!
سالت - ءداستۇرىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي باعىپ جۇرەتىن، كوپتىڭ كوكەيىنە ءۇمىت وتىن انا تىلىندە جاعىپ جۇرەتىن، ەلجاندى، پاتريوت، رۋحاني جان دۇنيەسى باي تۇلعالارمىز كوپ بولسىن!!!
اقجايىق اۋدانى
«جاڭابۇلاق ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى» كمم - ءنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ۋتەشكالييەۆا جايناگۇل ورىنباسار قىزى
انا ءتىلى - ءبارىمىزدىڭ انامىز،
ويتكەنى ول - ۇلتىمىزدىڭ اناسى. (ن. ءا. نازاربايەۆ)
انامنىڭ اق سۇتىمەن بويىما دارىعان انا ءتىلىم، تۋعان ءتىلىم، قازاق ءتىلىم. ءتىلىمنىڭ مارتەبەسىن بيىك تە زاڭعار شىڭعا كوتەرۋ ماقساتىندا ارمانىما قانات ءبىتىرتىپ - ءتىل مامانى بولدىم. ماماندىعىم - ماقتانىشىم. ءار شاكىرت جۇرەگىنە، رۋحاني جان دۇنيەسىنە - قازاق ءتىلىمنىڭ تەرەڭدىگىن، بايلىعىن ۇعىندىرۋ تىكەلەي مىندەتتىم. ءار حالىقتىڭ ماڭگى جاساۋى - ونىڭ تىلىندە. ءتىل - ءار حالىقتىڭ ءومىرى، تاريحى، بولاشاعى.
قازاق ءتىلىم - تەرەڭ دەم الار تىنىسىم،
قازاق ءتىلىم - ەركىندىگىم، تەڭدىگىم
قازاق ءتىلىم - كاۋسار، ءمولدىر بۇلاعىم،
قازاق ءتىلىم - ماڭگى جاسار بايلىعىم،- دەپ جۇرەگىم الىپ ۇشادى.
مەن سياقتى ءار ءتىل مامانى - ۇلتىمىزدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن شىر - پىر بولىپ جۇرگەن، قازاق ءتىلىن قايتكەندە بار قازاقتىڭ ساناسىنا ەگەمىن دەپ ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ جۇرگەن ىزگى جاندار. كەشەگى وتكەن ۇلى دانالارىمىز اباي، احمەت، مۇحتار زامانىندا ءتىل ءۇشىن كۇرەس ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسپەن تەڭ بولعان. دۇنيەدە تاۋەلسىز قازاق ەلى بار. الەمدە ەگەمەن قازاقستان بار. ونىڭ كوپ ۇلتتى، تاتۋ، ىنتىماعى جاراسقان حالقى بار. ءار حالىقتىڭ ءوز انا ءتىلى بار. ءار ۇلت وكىلى مەملەكەتتىك ءتىل قازاق ءتىلىن قۇرمەتتەپ، قازاقشا سويلەسىپ ديدارلاسادى. قازاقشا ايتىسىپ، ءتىل قايماعىن بىلعاعان ايتىسكەر انامىز - نادەجدا لۋشنيكوۆ ەسىمى، قازاقشا اندەردى كەرەمەت شىرقايتىن – تاتيانالار، قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرىنا كوپ قازاققا قاراعاندا شىن جانى اۋىراتىن - اسىلى ومانوۆا ەسىمدەرىن ەرەكشە قۇرمەتتپەن ايتۋعا بولادى.
تۋعان ءتىلىمنىڭ ءار ءسوزىنىڭ تەرەڭ ماعىنادا بولۋى، ءتىلىمنىڭ قۇدىرەتتىلىگى.
كۇندەلىكتى ومىردە ءار ادامنىڭ سويلەگەن سوزىنە ءمان بەرسەم، كەي ادامدار جانىڭدى اۋىرتىپ، جۇرەگىڭە قاياۋ تۇسىرەدى، كەي جانداردىڭ شىن كوڭىلىمەن ايتقان ءبىراۋىز سوزىنە ءماز بولىپ، مارقايىپ قالاسىڭ. قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتتىلىگى سوندا ءار ادامنىڭ سويلەگەن سوزىندە، ىسىندە، ونىڭ جان دۇنيەسى، ىشكى الەمى انىق كورىنەدى. سوندىقتان دا ءار سوزىمىزگە اباي بولعانىمىز ءجون. سەنى بيىككە شىعاراتىن دا، تىرىدەي ورعا جىعاتىن دا – ءتىل. ءتىلىمىزدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ - ءار پەرزەنت بورىشى.
قازاق حالقىنىڭ قىزى بولىپ دۇنيەگە كەلگەنىمە ماقتانامىن. مەن ءوز حالقىمنىڭ قانى مەن جانىنان جارالعان تۇلعامىن. بورىشىم – قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرى، بۇگىنى مەن بولاشاعى.
تانىتقان قازاعىمنىڭ قازاقتىعىن،
تانىتقان قازاعىمنىڭ ازاتتىعىن.
تانىتقان قازاعىمنىڭ قايسارلىعىن،
اينالدىم قۇدىرەتىڭنەن، قازاق ءتىلىم.
ادال، مەيىربان، اق كوڭىل، جايدارلى مىنەزىم بار، ارىم - نامىسىم، كۇش - جىگەرىم – ءتىلىم بار. مەملەكەتتتىك ءتىل - مەملەكەتتىڭ مارتەبەسى.
قازاق ءتىلىنىڭ وتانى - قازاقستان. تاۋەلسىز قازاقستان. تاۋەلسىزدىك - تاريحتىڭ ماڭگى بولىپ ءومىر سۇرۋىنە بولىنگەن ەركىندىگى، تىنىسى. ەلىمىزدىڭ تىنىشتىعى، قوعامنىڭ تۇراقتىلىعى، تۇرمىسى ونىڭ ءار مۇشەسىنىڭ پاراساتتى پايىمى، ساناسى. قازاقستاننىڭ قازاقشا وركەندەيتىنىنە سەنگىم كەلەدى. جاستارىمىزدى، وسكەلەڭ كەيىنگى ۇرپاقتى ءتىل مادەنيەتىنە، كوركەمدىگىنە تاربيەلەۋ، ولاردىڭ بويىنا تىلگە دەگەن شىنايى سەزىمدى وياتۋ - ورىندالار ارمانىم.
سەنىممەن مەيىرىمدى انامدى ۇقتىم،
سەنىممەن مەيىرىمدى دالامدى ۇقتىم،
سەنىممەن جولىن كەسىپ ارامدىقتىڭ،
شىڭىنا كوتەرىلدىم ادامدىقتىڭ.
ەلىمنىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا 25 جىل تولعالى وتىر. قازاقستان كوز الدىمىزدا جاڭا باعىتپەن، جاڭا جولمەن ءوسىپ، دامىپ كەلەدى. تاۋەلسىزدىك حالقىمىز ءۇشىن وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. تاۋەلسىزدىك - ءتاتتى ۇعىم، قاستەرلى ءسوز. تالاي تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن وتتىك. مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلدىك. اتا - بابالارىمىزدىڭ تالاي عاسىر اڭساپ وتكەن ارمانىنا كەيىنگى ۇرپاعى، ءبىز جەتتىك.
ەل بولدىق، ەرىك الدىق استانالى،
ەندى كىمنەن قازاعىم جاسقانادى.
تاۋەلسىزدىك اتاۋى ەڭ الدىمەن
نۇرسۇلتان ەسىمىمەن اتالادى - دەگەندەي، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى ماڭگى بولىپ، ماڭگىلىك ءتىلىمىز وركەندەپ، قاناتىن كەڭگە جايعان مەملەكەت بولىپ، اشىق اسپان اياسىندا، ءبىر شاڭىراق استىندا ۇرپاعىنىڭ ىنتىماعى جاراسقان ەل بولىپ باقىتتى عۇمىر كەشكەنگە نە جەتسىن؟!
اسپانىمىز اشىق بولىپ،
اق كوگەرشىن سامعاسىن.
بارشا حالىق تىلەيتىنى
بەيبىت كۇنى ساقتالسىن.
بۇل دۇنيەدە ءبىزدىڭ ءبىر عانا وتانىمىز بار، ول - تاۋەلسىز قازاقستان ماڭگىلىك ەل ەتۋدى مۇرات قىلدىق،- دەپ ەلباسىمىز ءوز حالقىنا سەنىم ارتىپ وتىر. بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتا ماڭگىلىك ەل بولايىق، اعايىن!!!
سالت - ءداستۇرىمىزدى كوزدىڭ قاراشىعىنداي باعىپ جۇرەتىن، كوپتىڭ كوكەيىنە ءۇمىت وتىن انا تىلىندە جاعىپ جۇرەتىن، ەلجاندى، پاتريوت، رۋحاني جان دۇنيەسى باي تۇلعالارمىز كوپ بولسىن!!!
اقجايىق اۋدانى
«جاڭابۇلاق ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى» كمم - ءنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ۋتەشكالييەۆا جايناگۇل ورىنباسار قىزى
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: سان ەسىمنىڭ سويلەمدەگى قىزمەتى (ەكىنشى ساعات)
-
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ماڭعىستاۋ اۋدانى، شەتپە - 1
