سۋدى ساقتاۋشىلار
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۋدى ساقتاۋشىلار
ماقساتى: سۋ جانە ونىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
بىلىمدىلىك: سۋ – تىرشىلىك كوزى ەكەنىن، ونىڭ پايداسى، ماڭىزى، قاسيەتى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: تاجىريبە جاساۋ بارىسىندا باقىلاعىشتىق، ءدام سەزۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: قورشاعان ورتانى قورعاۋ، سۋدى لاستاماۋعا، سۋدى ۇنەمدەۋگە ۇقىپتىلىققا، جيناقىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سۋ، تۇز، ستاكان، سۇرتكىشتەر، اققاعاز، ءتۇرلى ءتۇستى قارىنداشتار، ەرمەكساز ت. ب.
قولدانىلاتىن ادىستەر: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، ويىن، كورسەتۋ، تاجىريبەلەر، سۋرەتتەردى قۇراستىرۋ.
ينتەگراسيا: قورشاعان ورتا، ءتىل دامىتۋ، سۋرەت سالۋ، مۇسىندەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- بالالار بىزگە بۇگىن كوپتەگەن قوناقتار كەلدى، ولارعا جىلى جۇزبەن قاراپ، سالەمدەسەيىك!(3تىلدە)
«شاتتىق شەڭبەرى»
سامال جەل ءبىزدى جەلدەتشى،
كۇن نۇرى ءبىزدى جارقىرات.
تازا اۋا بىزگە دەم بەرشى،
ءمولدىر سۋ ءبىزدى سالقىندات.
تاربيەشىنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
(قۇبىردان سۋدىڭ اعىسىن ەستۋ)
- بالالار نەنىڭ دىبىسى ەستىلەدى؟ بۇل نە ءوزى؟
- سۋ.
- سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ بۇگىنگى اڭگىمەمىز نە جايىندا بولماق؟
– سۋ تۋرالى
- ءيا، ءبىز بۇگىن سۋ تۋرالى ءبىلىپ قانا قويماي، سۋدى قورعاپ، ونىڭ ساقتاۋشىلارى بولامىز. ال، ەندى ەكرانعا قارايىق، ءبىزدىڭ جاس تىلشىلەرىمىز سۋ تۋرالى نە ايتار ەكەن؟
«سۋ تۋرالى» ۆيدەو روليك قويىلادى
- بالالار! بىزگە سيقىرلى تامشى دا قوناققا كەلىپتى، تامشى سۋدىڭ قۇبىردان قالاي كەلگەنىن جانە ونى قالاي ۇنەمدەۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتەدى. تامشىمەن بىرگە عاجايىپ سۋ الەمىنە ساياحاتقا شىعامىز با؟
ۆيدەو پرەزەنتاسيا كورسەتىلەدى.
- بالالار بۇل نە؟
- گلوبۋس.
- جەر شارى، وندا قانداي تۇستەر كوپ ەكەن؟
- كوگىلدىر.
- ول نەنى بىلدىرەدى؟
- سۋدى.
- جەر شارىندا ۇلكەن سۋلاردى قاي جەرلەردە كەزدەستىرەمىز؟ سەندەر بىلەسىڭدەر مە؟
- كولدەر، ولار جەر استىنىڭ تەرەڭ سۋ كوزى، ونىڭ سۋى ءمولدىر، تازا، ەگەر سۋ جەر بەتىنە كوتەرىلىپ شىقسا، ول بۇلاق كوزى بولادى. تەڭىزدەر مەن مۇحيتتەردىڭ سۋلارى وزەن كولدەردىڭ سۋلارىنا ۇقسامايدى، ولاردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىلگىلەرىڭ كەلە مە؟
I تاجىريبە «سۋ — ءمولدىر»
● بالالاردىڭ الدىنا ەكى ىدىس تۇرادى: بىرەۋىنە سۋ، ال ەكىنشىسىندە تۇزدى سۋ قۇيىلعان. بالالار سۋدى ءىشىپ كورەدى.
- بۇل قانداي سۋ؟
- تۇششى، تازا، ءمولدىر
- ءبىز قانداي سۋدى ىشەمىز؟
-(تۇششى، تازا، ءمولدىر ) بۇل سۋ - وزەن، كولدە بولادى. جەر بەتىندە تۇششى سۋ جوقتىڭ قاسى.
بالالار ەكىنشى ىدىستاعى سۋعا قاسىقپەن كىشكەنە تۇز سالىپ ارالاستىرامىز. سۋدىڭ وزگەرىسىن بايقايمىز، ەندى سۋدىڭ ءدامىن كورىڭدەرشى.
بالالار:
- سۋدىڭ ءدامى وزگەردى. ول اششى، تۇزدى بولدى.
بۇل تۇزدى سۋ «تەڭىز سۋلارى» بولادى. بۇل تاجىريبەلەر ارقىلى ءبىز سۋدىڭ قاسيەتتەرىن بىلدىك. ەندى ءبارىمىز ەكرانعا قارايىق!
تامشىنىڭ ءبىرىنشى جۇمباعى.
اينالا تولعان سۋ،
تابىلماس ىشەر سۋ.(سلايد )
بالالار سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟
- نەگە ولاي؟ (بالالار ءوز تۇسىنىگىمەن جاۋاپ بەرەدى.)
سلايد – ادامدار سۋسىز ءومىر سۇرە الادى ما؟
بالالار ءبىزدىڭ اعزامىزدا 70%سۋدى قۇرايدى. ادامدار سۋسىز 2 - 10 كۇن ارالىعىندا ءومىر سۇرە الادى ەكەن.
سلايد.(ەكرانعا قارايىق،) جەر بەتىندە سۋ نەلەرگە، كىمدەرگە قاجەت؟(مازمۇنى بويىنشا سۋرەتتەر كورسەلەلەدى.) بالالار ەكراننان كورسەتىلگەن سۋرەتتەر بويىنشا جاۋاپ بەرەدى.
- اعاشتار سۋسىز قۋراپ قالادى، گۇلدەر سۋسىز وسپەيدى. بالىقتار سۋسىز تىرشىلىك ەتپەيدى، سەبەبى ولار سۋدا بولادى.
- بالالار سەندەر بالاباقشادا سۋمەن قاي جەردە كەزدەستىڭدەر؟
- مەن بالاباقشاعا كەلە جاتقاندا كولشىكتى كوردىم. كولشىك جاڭبىردان پايدا بولعان سۋ.
- ءبىز بالاباقشادا تاماق ىشەردە قولىمىزدى سۋمەن جۋامىز.
- سەرۋەندە جۇرگەندە اعاشتارعا سۋ قۇيامىز.
- بولمەدەگى گۇلدەرگە سۋ قۇيامىز.
- جۋىناتىن بولمەدە بەتى - قولىمىزدى جۋامىز.
- اجەتحانادا سۋدى اعىزامىز.
تاربيەشى: - بالالار بىزگە سۋ نە ءۇشىن قاجەت؟
بالالاردىڭ جاۋابى - سۋدى ىشەمىز، جۋىنامىز.
- سۋمەن باۋ - باقشانى سۋارامىز.
- سۋمەن اس ازىرلەيمىز، سۋمەن قول جۋامىز.
تاربيەشى: - بۇزىلعان قۇبىرداعى تامشانىڭ اعىپ تۇرعانىن كىم كوردى؟ سەندەردىڭ اتا - انالارىڭ نە ىستەدى؟
- قۇبىرداعى سۋ قايدان كەلەدى، بالالار سەندەر وزەندەگى سۋدى كوردىڭدەر مە؟(ول تازا ەمەس، لاي كىر سۋ.)
- كىمدەر جانە نەلەر سۋ ارنالارىن لاستايدى دەپ ويلايسىڭدار.(ادامدار قوقىستار دى تاستايدى، ءوندىرىس ورىندارىنىڭ قالدىقتارىن سۋعا توگەدى.)
- قۇبىردان قانداي سۋ اعادى؟(تازا،، ءمولدىر سۋ) بۇل سۋلاردى تازالاپ وتىرادى. ال ەندەشە بۇل سۋدى تازالاپ كورەيىكشى.
تاجىريبە «لاي سۋدى سۇزگىشتەن تازالاپ كورۋ»
● بالالار سۋعا قۇم سالىپ، ارالاستىرىپ كورەدى، ەكىنشى ستاكانداداعى سۇزگىشتەن لاي سۋدى قۇيىپ، باقىلايدى. بالالار سۇزگىشتەن وتكەن سۋدىڭ ايىرماشىلىقتارىن ايتادى. ناتيجەسىن قورىتىندىلايدى.
بالالار ەندى بوي جازىپ، جاتتىعۋ جاسايىق.
سەرگىتۋ ءساتى.
- سۋسىز قارنىم تويمايدى.
سۋسىز كىرىم كەتتپەيدى.
سۋسىز گۇلدەر گۇلدەنبەس،
سۋسىز كۇنىم وتپەيدى.
- تازا سۋدى ءبىز كۇندەلىكتى قولدانامىز. ول تىنباي اعا بەرەدى. ونى ۇنەمدەمەسەك نە بولادى؟- جەر بەتىندە تازا سۋ جوق بولادى. سول دۇرىس پا؟ تامشىنىڭ تۋىس باۋىرلارى كوپ ەكەن. سەندەر قالاي ويلايسىڭدار ولاردىڭ قاتارى كوبەيەمە؟ تامشىنىڭ وتباسىنا ءقاۋىپ ءتونىپ تۇر. ول ءبىزدى ناعىز سۋ ساقتاۋشىلارى دەپ، وسىلاي سۋ ساقتاۋشىلار قاتارى كوبەيسە ەكەن دەپ قيالدايدى. بالالار ەندى تامشىنىڭ تىلەگىن ورىنداپ بىزدە ءوز قيالىمىزبەن شىعارماشىلىق جۇمىسىمىزدى باستايىق. بارلىعىڭ كەلىسەسىڭدەر مە؟
بالالار ءوز ەركىمەن شىعارماشىلىق جۇمىستارىن جۇرگىزەدى.(بالالار تامشىنىڭ بەينەسىن شەبەرلىكپەن مۇسىندەيدى، سۋدى قالاي قورعاۋ كەرەكتىگىن.
ساۋساق جاتتىعۋلارى ورىندالادى.
بۇلت قاباعىن ءتۇيىپ – اپ
بۇركىپ الدى اسپاندى،
تىرس - تىرس - تىرسىلداپ،
جاڭبىر جاۋا باستادى.
- بالالار سەندەر ءوز جۇمىستارىڭدى ورىنداپ، جاتقاندا مەن دە سۋدى ساقتاۋدىڭ بەلگىسىن ازىرلەدىم. بۇل بەلگىنى قايدا ىلەمىز؟
– جۋىناتىن بولمەگە.
بارلىق كەزدە وسى بەلگىگە قاراپ، ءبىز سۋدى ۇنەمدەپ، قورعايتىن بولامىز. بالالار تامشى سەندەرگە ريزا بولىپ، مىناداي كىتاپشانى سىيعا تارتۋ ەتەدى.
تاربيەشى: اشىربەكوۆا گۇلناز
ماقساتى: سۋ جانە ونىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
بىلىمدىلىك: سۋ – تىرشىلىك كوزى ەكەنىن، ونىڭ پايداسى، ماڭىزى، قاسيەتى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: تاجىريبە جاساۋ بارىسىندا باقىلاعىشتىق، ءدام سەزۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: قورشاعان ورتانى قورعاۋ، سۋدى لاستاماۋعا، سۋدى ۇنەمدەۋگە ۇقىپتىلىققا، جيناقىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سۋ، تۇز، ستاكان، سۇرتكىشتەر، اققاعاز، ءتۇرلى ءتۇستى قارىنداشتار، ەرمەكساز ت. ب.
قولدانىلاتىن ادىستەر: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق – جاۋاپ، ويىن، كورسەتۋ، تاجىريبەلەر، سۋرەتتەردى قۇراستىرۋ.
ينتەگراسيا: قورشاعان ورتا، ءتىل دامىتۋ، سۋرەت سالۋ، مۇسىندەۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- بالالار بىزگە بۇگىن كوپتەگەن قوناقتار كەلدى، ولارعا جىلى جۇزبەن قاراپ، سالەمدەسەيىك!(3تىلدە)
«شاتتىق شەڭبەرى»
سامال جەل ءبىزدى جەلدەتشى،
كۇن نۇرى ءبىزدى جارقىرات.
تازا اۋا بىزگە دەم بەرشى،
ءمولدىر سۋ ءبىزدى سالقىندات.
تاربيەشىنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
(قۇبىردان سۋدىڭ اعىسىن ەستۋ)
- بالالار نەنىڭ دىبىسى ەستىلەدى؟ بۇل نە ءوزى؟
- سۋ.
- سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ بۇگىنگى اڭگىمەمىز نە جايىندا بولماق؟
– سۋ تۋرالى
- ءيا، ءبىز بۇگىن سۋ تۋرالى ءبىلىپ قانا قويماي، سۋدى قورعاپ، ونىڭ ساقتاۋشىلارى بولامىز. ال، ەندى ەكرانعا قارايىق، ءبىزدىڭ جاس تىلشىلەرىمىز سۋ تۋرالى نە ايتار ەكەن؟
«سۋ تۋرالى» ۆيدەو روليك قويىلادى
- بالالار! بىزگە سيقىرلى تامشى دا قوناققا كەلىپتى، تامشى سۋدىڭ قۇبىردان قالاي كەلگەنىن جانە ونى قالاي ۇنەمدەۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتەدى. تامشىمەن بىرگە عاجايىپ سۋ الەمىنە ساياحاتقا شىعامىز با؟
ۆيدەو پرەزەنتاسيا كورسەتىلەدى.
- بالالار بۇل نە؟
- گلوبۋس.
- جەر شارى، وندا قانداي تۇستەر كوپ ەكەن؟
- كوگىلدىر.
- ول نەنى بىلدىرەدى؟
- سۋدى.
- جەر شارىندا ۇلكەن سۋلاردى قاي جەرلەردە كەزدەستىرەمىز؟ سەندەر بىلەسىڭدەر مە؟
- كولدەر، ولار جەر استىنىڭ تەرەڭ سۋ كوزى، ونىڭ سۋى ءمولدىر، تازا، ەگەر سۋ جەر بەتىنە كوتەرىلىپ شىقسا، ول بۇلاق كوزى بولادى. تەڭىزدەر مەن مۇحيتتەردىڭ سۋلارى وزەن كولدەردىڭ سۋلارىنا ۇقسامايدى، ولاردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىلگىلەرىڭ كەلە مە؟
I تاجىريبە «سۋ — ءمولدىر»
● بالالاردىڭ الدىنا ەكى ىدىس تۇرادى: بىرەۋىنە سۋ، ال ەكىنشىسىندە تۇزدى سۋ قۇيىلعان. بالالار سۋدى ءىشىپ كورەدى.
- بۇل قانداي سۋ؟
- تۇششى، تازا، ءمولدىر
- ءبىز قانداي سۋدى ىشەمىز؟
-(تۇششى، تازا، ءمولدىر ) بۇل سۋ - وزەن، كولدە بولادى. جەر بەتىندە تۇششى سۋ جوقتىڭ قاسى.
بالالار ەكىنشى ىدىستاعى سۋعا قاسىقپەن كىشكەنە تۇز سالىپ ارالاستىرامىز. سۋدىڭ وزگەرىسىن بايقايمىز، ەندى سۋدىڭ ءدامىن كورىڭدەرشى.
بالالار:
- سۋدىڭ ءدامى وزگەردى. ول اششى، تۇزدى بولدى.
بۇل تۇزدى سۋ «تەڭىز سۋلارى» بولادى. بۇل تاجىريبەلەر ارقىلى ءبىز سۋدىڭ قاسيەتتەرىن بىلدىك. ەندى ءبارىمىز ەكرانعا قارايىق!
تامشىنىڭ ءبىرىنشى جۇمباعى.
اينالا تولعان سۋ،
تابىلماس ىشەر سۋ.(سلايد )
بالالار سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟
- نەگە ولاي؟ (بالالار ءوز تۇسىنىگىمەن جاۋاپ بەرەدى.)
سلايد – ادامدار سۋسىز ءومىر سۇرە الادى ما؟
بالالار ءبىزدىڭ اعزامىزدا 70%سۋدى قۇرايدى. ادامدار سۋسىز 2 - 10 كۇن ارالىعىندا ءومىر سۇرە الادى ەكەن.
سلايد.(ەكرانعا قارايىق،) جەر بەتىندە سۋ نەلەرگە، كىمدەرگە قاجەت؟(مازمۇنى بويىنشا سۋرەتتەر كورسەلەلەدى.) بالالار ەكراننان كورسەتىلگەن سۋرەتتەر بويىنشا جاۋاپ بەرەدى.
- اعاشتار سۋسىز قۋراپ قالادى، گۇلدەر سۋسىز وسپەيدى. بالىقتار سۋسىز تىرشىلىك ەتپەيدى، سەبەبى ولار سۋدا بولادى.
- بالالار سەندەر بالاباقشادا سۋمەن قاي جەردە كەزدەستىڭدەر؟
- مەن بالاباقشاعا كەلە جاتقاندا كولشىكتى كوردىم. كولشىك جاڭبىردان پايدا بولعان سۋ.
- ءبىز بالاباقشادا تاماق ىشەردە قولىمىزدى سۋمەن جۋامىز.
- سەرۋەندە جۇرگەندە اعاشتارعا سۋ قۇيامىز.
- بولمەدەگى گۇلدەرگە سۋ قۇيامىز.
- جۋىناتىن بولمەدە بەتى - قولىمىزدى جۋامىز.
- اجەتحانادا سۋدى اعىزامىز.
تاربيەشى: - بالالار بىزگە سۋ نە ءۇشىن قاجەت؟
بالالاردىڭ جاۋابى - سۋدى ىشەمىز، جۋىنامىز.
- سۋمەن باۋ - باقشانى سۋارامىز.
- سۋمەن اس ازىرلەيمىز، سۋمەن قول جۋامىز.
تاربيەشى: - بۇزىلعان قۇبىرداعى تامشانىڭ اعىپ تۇرعانىن كىم كوردى؟ سەندەردىڭ اتا - انالارىڭ نە ىستەدى؟
- قۇبىرداعى سۋ قايدان كەلەدى، بالالار سەندەر وزەندەگى سۋدى كوردىڭدەر مە؟(ول تازا ەمەس، لاي كىر سۋ.)
- كىمدەر جانە نەلەر سۋ ارنالارىن لاستايدى دەپ ويلايسىڭدار.(ادامدار قوقىستار دى تاستايدى، ءوندىرىس ورىندارىنىڭ قالدىقتارىن سۋعا توگەدى.)
- قۇبىردان قانداي سۋ اعادى؟(تازا،، ءمولدىر سۋ) بۇل سۋلاردى تازالاپ وتىرادى. ال ەندەشە بۇل سۋدى تازالاپ كورەيىكشى.
تاجىريبە «لاي سۋدى سۇزگىشتەن تازالاپ كورۋ»
● بالالار سۋعا قۇم سالىپ، ارالاستىرىپ كورەدى، ەكىنشى ستاكانداداعى سۇزگىشتەن لاي سۋدى قۇيىپ، باقىلايدى. بالالار سۇزگىشتەن وتكەن سۋدىڭ ايىرماشىلىقتارىن ايتادى. ناتيجەسىن قورىتىندىلايدى.
بالالار ەندى بوي جازىپ، جاتتىعۋ جاسايىق.
سەرگىتۋ ءساتى.
- سۋسىز قارنىم تويمايدى.
سۋسىز كىرىم كەتتپەيدى.
سۋسىز گۇلدەر گۇلدەنبەس،
سۋسىز كۇنىم وتپەيدى.
- تازا سۋدى ءبىز كۇندەلىكتى قولدانامىز. ول تىنباي اعا بەرەدى. ونى ۇنەمدەمەسەك نە بولادى؟- جەر بەتىندە تازا سۋ جوق بولادى. سول دۇرىس پا؟ تامشىنىڭ تۋىس باۋىرلارى كوپ ەكەن. سەندەر قالاي ويلايسىڭدار ولاردىڭ قاتارى كوبەيەمە؟ تامشىنىڭ وتباسىنا ءقاۋىپ ءتونىپ تۇر. ول ءبىزدى ناعىز سۋ ساقتاۋشىلارى دەپ، وسىلاي سۋ ساقتاۋشىلار قاتارى كوبەيسە ەكەن دەپ قيالدايدى. بالالار ەندى تامشىنىڭ تىلەگىن ورىنداپ بىزدە ءوز قيالىمىزبەن شىعارماشىلىق جۇمىسىمىزدى باستايىق. بارلىعىڭ كەلىسەسىڭدەر مە؟
بالالار ءوز ەركىمەن شىعارماشىلىق جۇمىستارىن جۇرگىزەدى.(بالالار تامشىنىڭ بەينەسىن شەبەرلىكپەن مۇسىندەيدى، سۋدى قالاي قورعاۋ كەرەكتىگىن.
ساۋساق جاتتىعۋلارى ورىندالادى.
بۇلت قاباعىن ءتۇيىپ – اپ
بۇركىپ الدى اسپاندى،
تىرس - تىرس - تىرسىلداپ،
جاڭبىر جاۋا باستادى.
- بالالار سەندەر ءوز جۇمىستارىڭدى ورىنداپ، جاتقاندا مەن دە سۋدى ساقتاۋدىڭ بەلگىسىن ازىرلەدىم. بۇل بەلگىنى قايدا ىلەمىز؟
– جۋىناتىن بولمەگە.
بارلىق كەزدە وسى بەلگىگە قاراپ، ءبىز سۋدى ۇنەمدەپ، قورعايتىن بولامىز. بالالار تامشى سەندەرگە ريزا بولىپ، مىناداي كىتاپشانى سىيعا تارتۋ ەتەدى.
تاربيەشى: اشىربەكوۆا گۇلناز
You Might Also Like
-
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ماڭعىستاۋ اۋدانى، شەتپە - 1
