InfoHub Logo

مايلىقوجا سۇلتانقوجا ۇلى وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋ ءۇشىن وتە ماڭىزدى وسيەتتەر قالدىرعان.جاستايىنان جەتىمدىكتى كورىپ وسكەن مايلىقوجا قايعىعا بوي الدىرماي،باس كوتەرىپ،كۇنكورىس قامىن جاسايدى.قيىندىعى كوپ زاماننىڭ اۋىر ازابىن اللادان كەلگەن سىناق دەپ قابىلداعان ول ونەر جولىندا ءتۇسۋ ارقىلى حالىققا تانىلادى.مايلىقوجا تەرمە،رۋحاني جىرلارىن حالىققا قىزىقتى،تارتىمدى،ماعىنالى ءارى تۇسىنىكتى ءتىلدى جەتكىزە بىلگەن.ونىڭ شىعارمالارىنان تالىم-تاربيەنىڭ التىن دىڭگەگى «جىلى جۇرەكتى بولۋ» دەگەن ۇستانىمدى بايقايمىز.

ونىڭ شىعارماشىلىعى تەرمە تولعاۋلار،داستاندار،ارناۋلار،حيكايات،ناقىلداردان تۇراتىن دۇنيەتانىمدىق نەگىزدەرگە قۇندى ەڭبەك دەپ تانيمىز.مايلىقوجان يسلام ءدىنىنىڭ تاريحىن،فيلوسوفياسىن تەرەڭ بىلەتىندىگىمەن عانا ەمەس،سونىمەن قاتار ولاردى ادامنىڭ كۇندەلىكتى ومىر-تىرشىلىگىمەن شەبەر استاستىرا وتىرىپ پايىمداي الاتىن ويشىلدىعىمەن دە تانىلادى.

مايلىقوجا قالامىنىڭ شەبەرلىگى سوپىلىق مادەنيەتتىڭ ۇعىمدارىن ارقاۋ ەتىپ،تۋىندىلارى ءبىر كەرەمەت شەبەرلىكپەن ءورىلىپ،تىڭداۋشىنىڭ جۇرەگىنە جول تاۋىپ وتىرادى.اقىن سوپىلىقتاعى تاۋبەگە كەلۋ،حاقتى ۇزدىكسىز ەسكە الۋ،جاراتۋشى يەنىڭ راقىمىنا ۇمىتتەنىپ،جازاسىنا قورقۋ،ناپسىدەن تيىلۋ،ناسيحات تىڭداۋ،يمان كەلتىرۋ،ناماز وقۋ،زەكەت بەرۋ،قاجىلىققا بارۋ،ورازا ۇستاۋ،سىپايى قارىم-قاتىناس جاساۋ،ءبىلىم ۇيرەنۋ،مۇحاممەد پايعامباردىڭ سۇننەتتەرىن مۇلتىكسىز ورىنداۋ،جامان ارەكەتتەن اۋلاق بولۋدى ەڭبەكتەرىندە ارقاۋ ەتەدى.

مايلىقوجا سۇلتانقوجا ۇلىنىڭ تەرمەلەرى،رۋحاني تۋىندىلارى ادامگەرشىلىك،ادىلدىك سونىمەن قاتار يماندىلىق ءتارىزدى كۇردەلى ماسەلەلدى جىرلاۋعا ارنالعان.بۇل دۇنيەدەگى ادامدار اراسىنداعى ءار الۋان قارىم-قاتىناس:مانساپ پەن بايلىق،بيلىك،كەدەيلىك پەن قاناعاتشىلدىق،ءناپسى مەن تاۋبەشىلدىك،حاققا سيىنۋ سەكىلدى ءتۇيىندى جايتتار ءدىن تالابى،قاراپايىم تۇرمىستىق تالاپتار تۇرعىسىنان ساراپتالادى.

شورتانبايدىڭ ءدىن تاقىرىبىنداعى بەس ءجۇز جولعا جۋىق كولەمدى قۇرايتىن ون بىردەي شىعارماسى بار،اتاپ ايتقاندا،»اللا سوققان عيماراتى ،اقيقات جولعا كىرسەڭىز ، الال،ارام دەگەن بار ، يمان تاپپاق-شىن داۋلەت ولەڭدەرىندە ءياساۋيدىڭ حيكمەتتەرى مەن ابايدىڭ شىعارمالارى سياقتى ادامداردى باۋىرمالدىققا، ادامگەرشىلككە، ىزگىلىك مۇراتتارىنا، يماندىلىققا،جاقسى ىستەرگە شاقىراتىن مۇسىلماندىقتىڭ قاعيدالارىن، اللانى تانۋدىڭ جولدارىن جالاڭ ۋاعىزداپ قانا قويماي، كوركەم، تەرەڭ ويلى كەسكىندەرمەن، كەستەلى تىلمەن،ونەگەلى ويمەن جەتكىزە بىلگەن. ولەڭدەرىن مولدالار نەمەسە تەولوگتار سياقتى ءبىرىڭعاي دىني-نانىممەن شەكتەمەي كۇندەلىكتى تىرشىلىكپەن، ادام بويىنداعى پەندەشىلىك قاسيەتتەرمەن شەبەر استاستىرا بىلەدى.
اللانىڭ سوققان يماراتى،
ولە-ولگەنشە شىدايدى.
ادام سوققان يمارات،
از پۇرساتتا قۇلايدى.
نەمەسە:
بۇل دۇنيە ەكى جول،
ءبىرى وڭ دا، ءبىرى سول.
ءبىرىن تۇتساڭ – ءبىرى جوق،
دۇنيە قىسقا، اقىرەت مول..مىنا ءبىر ولەڭىندە:

تىلىمە جات الايىن ھاقتىڭ اتىن،
جوندەلمەس “اللا” دەمەي ايتقان گاپتىڭ.
“اللا” دەسەڭ ارتىنان “ءزۇلجالال” دەپ،
ايتىڭىز پايعامداردىڭ سالاۋاتىن، –
دەپ حالىقتى يسلام دىنىنە، يماندىلىققا شاقىرعانى بولدى.

مايلىقوجا سۇلتانقوجا ۇلى بارىنشا ءوزىنىڭ شىعارمالارىمەن يماندىلىقتى، ءدىل مەن ءدىندى نىعايتۋدى، ودان قالسا اتا-بابادان جالعاسىپ كەلەتىن ءسالت-داستۇردىڭ ساقتالۋىن دارىپتەگەن. عاسىرلار بويى بىرگە جاساسىپ كەلەتىن ءدىن يسلام تاقىرىبىندا ولەڭ-داستانداردى ۇسىنعان.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، مايلىقوجا سۇلتانقوجا ۇلىنىڭ شىعارمالارى بۇگىنگى كۇندە دە ءوزىنىڭ قۇندىلىعىن،ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن جويعان ەمەس،ءالى كۇنگە دەيىن حالىقتىڭ اۋىزىندا ايتىلىپ بىرگە جاساسىپ كەلە جاتىر. ونىڭ ەل بىرلىگى مەن حالىقتىڭ ىنتىماعىن تۋ ەتكەن شىعارمالارى رۋحاني تانىمدىق سيپاتقا تولى ولەڭدەرى، ادامگەرشىلىك، ادىلەتتىلىك، ادالدىق، يماندىلىقتى نەگىز ەتكەن جىرلارى ومىرشەڭ ەكەندىگى ءسوزسىز ەكەندىگىنە كوزىمىز ايدان انىق جەتەدى. باستىسى، ونىڭ شىعارمالارى ادامنىڭ ادامگەرشىلىك كەلبەتىن ءدىني-رۋحاني تانىمدىق نەگىزدە قالىپتاستىرۋدى ناسيحاتتايدى.

ولجاحان شۇعىلا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى ءدىنتانۋ ماماندىعىنىڭ ستۋدەنتى.

جەتەكشىسى قازۇۋ،اعا وقىتۋشىسى تۋنگاتوۆا ۇ.ا.

---