InfoHub Logo

4-قاراشا  كۇنى ىس-تاجىريبەگە بەلگىلەنگەن ءبىر اي  مەرزىمىمىز اياقتالىپ، ەكىنشى «بەتپە-بەت» كەزەڭى باستالىپ كەتتى. ءبىزدىڭ 8- توپ كۋرس تىڭداۋشىلارى الىس-جاقىننان جينالىپ، ترەنەرلەرىمىزبەن كەزدەستىك. سالەمدەسىپ العان سوڭ، ترەنەرلەرىمىز  ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا «جۇمباق ادام» ترەنىنگىن ۇيىمداستىردى. بۇل ترەنينگتە توپتاعى ءبىر ءمۇعالىمنىڭ ەرەكشە ءبىر قاسيەتىن ايتىپ، جۇمباق جاسىرۋ ەدى. كوڭىلىمىز كوتەرىلىپ، ءبىر-بىرىمىز تۋرالى جاڭا مالىمەتتەر الدىق. ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىنان سوڭ ترەنەرلەرىمىز ءبىزدى ماماندىقتارىمىزعا بايلانىستى 5 توپقا ءبولىپ وتىرعىزدى. ءبىز باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمدەرى:  كۋلشات، گۋلباحار، مۋحيبا، جاننا،  ءاسيا جانە مەن ءبىر توپقا وتىردىق. توپ ەرەجەسىن ءبارىمىز بىرگە قايتادان قۇرىپ الدىق. جۇمىس بارىسىندا ءتوراعا گۋلباحار جانە  مەن حاتشى بولىپ تاعايىندالدىق.

ترەنەرلەرىمىزدىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءبىر اي بويى وتكەن ىس-تاجىريبەمىز جايىندا ويلارىمىزبەن  ءبولىسىپ، مەكتەپ تاجىريبەسىندەگى 8 تاپسىرمانى توپتا تالقىلاۋعا كىرىسىپ كەتتىك. 8 تاپسىرمانىڭ ءارقايسىسىن جەكە قاراستىرىلىپ  پوستەرلەر مەن تانىستىرىلىمدار دايىندادىق. ءبىز مەكتەپتەگى تاجىريبە كەزەڭىندەگى ورىنداۋعا ارنالعان تاپسىرمالاردىڭ ەڭ العاشقىسى «ارىپتەستەرمەن كەڭەسۋدى» قالاي وتكىزگەنىمىز تۋرالى ءار تىڭداۋشى ءوز ويىن ايتتى. ياعني بىر-بىرىمىزبەن مەكتەپ تاجىريبەسى كەزەڭىندە وسى باعدارلاما نەگىزىندە جۇمىس جاساۋ بارىسىندا كەزدەسكەن كەدەرگىلەر جانە جەتىستىكتەرىمىز تۋرالى، باعدارلامانىڭ جەتى ءمودۋلىن ساباقتارىمىزعا قالاي ىقپالداستىرعاندىقتارىمىز تۋرالى تالقىلادىق. توپتاعىلار مەكتەپتەگى ىس-تاجىريبەسىن بىردەن مەكتەپ باسشىلارىمەن جانە ارىپتەستەرىمەن كەزدەسۋدەن باستاعانىن ايتتى. بۇل كۋرستان  كوپتەگەن مۇعالىمدەر حاباردار ەكەنىن، ءبىراق ولاردىڭ ءار-تۇرلى وي-پىكىردە ەكەنىن بايقاعانىن اڭگىمەلەي كەلە  كۇلشات اپاي  اسىرەسە جاس مۇعالىمدەر ءۇشىن بۇل باعدارلاما قىزىعۋشىلىق تۋدىردىرعانىن، العاشقى بەتپە-بەت كەزەڭىندە ۇيرەنگەن مودۋلدەردى ءوز ساباقتارىنا قالاي كىرىكتىرگەنىن اڭگىمە ەتتى. ال گۋلباحار بولسا، مەكتەپتەگى جۇرگىزگەن ىس-تاجىريبەسى بارىسىندا مەكتەبىندەگى كەيبىر ارىپتەستەرىنىڭ باعدارلاما يدەياسىن تۇسىنبەگەندىگىن ايتتى. ويتكەنى،  مۇعالىمدەردىڭ بۇل باعدارلاما بويىنشا تۇسىنىكتەرى بولماعاندىقتان  ءداستۇرلى وقىتۋدىڭ ادىستەرىنەن ءالى دە ارىلا الماعان دەگەن پىكىرگە كەلدىك. سول سەبەپتى ولار سىنىپتا توپتىق جۇمىس ۇيىمداستىرۋدى قيىن دا، قاتە دەپ تۇسىنەدى. ءبىراق گۋلباحار بۇل مۇعالىمدەردىڭ  باعدارلاما يدەياسىن   ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەندىگىن ايتىپ، ارىپتەستەرىنىڭ وي-پىكىرلەرىن وزگەرتۋگە تىرىسقاندىعىن اڭگىمەلەدى. «ىنتىماقتاستىق اتموسفەراسىن قالىپتاستىرۋ» تاپسىرماسى بويىنشا  ءوزىمنىڭ تاجىريبەدەگى جەتىستىگىم جانە قيىنشىلىقتارىم تۋرالى  مىناداي ويمەن ءبولىستىم: «كۇندەلىكتى ساباقتان كوپ ەرەكشەلىك بار ەكەن. بالالار وسى باعدارلامامەن ساباق وتكەلى ساباققا دەگەن ىنتاسى جوعارىلاعانىن بايقادىم. تاعى ءبىر ەسكەرەتىنى بالانىڭ ەركىن وتىرىپ، ساباقتا ءوز ويىن قىسىلماي ايتا الاتىنى. سونىڭ اسەرى مە، باسىندا  بالالار كوپ شۋلاپ، ءبىرىن-بىرى تىڭداماعان كەزدەرى بولدى. ءبىراق كەيىن بىرتە-بىرتە توسەلىپ قالدى. ءار وقۋشى ءوز ءبىلىمىن باعالاي الاتىندىعى بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتادى ەكەن. وقىعان ماتىندەگى بولعان وقيعاعا بايلانىستى جازۋ، سۋرەت سالۋ، قورعاۋ، رولگە كىرىپ كورسەتۋ، ديالوگقا ءتۇسۋ وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرادى ەكەن. كەلەشەكتە  سىندارلى وقىتۋدى ءوز ساباقتارىما قولدانا وتىرىپ، تياناقتى جۇمىس جۇرگىزگىم كەلەدى. جەتى مودۋل ارقىلى  بارلىق وقۋشىنى ساباققا ىنتالاندىرۋدا، ءوز ويلارىن   اشىق ايتا وتىرىپ بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋدا پايداسى  كوپ ەكەندىگىنە   كوز جەتكىزدىم». كۋلشات اپاي: «العاشقىدا باعالاۋ كەزىندە ءبىرشاما قيىندىقتار بولدى. ياعني اسىرا باعالاۋ، ءبىر-بىرىنىڭ بەرگەن باعاسىنا كەلىسپەۋشىلىكتەر   بولدى. وسى كەمشىلىكتەردى جويۋ ماقساتىندا ءار ساباعىمدا توپقا باعالاۋ كريتەرييلەرىن بەرىپ وتىردىم. وسى ىس-ارەكەتتەن كەيىن سوڭعى ساباقتارىمدا ءبىرشاما بولسا دا ءوز ناتيجەسىن بەرە باستاعانىن بايقادىم. الداعى ۋاقىتتا وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا ادىس-تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ، ساباعىما جەتى ءمودۋلدى ءتيىمدى پايدالانۋ جانە  ەنگىزۋ ارقىلى وقىتۋ ناتيجەلەرىم ساپالى بولادى»-دەپ ويلايمىن. مۋحيبا: «بۇرىنعى ءداستۇرلى ساباقتارىمىزدا ءمۇعالىم باستى ورىندا بولىپ وقۋشى تەك تىڭداۋشى عانا ەدى، قازىرگى سىندارلى-كونسترۋكتيۆتى وقىتۋدىڭ ارقاسىندا وقۋشىلارىمىز ءوز بەتىنشە ىزدەنىپ وقۋعا قۇلشىنىستارى بايقالدى». جاننا: «ءوز پراكتيكامدا بايقاعانىم «ءۇنسىز» وقۋشىلاردا اشىلىپ، باسقالارعا ەلىكتەپ، ساباققا قاتىسۋى جاقساردى» -دەدى. گۋلباحار: «ءداستۇرلى ساباقتاردا تەك ءوزىمىز باعالاپ، وقۋشىلارعا ءوز ويىن ايتۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى ەكەنبىز. وسى كۋرستىڭ ءبىرىنشى بەتپە-بەت كەزەڭىنەن سوڭ ءوزىمنىڭ ىس-تاجىريبەمدە مەن وقۋشىلاردىڭ ءبىر-بىرىن  ءفورماتيۆتى باعالاۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋى دامىپ، وزدەرىن ءمۇعالىم رەتىندە سەزىنىپ، جاۋاپكەرشىلىگى ارتقانىن بايقادىم. مەن توپتاعىلاردىڭ سۇراققا بەرگەن جاۋاپتارىن جازىپ وتىردىم. ءبىزدىڭ توپتاعىلار باستاۋىش سىنىپ ماماندارى بولعان سوڭ ءبىزدىڭ ويىمىز ءبىر جەردەن شىقتى، ياعني جاۋاپتارىمىز ۇقساس بولدى. سوندىقتان ورتاق شەشىمىمىزدى جازىپ الدىم. تالقىلاۋعا 15 مينۋت ۋاقىت بەرىلدى. ترەنەر توپتى ارالاپ، ءوزارا قالاي پىكىر الماسىپ ، تاپسىرمانى قانشالىقتى تالداپ جاتقانىمىزدى  باقىلادى. ءوز توبىمىزدا سۇراقتاردى تالقىلاپ العان سوڭ، ءبىز ترەنەرلەرىمىزدىڭ نۇسقاۋى بويىنشا  ءاسيا ەكەۋمىز باسقا توپتاعى ارىپتەستەرىمىزگە اۋىستىق. ماقساتىمىز ولاردىڭ تاجىريبەسىندەگى ۇقساستىقتار مەن ايىرماشىلىقتاردى  ءوز تاجىريبەمىزبەن سالىستىرۋ بولدى. وسىلايشا 4 توپتى ارالاپ شىقتىق. ناتيجەسىندە بايقاعانىمىز وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىگى مەن وقىتىلاتىن پاندەرگە بايلانىستى ايىرماشىلىقتار بار ەكەنىن بايقادىق. اسىرەسە ماتەماتيكا ءپان مۇعالىمدەرىنىڭ وتكەن ساباقتارىندا وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپتى ءوز بەتىنشە اشۋى قيىندىق اكەلىپتى. بۇل قيىندىقتاردى جەڭۋ ءۇشىن ۇستازدار كوشباسشى رەتىندە وقۋشىلارعا باعىت-باعدار بەرىپ وتىرىپتى.  2-ساباقتا بىزگە پوستەر جاساۋعا تاپسىرما بەرىلدى. پوستەرگە ءبىز ىس-تاجىريبەمىزدەگى ارىپتەستەرمەن كەڭەسۋدە   جۇرگىزگەن ءىس-شارالاردى ءتۇسىرۋ  بولدى. گۋلباحاردىڭ يدەياسى بويىنشا ءبىز ءار وقۋشى ءبىزدىڭ  ناتيجەمىزدىڭ جەمىسى، ياعني الما اعاشى دەپ الىپ، وعان  ارىپتەستەرىمىزبەن  كەڭەسۋ ناتيجەلەرىن جازدىق. پوستەردى جاساۋدا ەڭ كوپ يدەيانى ۇنەمى مۋحيبا مەن  كۋلشات اپاي قوسىپ وتىردى. ءاسيا مەن گۋلباحار  جازۋ  جانە ساندەۋدى جاقسى جاساپ وتىردى. مەن جاساعان جۇمىستى توپ الدىندا قورعادىم.      

ءالى دە كوپشىلىك الدىندا ايتايىن دەگەن ءسوزىمدى ۇمىتىپ قالاتىن سياقتىمىن. سوزدىك قورىم از. كوبىرەك توپ الدىندا سويلەپ ۇيرەنۋ كەرەك. باسقا توپتاعى ارىپتەستەرىمىزدە  جۇمىستارىن جاقسى دالەلدەر كەلتىرە وتىرىپ  قورعاپ شىقتى. ماعان 4-توپتان جانسۇلۋدىڭ، 3-توپتان كاميللانىڭ سويلەگەن سوزدەرى ۇنادى. ويتكەنى تاقىرىپتى جاقسى اشتى. سويلەگەن سوزدەرى انىق، توپ الدىندا وزدەرىن ەركىن ۇستايدى. وسى كەزدە باندۋرانىڭ وزىندىك تيىمدىلىكتى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەتىن 2-فاكتورى «جاناما تاجىريبە» تۋرالى ايتقان ءسوزى ەسىمە ءتۇستى. «ولاردىڭ قولىنان كەلگەن نارسە مەنىڭ دە قولىمنان كەلەدى» (مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق 26-بەت).

كەلەسى كۇنى ءتۇسىنۋ دارەجەسىن باعالاۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزدىك. . وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋىن قولداۋ ءۇشىن سۇراق قويۋدىڭ تۇرتكى بولۋ، سىناقتان وتكىزۋ جانە قايتا باعىتتاۋ سياقتى ءار ءتۇرلى تەحنيكالارىن پايدالانۋعا بولادى(مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، 41-بەت) دەپ نۇسقاۋلىقتا كورسەتىلگەندەي، پوستەر جۇمىسى بارىسىندا سۇراق قويۋدىڭ تۇرلەرىنە ەرەكشە توقتالدىق. بۇل پوستەردى جاساۋدا نەگىزگى يدەيانى مەن قوستىم. پوستەردىڭ تاقىرىبىن «مەكتەپ-كەمە، بىلىم-تەڭىز. بارار جەرگە تەز جەتەمىز»-دەپ الايىق. جانە تاپسىرمالاردى تالداعانىمىزدى كەمەلەرگە جازايىق- دەپ ۇسىنىس جاسادىم. جاساعان جۇمىسىمىز جانە مۋحيبانىڭ قورعاۋى وتە اسەرلى شىقتى. توپتاعى تىڭداۋشىلاردىڭ  ءبارى قوشەمەتتەپ، «باستاۋىشتاردىڭ يدەيالارى كەرەمەت  جانە ويلاۋ قابىلەتتەرى جاقسى»-دەپ ماداقتاۋلارىن جاۋدىردى.  «2-توپتاعى ارىپتەستەرىمىز ءتۇسىنۋ دارەجەسىن باعالاۋدى پيراميدا رەتىندە الىپ، داۋلەت ءاسيا بارلىعىمىزعا تۇسىنىكتى ەتىپ، ناقتى دالەلەدەر كەلتىرە وتىرىپ قورعاپ شىقتى. بۇل توپتاعىلار قازاق ءتىلى ماماندارى بولعاندىقتان ءتىل بايلىقتارى تەرەڭ، تۇجىرىمدى ويلار ايتا الادى.

كەلەسى ساباقتا ءار توپقا كومپيۋتەر ارقىلى تانىستىرىلىم دايىنداۋعا تاپسىرمالار بەرىلدى. 1جانە 3 توپ تىڭداۋشىلارى ءوزىن-وزى رەتتەۋ بويىنشا، ال 2 جانە 4 توپتار تالانتتى جانە دارىندى وقۋشىلاردى وقىتۋ بويىنشا تانىستىرىلىم دايىندادىق. وسى كۋرس بارىسىندا كومپيۋتەرمەن جۇمىس جاساۋعا ءبىرشاما توسەلىپ قالدىم. سوندىقتان بۇل تانىستىرىلىمداردا دا كوبىرەك يدەيا قوسىپ تانىستىرىلىم  جاسادىم.  كۋلجان اپاي:

«سىنىبىمىزداعى وقۋشىلاردى عانا ەمەس ءوزىمىزدىڭ دە رەتتەلگەنىمىز تۋرالى توپتاعى سۋرەتتەرىمىزدى قويايىق».-دەپ ۇسىنىس جاسادى. ءبىز ءبىر اۋىزدان «كەلىسىپ پىشكەن تون كەلتە بولماس» دەگەندەي  بىرلەسىپ، ءوز يدەيالارىمىزدى تانىستىرىلىمدا كورسەتتىك. تانىستىرىلىمدى دايىنداعاندا 1-سلايدقا  مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىقتى باسشىلىققا الىپ،  ءوزىن-وزى رەتتەۋدىڭ ماقساتى مەن مىندەتتەرىن ويلاسىپ، جازىپ الدىق. 2-سلايدتا كۋرسقا دەيىنگى  جانە كۋرستان كەيىنگى ىس-ارەكەت دەپ الىپ، توپتاعى سۋرەتتەرىمىزدى دالەلدەمە رەتىندە ورنالاستىردىق. 3-سلايدتا كەزدەسكەن كەدەرگىلەر مەن ونى جويۋ جولدارىن كورسەتتىك. ناتيجەسىندە تانىستىرىلىم وتە جاقسى شىقتى. بۇل تانىستىرىلىمدى ورتاعا كۋلشات اپاي ساۋاتتى تىلدە ماعىناسىن اشىپ تانىستىردى. باسقا توپتاعىلار قوشەمەتتەپ، ماداقتاۋلارىن ايتتى.

ەندىگى ماقساتىم- ەڭبەگىمىز جانىپ، سىناقتان مۇدىرمەي ءوتىپ، كەلەشەكتە  سىندارلى وقىتۋدى ءوز ساباقتارىما قولدانا وتىرىپ، تياناقتى جۇمىس جۇرگىزگىم كەلەدى. جەتى مودۋل ارقىلى  بارلىق وقۋشىنى ساباققا ىنتالاندىرۋدا، ءوز ويلارىن   اشىق ايتا وتىرىپ بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋدا پايداسى  كوپ ەكەندىگىنە   كوز جەتكىزدىم.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر 

مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق . (2012 )

 

---