مەنىڭ تۋعان ولكەم
مەن، بايعانينا ارۋجان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاس ازاماتشاسى، تۋعان ولكەمە دەگەن ۇلكەن قۇرمەتپەن، اسقاقتاعان پاتريوتتىق سەزىممەن ەسسە جازعالى وتىرمىن. وسىعان تۇرتكى بولعان ەلىمىز ورنالاسقان ورتا ازيانىڭ قايتالانباس ۇلان-عايىر، ۇشى-قيىرى جوق، گ ۇلى قۇلپىرىپ وسكەن، اجارلى، كورىكتى دە باي تابيعاتى. «قاراڭىزشى، مىنا قازاقستان دالاسى قانداي ادام ايتقىسىز اسەم جانە باي. قانشا ەركىندىك، قانشا جەر. ايتۋعا عانا وڭاي... مۇنداعى بايلىق قانشا دەسەڭشى!» كوپتەگەن اقىن-جازۋشىلار ءوزىنىڭ بۇكىل عۇمىرىن وسى تابيعاتپەن بايلانىستىرىپ، بار ەڭبەگىن دە سوعان ارناعان. سوندىقتان ورتا ازيا تابيعاتىنىڭ بۇكىل سۇلۋلىعىن قازاق ادەبيەتىنەن دە كورۋگە بولادى. مىسالى، قازاقتىڭ ۇلى اقىنى، كەمەڭگەر ويشىلى، قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى اباي قۇنانبايەۆ جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىنە تابيعات ليريكاسىن جازدى. ءارقايسىسىن سۋرەتتەپ، ءار مەزگىلدىڭ ءوز ەرەكشەلىگىن، سۇلۋلىعىن كورسەتكەن شەبەر ادام. ول تابيعات اياسىندا ءوسىپ، ونى سۇيە ءبىلدى. ابايدىڭ «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «كۇز»، «قىس»، «جاز» دەگەن ولەڭدەرىن وقىعاندا، تابيعاتتىڭ ءار مەزگىلىنىڭ كەسكىنىن اسا شەبەرلىكپەن سۋرەتتەگەنىن كورە الاسىز. جاراتىلىستىڭ ىستىق جازىن، ءتۇسى سۋىق، تۇماندى كۇزىن نەمەسە بەت تىستەگەن ايازى مەن قارلى بورانىن ءوزىڭىز كورىپ تۇرعانداي بولاسىز. مەنىڭ تۋعان ولكەمدە اباي جىرلاعان تابيعاتتىڭ ءتورت مەزگىلى دە ورىن الادى.
قازاقستاننىڭ سولتۇستىك قاقپاسىنا اينالعان مەنىڭ تۋعان جەرىمنىڭ تابيعاتى دا ادەبيەتىمىزدىڭ اسىل مۇراسىنا اينالعان شىعارمالارعا ارقاۋ بولدى. ەركە ەسىلدىڭ ءسان سالتاناتىن ءسابيت مۇقانوۆ تا سيپاتتايدى. «ەسىل...شىلدەنىڭ شامىرقانعان سارشا تامىز كەزىندە ەسىل ولكەسى ادامنىڭ كوزىنە كۇندىك جەردەن شالىنادى.كۇن ساسكەدەن كوتەرىلە، سۋماڭداي اققان ءمولدىر تولقىندى ساعىم ەسىلدىڭ الابىنا سىيماي،قازاندا قايناعان سۇتتەي اپپاق كۇمىس كوبىگىن كەڭ كەمەردەن كوپىرشىتە توگەدى.توگىلگەن ساعىمنىڭ تولقىنى تۋلاپ، شيىرشىقتالىپ اسپانعا شاپشيدى. شاپشىعان تولقىندى ساعىم ساي – سالالاردى ورلەپ،قاناتىن كەڭ جازادى». كەرەمەت سيپاتتاۋ! وسى سيپاتتاۋ ارقىلى ءاربىر وسكىن بالا تابيعاتقا ءسۇيسىنۋ ارقىلى ءوزىن تابيعات بولشەگىنە ۇقساتا الادى. مۇندا ەسىل بويىنىڭ تابيعاتى، جەكە كورىنىستەرى جازۋشىنىڭ ءتىل كوركەمدىگىمەن كەرەمەت سۋرەتتەلگەن.
مەن ءوزىمنىڭ ەسسەمدى ەموسيامەن باستاپ جىبەردىم. ءبىراق ەسسە تاقىرىبىن اشۋدا وزەكتىلىگى، بىرىنشىدەن، بىزدەردىڭ، بولاشاق جاستاردىڭ، وتانعا دەگەن قىزمەتى، وتان مۇددەسى ءۇشىن ۇلەس قوسۋ – كىشكەنتاي تۋعان ولكەڭە دەگەن ماحابباتتان باستالۋى، ەكىنشىدەن وز-وزىمىزگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتىڭ ارقاسىندا عانا مۇراتقا جەتۋگە بولاتىنىندا. ەسسە ماقساتى تۋعان ولكەڭنىڭ تاريحىنا، تابيعاتىنا ماحابباتتى نەگىزگە الا وتىرىپ، وتانسۇيگىشتىك قاسيەتپەن ۇيلەسىمدىلىكتى تابۋ. ال، ەندى جاڭا قازاقستاننىڭ وقۋشىلارى، ءبىز ءۇشىن جاڭا مىندەت – جاڭا سان الۋاندىقتاردى نەگىزگە الا وتىرىپ، جاڭا قازاقستاندى جاڭا جارقىن بولاشاققا جەتكىزۋ. وتان ماحابباتتان باستالاتىن بولسا ءبىز ماحابباتپەن العا قادام باستاۋىمىز كەرەك. سەبەبى، ماحاببات – ادام بويىنداعى جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردىڭ دىڭگەگى. شىنىمەن دە، ەلىمىزگە دەگەن ماحاببات كەنەتتەن پايدا بولادى دا، ەشقايدا ەشقاشان عايىپ بولمايدى. وتان تاقىرىبى وسىمەن وزەكتى دەپ تۇسىنەمىن. وتان تاقىرىبىن اشۋدا تۋعان ولكە ارقىلى بويىمىزداعى جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى دامىتامىز.
تۋعان ولكەم شال اقىن اۋدانى. ەڭبەگى ەلىنە سىڭگەن، ولەڭدەرى بۇگىنگى كۇنى ءار ازاماتقا ۇلگى بولارلىق اقىن. اقىن ولەڭدەرى مەكتەپ باعدارلاماسىندا بار، رەسپۋبليكامىزدىى ءار وقۋشىسى وقىپ، ۇلگى تۇتادى. شال اقىننىڭ ولەڭ، جىرلارىنان ءوز ءداۋىرىنىڭ ءومىر كورىنىستەرى ايقىن اڭعارىلادى. بۇلاردىڭ بارىندە دەرلىك جاقسىلىق پەن جاماندىق، ادىلدىك پەن زۇلىمدىق، ىنساپ پەن تويىمسىزدىق، اقىلدىلىق پەن اڭعالدىق، ىزگىلىك پەن ناداندىق، بايلىق پەن كەدەيلىك ءتارىزدى كەرەعار جايتتار كەڭ قامتىلىپ ءسوز بولادى.
تاعى ءبىر ولەنىندە ايتقانى: بوساعاسىن التىننان سوقساڭ-داعى پەرزەنت سۇيمەي ادامنىڭ مەيىرى قانباس. ەل بولۋدىڭ باستى شارتى – وتباسىندا پەرزەنت بولۋى. ەل بولۋ ءۇشىن قازاق ءداستۇرى بويىنشا وتباسىندا بالانىڭ كوپتىگى كەرەك. حالىق سانىن (قازاق سانىن) كوبەيتۋ بۇگىنگى قازاقستاننىڭ دەموگرافيالىق ماسەلەسى. اتا-انا – قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى قۇندىلىعى، ول تۇركى حالىقتارىنىڭ قاسيەتتى قۇندى جەرى – مەككە جانە مەدينەگە تەڭەستىرىلەدى:
اتا مەنەن اناندى قۇرمەتتەسەڭ،
مەككە بولىپ تابىلار ءۇيدىڭ ءىشى.
جاس ۇرپاق اتا-اناسىن تىڭداپ وسسە، ەل ازبايدى.
ۇرپاق ۇشتاستىعى – حالىقتىڭ ءداستۇرلى قۇندىلىعى. شال اقىن ولەڭدەرى بۇگىنگى كۇنى دە ماڭىزدىلىعىن جويماعان، ارتا تۇسكەن دەپ بىلەمىن. مەن ماقتانامىن!
ولكەمىزدىڭ اقىندارى مەن عالىمدارى قانشاما.... ولاردىڭ اربىرەۋى تۋعان ولكەمىزگە قىزمەت ەتكەن ۇلى تۇلعالار دەپ بىلەمىن. ءبىز بۇگىنگى ۇرپاق ولاردىڭ اتتارىن جاتقا ءبىلىپ قانا قويماي، ەڭبەكتەرىنىڭ بۇگىنگى كۇنى وزەكتىلىگى مەن ماڭىزدىلىعىن اشۋىمىز كەرەكپىز دەپ تۇسىنەمىن. جوعارىدا تاڭقالدىرعان تابيعاتى تۋرالى ايتتىم، ەندى سول تابيعاتتى قورعاۋ ءبىزدىڭ قولىمىزدا.
كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ سەنگەن قىراندارى – جاستار. جاڭا قازاقستاندى جاڭا جارقىن بولاشاققا جەتەلەۋ ءۇشىن بويىمىزدى رۋحتاندىرىپ جۇرەيىك، جۇرەگىمىزدە ماحاببات سەزىمى بولسىن، سەبەبى ومىردە ەڭ عاجايىپ دۇنيەلەر ماحابباتتان تارايدى.
«قازاقستان 2050» باعدارلاماسىندا «قازاقستان – جاسىل جەلەكتى، ءمولدىر سۋلى ولكەگە اينالۋى ءتيىس» دەپ نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ايتقان. مەن ءوزىمدى جاسىل جەلەكتى، ءمولدىر سۋلى ولكەدەگى ءوسىپ تۇرعان اعاشقا ۇقساتامىن. ەلىمىزدەگى ءاربىر اعاش قازاقستان تابيعاتىن قالاي كوركەيتسە، مەن دە رەسپۋبليكامىزدىڭ دامىپ گۇلدەنۋىنە ءوز ۇلەسىمدى قوسۋعا تىرىسامىن.
You Might Also Like
-
قۇرمانعازىنى تاعى ءبىر اۋىر وقيعا كۇتىپ الادى. جالعىز بالاسى قازي قاتتى اۋىرىپ جاتىر ەكەن. بۇل جاعداي كۇيشىنىڭ جانىن قوزعايدى. بالانىڭ ۋايىمىمەن ۇيىندە استىڭ جوعىن، تۇرمىسىنىڭ قيىندىعىن دا ەلەمەيدى....
-
قۇرمانعازى كەنەتتەن كەتىپ قالعانىمەن جولشىباي باتىرلاردى ساعىنادى. ولار جونىندە بالا وراز اقىننىڭ:
