مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق (قابىلەتى تومەن وقۋشىلارمەن وتكىزىلگەن سايىس ساباقتىڭ جوسپارى)
تاقىرىبى: مىڭ ءبىر ماقال، ءجۇز ءبىر جۇمباق (قابىلەتى تومەن وقۋشىلارمەن وتكىزىلگەن سايىس ساباقتىڭ جوسپارى)
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ماقال – ماتەلدەرگە، جۇمباقتارعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
ماقال - ماتەلدەردى، جۇمباقتاردى كوپتەپ بىلۋگە، شاپشاڭدىققا باۋلۋ.
2. «ءسوز مايەگى - ماقال» دەگەندەي، اتا - بابامىزدان قالعان وسيەت سوزدەر ارقىلى شاكىرتتەردى ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ، ويىن ناقتى، دۇرىس جەتكىزۋگە، تاپقىر سويلەۋگە ۇيرەتۋ.
2. ءسوز ونەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
ءوتىلۋ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. سايىسقا قاتىسۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى. مۇعالىمدەردەن ءادىل قازىلار سايلانادى.
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى وقۋشىلار مەن ۇستازدار! ءبىزدىڭ «1001 ماقال، 101 جۇمباق» اتتى سايىس ويىنىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
بۇل سايىسقا 5 - 7 - سىنىپ وقۋشىلارىنان قۇرىلعان ءۇش توپ قاتىسادى:
1. «سۇڭقار» توبى. 2. «بارىس» توبى. 3. «قىران» توبى.
الدىمەن ماقال - ماتەل دەگەنىمىز نە؟ قىسقاشا توقتالىپ وتسەك.
ماقال - ماتەلدەر – حالىق دانالىعىنىڭ قازىنا بايلىعى، اتا - بابامىزدان قالعان وشپەس مۇرا. ولار عاسىرلار بويى قالىپتاسىپ، سول حالىقپەن ماڭگى باقي بىرگە جاساپ، بىتە قايناسىپ كەتكەن دۇنيە. سوندىقتان دا ونى جۇرتشىلىق جادىنا ساقتاپ، ءوزىنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىندە، ءوزارا قارىم - قاتىناسىندا پايدالانادى. ماقال مەن ماتەلگە باي حالىقتىڭ ءبىرى – قازاق حالقى. كولەمى جاعىنان شاعىن بولعانمەن، ۋاقىت وتكەن سايىن ماعىناسى تەرەڭدەپ، قۇنى ارتىپ، قىمبات قازىناعا اينالىپ كەلەدى. ماقال - ماتەل – تاربيەلىك ءمانى زور، رۋحاني بايلىق.
ەندەشە ءبىز بۇگىنگى سايىسىمىزدى باستايىق.
1 - تۋر: «كىم كوپ بىلەدى؟» قاتىسۋشى توپتار ماقال – ماتەل ايتۋدان جارىسادى. (1 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، سول ۋاقىتتىڭ ىشىندە توپتار قانشا ماقال ايتسا، ۇپاي سانى دا سوعان قاراپ قويىلادى)
2 - تۋر: «ماقال – ءسوزدىڭ مايەگى» (تاقتادا ماقال - ماتەلدىڭ باسى بەرىلەدى، قاتىسۋشى توپتار ماقالدى جالعاستىرادى)
1. تۋعان جەردەي جەر بولماس،...(تۋعان ەلدەي ەل بولماس)
2. وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس،...(كۇيمەيسىڭ)
3. وتاندى ءسۇيۋ... (وتباسىنان باستالادى)
4. ونەر - اعىپ جاتقان بۇلاق،...(ءبىلىم – جانىپ تۇرعان شىراق)
5. جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى...(عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى)
6. ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،...(تويادى قارنىڭ تىلەنبەي)
7. كوپ تۇكىرسە،...(كول)
8. ەرىنشەك ەگىنشىدەن،...(ەلگەزەك ماساقشى وزىپتى)
9. جىلاي - جىلاي ارىق قازساڭ،...(كۇلە - كۇلە سۋ ىشەرسىڭ)
10. ەڭبەك ەتپەسەڭ، ەلگە وكپەلەمە،...(ەگىن ەكپەسەڭ، جەرگە وكپەلەمە)
11. ەردىڭ اتىن،...(ەڭبەك شىعارار)
12. وتان ءۇشىن كۇرەس -...(ەلگە تيگەن ۇلەس)
13. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل،... (جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل)
14. وقۋسىز ءبىلىم جوق،.... (ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق)
15. كورە - كورە كوسەم بولاسىڭ،.... (سويلەي - سويلەي شەشەن بولاسىڭ)
16. ونەر الدى -.... (قىزىل ءتىل)
17. مەكتەپ – كەمە،... (ءبىلىم تەڭىز)
18. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،... (جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى)
3 - تۋر. «كىم تاپقىر؟!» جۇمباقتار شەشۋ جارىسى.
1. قارداي اپپاق،
بالداي ءتاتتى - اق (قانت)
2. كۇندە وعان قارايمىن،
قاراپ شاشىمدى تارايمىن. (اينا)
3. اياعى جوق جۇرەدى،
اۋزى جوق سويلەيدى. (حات)
4. شىر - شىر ەتەدى، قۇلاعىڭنان وتەدى.
ۇستاي الساڭ، سويلەپ كەتەدى. (تەلەفون)
5. اينالادا اق وتاۋ،
اۋزى - مۇرنى جوق وتاۋ. (جۇمىرتقا)
6. قابات - قابات قاتتاما،
اقىلىڭ بولسا، اتتاما. (كىتاپ)
7. ءوشىردى، ءسۇرتتى، وزگەنى قۇرتتى،
ءوزىن دە قۇرتتى. (وشىرگىش)
8. ۇيرەتكەن ءبىلىمدى
قىرىق ەكى ءىلىمدى. (الفاۆيت)
9. ءبىر ۇيدە تۇرادى ەلۋ باتىر،
ءۇي سىرتىنا شىقسا، ءولىپ جاتىر (سىرىڭكە)
4 – تۋر: «ويلان، تاپ»
- ال بالالار، مەن سىزدەرگە جۇمباق ايتامىن. جۇمباق دەگەن الاقاندى جۇمۋدان، ياعني قولدىڭ ىشىندە ءبىر نارسەنى جاسىرىپ، جۇمىپ تۇرىپ، سونى تاپ دەگەننەن شىققان. جۇمباق جاسىرعاندا ايتىلار نارسەنى ويدا بۇگىپ قالىپ، سوعان ۇقساس نارسەلەرگە تەڭەپ، تۇسپالداپ سيپاتتاپ ايتادى.
شارتى: ءمۇعالىم جۇمباق جاسىرادى، جاۋابىن ايتۋ كەرەك، سول جۇمباقتىڭ جاۋابىن تاۋىپ ايتقان سوڭ، جاۋابىنا سايكەس ماقال ايتۋ كەرەك.
1. جۇمباق: شىڭدارى شىرقاۋ،
كوشىپ ءجۇر ءبىر تاۋ. (تۇيە)
ماقال: كورمەس تۇيەنى دە كورمەس.
2. جۇمباق: جايعان جاستىق سوگىلدى،
اپپاق مامىق توگىلدى. (قار)
ماقال: قالاۋىن تاپسا قار جانار.
3. جۇمباق: جەلدەن جەلىگەدى
سۋدان شەگىنەدى. (وت)
ماقال: وتان وتتان دا ىستىق.
ماقساتى:
1. وقۋشىلاردىڭ ماقال – ماتەلدەرگە، جۇمباقتارعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
ماقال - ماتەلدەردى، جۇمباقتاردى كوپتەپ بىلۋگە، شاپشاڭدىققا باۋلۋ.
2. «ءسوز مايەگى - ماقال» دەگەندەي، اتا - بابامىزدان قالعان وسيەت سوزدەر ارقىلى شاكىرتتەردى ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ، ويىن ناقتى، دۇرىس جەتكىزۋگە، تاپقىر سويلەۋگە ۇيرەتۋ.
2. ءسوز ونەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
ءوتىلۋ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. سايىسقا قاتىسۋشىلار ءۇش توپقا بولىنەدى. مۇعالىمدەردەن ءادىل قازىلار سايلانادى.
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى وقۋشىلار مەن ۇستازدار! ءبىزدىڭ «1001 ماقال، 101 جۇمباق» اتتى سايىس ويىنىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
بۇل سايىسقا 5 - 7 - سىنىپ وقۋشىلارىنان قۇرىلعان ءۇش توپ قاتىسادى:
1. «سۇڭقار» توبى. 2. «بارىس» توبى. 3. «قىران» توبى.
الدىمەن ماقال - ماتەل دەگەنىمىز نە؟ قىسقاشا توقتالىپ وتسەك.
ماقال - ماتەلدەر – حالىق دانالىعىنىڭ قازىنا بايلىعى، اتا - بابامىزدان قالعان وشپەس مۇرا. ولار عاسىرلار بويى قالىپتاسىپ، سول حالىقپەن ماڭگى باقي بىرگە جاساپ، بىتە قايناسىپ كەتكەن دۇنيە. سوندىقتان دا ونى جۇرتشىلىق جادىنا ساقتاپ، ءوزىنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىندە، ءوزارا قارىم - قاتىناسىندا پايدالانادى. ماقال مەن ماتەلگە باي حالىقتىڭ ءبىرى – قازاق حالقى. كولەمى جاعىنان شاعىن بولعانمەن، ۋاقىت وتكەن سايىن ماعىناسى تەرەڭدەپ، قۇنى ارتىپ، قىمبات قازىناعا اينالىپ كەلەدى. ماقال - ماتەل – تاربيەلىك ءمانى زور، رۋحاني بايلىق.
ەندەشە ءبىز بۇگىنگى سايىسىمىزدى باستايىق.
1 - تۋر: «كىم كوپ بىلەدى؟» قاتىسۋشى توپتار ماقال – ماتەل ايتۋدان جارىسادى. (1 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، سول ۋاقىتتىڭ ىشىندە توپتار قانشا ماقال ايتسا، ۇپاي سانى دا سوعان قاراپ قويىلادى)
2 - تۋر: «ماقال – ءسوزدىڭ مايەگى» (تاقتادا ماقال - ماتەلدىڭ باسى بەرىلەدى، قاتىسۋشى توپتار ماقالدى جالعاستىرادى)
1. تۋعان جەردەي جەر بولماس،...(تۋعان ەلدەي ەل بولماس)
2. وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس،...(كۇيمەيسىڭ)
3. وتاندى ءسۇيۋ... (وتباسىنان باستالادى)
4. ونەر - اعىپ جاتقان بۇلاق،...(ءبىلىم – جانىپ تۇرعان شىراق)
5. جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى...(عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى)
6. ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،...(تويادى قارنىڭ تىلەنبەي)
7. كوپ تۇكىرسە،...(كول)
8. ەرىنشەك ەگىنشىدەن،...(ەلگەزەك ماساقشى وزىپتى)
9. جىلاي - جىلاي ارىق قازساڭ،...(كۇلە - كۇلە سۋ ىشەرسىڭ)
10. ەڭبەك ەتپەسەڭ، ەلگە وكپەلەمە،...(ەگىن ەكپەسەڭ، جەرگە وكپەلەمە)
11. ەردىڭ اتىن،...(ەڭبەك شىعارار)
12. وتان ءۇشىن كۇرەس -...(ەلگە تيگەن ۇلەس)
13. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل،... (جەتى ءتۇرلى ءبىلىم ءبىل)
14. وقۋسىز ءبىلىم جوق،.... (ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق)
15. كورە - كورە كوسەم بولاسىڭ،.... (سويلەي - سويلەي شەشەن بولاسىڭ)
16. ونەر الدى -.... (قىزىل ءتىل)
17. مەكتەپ – كەمە،... (ءبىلىم تەڭىز)
18. ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،... (جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى)
3 - تۋر. «كىم تاپقىر؟!» جۇمباقتار شەشۋ جارىسى.
1. قارداي اپپاق،
بالداي ءتاتتى - اق (قانت)
2. كۇندە وعان قارايمىن،
قاراپ شاشىمدى تارايمىن. (اينا)
3. اياعى جوق جۇرەدى،
اۋزى جوق سويلەيدى. (حات)
4. شىر - شىر ەتەدى، قۇلاعىڭنان وتەدى.
ۇستاي الساڭ، سويلەپ كەتەدى. (تەلەفون)
5. اينالادا اق وتاۋ،
اۋزى - مۇرنى جوق وتاۋ. (جۇمىرتقا)
6. قابات - قابات قاتتاما،
اقىلىڭ بولسا، اتتاما. (كىتاپ)
7. ءوشىردى، ءسۇرتتى، وزگەنى قۇرتتى،
ءوزىن دە قۇرتتى. (وشىرگىش)
8. ۇيرەتكەن ءبىلىمدى
قىرىق ەكى ءىلىمدى. (الفاۆيت)
9. ءبىر ۇيدە تۇرادى ەلۋ باتىر،
ءۇي سىرتىنا شىقسا، ءولىپ جاتىر (سىرىڭكە)
4 – تۋر: «ويلان، تاپ»
- ال بالالار، مەن سىزدەرگە جۇمباق ايتامىن. جۇمباق دەگەن الاقاندى جۇمۋدان، ياعني قولدىڭ ىشىندە ءبىر نارسەنى جاسىرىپ، جۇمىپ تۇرىپ، سونى تاپ دەگەننەن شىققان. جۇمباق جاسىرعاندا ايتىلار نارسەنى ويدا بۇگىپ قالىپ، سوعان ۇقساس نارسەلەرگە تەڭەپ، تۇسپالداپ سيپاتتاپ ايتادى.
شارتى: ءمۇعالىم جۇمباق جاسىرادى، جاۋابىن ايتۋ كەرەك، سول جۇمباقتىڭ جاۋابىن تاۋىپ ايتقان سوڭ، جاۋابىنا سايكەس ماقال ايتۋ كەرەك.
1. جۇمباق: شىڭدارى شىرقاۋ،
كوشىپ ءجۇر ءبىر تاۋ. (تۇيە)
ماقال: كورمەس تۇيەنى دە كورمەس.
2. جۇمباق: جايعان جاستىق سوگىلدى،
اپپاق مامىق توگىلدى. (قار)
ماقال: قالاۋىن تاپسا قار جانار.
3. جۇمباق: جەلدەن جەلىگەدى
سۋدان شەگىنەدى. (وت)
ماقال: وتان وتتان دا ىستىق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
جوبانىڭ تاقىرىبى: «قازاق» گازەتى – ەلدىكتىڭ جارشىسى
