InfoHub Logo

شىمكەنت قالاسى
№2 «اۆيسەننا» كوپسالالى مەديسينالىق كوللەدجىنىڭ
فارم–22-18ر توپ ستۋدەنتى يسمايلوۆا نۋرحان الىمبەكوۆنا
عىلىمي جەتەكشىسى: ايتەنوۆا نۇرگۋل ىدىرىس قىزى

Cu²⁺  يوندارىنىڭ رەاكسيالارى

1. NaOH، KOH  اسەرى.

Cu²⁺  تۇزدارى سىلتىلەرمەن ارەكەتتەسىپ جاسىل كوك ءتۇستى Cu(OH)₂ تۇزەدى. مىس گيدروكسيدى مينەرالدى، شاراپ جانە ليمون قىشقىلدارىندا ەريدى:

Cu²⁺  + 2 OH^- ↔ Cu(OH)₂↓

Cu(OH)₂ + 4 NH₃ • H₂O → [Cu(NH₃)₄]²⁺ + 2 OH^- + 4 H₂O

Cu(OH)₂  تۇنباسىنا NH₄OH ارتىق مولشەردە قوساتىن بولسا كومپلەكستى قوسىلىس تۇزىلەدى.

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. ەكى پروبيركاعا 2-3 تامشىدان CuSO₄ ەرىتىندىسىن الىپ 2-3 تامشى 2 ن.  NaOH  قوسادى. تۇنبا تۇسكەننەن كەيىن 1 پروبيركاعا H₂SO₄ ، ەكىنشى پروبيركاعا 25% اممياك ەرىتىندىسىن قوسادى. تۇنبا ەريدى، ال ەكىنشى پروبيركاداعى كومپلەكستىڭ ءتۇسى قانىق كوك ءتۇستى بولادى.

2. اممياكپەن ارەكەتتەسۋى.

اممياك ەرىتىندىسىمەن مىس (ءىى) جاسىل – كوك ءتۇستى مىستىڭ نەگىزدىك تۇزىن تۇزەدى، بۇل تۇز اممياكتىڭ ارتىق مولشەرىندە ەرىپ، ەرىتىندى قانىق كوك ءتۇستى بولادى.

2 Cu²⁺  + 2  NH₃ • H₂O  + SO₄^2- → (CuOH)₂ SO₄↓ + 2 NH₄⁺

(CuOH)₂ SO₄ + 8 NH₃ • H₂O → 2 [ Cu(NH₃)₄]²⁺ + 2 OH^- +  SO₄^2- + 8 H₂O

2 CuOH⁺ + 8 NH₃ • H₂O → 2 [ Cu(NH₃)₄]²⁺ + 2 OH^-  + 8 H₂O

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. پروبيركاعا 2-3 تامشى CuSO₄ ەرىتىندىسىن الىپ 2 ن. اممياك ەرىتىندىسىن تامشىلاتىپ قوسادى. تۇنبا تۇسكەننەن كەيىن  25% NH₄ون ەرىتىندىسىن قوسىپ تۇنبانىڭ ەرىگەنىن كورەدى.

3. كاليي گەكساسيانوفەرراتى (ءىى)-نىڭ  اسەرى

K₄[Fe(CN)₆] مىس يوندارىمەن قىزىل – قوڭىر ءتۇستى كومپلەكس تۇزەدى:

2 Cu²⁺ + [Fe(CN)₆] ^4- → Cu₂[Fe(CN)₆] ↓

بۇل رەاكسياعا Fe³⁺ تۇزدارى كەدەرگى جاسايدى. تۇزىلگەن تۇنبا قىشقىلداردا ەرىمەيدى، ءبىراق NH₄ون ارتىق مولشەرىندە ەريدى، ال سىلتىلەر كومپلەكستى ىدىراتادى:

Cu₂[Fe(CN)₆] + 4 كون → 2 Cu (ون)₂ ↓ + K₄[Fe(CN)₆]

Cu₂[Fe(CN)₆] + 4 ون^- → 2 Cu (ون)₂ ↓ +  [Fe(CN)₆]^4-

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. Cu²⁺ ەرىتىندىسىنىڭ 1-2 تامشىسىنا 1-2 تامشى  K₄[Fe(CN)₆] قوسىپ قىزىل – قوڭىر ءتۇستى تۇنبا تۇزىلگەنىن كورۋ. تۇنبانى ەكىگە ءبولىپ ءبىر بولىگىنە 25 پروسەنت NH₄ون، ەكىنشىسىنە ءسىلتى ەرىتىندىسىن قوسىپ تۇنبانىڭ ەرىگەنىن بايقاۋ.

4. H₂S  اسەرى

سىلتىلىك جانە قىشقىلدىق ورتالاردان كۇكىرتتى سۋتەك مىس (ءىى) كاتيوندارىمەن  قارا ءتۇستى تۇنبا تۇزەدى:

Cu³⁺ +  H₂S → CuS ↓ + 2 H⁺

مىس (ءىى) ءسۋلفيدى مينەرالدى (HCl، H₂SO₄) قىشقىلداردا ەرىمەيدى، ءبىراق توتىقتىرعىش قىشقىلداردا ەريدى:

3 CuS + 8 HNو₃ → 3 Cu(NO₃)₂ + 2 S ↓ + 2 NO ↑ + 4 H₂O

3 CuS + 8 H⁺ + 2 Nو₃^- → 3 Cu²⁺ + 2 S ↓ + 2 NO ↑ + 4 H₂O

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. مىس (ءىى) ەرىتىندىسىنىڭ 1-2 تامشى H₂S جىبەرەدى، تۇزىلگەن تۇنبانىڭ قاسيەتىن زەرتتەۋ.

5. Na₂S₂O₃  اسەرى.

ناتريي تيوسۋلفاتى مىس (ءىى) ەرىتىندىلەرىنەن جوعارى تەمپەراتۋرادا قارا ءتۇستى مىس (ءى) ءسۋلفيدىن تۇزەدى:

2 Cu²⁺ + 2 S₂O₃^2- + 2 H₂O →  Cu₂S ↓ + S ↓ + 4 H⁺ + 2 SO₄^2-

كادميي كاتيوندارى  Na₂S₂O₃ قىشقىلدىق ورتادا تۇنبا تۇزبەيدى، سوندىقتان بۇل رەاكسيالار Cd²⁺ كاتيونىن Cu²⁺ كاتيونىنان ءبولۋ ءۇشىن پايدالانادى.

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. مىس (ءىى) كاتيونى ەرىتىندىسىنىڭ 1-2 تامشىسىنا 1 تامشى كۇكىرت قىشقىلى ەرىتىندىسىن، 1-2 Na₂S₂O₃ تامشىسىن قوسىپ، پروبيركانى 1-2 مينۋت قىزدىرادى.تۇنبا تۇزىلگەنىن بايقاۋ.

6. كى  اسەرى.

كاليي ءيوديدى ەرىتىندىسى مىس (ءىى) يوندارىمەن سۋدا ناشار ەريتىن اق ءتۇستى مىس (ءى) ءيوديدىن تۇزەدى، سونىمەن قاتار دەربەس يودتا بولىنەدى:

2 Cu²⁺ + 4 ءى^- → 2 Cuءى ↓ + ءى₂ ↓

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. مىس (ءىى) ەرىتىندىسىنىڭ 1-2 تامشىسىنا 3-4 تامشى كاليي ءيوديدى ەرىتىندىسىن قوسۋ كەرەك.

7. مەتالدىق ءاليۋمينييدىڭ، تەمىردىڭ، مىرىشتىڭ  اسەرى.

بۇل مەتالدار مىس (ءىى) كاتيوندارىن ونىڭ ەرىتىندىلەرىنەن دەربەس كۇيىندە ءبولىپ شىعارادى:

2 Cu²⁺ + 4 اl → 3 Cu ↓ + 3 Al³⁺ ↓

بۇل رەاكسيا مىستى (ءىى) كادمييدەن ءبولىپ الۋ ءۇشىن پايدالانىلادى. ءاليۋمينييدىڭ، تەمىردىڭ، مىرىشتىڭ ستاندارتتى پوتەنسيالدارىن كادمييدىڭ ستاندارتتى پوتەنسيالدارىمەن سالىستىراتىن بولسا، وندا كادمييدە ەرىتىندىلەرىنەن دەربەس كۇيىندە ءبولىنۋى مۇمكىن، ءبىراق  H₂SO₄ ورتاسىندا كادميي دەربەس كۇيىندە بولىنبەيدى، سەبەبى ول H₂SO₄ سۋتەكتى ءبولىپ شىعارادى.

مىستا ازوت قىشقىلى ورتاسىندا دەربەس كۇيىندە بولىنبەيدى، سەبەبى مىنا رەاكسيا جۇرەدى:

3 Cu + 2 Nو₃^- + 8 ن ⁺ → 3 Cu²⁺ + 2 NO ↑ + 4 H₂O

سوندىقتان، بۇل رەاكسيامەن مىس (ءىى) انىقتاۋ ءۇشىن الدىمەن ازوت قىشقىلىن جويۋ قاجەت، ول ءۇشىن ەرىتىندىنى H₂SO₄ بۋلاندىرادى.

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. مىس (ءىى) ەرىتىندىسىنىڭ 1-2 تامشىسىنا 1-2 تامشى 2 ن. H₂SO₄ ەرىتىندىسىن قوسىپ دەربەس Al (Zn، Fe) سالادى.قىزعىلت ءتۇستى تۇنبا تۇزىلگەنىن كورۋ.

8. كۋپرون 1 - بەنزوينوكسيمنىڭ  اسەرى.

Cu²⁺  تۇزدارىمەن كۋپرون ارەكەتتەسىپ تۇنبادا جاسىل ءتۇستى كومپلەكستى قوسىلىس تۇزەدى. تۇنبا اممياك ەرىتىندىسىندە ەرىمەيدى:

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. Cu²⁺  تۇزىنىڭ 1-2 تامشىسىنا 1 تامشى قىشقىل تامىزىپ بارىپ 5 % كۋپروننىڭ سپيرتتەگى ەرىتىندىسىن جانە اممياك قوسقاندا جاسىل ءتۇستىڭ پايدا بولعانىن كورۋگە بولادى.

9.  جالىندى بوياۋ  اسەرى.

مىس (ءىى) گالوگەنيدتەرى جالىندى اشىق جاسىل تۇسكە بويايدى.

رەاكسيانىڭ ورىندالۋى. نيحروم سىمىن كونسەنترلى HCl قىشقىلىنا باتىرىپ الىپ مىستىڭ قۇرعاق تۇزىنا سالادى. وسىلاي دايىندالعان سىمدى جالىننىڭ ءتۇسسىز بولىگىنە ەنگىزەدى.جالىن اشىق جاسىل تۇسكە بويالادى.

---