مورفولوگيادان وتكەندى قايتالاۋ
6-كلاسس قازاق ءتىلى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مورفولوگيادان وتكەندى قايتالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: مورفولوگيا تاراۋىنان العان تەوريالىق بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىك: وقۋشىلاردىڭ ءسوزدىڭ تۇرلەرى، ءسوز تاپتارى بويىنشا العان تەوريالىق بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، بەكىتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، لينگۆيستيكالىق دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىك ىزگى قاسيەتتەرگە، وتانشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
وقىتۋ تەحنولوگياسى: ساتىلاي كەشەندى تالداۋ.
وقىتۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرى: كورنەكىلىك ارقىلى قايتالاۋ، سۇراق-جاۋاپ، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ، لوگيكالىق تاپسىرما، cايكەستەندىرۋ تەستى
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: مورفولوگياعا ارنالعان سىزبا
ءپانارالىق بايلانىس – ادەبيەت، پسيحولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. كىرىسپە ءبولىم.
ا) اباي قۇنانبايەۆتىڭ جەتىنشى ءقاراسوزىن تىڭداتۋ (اۋديوترەك).
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى (ساباق ماقساتىمەن تانىستىرۋ): مىنە، بالالار، ۇلى اباي اتامىز ءسىز بەن ءبىزدىڭ الدىمىزعا ادامدىقتىڭ تۋرا جولىن كورسەتىپ بەردى. وسى جولدان تايماي وتىرعان كىمدە-كىم بۇل ومىردە ءوز ورنىن تابا الارى انىق. بىلسەم ەكەن دەگەن جان قۇمارلىعى ارقاسىندا سەندەر ءدال بۇگىنگە دەيىن 6-كلاستىڭ قازاق ءتىلى كۋرسىنان كوپ نارسەنى ءبىلىپ، ۇيرەندىڭدەر. ەندەشە تومەندەگىدەي جوسپار بويىنشا جۇمىس جاساپ، مورفولوگيا بويىنشا العان بىلىمدەرىمىزدى جيناقتايىق.
ءا) جۇمىس جوسپارى:
1. قايتالا، ويلا، پايىمدا (سىزبامەن جۇمىس)
2. تۇنىقتان قانىپ ءىش... (ابايدىڭ قاراسوزدەرىنە سكت جاساۋ)
3. تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنىن شەش (سايكەستەندىرۋ تەستى)
4. ساندار سيقىرىن اش (بەكىتۋ)
ءىىى. نەگىزگى ءبولىم.
1) «مورفولوگيا» سىزباسىمەن جۇمىس (فليپچارت)
مورفولوگيا
ءسوزدىڭ تۇرلەرى
ءسوز تاپتارى...
سۇراقتارى...
تۇرلەرى...
قۇرامى...
تۇلعاسى...
اتاۋىش سوزدەر...
وداعاي سوزدەر
كومەكشى سوزدەر
2) مورفولوگيالىق تالداۋ جاساۋ.
وتىز سەگىزىنشى ءسوز
كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار. سونان قاشپاق كەرەك: اۋەلى - ناداندىق، ەكىنشىسى - ەرىنشەكتىك، ءۇشىنشى - زالىمدىق دەپ بىلەسىڭ.
3) ءسوزدىڭ قۇرامىنا، لەكسيكا-گرامماتيكالىق ماعىناسىنا ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاساۋ.
وتىز ءبىرىنشى ءسوز
ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاستىققا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار: اۋەلى - كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك؛ ەكىنشى — سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە ءعيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعۋ كەرەك؛ ءۇشىنشى — سول نارسەنى ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ ويلانىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك؛ ءتورتىنشى - وي كەسەلدى نارسەلەردەن قاشىق بولۋ كەرەك.
4) بەرىلگەن سوزدەگى دىبىستارعا ماتەماتيكالىق جولمەن مىنەزدەمە بەرۋ
ون توعىزىنشى ءسوز
ادام اتا-انادان تۋعاندا ەستى بولمايدى: ەستىپ، كورىپ، ۇستاپ، تاتىپ ەسكەرسە، دۇنيەدەگى جاقسى، جاماندى تانيدى-داعى، سوندايدان بىلگەنى، كورگەنى كوپ بولعان ادام ءبىلىمدى بولادى. ەستىلەردىڭ ايتقان سوزدەرىن ەسكەرىپ جۇرگەن كىسى ءوزى دە ەستى بولادى.
5) سايكەستەندىرۋ تەستىن ورىنداتۋ.
ءىV. قورىتىندى ءبولىم
1) بەكىتۋ. «ساندار سيقىرىن اش». قازاق تىلىندەگى 2، 3، 4 جانە 7 ساندارىنا بايلانىستى ۇعىمداردى اتاڭدار. مىسالى، 2 – جالقى جانە جالپى ەسىم؛ جۇرناق جانە جالعاۋ؛ سالت جانە ساباقتى ەتىستىك؛ ت.ب.
2) ساباقتى قورىتىندىلاۋ (جوسپار بويىنشا جاسالعان جۇمىستاردى قورىتىندىلاۋ). - ەكى كوز نە ءۇشىن كەرەك؟
- جاقسىلاردى كورۋ ءۇشىن.
- ەكى قولىڭ نە ءۇشىن كەرەك؟
- ەلگە كومەك بەرۋ ءۇشىن كەرەك.
- قۇلاق دەگەن نە ءۇشىن كەرەك؟
- اقىل-كەڭەس تىڭداۋ ءۇشىن.
- ءتىل مەن جاعىڭ نە ءۇشىن كەرەك؟
- اقيقاتتى ايتۋ ءۇشىن.
- ال اياعىڭ شە؟
- شەتتە جۇرسەم، تۋعان جەرگە قايتۋ ءۇشىن.
- ال ءبىلىم نە ءۇشىن قاجەت؟
- ءيا، تۋعان جەرگە جەتۋ ءۇشىن ەكى اياعىڭ قانداي قاجەت بولسا، اتانىڭ ەمەس، ادامنىڭ بالاسى بولىپ قالۋ ءۇشىن ءبىلىمدى بولۋ كەرەك. جۇيەلى ويلاۋ مەن ءوي-ورىس كەڭىستىگىنىڭ كەڭەيۋىنە مورفولوگيا تاراۋىنىڭ قوسار ۇلەسى مول.
3) ۇيگە تاپسىرما. بۇگىنگى ساباق بويىنشا العان مالىمەتتەرىڭدى تاعى دا ءبىر رەت وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ەكشەپ، ەرەجەلەردى قايتالاڭدار. «وسى قايتالاۋ ماعان نە ءۇشىن كەرەك؟» دەگەن سۇراققا ويلانىپ كەلىڭدەر. «ناۋرىز – كوگىلدىر كوكتەم بەلگىسى» دەگەن تاقىرىپقا اڭگىمە جازىڭدار.
4) وقۋشىلاردى باعالاۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مورفولوگيادان وتكەندى قايتالاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: مورفولوگيا تاراۋىنان العان تەوريالىق بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىك: وقۋشىلاردىڭ ءسوزدىڭ تۇرلەرى، ءسوز تاپتارى بويىنشا العان تەوريالىق بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، بەكىتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، لينگۆيستيكالىق دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ.
تاربيەلىك: ادامگەرشىلىك ىزگى قاسيەتتەرگە، وتانشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.
وقىتۋ تەحنولوگياسى: ساتىلاي كەشەندى تالداۋ.
وقىتۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرى: كورنەكىلىك ارقىلى قايتالاۋ، سۇراق-جاۋاپ، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ، لوگيكالىق تاپسىرما، cايكەستەندىرۋ تەستى
ساباقتا قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: مورفولوگياعا ارنالعان سىزبا
ءپانارالىق بايلانىس – ادەبيەت، پسيحولوگيا
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. كىرىسپە ءبولىم.
ا) اباي قۇنانبايەۆتىڭ جەتىنشى ءقاراسوزىن تىڭداتۋ (اۋديوترەك).
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى (ساباق ماقساتىمەن تانىستىرۋ): مىنە، بالالار، ۇلى اباي اتامىز ءسىز بەن ءبىزدىڭ الدىمىزعا ادامدىقتىڭ تۋرا جولىن كورسەتىپ بەردى. وسى جولدان تايماي وتىرعان كىمدە-كىم بۇل ومىردە ءوز ورنىن تابا الارى انىق. بىلسەم ەكەن دەگەن جان قۇمارلىعى ارقاسىندا سەندەر ءدال بۇگىنگە دەيىن 6-كلاستىڭ قازاق ءتىلى كۋرسىنان كوپ نارسەنى ءبىلىپ، ۇيرەندىڭدەر. ەندەشە تومەندەگىدەي جوسپار بويىنشا جۇمىس جاساپ، مورفولوگيا بويىنشا العان بىلىمدەرىمىزدى جيناقتايىق.
ءا) جۇمىس جوسپارى:
1. قايتالا، ويلا، پايىمدا (سىزبامەن جۇمىس)
2. تۇنىقتان قانىپ ءىش... (ابايدىڭ قاراسوزدەرىنە سكت جاساۋ)
3. تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنىن شەش (سايكەستەندىرۋ تەستى)
4. ساندار سيقىرىن اش (بەكىتۋ)
ءىىى. نەگىزگى ءبولىم.
1) «مورفولوگيا» سىزباسىمەن جۇمىس (فليپچارت)
مورفولوگيا
ءسوزدىڭ تۇرلەرى
ءسوز تاپتارى...
سۇراقتارى...
تۇرلەرى...
قۇرامى...
تۇلعاسى...
اتاۋىش سوزدەر...
وداعاي سوزدەر
كومەكشى سوزدەر
2) مورفولوگيالىق تالداۋ جاساۋ.
وتىز سەگىزىنشى ءسوز
كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار. سونان قاشپاق كەرەك: اۋەلى - ناداندىق، ەكىنشىسى - ەرىنشەكتىك، ءۇشىنشى - زالىمدىق دەپ بىلەسىڭ.
3) ءسوزدىڭ قۇرامىنا، لەكسيكا-گرامماتيكالىق ماعىناسىنا ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاساۋ.
وتىز ءبىرىنشى ءسوز
ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاستىققا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار: اۋەلى - كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك؛ ەكىنشى — سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە ءعيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعۋ كەرەك؛ ءۇشىنشى — سول نارسەنى ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ ويلانىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك؛ ءتورتىنشى - وي كەسەلدى نارسەلەردەن قاشىق بولۋ كەرەك.
4) بەرىلگەن سوزدەگى دىبىستارعا ماتەماتيكالىق جولمەن مىنەزدەمە بەرۋ
ون توعىزىنشى ءسوز
ادام اتا-انادان تۋعاندا ەستى بولمايدى: ەستىپ، كورىپ، ۇستاپ، تاتىپ ەسكەرسە، دۇنيەدەگى جاقسى، جاماندى تانيدى-داعى، سوندايدان بىلگەنى، كورگەنى كوپ بولعان ادام ءبىلىمدى بولادى. ەستىلەردىڭ ايتقان سوزدەرىن ەسكەرىپ جۇرگەن كىسى ءوزى دە ەستى بولادى.
5) سايكەستەندىرۋ تەستىن ورىنداتۋ.
ءىV. قورىتىندى ءبولىم
1) بەكىتۋ. «ساندار سيقىرىن اش». قازاق تىلىندەگى 2، 3، 4 جانە 7 ساندارىنا بايلانىستى ۇعىمداردى اتاڭدار. مىسالى، 2 – جالقى جانە جالپى ەسىم؛ جۇرناق جانە جالعاۋ؛ سالت جانە ساباقتى ەتىستىك؛ ت.ب.
2) ساباقتى قورىتىندىلاۋ (جوسپار بويىنشا جاسالعان جۇمىستاردى قورىتىندىلاۋ). - ەكى كوز نە ءۇشىن كەرەك؟
- جاقسىلاردى كورۋ ءۇشىن.
- ەكى قولىڭ نە ءۇشىن كەرەك؟
- ەلگە كومەك بەرۋ ءۇشىن كەرەك.
- قۇلاق دەگەن نە ءۇشىن كەرەك؟
- اقىل-كەڭەس تىڭداۋ ءۇشىن.
- ءتىل مەن جاعىڭ نە ءۇشىن كەرەك؟
- اقيقاتتى ايتۋ ءۇشىن.
- ال اياعىڭ شە؟
- شەتتە جۇرسەم، تۋعان جەرگە قايتۋ ءۇشىن.
- ال ءبىلىم نە ءۇشىن قاجەت؟
- ءيا، تۋعان جەرگە جەتۋ ءۇشىن ەكى اياعىڭ قانداي قاجەت بولسا، اتانىڭ ەمەس، ادامنىڭ بالاسى بولىپ قالۋ ءۇشىن ءبىلىمدى بولۋ كەرەك. جۇيەلى ويلاۋ مەن ءوي-ورىس كەڭىستىگىنىڭ كەڭەيۋىنە مورفولوگيا تاراۋىنىڭ قوسار ۇلەسى مول.
3) ۇيگە تاپسىرما. بۇگىنگى ساباق بويىنشا العان مالىمەتتەرىڭدى تاعى دا ءبىر رەت وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ەكشەپ، ەرەجەلەردى قايتالاڭدار. «وسى قايتالاۋ ماعان نە ءۇشىن كەرەك؟» دەگەن سۇراققا ويلانىپ كەلىڭدەر. «ناۋرىز – كوگىلدىر كوكتەم بەلگىسى» دەگەن تاقىرىپقا اڭگىمە جازىڭدار.
4) وقۋشىلاردى باعالاۋ.
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىك: ەجەلگى ماتەريكتەر تۋرالى وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن جۇيەلەي وتىرىپ، ەۋرازيا ماتەريگى، قونىستانۋى جانە زەرتتەلۋ تاريحى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
