نان ەل بايلىعى
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى
بەكارىستان بي اۋىلى №24 مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
مامبەتجانوۆا باقىتكۇل الدوڭعار قىزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك. بالالاردىڭ كۇزدىك ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن تياناقتاۋ. كۇزگە ءتان نەگىزگى بەلگىلەرىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى سول مەزگىلدەگى ەڭبەك تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ، ءارى سوزدىك قورلارىن بايىتۋ.
2. دامىتۋشىلىق. نان ازىرلەۋگە جۇمسالاتىن ەڭبەك ءۇردىسىن بەينەلەيتىن سۋرەتكە قاراي وتىرىپ بالالاردى اڭگىمە قۇراپ ايتۋعا ۇيرەتۋ. كوكونىستەرمەن جەمىستەردى پىشىنىنە قاراي ءتۇر - تۇسىنە قاراي اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ مەن بىرگە ولاردىڭ سۋرەتىن سالۋعا ماشىقتاندىرۋ.
3. تاربيەلىك. ەل بايلىعى - استىقتىڭ داستارحانعا قالاي نان بولىپ كەلەتىنىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى ۇلكەندەردىڭ ەڭبەگىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ. بالالاردى وزدەرىن قورشاعان ورتانى جانە تابيعات وزگەرىستەرىن بايقاي بىلۋگە باۋلۋ، اسەمدىككە، ادەمىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: كورنەكىلىك، سوزدىك
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «التىن كۇز» سۋرەتى، كوكونىستەر مەن جەمىستەر سۋرەتى.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ.
تاڭەرتەڭگى جيىن: بالالار اينالا قول ۇستاسىپ تۇرىپ ءبىر – بىرىمەن سالەمدەسەدى، جىلى تىلەكتەر ايتادى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
قىستىڭ جاقىن قالعانىن،
جاپىراقتار بىلگەندەي.
جەلمەن ۇشىپ بارادى،
جەرگە قونىپ ۇلگەرمەي.
جاپىراقتار جامىراپ،
سايعا بارىپ بەكىندى.
اناسىنان اجىراپ
قالعان بالا سەكىلدى.
- بالالار، بايقادىڭدار ما، وسى ولەڭدە جىلدىڭ قاي مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
- كۇز مەزگىلى
- ال، كۇز مەزگىلى ەكەنىن قايدان بىلدىڭدەر؟
1 بالا:
- كۇزدە كۇن سۋىتا باستايدى، جاپىراقتار سارعايىپ جەرگە تۇسەدى. ولاردىڭ سارى، قىزىل، جاسىل تۇستەرى جەردە جاتقان كىلەمشەگە ۇقسايدى. ادامدار جىلى كيىنە باستايدى.
- دۇرىس، كۇز مەزگىلىن وتە تاماشا سيپاتتاپ بەردىڭ. ال، كۇز مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
- ءۇش اي بار. قىركۇيەك، قازان، قاراشا. ءقازىر قازان ايى جەر جىرتىپ، كۇزدىك ەگىن ەگىپ جاتىر. ەگىن شىققان سونى سۋارادى. كۇزدە ەگىن پىسكەن كەزدە ونى جيناپ الادى.
- ەگىندى نەمەن ورادى؟
بالالار: ەگىندى كومباينمەن ورادى. بيدايدى ماشيناعا سالادى، سودان سوڭ قىرمانعا اكەلىپ توگەدى.
- وتە جاقسى ايتىپ شىقتىڭدار. ولاي بولسا بالالار، ءقازىر سەرگىتۋ جاتتىعۋىن جاساپ جىبەرەيىك.
قۇلپىرا بەرشى كەڭ دالا
گۇلىڭدى مەن تەرەيىن
جاپىراعىڭمەن جاسىرشى
قوينىڭا مەن ەنەيىن
- ەندى ءبارىڭ ورىندارىڭا وتىرا قويىڭدار.
- بالالار، ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن. ال سەندەر شەشۋىن تاۋىپ كورىڭدەر.
جەلى باسىندا بەس بيە
بەسەۋى دە جاس بيە
قۇلىندارى قۇلا، الا،
قۇلاقتارى سارى الا
قانە جۇمباقتىڭ شەشۋى نە؟
بالالار: بيداي
- دۇرىس ايتاسىڭدار (بيدايدىڭ سۋرەتىن كورسەتىمىن)
ەندى مەن سەندەرگە نان داستارحانعا قالاي كەلەتىنىن ايتىپ بەرەيىن، جاقسىلاپ تىڭداپ، ءتۇسىنىپ الىڭدار. نان داستارحانعا ءازىر بولىپ كەلۋ ءۇشىن كوپ ەڭبەك ءسىڭىرۋ كەرەك. وزدەرىڭ ساباقتىڭ باس كەزىندە كوكتەمدە ەگىس ەگىلەدى، ونى سۋارادى. كۇزدە ەگىندى جيناپ الادى، جينالعان استىقتى تازالايدى، قامباعا قۇيادى دەدىڭدەر. ونىمەن جۇمىسى بىتپەيدى ەكەن. تازالانعان بيدايدى ديىرمەنگە تارتىپ ۇن جاساپ شىعارادى. ۇندى ناۋبايحاناعا اكەلەدى. وندا سۋعا تۇز، ماي اشىتقى قوسىپ قامىر يلەيدى، سونان سوڭ پىسىرەدى. دايىن ناندى تيەپ دۇكەندەرگە تاسىپ اكەلەدى. دۇكەننەن ساتىپ الىنعان نان داستارحانعا قويىلادى. كوردىڭدەر مە بالالار، «نان» داستارحانعا قانداي ۇلكەن ەڭبەكپەن كەلەدى. ولاي بولسا، ناندى قادىرلەي ءبىلۋ كەرەك، ۇگىتپەي، شاشپاي جەۋ كەرەك. ۇلكەندەردىڭ ەڭبەگىن باعالاي ءبىلۋ كەرەك. ەندەشە بالالار، سەندەر ەڭبەك تۋرالى قانداي ماقال - ماتەل بىلەسىڭدەر؟
- جەر – بايلىقتىڭ كوزى
- كۇتە بىلسەڭ جەر جومارت
- جەرى بايدىڭ، ەلى باي
- ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
- جارايسىڭدار بالالار، ال سەندەر كۇزدە ەگىننەن باسقا جينالاتىن قانداي ونىمدەردى بىلەسىڭدەر؟
2 بالا: جەمىستەر، كوكونىستەر جيناۋعا بولادى.
- قانداي جەمىستەردى بىلەسىڭدەر؟
- الما، المۇرت، شيە، ءجۇزىم، قاۋىن، ورىك، بۇلدىرگەن.
- كوكونىستەردىڭ قانداي ءتۇرىن بىلەسىڭدەر؟
- ءسابىز، كارتوپ، پياز، اسقاباق.
- وتە جاقسى بالالار. ەندەشە، ءبىز ءقازىر «نە ارتىق» دەگەن ويىن وينايىق. ويىننان كەيىن تاقپاقتارىمىزدى ەسكە تۇسىرەيىك.
- ءبىر اپتادا نەشە كۇن بار؟
- جەتى كۇن بار: دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى.
- جاقسى ەندى وسى كۇز مەزگىلى تۋرالى كىم تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
1 بالا:
كۇزىم - اۋ، كۇزىم - اۋ،
مىنەزىڭ بۇزىق - اۋ.
جاڭبىرىڭ سىركىرەپ،
كەلگەنىڭ قىزىق - اۋ.
2 بالا:
جايدارلى كۇز، جارقىن كۇز،
اياۋلى كۇز، التىن كۇز.
دانگە تولى ەن دالام.
دارياداي شالقار كۇز.
3 بالا:
كۇزدىڭ قازان ايىندا
الما، المۇرت پىسەدى.
جاپىراقتار سارعايىپ،
سىبدىر - سىبدىر تۇسەدى.
- تاماشا، بالالار، بارلىقتارىڭ تاقپاقتى جاقسى ايتىپ شىقتىڭدار. ولاي بولسا، ءبارىمىز مىنا سۋرەتكە نازار اۋدارايىق. بۇل سۋرەتكە قاراپ كىم ماعان اڭگىمە قۇراپ بەرەدى.
: سۋرەتتە كۇز مەزگىلى. ەگىس دالاسى. وندا تراكتورلار ءجۇر، ادامدار ەڭبەك ەتىپ جاتىر. تراكتورمەن ءدان تاسىپ ءجۇر.
1 بالا:
مەن المۇرتپىن، المۇرتپىن.
اۋزىندامىن بار جۇرتتىڭ
2 بالا:
مەن ءجۇزىممىن، ءجۇزىممىن.
مونشاق بولىپ ءتىزىلدىم.
3 بالا:
مەن ورىكپىن، ورىكپىن
تابيعاتقا كورىكپىن.
- بالالار، جەمىستەر مەن كوكونىستەر قانداي پىشىنگە ۇقسايدى؟
- دومالاق، سوپاقشا.
ساباقتى قورىتۋ: ال، بالالار بارىڭدە ساباققا بەلسەنە قاتىستىڭدار. ناننىڭ قالاي داستارحانعا كەلەتىنىن، كۇزدە قانداي جەمىستەر مەن كوكونىستەر پىسەتىنىن بىلەتىن بولدىڭدار. وسىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز.
بەكارىستان بي اۋىلى №24 مەكتەپتىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
مامبەتجانوۆا باقىتكۇل الدوڭعار قىزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك. بالالاردىڭ كۇزدىك ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن تياناقتاۋ. كۇزگە ءتان نەگىزگى بەلگىلەرىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى سول مەزگىلدەگى ەڭبەك تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ، ءارى سوزدىك قورلارىن بايىتۋ.
2. دامىتۋشىلىق. نان ازىرلەۋگە جۇمسالاتىن ەڭبەك ءۇردىسىن بەينەلەيتىن سۋرەتكە قاراي وتىرىپ بالالاردى اڭگىمە قۇراپ ايتۋعا ۇيرەتۋ. كوكونىستەرمەن جەمىستەردى پىشىنىنە قاراي ءتۇر - تۇسىنە قاراي اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ مەن بىرگە ولاردىڭ سۋرەتىن سالۋعا ماشىقتاندىرۋ.
3. تاربيەلىك. ەل بايلىعى - استىقتىڭ داستارحانعا قالاي نان بولىپ كەلەتىنىن ءتۇسىندىرۋ ارقىلى ۇلكەندەردىڭ ەڭبەگىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ. بالالاردى وزدەرىن قورشاعان ورتانى جانە تابيعات وزگەرىستەرىن بايقاي بىلۋگە باۋلۋ، اسەمدىككە، ادەمىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: كورنەكىلىك، سوزدىك
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «التىن كۇز» سۋرەتى، كوكونىستەر مەن جەمىستەر سۋرەتى.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ.
تاڭەرتەڭگى جيىن: بالالار اينالا قول ۇستاسىپ تۇرىپ ءبىر – بىرىمەن سالەمدەسەدى، جىلى تىلەكتەر ايتادى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
قىستىڭ جاقىن قالعانىن،
جاپىراقتار بىلگەندەي.
جەلمەن ۇشىپ بارادى،
جەرگە قونىپ ۇلگەرمەي.
جاپىراقتار جامىراپ،
سايعا بارىپ بەكىندى.
اناسىنان اجىراپ
قالعان بالا سەكىلدى.
- بالالار، بايقادىڭدار ما، وسى ولەڭدە جىلدىڭ قاي مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
- كۇز مەزگىلى
- ال، كۇز مەزگىلى ەكەنىن قايدان بىلدىڭدەر؟
1 بالا:
- كۇزدە كۇن سۋىتا باستايدى، جاپىراقتار سارعايىپ جەرگە تۇسەدى. ولاردىڭ سارى، قىزىل، جاسىل تۇستەرى جەردە جاتقان كىلەمشەگە ۇقسايدى. ادامدار جىلى كيىنە باستايدى.
- دۇرىس، كۇز مەزگىلىن وتە تاماشا سيپاتتاپ بەردىڭ. ال، كۇز مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
- ءۇش اي بار. قىركۇيەك، قازان، قاراشا. ءقازىر قازان ايى جەر جىرتىپ، كۇزدىك ەگىن ەگىپ جاتىر. ەگىن شىققان سونى سۋارادى. كۇزدە ەگىن پىسكەن كەزدە ونى جيناپ الادى.
- ەگىندى نەمەن ورادى؟
بالالار: ەگىندى كومباينمەن ورادى. بيدايدى ماشيناعا سالادى، سودان سوڭ قىرمانعا اكەلىپ توگەدى.
- وتە جاقسى ايتىپ شىقتىڭدار. ولاي بولسا بالالار، ءقازىر سەرگىتۋ جاتتىعۋىن جاساپ جىبەرەيىك.
قۇلپىرا بەرشى كەڭ دالا
گۇلىڭدى مەن تەرەيىن
جاپىراعىڭمەن جاسىرشى
قوينىڭا مەن ەنەيىن
- ەندى ءبارىڭ ورىندارىڭا وتىرا قويىڭدار.
- بالالار، ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن. ال سەندەر شەشۋىن تاۋىپ كورىڭدەر.
جەلى باسىندا بەس بيە
بەسەۋى دە جاس بيە
قۇلىندارى قۇلا، الا،
قۇلاقتارى سارى الا
قانە جۇمباقتىڭ شەشۋى نە؟
بالالار: بيداي
- دۇرىس ايتاسىڭدار (بيدايدىڭ سۋرەتىن كورسەتىمىن)
ەندى مەن سەندەرگە نان داستارحانعا قالاي كەلەتىنىن ايتىپ بەرەيىن، جاقسىلاپ تىڭداپ، ءتۇسىنىپ الىڭدار. نان داستارحانعا ءازىر بولىپ كەلۋ ءۇشىن كوپ ەڭبەك ءسىڭىرۋ كەرەك. وزدەرىڭ ساباقتىڭ باس كەزىندە كوكتەمدە ەگىس ەگىلەدى، ونى سۋارادى. كۇزدە ەگىندى جيناپ الادى، جينالعان استىقتى تازالايدى، قامباعا قۇيادى دەدىڭدەر. ونىمەن جۇمىسى بىتپەيدى ەكەن. تازالانعان بيدايدى ديىرمەنگە تارتىپ ۇن جاساپ شىعارادى. ۇندى ناۋبايحاناعا اكەلەدى. وندا سۋعا تۇز، ماي اشىتقى قوسىپ قامىر يلەيدى، سونان سوڭ پىسىرەدى. دايىن ناندى تيەپ دۇكەندەرگە تاسىپ اكەلەدى. دۇكەننەن ساتىپ الىنعان نان داستارحانعا قويىلادى. كوردىڭدەر مە بالالار، «نان» داستارحانعا قانداي ۇلكەن ەڭبەكپەن كەلەدى. ولاي بولسا، ناندى قادىرلەي ءبىلۋ كەرەك، ۇگىتپەي، شاشپاي جەۋ كەرەك. ۇلكەندەردىڭ ەڭبەگىن باعالاي ءبىلۋ كەرەك. ەندەشە بالالار، سەندەر ەڭبەك تۋرالى قانداي ماقال - ماتەل بىلەسىڭدەر؟
- جەر – بايلىقتىڭ كوزى
- كۇتە بىلسەڭ جەر جومارت
- جەرى بايدىڭ، ەلى باي
- ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
- جارايسىڭدار بالالار، ال سەندەر كۇزدە ەگىننەن باسقا جينالاتىن قانداي ونىمدەردى بىلەسىڭدەر؟
2 بالا: جەمىستەر، كوكونىستەر جيناۋعا بولادى.
- قانداي جەمىستەردى بىلەسىڭدەر؟
- الما، المۇرت، شيە، ءجۇزىم، قاۋىن، ورىك، بۇلدىرگەن.
- كوكونىستەردىڭ قانداي ءتۇرىن بىلەسىڭدەر؟
- ءسابىز، كارتوپ، پياز، اسقاباق.
- وتە جاقسى بالالار. ەندەشە، ءبىز ءقازىر «نە ارتىق» دەگەن ويىن وينايىق. ويىننان كەيىن تاقپاقتارىمىزدى ەسكە تۇسىرەيىك.
- ءبىر اپتادا نەشە كۇن بار؟
- جەتى كۇن بار: دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى.
- جاقسى ەندى وسى كۇز مەزگىلى تۋرالى كىم تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
1 بالا:
كۇزىم - اۋ، كۇزىم - اۋ،
مىنەزىڭ بۇزىق - اۋ.
جاڭبىرىڭ سىركىرەپ،
كەلگەنىڭ قىزىق - اۋ.
2 بالا:
جايدارلى كۇز، جارقىن كۇز،
اياۋلى كۇز، التىن كۇز.
دانگە تولى ەن دالام.
دارياداي شالقار كۇز.
3 بالا:
كۇزدىڭ قازان ايىندا
الما، المۇرت پىسەدى.
جاپىراقتار سارعايىپ،
سىبدىر - سىبدىر تۇسەدى.
- تاماشا، بالالار، بارلىقتارىڭ تاقپاقتى جاقسى ايتىپ شىقتىڭدار. ولاي بولسا، ءبارىمىز مىنا سۋرەتكە نازار اۋدارايىق. بۇل سۋرەتكە قاراپ كىم ماعان اڭگىمە قۇراپ بەرەدى.
: سۋرەتتە كۇز مەزگىلى. ەگىس دالاسى. وندا تراكتورلار ءجۇر، ادامدار ەڭبەك ەتىپ جاتىر. تراكتورمەن ءدان تاسىپ ءجۇر.
1 بالا:
مەن المۇرتپىن، المۇرتپىن.
اۋزىندامىن بار جۇرتتىڭ
2 بالا:
مەن ءجۇزىممىن، ءجۇزىممىن.
مونشاق بولىپ ءتىزىلدىم.
3 بالا:
مەن ورىكپىن، ورىكپىن
تابيعاتقا كورىكپىن.
- بالالار، جەمىستەر مەن كوكونىستەر قانداي پىشىنگە ۇقسايدى؟
- دومالاق، سوپاقشا.
ساباقتى قورىتۋ: ال، بالالار بارىڭدە ساباققا بەلسەنە قاتىستىڭدار. ناننىڭ قالاي داستارحانعا كەلەتىنىن، كۇزدە قانداي جەمىستەر مەن كوكونىستەر پىسەتىنىن بىلەتىن بولدىڭدار. وسىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز.
You Might Also Like
-
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،بەكارىستان بي اۋىلى № 24 مەكتەپ باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمىمامبەتجانوۆا باقىتكۇل الدوڭعار قىزى
