نارىقتىڭ تالابى - ەكونوميكالىق بىلىمدەندىرۋ
نارىقتىڭ تالابى – ەكونوميكالىق بىلىمدەندىرۋ
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جۇيەسى شارۋاشىلىقتى جۇرگىزۋدىڭ جاڭا فورمالارى مەن ادىستەرىن ستاندارتتى ەمەس ەكونوميكالىق فورمۋلالار مەن اراقاتىناستاردى ەنگىزۋ، قولدانبالى ەكونوميكالىق ويلاۋدىڭ تۋۋى مەن قالىپتاسۋىنا بايلانىستى ساپالى وزگەرىستەردى باسىنان كەشىرۋدە. وسىعان بايلانىستى ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ قوياتىن باستى تالابى جوعارى پروفەسسيونالدى دامىعان تۇلعانى تاربيەلەۋ.
ماتەماتيكانىڭ مەكتەپتىك كۋرسى وقۋشىلاردىڭ ونەركاسىپپەن اۋىلشارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ نەگىزدەرىن يگەرۋگە كومەكتەسەدى، بۇل وقۋشىلارعا ەكونوميكالىق ءبىلىم جانە تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزدى جولدارىنىڭ ءبىرى.
نارىقتىق قاتىناستار ەكونوميكالىق ومىرگە دەندەپ ەنۋىنە بايلانىستى، قوعام تالابىنا ساي مەكتەپ ماتەماتيكا كۋرسىنىڭ كەيبىر تاراۋلارىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، وقۋشىلارعا ەكونوميكالىق مازمۇندى ەسەپتەر شىعارتۋ كەرەك. رەسپۋبليكا كولەمىندە شىعاتىن گازەت - جۋرنال بەتتەرىندە جاريالاناتىن ەسەپتەردىڭ ەكونوميكالىق حال – احۋالىن بەلگىلەيتىن تابليسالارعا شولۋ جاساپ، تۇسىنە بىلۋلەرى قاجەت، اسىرەسە، بەلگىلى ماتەريالداردى، دياگراممالار مەن تابليسالاردى، مازمۇندى ەسەپتەردى وقۋشىلار وزدەرى قۇرىپ، شەشە بىلگەندەرى ءجون.
وقۋشىلارعا ماتەماتيكا ساباعىندا ەكونوميكالىق ءبىلىم بەرۋدە ءپانارالىق بايلانىستىڭ ماڭىزى زور. سەبەبى، ماتەماتيكالىق ادىستەر تاريحتا، ەكونوميكالىق گەوگرافيادا، قوعامتانۋدا، فيزيكادا جانە ت. ب. پاندەردە كەزدەسەتىن ەكونوميكالىق ۇعىمدار مەن كورسەتكىشتەردى تۇسىندىرۋگە قولدانىلادى.
الايدا، ەكونوميكالىق مازمۇنداعى ماتەماتيكالىق ەسەپتەر وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە، ءبىلىم دەڭگەيىنە ساي بولۋى كەرەك.
ەكونوميكالىق مازمۇنداعى ەسەپتەردى زەرتتەۋ ادەتتە قاراستىرىلاتىن وبەكتىنىڭ بارىنشا قاراپايىم ماتەماتيكالىق مودەلىن قۇراستىرۋ مەن تالداۋدان باستالادى. ءبىراق، ودان كەيىن مودەلدى ناقتىلاۋ، ونى وبەكتىگە تولىعىراق سايكەستەندىرۋ قاجەتتىگى ءجيى كەزىگەدى. بۇل ءارتۇرلى سەبەپكە بايلانىستى تۋىندايدى: بارىنشا ءدال كەلۋ تالابىمەن، وبەكت تۋرالى ماتەماتيكالىق مودەلدە كورسەتىلۋى قاجەت جاڭا اقپارات پايدا بولۋمەن، باستاپقى مودەلدىڭ قولدانىلۋى شەگىنەن شىعاتىن پارامەتر كولەمى ۇلعايۋىمەن ايقىندالادى.
كەز كەلگەن قوعامدا ماتەريالدى، الەۋمەتتىك، ينتەللەكتۋالدى ءوندىرىس رەسۋرستارىنىڭ شەكتەۋلى سانى بولادى. سوندىقتان دا قوعامعا كۇندەلىكتى ءۇش نەگىزگى ەسەپتى شەشۋگە تۋرا كەلەدى:
1. قانداي توۆارلار جانە قانداي كولەمدە شىعارىلۋى ءتيىس؛
2. بۇل توۆارلار قانداي ۇلگىدە شىعارىلۋى كەرەك؛
3. بۇل توۆارلار كىم ءۇشىن شىعارىلۋى كەرەك.
قاي توۆارعا سۇرانىس كوپ بولعان بولسا، سول توۆاردى وندىرۋدە كوبىرەك پايدا تابۋعا بولادى. ءوندىرۋشىنىڭ ءبىر عانا ءونىم ءتۇرى ەمەس بىرنەشەۋىن وندىرۋىنەن ۇسىنىستىڭ وزگەرۋى مۇمكىن. ەگەر وندىرىلمەگەن ونىمىنە باعا ارتاتىن بولسا، وندا وندىرۋشىلەر سول ءونىم ءتۇرىن شىعارۋعا ۇمتىلادى. مىسالى، كومپيۋتەرلەرگە سۇرانىستىڭ كوبەيۋىنە سايكەس كوپتەگەن جيھاز شىعاراتىن فابريكالار كومپيۋتەرگە ارنالعان جيھازدار شىعارا باستايدى.
ەسەپ: ەكى ءتۇرلى ءونىم شىعاراتىن ونەركاسىپتىڭ قۋاتى كۇنىنە 200 ءونىمنىڭ ءبىرىنشى تۇرىنەن نەمەسە كۇنىنە 600 ءونىمنىڭ ەكىنشى تۇرىنەن شىعارادى. ونەركاسىپتىڭ تەحنيكالىق باقىلاۋ ءبولىمى ءونىمنىڭ قاي ءتۇرى بولسا دا كۇنىنە 300 - ءىن تەكسەرۋگە مۇمكىندىگى بار. ءونىمنىڭ ءبىرىنشى ءتۇرىنىڭ قۇنى ەكىنشىسىنەن 2 ەسە قىمبات ەكەنى بەلگىلى بولسا، ونەركاسىپتە ەڭ كوپ ءتۇسىم بەرەتىندەي ءونىمنىڭ ءار تۇرىنەن كۇنىنە قانشا شىعارۋ كەرەك؟
جاۋابى: كۇنىنە 450 ءونىم شىعارۋ كەرەك.
ماتەماتيكا ساباعىندا مازمۇندى ەكونوميكالىق ەسەپتەر شىعارۋداعى باستى ماقسات: ماتەماتيكانى وقىتۋدا ءوپتيمالدى شەشىمدەردى تابۋعا ارنالعان ەسەپتەردى قاراستىرۋ؛ وقۋشىلارعا ومىرگە بايلانىستى قاراپايىم ەكونوميكالىق تەرميندەردىڭ (ەڭبەك ونىمدىلىگى، سۇرانىس، ۇسىنىس، شىعىس، ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنى، پايدا) ماتەماتيكالىق مازمۇنىن اشۋ.
ماتەماتيكا ساباعىندا مازمۇندى ەسەپتەردى شەشۋ ارقىلى وقۋشىلار جاڭا جاعدايلارمەن تانىسادى، ماتەماتيكالىق تەوريالاردى ونىڭ شەشىمىن تابۋعا قولدانۋدى ۇيرەنەدى، ەسەپ شەشۋگە قاتىستى جاڭا ادىستەردى نەمەسە ماتەماتيكانىڭ تاراۋلارىن وقىپ ۇيرەنەدى. باسقاشا ايتقاندا، ەسەپتەردى شەشۋ ارقىلى ماتەماتيكالىق ءبىلىمى مەن بىلىگىن دامىتادى. كۇندەلىكتى ومىرگە قاتىستى پراكتيكالىق ەسەپتەردى شەشۋ بارىسىندا وقۋشى ماتەماتيكالىق ءبىلىمىن قولدانۋدى ۇيرەنەدى. قازىرگى ەكونوميكالىق جاعدايلارعا بايلانىستى مەكتەپتەردە ماتەماتيكا ساباعىندا ەكونوميكالىق ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىنە اسا نازار اۋدارۋ قاجەت. بۇگىن مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن جاسوسپىرىمدەر ەرتەڭ - اق ماماندانعان جۇمىسشى، جەكە كاسىپكەر يەسى. ولار قاجەتتى پراكتيكالىق داعدىلار مەن تەوريالىق ءبىلىمدى مەكتەپتەن وقىپ ۇيرەنگەندەرى ءتيىمدى. جەكە كاسىپكەر ماتەريالدى ءتيىمدى ءپىشىپ، ۇنەمدەي بىلسە جانە تاعى باسقا، قىرۋار پايدا تاپقان بولار ەدى.
قازىرگى كەزدە قاي جيناق بانكتەرىنە بارساڭىز دا جەدەل دەپوزيتتەر تابليسالارى ءىلۋلى تۇرادى. ولاردىڭ ءبىرى جەكە تۇلعاعا، ال ەكىنشىسى زاڭدى تۇلعالارعا ارنالعان. جەكە تۇلعالارعا ارنالعان جەدەل دەپوزيتتەر تابليسالارىنىڭ بىرىنە شولۋ جاسايىق.
تابليسانى ءوز دارەجەسىندە ءتۇسىنۋ ءۇشىن وقۋشىلار تومەندەگى ماسەلەلەردى ءبىلۋى كەرەك:
جاي پروسەنت - ءار جىل (نەمەسە سالىم مەرزىمى) وتكەن سايىن جىلدىڭ ءتۇسىمى ەسەپكە الىنىپ، كەلەر جىلدىڭ ءتۇسىمى العاشقى سالىم بويىنشا ەسەپتەلىنەدى.
كۇردەلى پروسەنت – پروسەنتتى تابىسقا ەسەپتەيتىن پروسەنت.
كرەديت ءۇشىن پروسەنت – كرەديت (نەسيە) بەرگەنى ءۇشىن بانكىلەر ءوندىرىپ الاتىن تولەم، ونىڭ ولشەرى كرەديتتىڭ كولەمىنە، جىلدىق تولەم مولشەرىنە، سونداي - اق ەكونوميكالىق كونيۋكتۋرا فاكتورلەرىنە بايلانىستى.
بانك – كاسىپورىنداردىڭ، ۇيىمداردىڭ جانە حالىقتىڭ بوس اقشا قارجىسىن تارتۋ مەن جيناقتاۋدى جانە تولەمدەرگە دەلدالدىق جاساۋدى (پاسسيۆ وپەراسيالار)، سونداي - اق، اقشا، باعالى قاعازدار ەميسسياسىن، قىسقا مەرزىمدى كرەديت بەرۋدى، قايتارىلاتىن، تولەنەتىن جانە مەرزىمى ءار ءتۇرلى نەسيە بەرۋدى (اكتيۆ وپەراسيالار) جۇزەگە اسىراتىن كرەديت قارجى ماسەلەسى.
دەپوزيتتەر – 1) بانكىلەر مەن جيناق كاسسالارىنداعى اقشا سالىمدارى؛
2) كليەنتتەر بانكىگە قوياتىن بەلگىلى ءبىر تالاپتى قۋالايتىن بانك كىتاپتارىنداعى جازبالار؛
3) كرەديت مەكەمەلەرىنە ساقتاۋعا بەرىلەتىن باعالى قاعازدار (اكسيالار مەن وبليگاسيالار)؛
4) تاۋەلدى، سوتقا كەلۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن سوت جانە اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنە اقشالاي جارنا تولەۋ؛
5) كەدەن مەكەمەلەرىنە تولەنەتىن جارنالار مەن باج سالىقتارى مەن الىمداردىڭ تولەنۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
ماركەتينگ – شارۋاشىلىق قىزمەتىنىڭ تاۋارلار مەن قىزمەت جونىندەگى تۇتىنۋشىلار بيزنەسى جانە مەملەكەت سۇرانىسىن قاناعاتتاندىراتىن ماقساتىن كوزدەيتىن ءتۇرى.
ماتەريالدىق ەكونوميكا – تەوريالىق ەكونوميكانىڭ ەكونوميكالىق جۇيەلەردە زاڭدىلىق پەن تيىمدىلىكتى انىقتاۋ ءۇشىن ماتەماتيكالىق مودەلدەۋدى جانە ادىستەردى قولداناتىن باعىتى.
مەنەدجمەنت – 1) جالدامالى كاسىبي باسقارۋشى؛
2) وندىرىستىك باسقارۋ جونىندەگى مامان؛
3) سپورتشىلاردىڭ جاتتىعۋىن، جارىسىن، ت. س. س. ۇيىمداستىراتىن كاسىبي سپورتتاعى ىسكەر ادام.
سونىمەن قورىتىندىلاي كەلە، ماتەماتيكالىق مودەلدەر ءپانارالىق ەسەپتەردى شەشۋ قۇرالى بولا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكالىق ويلاۋىن دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەگەن تۇيىنگە كەلەمىز.
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جۇيەسى شارۋاشىلىقتى جۇرگىزۋدىڭ جاڭا فورمالارى مەن ادىستەرىن ستاندارتتى ەمەس ەكونوميكالىق فورمۋلالار مەن اراقاتىناستاردى ەنگىزۋ، قولدانبالى ەكونوميكالىق ويلاۋدىڭ تۋۋى مەن قالىپتاسۋىنا بايلانىستى ساپالى وزگەرىستەردى باسىنان كەشىرۋدە. وسىعان بايلانىستى ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ قوياتىن باستى تالابى جوعارى پروفەسسيونالدى دامىعان تۇلعانى تاربيەلەۋ.
ماتەماتيكانىڭ مەكتەپتىك كۋرسى وقۋشىلاردىڭ ونەركاسىپپەن اۋىلشارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ نەگىزدەرىن يگەرۋگە كومەكتەسەدى، بۇل وقۋشىلارعا ەكونوميكالىق ءبىلىم جانە تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزدى جولدارىنىڭ ءبىرى.
نارىقتىق قاتىناستار ەكونوميكالىق ومىرگە دەندەپ ەنۋىنە بايلانىستى، قوعام تالابىنا ساي مەكتەپ ماتەماتيكا كۋرسىنىڭ كەيبىر تاراۋلارىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، وقۋشىلارعا ەكونوميكالىق مازمۇندى ەسەپتەر شىعارتۋ كەرەك. رەسپۋبليكا كولەمىندە شىعاتىن گازەت - جۋرنال بەتتەرىندە جاريالاناتىن ەسەپتەردىڭ ەكونوميكالىق حال – احۋالىن بەلگىلەيتىن تابليسالارعا شولۋ جاساپ، تۇسىنە بىلۋلەرى قاجەت، اسىرەسە، بەلگىلى ماتەريالداردى، دياگراممالار مەن تابليسالاردى، مازمۇندى ەسەپتەردى وقۋشىلار وزدەرى قۇرىپ، شەشە بىلگەندەرى ءجون.
وقۋشىلارعا ماتەماتيكا ساباعىندا ەكونوميكالىق ءبىلىم بەرۋدە ءپانارالىق بايلانىستىڭ ماڭىزى زور. سەبەبى، ماتەماتيكالىق ادىستەر تاريحتا، ەكونوميكالىق گەوگرافيادا، قوعامتانۋدا، فيزيكادا جانە ت. ب. پاندەردە كەزدەسەتىن ەكونوميكالىق ۇعىمدار مەن كورسەتكىشتەردى تۇسىندىرۋگە قولدانىلادى.
الايدا، ەكونوميكالىق مازمۇنداعى ماتەماتيكالىق ەسەپتەر وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىنە، ءبىلىم دەڭگەيىنە ساي بولۋى كەرەك.
ەكونوميكالىق مازمۇنداعى ەسەپتەردى زەرتتەۋ ادەتتە قاراستىرىلاتىن وبەكتىنىڭ بارىنشا قاراپايىم ماتەماتيكالىق مودەلىن قۇراستىرۋ مەن تالداۋدان باستالادى. ءبىراق، ودان كەيىن مودەلدى ناقتىلاۋ، ونى وبەكتىگە تولىعىراق سايكەستەندىرۋ قاجەتتىگى ءجيى كەزىگەدى. بۇل ءارتۇرلى سەبەپكە بايلانىستى تۋىندايدى: بارىنشا ءدال كەلۋ تالابىمەن، وبەكت تۋرالى ماتەماتيكالىق مودەلدە كورسەتىلۋى قاجەت جاڭا اقپارات پايدا بولۋمەن، باستاپقى مودەلدىڭ قولدانىلۋى شەگىنەن شىعاتىن پارامەتر كولەمى ۇلعايۋىمەن ايقىندالادى.
كەز كەلگەن قوعامدا ماتەريالدى، الەۋمەتتىك، ينتەللەكتۋالدى ءوندىرىس رەسۋرستارىنىڭ شەكتەۋلى سانى بولادى. سوندىقتان دا قوعامعا كۇندەلىكتى ءۇش نەگىزگى ەسەپتى شەشۋگە تۋرا كەلەدى:
1. قانداي توۆارلار جانە قانداي كولەمدە شىعارىلۋى ءتيىس؛
2. بۇل توۆارلار قانداي ۇلگىدە شىعارىلۋى كەرەك؛
3. بۇل توۆارلار كىم ءۇشىن شىعارىلۋى كەرەك.
قاي توۆارعا سۇرانىس كوپ بولعان بولسا، سول توۆاردى وندىرۋدە كوبىرەك پايدا تابۋعا بولادى. ءوندىرۋشىنىڭ ءبىر عانا ءونىم ءتۇرى ەمەس بىرنەشەۋىن وندىرۋىنەن ۇسىنىستىڭ وزگەرۋى مۇمكىن. ەگەر وندىرىلمەگەن ونىمىنە باعا ارتاتىن بولسا، وندا وندىرۋشىلەر سول ءونىم ءتۇرىن شىعارۋعا ۇمتىلادى. مىسالى، كومپيۋتەرلەرگە سۇرانىستىڭ كوبەيۋىنە سايكەس كوپتەگەن جيھاز شىعاراتىن فابريكالار كومپيۋتەرگە ارنالعان جيھازدار شىعارا باستايدى.
ەسەپ: ەكى ءتۇرلى ءونىم شىعاراتىن ونەركاسىپتىڭ قۋاتى كۇنىنە 200 ءونىمنىڭ ءبىرىنشى تۇرىنەن نەمەسە كۇنىنە 600 ءونىمنىڭ ەكىنشى تۇرىنەن شىعارادى. ونەركاسىپتىڭ تەحنيكالىق باقىلاۋ ءبولىمى ءونىمنىڭ قاي ءتۇرى بولسا دا كۇنىنە 300 - ءىن تەكسەرۋگە مۇمكىندىگى بار. ءونىمنىڭ ءبىرىنشى ءتۇرىنىڭ قۇنى ەكىنشىسىنەن 2 ەسە قىمبات ەكەنى بەلگىلى بولسا، ونەركاسىپتە ەڭ كوپ ءتۇسىم بەرەتىندەي ءونىمنىڭ ءار تۇرىنەن كۇنىنە قانشا شىعارۋ كەرەك؟
جاۋابى: كۇنىنە 450 ءونىم شىعارۋ كەرەك.
ماتەماتيكا ساباعىندا مازمۇندى ەكونوميكالىق ەسەپتەر شىعارۋداعى باستى ماقسات: ماتەماتيكانى وقىتۋدا ءوپتيمالدى شەشىمدەردى تابۋعا ارنالعان ەسەپتەردى قاراستىرۋ؛ وقۋشىلارعا ومىرگە بايلانىستى قاراپايىم ەكونوميكالىق تەرميندەردىڭ (ەڭبەك ونىمدىلىگى، سۇرانىس، ۇسىنىس، شىعىس، ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنى، پايدا) ماتەماتيكالىق مازمۇنىن اشۋ.
ماتەماتيكا ساباعىندا مازمۇندى ەسەپتەردى شەشۋ ارقىلى وقۋشىلار جاڭا جاعدايلارمەن تانىسادى، ماتەماتيكالىق تەوريالاردى ونىڭ شەشىمىن تابۋعا قولدانۋدى ۇيرەنەدى، ەسەپ شەشۋگە قاتىستى جاڭا ادىستەردى نەمەسە ماتەماتيكانىڭ تاراۋلارىن وقىپ ۇيرەنەدى. باسقاشا ايتقاندا، ەسەپتەردى شەشۋ ارقىلى ماتەماتيكالىق ءبىلىمى مەن بىلىگىن دامىتادى. كۇندەلىكتى ومىرگە قاتىستى پراكتيكالىق ەسەپتەردى شەشۋ بارىسىندا وقۋشى ماتەماتيكالىق ءبىلىمىن قولدانۋدى ۇيرەنەدى. قازىرگى ەكونوميكالىق جاعدايلارعا بايلانىستى مەكتەپتەردە ماتەماتيكا ساباعىندا ەكونوميكالىق ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىنە اسا نازار اۋدارۋ قاجەت. بۇگىن مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن جاسوسپىرىمدەر ەرتەڭ - اق ماماندانعان جۇمىسشى، جەكە كاسىپكەر يەسى. ولار قاجەتتى پراكتيكالىق داعدىلار مەن تەوريالىق ءبىلىمدى مەكتەپتەن وقىپ ۇيرەنگەندەرى ءتيىمدى. جەكە كاسىپكەر ماتەريالدى ءتيىمدى ءپىشىپ، ۇنەمدەي بىلسە جانە تاعى باسقا، قىرۋار پايدا تاپقان بولار ەدى.
قازىرگى كەزدە قاي جيناق بانكتەرىنە بارساڭىز دا جەدەل دەپوزيتتەر تابليسالارى ءىلۋلى تۇرادى. ولاردىڭ ءبىرى جەكە تۇلعاعا، ال ەكىنشىسى زاڭدى تۇلعالارعا ارنالعان. جەكە تۇلعالارعا ارنالعان جەدەل دەپوزيتتەر تابليسالارىنىڭ بىرىنە شولۋ جاسايىق.
جىلدىق پروسەنتتەر كولەمىدەپوزيتتەر كولەمى 1 اي 3 اي 6 اي 9 اي 12 اي100 000 - عا دەيىن 16 20 21 22 23100 001 - نان500 000 - عا دەيىن 17 21 22 23 24500 000 - نان استام 18 22 23 24 25تابليسانى ءوز دارەجەسىندە ءتۇسىنۋ ءۇشىن وقۋشىلار تومەندەگى ماسەلەلەردى ءبىلۋى كەرەك:
جاي پروسەنت - ءار جىل (نەمەسە سالىم مەرزىمى) وتكەن سايىن جىلدىڭ ءتۇسىمى ەسەپكە الىنىپ، كەلەر جىلدىڭ ءتۇسىمى العاشقى سالىم بويىنشا ەسەپتەلىنەدى.
كۇردەلى پروسەنت – پروسەنتتى تابىسقا ەسەپتەيتىن پروسەنت.
كرەديت ءۇشىن پروسەنت – كرەديت (نەسيە) بەرگەنى ءۇشىن بانكىلەر ءوندىرىپ الاتىن تولەم، ونىڭ ولشەرى كرەديتتىڭ كولەمىنە، جىلدىق تولەم مولشەرىنە، سونداي - اق ەكونوميكالىق كونيۋكتۋرا فاكتورلەرىنە بايلانىستى.
بانك – كاسىپورىنداردىڭ، ۇيىمداردىڭ جانە حالىقتىڭ بوس اقشا قارجىسىن تارتۋ مەن جيناقتاۋدى جانە تولەمدەرگە دەلدالدىق جاساۋدى (پاسسيۆ وپەراسيالار)، سونداي - اق، اقشا، باعالى قاعازدار ەميسسياسىن، قىسقا مەرزىمدى كرەديت بەرۋدى، قايتارىلاتىن، تولەنەتىن جانە مەرزىمى ءار ءتۇرلى نەسيە بەرۋدى (اكتيۆ وپەراسيالار) جۇزەگە اسىراتىن كرەديت قارجى ماسەلەسى.
دەپوزيتتەر – 1) بانكىلەر مەن جيناق كاسسالارىنداعى اقشا سالىمدارى؛
2) كليەنتتەر بانكىگە قوياتىن بەلگىلى ءبىر تالاپتى قۋالايتىن بانك كىتاپتارىنداعى جازبالار؛
3) كرەديت مەكەمەلەرىنە ساقتاۋعا بەرىلەتىن باعالى قاعازدار (اكسيالار مەن وبليگاسيالار)؛
4) تاۋەلدى، سوتقا كەلۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن سوت جانە اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنە اقشالاي جارنا تولەۋ؛
5) كەدەن مەكەمەلەرىنە تولەنەتىن جارنالار مەن باج سالىقتارى مەن الىمداردىڭ تولەنۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
ماركەتينگ – شارۋاشىلىق قىزمەتىنىڭ تاۋارلار مەن قىزمەت جونىندەگى تۇتىنۋشىلار بيزنەسى جانە مەملەكەت سۇرانىسىن قاناعاتتاندىراتىن ماقساتىن كوزدەيتىن ءتۇرى.
ماتەريالدىق ەكونوميكا – تەوريالىق ەكونوميكانىڭ ەكونوميكالىق جۇيەلەردە زاڭدىلىق پەن تيىمدىلىكتى انىقتاۋ ءۇشىن ماتەماتيكالىق مودەلدەۋدى جانە ادىستەردى قولداناتىن باعىتى.
مەنەدجمەنت – 1) جالدامالى كاسىبي باسقارۋشى؛
2) وندىرىستىك باسقارۋ جونىندەگى مامان؛
3) سپورتشىلاردىڭ جاتتىعۋىن، جارىسىن، ت. س. س. ۇيىمداستىراتىن كاسىبي سپورتتاعى ىسكەر ادام.
سونىمەن قورىتىندىلاي كەلە، ماتەماتيكالىق مودەلدەر ءپانارالىق ەسەپتەردى شەشۋ قۇرالى بولا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ماتەماتيكالىق ويلاۋىن دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەگەن تۇيىنگە كەلەمىز.
You Might Also Like
