نوعاي ورداسى
قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى — نوعاي ورداسى (XIV - XVI عع.). نوعاي ورداسى العاشقى كەزدە «ماڭعىت جۇرتى» دەپ اتالدى. ويتكەنى ول، نەگىزىنەن، ماڭعىت تايپاسىنان قۇرالدى.
نوعاي ورداسى دەپ اتالۋ سەبەبى — ماڭعىت تايپاسىنان شىققان بيلەۋشى نوعايدىڭ ەسىمىمەن (XIII ع.) بايلانىستى الىنعان. نوعاي ورداسىن وسى تايپادان شىققان ايگىلى ەدىگە ءامىر مەن ونىڭ ۇرپاقتارى باسقارعان. ەدىگە ۇرپاقتارىنىڭ حان لاۋازىمىن الۋعا قۇقىعى بولماعان (ول تەك شىڭعىستىقتارعا عانا ءتيىستى ەدى). سوندىقتان ولارعا «بەك» دەگەن لاۋازىم بەرىلگەن.
نوعاي ورداسىنىڭ جەر كولەمى وتە ۇلكەن بولعان. مەملەكەت ورتالىعى ەدىل مەن جايىق وزەندەرىنىڭ ارالىعىنا ورىن تەپكەن. باستى قاعاندىق جايىق وزەنىنىڭ وڭ جاعالاۋىنداعى سارايشىق قالاسىندا ورنالاسقان. حالقى دەشتى قىپشاقتى ەجەلدەن مەكەندەگەن ماڭعىت، الشىن، جالايىر، قاڭلى، كەرەي، قىپشاق، نايمان، تاما، ارعىن، ۇيسىندەردەن قۇرالعان. كەيىننەن ولاردىڭ كوپشىلىگى قازاق حالقىنىڭ قۇرامىنا كىرگەن.
XVI عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ىشكى جانە سىرتقى جاعدايلارعا بايلانىستى نوعاي ورداسى جەكەلەنگەن يەلىكتەرگە ءبولىنىپ، ىدىراپ كەتەدى. اۋماقتىڭ كوپ بولىگى قازاقتاردىڭ كىشى ءجۇز قۇرامىنا ەنەدى.
You Might Also Like
-
ىرگەتاسى 1934 جىلى قالانعان ءال فارابي اتىنداعى قازۇۋ بارشانىڭ كوزايىمىنا اينالىپ ۇلگەردى. وعان دالەل – كوز تارتار اسەم تابيعاتىمەن، جانعا جايلى جاتاقحاناسىمەن، جاڭا تەحنولوگيالىق قۇرال-...
-
يسااك نيۋتون، فريدريح نيسشە، ۆينسەنت ۆان گوگ، نيكولاي گوگول… بۇل كىسىلەردى نە بىرىكتىرەدى؟ ءوزىڭىز اتاۋىنان-اق بايقاعانىڭىزداي، بۇل ماقالا پسيحيكالىق دەرتكە — شيزوفرەنياعا ارنالىپ وتىر...
