InfoHub Logo

وسى ۋاقىتقا دەيىن ەلىمىزدە ءتۇرلى ءبىلىم رەفورماسى جۇرگىزىلدى. ونىڭ كوبىسىن اتا-انالار "قيسىنسىز" دەپ سىنادى. جاقىندا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى تاعى ءبىر ءبىلىم رەفورماسىن ۇسىندى. ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ دەپارتامەنت ديرەكتورى شولپار قارىنوۆا "وقۋشىلارعا مەرەكە جانە دەمالىس كۇندەرى ءۇي تاپسىرمالارى بەرىلمەۋى كەرەك. ءقازىر ءۇي تاپسىرمالارىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى قىسقارتىلىپ جاتىر"، - دەپ مالىمدەگەن ەدى. 

Today.kz وسى ماسەلەنىڭ تەرەڭىنە ءۇڭىلىپ كورىپتى، سونى نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. 

اقش - تىڭ پەنسيلۆانيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى دجورالد كەي لەتاندرە (Gerald K. LeTendre) ارىپتەستەرىمەن بىرگە  ءۇي تاپسىرماسىنىڭ كولەمى بالانىڭ وقۋ ۇلگەرىمىنە قالاي اسەر ەتەتىنىن زەرتتەپ، زەرتتەۋ ناتيجەسىن "The Washington Post" گازەتىنە جاريالاعان. زەرتتەۋ ناتيجەسىنە قاراپ عالىمدار "ەكونوميكاسى تومەن جانە الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك جوعارى ەلدەردە عانا وقۋشىلار ءۇي تاپسىرماسىن ۇيىپ-توگىپ الادى" دەگەن قورىتىندىعا كەلگەن. الايدا كوپ ءۇي تاپسىرماسى وقۋشىنىڭ وقۋ ۇلگەرىمى مەن بىلىمىنە جاقسى اسەر ەتپەيتىنىن دە باسا ايتادى.  

ءبىزدىڭ ەلدەگى ورتا مەكتەپتەردە بەرىلەتىن ءۇي تاپسىرماسىنىڭ كولەمى كەز كەلگەن اتا-اناعا ايقىن. ءتىپتى، كوپ تاپسىرمانى بالانى بىلاي قويعاندا اتا-انانىڭ دا ورىنداي المايتىنى جاسىرىن ەمەس. بالاسى وقۋدان كەلىپ، ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداردا مۇعالىمىنە قىرىق رەت قوڭىراۋ شالىپ “مىنا تاپسىرمانى قالاي ورىندايمىز؟” دەپ سۇرايتىنى دا تاڭسىق دۇنيە ەمەس. كوز كورىپ، قۇلاق ۇيرەنىپ قالعان. جالپى وقۋشىعا ءۇي تاپسىرماسىن بەرگەن دۇرىس پا؟ بۇل ساۋالدى “ورلەۋ” مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ ترەنەرى سالتانات ارزىمبەتوۆاعا قويدىق.

“ءۇي تاپسىرماسى مۇلدەم بەرىلمەسىن دەپ ايتۋعا دا بولمايدى. ءۇي تاپسىرماسىن بەرەردە وقۋشىنىڭ مۇمكىندىگىنە قاراۋ كەرەك. مىسالى، ساباق بارىسىندا ءۇشتى ۇشكە كوبەيتۋدى جاتتاي الماعان بالاعا ءۇي تاپسىرماسى رەتىندە ءتورتتى تورتكە كوبەيتۋدى قالاي بەرەسىز؟ ءبىز جاقسى وقيتىن بالا، ناشار وقيتىن بالا دەپ بولمەيمىز. قولداۋدى قاجەت ەتەتىن وقۋشىلار بولادى. ولارعا ءوز دەڭگەيىندە، وقۋشىنىڭ مۇمكىندىگى جەتەتىندەي ءۇي تاپسىرمالارىن بەرگەن ءجون. سونىمەن قوسا وزات وقۋشىلارعا سىنىپتا تۇسىنگەن ساباعىن قايتادان ءۇي تاپسىرماسى رەتىندە بەرۋ دە دۇرىس ەمەس. ول كەزدە وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعى جوعالادى. ال دەمالىس كۇندەرى بالالارعا ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋگە قارسىمىن. مەنىڭ دە باستاۋىش سىنىپتا وقيتىن بالالارىم بار. “كەلىڭدەر، بىرگە كىتاپ وقيىق نەمەسە اڭگىمەلەسەيىك” دەسەم “ماتەماتيكادان 10 ەسەپ شىعارۋىم كەرەك، اعىلشىن ءتىلى پانىنەن جاتتايتىن تاپسىرمالارىم كوپ” دەيدى. بالالاردىڭ شىعارماشىلىققا تۇك ۋاقىتتارى جوق. ساباقتان كەلگەن سوڭ 5-6 ساعات قايتادان ساباق وقيدى”، - دەيدى سالتانات ارزىمبەكوۆا.

بۇل پىكىرگە پسيحولوگ ەرجان مىرزابايەۆ تا قوسىلادى. تەحنيكالىق پاندەردەن تىم كوپ ءۇي تاپسىرماسىن الاتىن وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق تۇرعىدا ويلاۋى دامىمايدى ەكەن.

“نەگىزى قازىرگى كەزدەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە بالاعا ءۇي جۇمىسىن بەرۋ دۇرىس ەمەس. ءۇي تاپسىرماسى بەرىلگەن كۇننىڭ وزىندە ول بالانىڭ كۇندەلىكتى 2 ساعاتىن عانا الۋى كەرەك. ونىڭ ۇستىنە ءۇي تاپسىرماسى وزگە قيىن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ءۇشىن ەمەس، سىنىپتا وتكەن تاقىرىپتى ۇمىتىپ قالماۋ ءۇشىن قايتالاۋ رەتىندە عانا بەرىلۋى كەرەك. ال تىم كوپ ءۇي جۇمىسىن ورىنداي الماعان نەمەسە تۇسىنبەي، قاتە ورىنداعان جاعدايدا بالا بويىنداعى وز-وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىك ارتا تۇسەدى. مەن پسيحولوگ رەتىندە بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن ءبىر توقسانعا ارنالعان توپتىق زەرتتەۋ تاپسىرمالارى بەرىلگەنى دۇرىس دەپ ويلايمىن. توپتىق عىلىمي زەرتتەۋلەر بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتادى جانەن قاتارلاستارىمەن بىرگە تاپسىرمانى ورىندايدى. ءتىپتى، كەيبىر مۇعالىمدەر ءۇي تاپسىرماسىن قارۋ رەتىندە، جازا رەتىندە قولدانادى. بۇل بالا پسيحولوگياسىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. جالپى، وقۋشىعا ۇيىپ-توگىپ تاپسىرما بەرۋ ءمۇعالىمنىڭ قابىلەتسىز ەكەنىن دالەلدەيدى”، - دەيدى پسيحولوگ ەرجان مىرزابايەۆ.

ءسىز نە دەيسىز، وقىرمان؟

---