“ويان قازاق” كىتابىنىڭ اتالۋ سەبەبى؟
مەن العاش ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ “ويان قازاق”كىتابىن قولىما العانىمدا “نەگە بۇل كىتاپ ويان قازاق دەپ اتالدى؟”،- دەگەن سۇراق ويىما ساپ ەتە قالدى. القاشقىسىندا بۇل كىتاپتىڭ ءمان-ماعىناسىن تۇسىنبەگەن ەدىم.
تاۋەلسىزدىك كۇنىنە قاراي ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ “ويان قازاق”اتتى كىتاپتىڭ، كينوسىن كورگەن ەدىم. سول كەزدە “ويان قازاق”كىتابىنىڭ سيۋجەتىنىڭ ءمان-ماعىناسىن تۇسىنگەندەي بولدىم. ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ ءومىر بايانىن قىسقاشا ايتىپ بەرەتىن بولسام: ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى عاينيجامالعا ۇيلەنەدى. ودان ەكى بالا دۇنيەگە كەلەدى: قىزى-گۇلنار، ۇلى-ابىلاي. ءبىراق ابىلاي كىشكەنتاي كەزىندە شەتىنەپ كەتەدى. سول كەزدە “ويان قازاق” كىتابى ەل-ەلگە تارالىپ كەتەدى. سوۆەت ۇكىمەتى “ويان قازاق”كىتابىن دا نە جازىلعانىن بىلگىسى كەلىپ، انىقتاماقشى بولادى. ءسويتىپ، سوۆەت ۇكىمەتى ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ ءۇيىن ءتىنتۋدى بۇيىرادى. ءتىنتۋ بارىسىندا ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ “ويان قازاق”كىتابىن تاۋىپ الىپ، ونى تەمىر تورعا توعىتادى.
تەمىر توردىڭ ازابىن كورەدى. ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى بىرنەشە جىلدان كەيىن تەمىر توردان شىعىپ، وتباسىمەن قاۋىشىپ، اشارشىلىقتان حالىقتى امان الىپ قالۋدىڭ جولىن ىزدەيدى دە، سوعان قاراي ەڭبەكتەنەدى. ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنا كومەكتەسۋگە ءاليحان بوكەيحان مەن احمەت بايتۇرسىن ۇلى كەلەدى. ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى حالىقتى اۋىزبىرشىلىككە شاقىرىپ، از-ماز قالعان مالدارىن جيناپ، حالىققا تەڭدەي ەتىپ ءبولىپ بەرەدى. ءبىراق ونى سوۆەت ۇكىمەتى ءوز تۋىسقاندارى ۇلەستىرىپ بەردى دەپ، ءمىرجاقىپتى تەمىر تورىنا قايتادان قامايدى. تەمىر توردان شىققان سوڭ، ءمىرجاقىپتىڭ باجاسىن سوۆەت ۇكىمەتى ءوز الدىنا الدىرتادى. باجاسىنا بىرنەشە تالاپ قويىپ، ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىن باقىلاۋدى بۇيىرادى. ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى تاشكەنتتەگى دوسىنا بارىپ ونىمەن اقىلداسىپ، دوسى وعان ءوزىنىڭ وڭ قولىن تانىستىرادى. وڭ قولى سوۆەت ۇكىمەتىنە ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنى كىنالى قىلىپ كورسەتەدى. سوۆەت ۇكىمەتى ۇشەۋىن ەڭ جوعارعى جازا تۇرىمەن ياعني اتۋ جازاسىنا بۇيىرادى. ءبىراق سول ساتتە ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنى كامەراعا جىبەرەدى. ال سوۆەت ۇكىمەتى قالعان ەكەۋىن اتىپ تاستايدى. ال ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنى 9 اي بويى تەمىر تورعا قاماتىپ، ەسى اداسقانشا كۇتەدى. 9 ايدان كەيىن ءمىرجاقىپ دۋلاتۇلىنى لاگەرگە جىبەرىپ، ول جاقتا قيىن جۇمىسقا سالىپ قويادى دا، سول جاقتا قايتىس بولادى. ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ كيگەن كيىمدەرىن ۇيىنە جىبەرەدى. ايەلى كيىمدەرىن كورىپ، سول ساتتە ەسىنەن تانىپ قالادى. گۇلنار ءوز اكەسىن بارىنشا اقتاۋعا تىرىسادى. باقىتىنا وراي، ءدال گۇلناردىڭ تۋعان كۇنىندە اقتالادى.
ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ “ويان قازاق” كينوسىن كورگەنىمدە كوزىمە ەرىكسىز جاس كەلدى. ”ويان قازاق”كىتابىندا ءمىرجاقىپ ايتقانداي:
“كوزىڭدى اش، ويان قازاق، كوتەر باستى،
وتكىزبەي قاراڭعىدا بەكەر جاستى.
جەر كەتتى، ءدىن ناشارلاپ، حال ارام بوپ،
قاراعىم، ەندى جاتۋ جاراماس-تى” - دەگەن ءسوزى جۇرەگىمدە ماڭگى باقي ساقتالادى. بولاشاق ۇرپاقتارعا وسى ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلىنىڭ “ويان قازاق” كىتابىن وقۋعا نەمەسە كينوسىن كورۋگە كەڭەس بەرەمىن.
الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى قاسكەلەڭ قالاسى Kursant high school كەنجەبەكوۆا نۇردانا
You Might Also Like
-
سترەسس - قاتتى كۇيزەلۋ، ابىرجۋ، اعزانىڭ قيىن جاعدايلارعا قايتاراتىن جاۋابى. سترەسس جالعىزدىق پەن وقشاۋلىق، ۋايىم-قايعى، جاقىنىڭنان ايىرىلۋ سەكىلدى سەبەپتەردەن تۋىندايدى.
-
قوعام قايراتكەرى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ۇعا-نىڭ اكادەميگى جانە 1994-1996 جج. ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، ۇستاز ساعادييەۆ كەنجەعالي ابەن ۇلىنىڭ دۇنيگە كەلگەنىنە 85 جىل ...
