InfoHub Logo

«پانتەرا» مەن ت-34 تانكىلەرىن اتاماي ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ تاريحىن ايتىپ بەرۋ مۇمكىن ەمەس شىعار. 30-جىلداردىڭ سوڭىنا تامان جاڭا ءداستۇرلى تانكتى قۇراستىرۋدى نەnschel كومپانياسى ءوز موينىنا الدى. الايدا نەمىستەر كەڭەس وداعىنىڭ ارمياسىمەن سوعىسقان ءبىرىنشى ايىندا وزگەرىستەر بولدى. قىزىل ارميانىڭ ۆەرماحتىڭ PzKpfw ءىىى جانە PzKpfw ءىV تانكىلەرىنەن سيپاتتاماسى جونىنەن مىقتىراق بولعان ت-34 تانكىسىن قولدانۋ تاجىريبەسىن زەرتتەگەننەن كەيىن وتىز توننا تارتاتىن ماشينانى جوبالاۋ توقتاپ قالدى. وسى ساتتەن باستاپ «پانتەرا» تانكىسىنىڭ تاريحى باستالادى، بۇل ۋاقىتتا گەرمان اسكەرى «دايملەر-بەنس» جانە «ماN» فيرمالارىنا نەمىس برونەتەحنيكاسىمەن شايقاستا ۇزدىك بولان كەڭەستىك ت-34-76 تانكىسىنىڭ نەگىزىندە وتىز بەس توننالىق تانكتى جاساۋدى تاپسىرعان ەدى. 

كاليبرى 75 ميلليمەترلىك ۇزىن وقپاندى جاڭا تانكتىن جاساۋ Rheinmetall فيرماسىنا تاپسىرىلادى. ءبىر قىزىعى بۇل شەشىمدى ادولف گيتلەردىڭ ءوزى جاساعان. جوبالانعان تانكىگە «پانتەرا» اتاۋى بەرىلۋى ءتيىس ەدى. 1942 جىلدىڭ ناۋرىزىندا «دايملەر-بەنس» فيرماسى VK 3002(DB) تانكىنىڭ ءپروتوتيپىن ۇسىندى، ول ت-34 تانكىسىنە وتە ۇقساس بولدى، قوزعالتقىشى ديزەلمەن جۇمىس ىستەيتىن. فيۋرەردىڭ شەشىمىمەن 200 دانا ماشينانىڭ پارتياسىن قۇراستىرۋعا تاپسىرىس بەرىلدى، الايدا گەرمانيانىڭ اسكەري ونەركاسىبىنىڭ شەنەۋنىكتەرىنىڭ پىكىرى باسقا ەدى. «پانتەرا» مەن ت-34 تانكىلەرىنىڭ ۇقساستىعىنان ولاردى ۇرىس الاڭىندا قاي ەلدىكى ەكەنىن ءبىلۋ قيىن بولىپ، ءوز ارتيللەرياسىنىڭ شابۋىلا ۇشىراۋ قاتەرى ءتونىپ تۇردى. 

ساراپشىلاردىڭ باسىم بولىگى «ماN» فيرماسى ۇسىنعان ءپروتوتيۆتى تاڭداعىسى كەلدى. جەڭىمپازدى انىقتاۋ ءۇشىن قۇرامىنا ساراپشىلارمەن قاتار ءۇشىنشى رەيحتىڭ قولباسشىلارى كىرگەن «پانسەركوميسسيا» قۇرىلدى. ۇسىنىلعان پروتوتيپتەردى زەرتتەۋ 1942 جىلدىڭ مامىرىنا دەيىن سوزىلدى. ناتيجەسىندە «ماN» فيرماسى ۇسىنعان برونەماشينا تاڭدالادى. ال «پانتەرانىڭ» ءبىرىنشى نۇسقالارى سول جىلدىڭ كۇزىنە قاراي عانا سىناققا تارتىلدى. ءبىراق تانكتەردىڭ توبەسى دە، قارۋى دا بولمادى. سىناقتار كەزىندە تابىلعان اقاۋلاردى جويۋ «پانتەرانى» نەمىس اسكەرىنىڭ جەدەل پايدالانۋىنا مۇمكىندىك بەرمەدى.

بۇل جاڭا تانكتى قارۋلاندىرۋ ىسىندە دە قيىندىقتار پايدا بولدى. فيۋرەردىڭ تاپسىرماسى بويىنشا، «پانتەراعا» 75 ميلليمەترلى زەڭبىرەك ورناتىلۋى ءتيىس ەدى. قاڭقاسىنىڭ قۇرىلىمىنداعى، جۇرىسىندەگى، قارۋلانۋىنداعى پروبلەمالار مەن اقاۋلاردىڭ كەسىرىنەن تانكتىڭ ءبىرىنشى دانالارىن شىعارۋدى 1943 جىلعا دەيىن سوزىپ تاستادى. سول ۋاقىتتا PzKpfw V «پانتەرا» دەگەن رەسمي اتاۋ بەرىلدى، ونىڭ ماعىناسى – ت5

تانكتەردىڭ ءبىرىنشى پارتياسى اسكەري قاقتىعىستارعا قاتىسپاعان بولىمشەلەرگە جىبەرىلدى، ال ءبىر جىلدان كەيىن ونىڭ اتاۋى PzKpfw V Ausf D1 بولىپ وزگەردى. مايدانعا PzKpfw V Ausf D2 دەگەن اتاۋى بار تانكتەردىڭ ەكىنشى پارتياسى جىبەرىلەدى. بۇل موديفيكاسياسىنىڭ باستاپقى نۇسقاسىنان بىرنەشە سيپاتى بويىنشا ەرەكشە بولدى. ولاردىڭ ماڭداي برونى كۇشەيتىلىپ، زەڭبىرەگىنە ەكى كامەرالىق جەلدى تەجەگىش ورناتىلدى. توبەسىنە بولسا ءتۇتىن بۇركەۋشى قۇرىلعىسى ورناتىلدى. سونىمەن قاتار، تانكتىڭ جالپى قۋاتىن ارتتىراتىن وزگە دە ەرەكشەلىكتەرى بولدى.

مامىر ايىندا نەمىس قولباسشىلىعىنىڭ اسكەرى «سيتادەل» دەگەن اتاۋمەن كۋرسك دوعاسىندا ءىرى ماسشتابتى شابۋىلدى جوسپارلاپ وتىرعان ەدى. بۇل ماقساتتا ۆەرماحتىڭ مەحانيزاسيالانعان قاڭقاسىن كوپتەگەن جاڭا «پانتەرالارمەن» بەكىتۋ جوسپارلاندى. الايدا بۇل جوسپار جۇزەگە اسپاي قالدى. قۇرىلىسىنداعى شالالىقتار مەن ماشينا ءوندىرۋ ءىسىنىڭ كۇردەلىلىگى شابۋىلدى 1943 جىلدىڭ شىلدەسىنە دەيىن كەشىكتىردى. «سيتادەل» وپەراسياسىنىڭ باستالۋىنا دەيىن 422 «پانتەرا» تانكىسى ءوندىرىلدى.

كۋرسك دوعاسىنداعى شايقاستار «پانتەرالار» ۇلكەن جەتىستىككە جەتتى دەۋگە دە بولمايدى. 195 تانكىنىڭ 127ء-سىن قىزىل ارميا اسكەرى جويىپ جىبەردى. مۇنىمەن قاتار، ت-5 تانكىسى ت-34 تانكىسىنىڭ ناعىز قارسىلاسى بولىپ شىقتى، سەبەبى ونىڭ قاڭقاسى مەن توبەسى قۋاتتى ەدى، ال ەڭ باستىسى 1 شاقىرىم قاشىقتىقتا تۇرعان بروندى قيراتاتىن ۇزىن وقپاندى قۋاتتى زەڭبىرەگى بولدى.

ەسكى تانكىلەردى جاڭا «پانتەرالارمەن» اۋىستىرىپ وتىرۋ جىلدام جۇرسە دە، بۇل تانك بولىمدەرىنە قاجەتتى جاڭا برونەتەحنيكالاردىڭ سانىن كوبەيتىپ جىبەرە المادى. جاڭا «پانتەرالاردى» ءوندىرۋدىڭ قيىن بولۋىنا جانە شىعىنداردىڭ كوپ بولۋىنا بايلانىستى، ولاردىڭ ءبىر داناسىن ءار ديۆيزيانىڭ ءبىر عانا باتالونىنا جەتكىزۋ مۇمكىن بولدى.

1943 جىلدىڭ شىلدەسىندە ت-5 «پانتەرا» ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ بارلىق ۇرىسىنا قاتىستىرىلدى. بۇل تەحنيكا كەڭەستىڭ ت-34 جانە كۆ تانكىلەرىنە ناعىز قارسىلاس بولدى. «پانتەرا» تانكى قاتىسقان سوڭعى شايقاس ۆەنگرياداعى بالاتون كولىنىڭ ايماعىندا بولدى. بۇل شايقاستا كەڭەس اسكەرى PzKpfw V تانكىلەرىن كوپتەپ جويدى، بۇل ءوز كەزەگىندە ۆەرماحت اسكەرىندەگى ت-5 تانكىلەرىنىڭ سانىن ەداۋىر كەمىتىپ تاستادى.

«پانتەرا» قاتىسقان شايقاستاردا نەمىس ارمياسى وسىنداي ماشينانىڭ بەس جارىم مىڭىنان اسا داناسىن جوعالتتى. ۇلى وتان سوعىسى اياقتالعاننان كەيىن PzKpfw V تانكىلەرى وندىرىستەن الىپ تاستالدى، ءبىراق بۇل ماشينالاردى ولجا رەتىندە العان فرانسيا، ۆەنگريا، چەحوسلوۆاكيا ەلدەرىنىڭ اسكەرى ولاردى پايدالانا بەردى.

---