InfoHub Logo

ادام ورتا ەسەپپەن عۇمىرىنىڭ 90 پايىزىن ۇيدە وتكىزەدى، بۇل تاڭقالارلىق جاعداي ەمەس، سەبەبى ءومىرىمىزدىڭ ۇشتەن ءبىر پايىزىن ۇيىقىمەن تولتىراتىنىمىز بەلگىلى. ۇيدە ادامدار تاماق ازىرلەيدى، اڭگىمە قۇرادى، وقيدى... سونىمەن قاتار ءار سەكۋند سايىن اۋا جۇتادى. زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، اۋانى كەز-كەلگەن نارسە لاستايدى، مىسالى: تۇرمىستىق تەحنيكالار، پليتالار، پارفيۋمەريالار ءتىپتى جيھازدار.

وستين قالاسىندا ورنالاسقان تەحاس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋشىلەر توبى ارنايى مودەلدىك ۇيدە تەست وتكىزدى. بۇل اۋانى ولشەيتىن داچيكتەرى بار جانە بولمە اۋاسىنىڭ قۇرامىن قاداعالايتىن اناليزاتورلارمەن جابدىقتالعان قاراپايىم تۇرعىن ۇيگە ۇقسايتىن زەرتحانا. عالىمدار ەكسپەريمەنت بارىسىندا ادەتتەگى امەريكالىق العىس كۇنىن يميتاسيالادى: الدىمەن تاڭعى اس، سودان كەيىن مەرەكەلىك تۇسكى اس دايىندادى. مەرەكەلىك كەشتەن سوڭ پاتەردى جۋعىش زاتتاردىڭ كومەگىمەن تازارتتى. قورشاعان ورتانىڭ قۇرامىن تۇراقتى ولشەپ وتىراتىن قۇرال ۋاقىتتىڭ  شامامەن جەتى پايىزى ءقاۋىپتى قوسپالارمەن لاستانعان كورسەتتى. ەگەر ونى اقش-تىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ جونىندەگى اگەنتتىگى باعالاعان بولسا، وندا اۋانى ادام ءۇشىن ءقاۋىپتى دەپ ساناعان بولار ەدى. ادەتتە پاتەردەگى اۋانىڭ لاستانۋ دەڭگەيىن ەشكىم ولشەمەيدى، باستى ماسەلە دە وسىندا.

زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا ءۇيدىڭ ءتىپتى زاماناۋي تۇرمىستىق تەحنيكالارىمەن جابدىقتالۋى دا لاس اۋادان قۇتقارا المايدى ەكەن. ال وتىنمەن جىلىتىلاتىن ۇيلەردە اۋاعا زياندى قوسپالار ءتىپتى كوپتەپ تاراتىلاتىنى انىق. الايدا ەلەكتر پليتالارىنان شىققان ىستىقتىڭ دا زيانى جوق ەمەس: تاماق دايىنداۋ كەزىندە پايدا بولاتىن اۋىر بولشەكتەر پاتەر ىشىنە ىستىق اۋا اعىنىمەن تارالادى.

ءبىراق تۇرمىستىق حيميامەن نەمەسە اسپازدىق قوسپالارمەن ءىس شەكتەلمەيدى ەكەن. ادامدار كۇندەلىكتى دۋش قابىلدايدى، دەزودورانتتار، سۋسابىن، شاشتى ساندەۋگە ارنالعان قۇرالداردى پايدالانادى. كەيبىر زاتتاردىڭ قۇرامىندا تەرپەندەر (بولمە تەمپەراتۋراسىندا گازعا اينالاتىن زاتتار) بار. اۋادا ولار باسقا قوسپالارمەن رەاكسياعا ءتۇسىپ، ءقاۋىپتى قوسىلىستار ءتۇزۋى مۇمكىن.

ءتىپتى ءاربىر ۇيدە تۇراتىن جانە ەشقانداي زياندى نارسە ءبولىپ شىعارمايدى دەپ ويلايتىن جيھازدىڭ ءوزى ءقاۋىپتى ەكەن. سولتۇستىك كاليفورنياداعى ديۋك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى تەست جۇرگىزىپ، قاراپايىم جيھاز — ديۆانداردىڭ پورولوندارى اۋاعا انتيپيرەن ءبولىپ شىعارا الاتىنىن دالەلدەدى. جانۋارلارعا جۇرگىزىلگەن تاجىريبەلەر بارىسىندا انتيپيرەننىڭ جوعارى كونسەنتراسياسى دامۋ پروبلەمالارىنا جانە گورمونالدىق تەپە-تەڭدىكتىڭ بقزىلۋىنا الىپ كەلەتىنىن راستادى. سونداي-اق، ۆينيل ەدەندەرى، اسىرەسە بالالار ءۇشىن اسا ءقاۋىپتى ەكەن. زەرتتەۋلەر ەدەنى  ۆينيلدەن جاسالعان ۇيلەردە تۇراتىن بالالاردىڭ اعزاسىنداعى بەنزيلبۋتيلفتالاتتىڭ كونسەنتراسياسى 15 ەسە ارتقانىن كورسەتتى. بۇل كوبىنەسە اللەرگيالار مەن تىنىس الۋ پروبلەمالارىنا بىردەن-بىر سەبەپشى بولادى ەكەن. عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، ءقاۋىپتى قوسپالارمەن ەكى تاسىلمەن كۇرەسۋگە بولادى: ءپورتاتيۆتى اۋا تازارتقىشتاردى پايدالانۋ جانە تاماق دايىنداۋ كەزىندە مىندەتتى تۇردە سورعىش جەلدەتكىشتى قوسۋ، سونداي-اق مۇمكىندىگىنشە سينتەتيكاسىز «جاسىل» تۇرمىستىق حيميانى پايدالانۋ.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

ءۇيدىڭ شاشىلماۋىن قامتاماسىز ەتەتىن 7 ادەت

ءۇيدىڭ كوركىن بۇزاتىن تۇرمىستاعى 10 قاتەلىك

تار بولمەگە ءبىرشاما شارشى مەتر قوساتىن 12 يدەيا

كوزگە كورىنبەيتىن قاتەرلەر: وڭەزدەنگەن «ساڭىراۋقۇلاق» قانشالىقتى ءقاۋىپتى

اۋانىڭ لاستانۋى دەنساۋلىققا قالاي اسەر ەتەدى

جەس-تىڭ اۋا رايى مەن ادام دەنساۋلىعىنا اسەرى

PM2.5 بولشەكتەرى دەگەن نە؟

---