قاڭلىلاردىڭ شارۋاشىلىعى مەن تۇرمىسى
ەجەلگى قازاقستان تاريحى 6 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: §19. قاڭلىلاردىڭ شارۋاشىلىعى مەن تۇرمىسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ەگىن شارۋاشىلىعى جاقسى دامىعان قاڭلىلاردىڭ مەتالل ءوندىرىسى، ساۋدا قاتىناستارى، مادەنيەتى مەن ءدىني نانىمدارى تۋرالى بايانداي وتىرىپ، وتان سۇيگىش، مادەنيەتتى ازامات تاربيەلەۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن تىرەك - سىزبا ارقىلى تۇسىندىرە وتىرىپ تولىقتىرۋ، شىڭداۋ. كارتامەن جۇمىس جۇرگىزۋ، توپ بولىپ جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى وزدىگىمەن جۇمىس ىستەۋگە جانە جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق؛
ساباقتىڭ ءادىسى:
1) سۇراق - جاۋاپ؛
2) بايانداۋ؛
3) اڭگىمەلەسۋ؛
4) ىزدەنىس؛
5) ينتەراكتيۆتى
قۇرال – جابدىقتار: وقۋلىق، سلايد، كارتا، ۇلەستىرمە قاعاز.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1) امانداسۋ؛
2) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋ دەڭگەيىن انىقتاۋ؛
3) ىنتا - زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. قاڭلىلار تۋرالى قانداي دەرەكتەر بار؟ ولاردا قاڭلىلار تۋرالى نە ايتىلادى؟
2. قاڭلىلار مەكەندەگەن جەرلەردىڭ تابيعي - كليماتتىق جاعدايىن سيپاتتاپ ايت.
3. كوك - ماردان قالاسى عالىمدارعا قانداي مالىمەت بەرەدى؟
4. قاڭلىلاردىڭ قوعامدىق جاعدايى تۋرالى اڭگىمەلە.
III. جاڭا ساباقتىڭ جوسپارى:
1. ەگىنشىلىك
2. مال شارۋاشىلىعى مەن كاسىپشىلىگى
3. مەتالل ءوندىرىسى
4. ساۋدا قاتىناستارى
5. مادەنيەتى مەن ءدىني نانىمدارى
قازاقستاننىڭ وڭ تۇستىگىندەگى ەگىنشىلىككە قولايلى جەرلەردە ەرتەدەگى تۇرعىندار وتىرىقشى تىرشىلىك ەتكەن. تابيعات جاعدايىنىڭ قولايلىعىنا بايلانىستى مۇنان ەكى مىڭ جىل بۇرىن قاڭلىلاردا ەگىن، مال، قولونەر، اڭشىلىق، ساۋدا - ساتتىق سياقتى كاسىپتەر جاقسى دامىدى.
قاڭلىلاردىڭ ماڭىزدى شارۋاشىلىعىنىڭ ءبىرى مال ءوسىرۋ بولعان. قاڭلىلار قاز، ۇيرەك، ءبىرقازان سياقتى قۇستاردى اۋلاۋمەن شۇعىلدانعان. قاڭلى ايەلدەرى اراسىندا قولونەردىڭ ءجۇن وندەۋ كاسىبى جاقسى دامىعان.
مەتالل ءوندىرىسىنىڭ ورتالىعى شاش يلاق ايماعىنداعى قالالار مەن قونىستار بولدى. وسى ايماقتاعى تاۋلاردا سول ەرتە زاماندا - اق التىن، كۇمىس، تەمىر، باسقا دا مەتالل ءوندىرۋ جانە وندەۋ كاسىبى دامىدى.
قاڭلى جەرىنىڭ اۋماعى ارقىلى ۇلى جىبەك جولى ءوتتى. قاڭلىلار ساۋدا جاساسقان ەلدەر: قارا تەڭىز جاعالاۋىمەن، سيريامەن، ۇندىستانمەن، بالتتىق بويمەن، ەگيپەتپەن، قىتايمەن، يرانمەن
قاڭلىلار ۇلى جىبەك جولىنىڭ اسا ماڭىزدى ورتالىق بولىگىندە قونىستاندى. ولار كاۆكاز بەن قارا تەڭىزگە قاراي كەتەتىن باعىتىن باقىلاپ وتىردى.
قاڭلىلار اراسىندا ءان - كۇي، مۋزىكا، بي ونەرى جاقسى دامىدى. قوس ىشەكتى جانە بەس ىشەكتى مۋزىكالىق اسپاپتارى مەن سىبىزعى - سىرنايلارى بولعان.
ساباقتى بەكىتۋ:
1. قاڭلىلاردىڭ ەگىن شارۋاشىلىعى قالاي دامىعان؟
2. قاڭلىلاردىڭ مال شارۋاشىلىعىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟
3. قاڭل. مال شارۋ. ەگىنشىلىكتەن باسقا تاعى قانداي كاسىپەن اينالىسقان؟
4. قاڭل. شەت ەلدەرمەن ساۋدا بايلانىسى بولعانىن دالەلدەيتىن ءنارس - ءى اتا.
5. قاڭلىلاردا مادەنيەتتىڭ قانداي تۇرلەرى جاقسى دامىعان؟
باعالاۋ:
ۇيگە تاپسىرما: § 19. «ءبيشى بيكەش» قوسىمشا ماتەريال.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: §19. قاڭلىلاردىڭ شارۋاشىلىعى مەن تۇرمىسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ەگىن شارۋاشىلىعى جاقسى دامىعان قاڭلىلاردىڭ مەتالل ءوندىرىسى، ساۋدا قاتىناستارى، مادەنيەتى مەن ءدىني نانىمدارى تۋرالى بايانداي وتىرىپ، وتان سۇيگىش، مادەنيەتتى ازامات تاربيەلەۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرىن تىرەك - سىزبا ارقىلى تۇسىندىرە وتىرىپ تولىقتىرۋ، شىڭداۋ. كارتامەن جۇمىس جۇرگىزۋ، توپ بولىپ جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى وزدىگىمەن جۇمىس ىستەۋگە جانە جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق؛
ساباقتىڭ ءادىسى:
1) سۇراق - جاۋاپ؛
2) بايانداۋ؛
3) اڭگىمەلەسۋ؛
4) ىزدەنىس؛
5) ينتەراكتيۆتى
قۇرال – جابدىقتار: وقۋلىق، سلايد، كارتا، ۇلەستىرمە قاعاز.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1) امانداسۋ؛
2) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋ دەڭگەيىن انىقتاۋ؛
3) ىنتا - زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. قاڭلىلار تۋرالى قانداي دەرەكتەر بار؟ ولاردا قاڭلىلار تۋرالى نە ايتىلادى؟
2. قاڭلىلار مەكەندەگەن جەرلەردىڭ تابيعي - كليماتتىق جاعدايىن سيپاتتاپ ايت.
3. كوك - ماردان قالاسى عالىمدارعا قانداي مالىمەت بەرەدى؟
4. قاڭلىلاردىڭ قوعامدىق جاعدايى تۋرالى اڭگىمەلە.
III. جاڭا ساباقتىڭ جوسپارى:
1. ەگىنشىلىك
2. مال شارۋاشىلىعى مەن كاسىپشىلىگى
3. مەتالل ءوندىرىسى
4. ساۋدا قاتىناستارى
5. مادەنيەتى مەن ءدىني نانىمدارى
قازاقستاننىڭ وڭ تۇستىگىندەگى ەگىنشىلىككە قولايلى جەرلەردە ەرتەدەگى تۇرعىندار وتىرىقشى تىرشىلىك ەتكەن. تابيعات جاعدايىنىڭ قولايلىعىنا بايلانىستى مۇنان ەكى مىڭ جىل بۇرىن قاڭلىلاردا ەگىن، مال، قولونەر، اڭشىلىق، ساۋدا - ساتتىق سياقتى كاسىپتەر جاقسى دامىدى.
قاڭلىلاردىڭ ماڭىزدى شارۋاشىلىعىنىڭ ءبىرى مال ءوسىرۋ بولعان. قاڭلىلار قاز، ۇيرەك، ءبىرقازان سياقتى قۇستاردى اۋلاۋمەن شۇعىلدانعان. قاڭلى ايەلدەرى اراسىندا قولونەردىڭ ءجۇن وندەۋ كاسىبى جاقسى دامىعان.
مەتالل ءوندىرىسىنىڭ ورتالىعى شاش يلاق ايماعىنداعى قالالار مەن قونىستار بولدى. وسى ايماقتاعى تاۋلاردا سول ەرتە زاماندا - اق التىن، كۇمىس، تەمىر، باسقا دا مەتالل ءوندىرۋ جانە وندەۋ كاسىبى دامىدى.
قاڭلى جەرىنىڭ اۋماعى ارقىلى ۇلى جىبەك جولى ءوتتى. قاڭلىلار ساۋدا جاساسقان ەلدەر: قارا تەڭىز جاعالاۋىمەن، سيريامەن، ۇندىستانمەن، بالتتىق بويمەن، ەگيپەتپەن، قىتايمەن، يرانمەن
قاڭلىلار ۇلى جىبەك جولىنىڭ اسا ماڭىزدى ورتالىق بولىگىندە قونىستاندى. ولار كاۆكاز بەن قارا تەڭىزگە قاراي كەتەتىن باعىتىن باقىلاپ وتىردى.
قاڭلىلار اراسىندا ءان - كۇي، مۋزىكا، بي ونەرى جاقسى دامىدى. قوس ىشەكتى جانە بەس ىشەكتى مۋزىكالىق اسپاپتارى مەن سىبىزعى - سىرنايلارى بولعان.
ساباقتى بەكىتۋ:
1. قاڭلىلاردىڭ ەگىن شارۋاشىلىعى قالاي دامىعان؟
2. قاڭلىلاردىڭ مال شارۋاشىلىعىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟
3. قاڭل. مال شارۋ. ەگىنشىلىكتەن باسقا تاعى قانداي كاسىپەن اينالىسقان؟
4. قاڭل. شەت ەلدەرمەن ساۋدا بايلانىسى بولعانىن دالەلدەيتىن ءنارس - ءى اتا.
5. قاڭلىلاردا مادەنيەتتىڭ قانداي تۇرلەرى جاقسى دامىعان؟
باعالاۋ:
ۇيگە تاپسىرما: § 19. «ءبيشى بيكەش» قوسىمشا ماتەريال.
You Might Also Like
-
جامبىل وبلىسى، مەركى اۋدانى،
-
«ەرلىكتىڭ ارقاۋى، ەلدىكتىڭ باستاۋى – قازاق حاندىعى» (قازاق حاندىعىنا – 550 جىل)
