قاڭقا بولىمدەرى
8 - سىنىپ (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاڭقا بولىمدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ادام قاڭقاسىنىڭ تۇرلەرى، ولاردىڭ قۇرىلىسى مەن اتقاراتىن قىزمەتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى: ادام قاڭقاسىنىڭ تۇرلەرى، ولاردىڭ قۇرىلىسى مەن اتقاراتىن قىزمەتى مەڭگەرتۋ.
بىلىمدىلىگى: قاڭقانىڭ تۇرلەرى مەن اتقاراتىن قىزمەتىمەن تانىسۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا وتىرىپ داعدى مەن ىسكەرلىگىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى سىمباتتىلىققا، پارتاعا دۇرىس وتىرىپ قالىپتاستىرۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قاڭقا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، قاڭقا بولىمدەرى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي قوزعاۋ، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، تەست، بيولوگيالىق ديكتانت.
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
I. وي قوزعاۋ
1. ەگەر ناۋقاستىڭ زارىندە قانتتىڭ مولشەرى كوپ بولسا، قانداي جورامال ايتۋعا بولادى؟
2. جاس ۇلعايعان كەزدە دەنەنىڭ كەيبىر بولىكتەرىنىڭ قول، اياق باسى، تومەنگى جاق سۇيەك، مۇرىن، يەكتەردىڭ وسۋىنە بايلانىستى اكرومەگاليا اۋرۋىنا ۇشىرايدى. سەبەبىن ءتۇسىندىر؟
3. مىنا جاشىكتەگى اسا ماڭىزدى وسىمدىك. وتانى وڭتۇستىك امەريكا. ساباعى، جاپىراعى، جەمىسى ۋلى بولعاندىقتان جانۋارلار ءسۇيىپ جەمەيدى. كراحمالدى وسىمدىك حالقىمىز ەكىنشى نان دەپ اتاعان؟
II جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ جوسپارى.
1. تىرەك - قيمىل جۇيەسىنىڭ ماڭىزى.
2. باس قاڭقاسى
3. دەنە قاڭقاسى.
4. كەۋدە قۋىسى.
5. يىق بەلدەۋى.
6. جامباس بەلدەۋى.
جاڭا ماتەريال ينتەراكتيۆتى تاقتامەن، كورنەكىلىكتەرمەن تۇسىندىرىلەدى.
III. وي قورىتۋ.
1. ادامنىڭ ومىرتقا جوتاسى نەشە يىلىمنەن تۇرادى.
ا) 1 ءا) 2 ب) 3 ۆ) 4
2. ادامنىڭ ومىرتقا جوتاسى قانشا ومىرتقادان تۇرادى.
ا) 33 - 34 ءا) 32 - 35 ب) 33 - 36 ۆ) 33 - 37
3. ادام قاڭقاسىندا شامامەن قانشا سۇيەك بار؟
ا) 220 ءا) 200 ب) 250 ۆ) 240
4. سۇيەكتەردىڭ ءبىر - بىرىمەن دانەكەر ۇلپاسىمەن نەمەسە شەمىرشەكپەن بايلانىسى قالاي اتالادى؟
ا) تۇتاسۋ. ءا) جالعاسۋ. ب) ورالۋ. ۆ) ءىلىنۋ.
5. كەۋدەنىڭ سىرتقى جاعىنان ورنالاسقان جالپاق ۇشبۇرىشتى سۇيەك قالاي اتالادى؟
ا) قابىرعا. ءا) ءتوس. ب) جاۋىرىن. ۆ) جامباس.
6. ۇزىن سۇيەكتى تابىڭىز؟
ا) جىلىك. ءا) قابىرعا. ب) ومىرتقا. ۆ) جامباس
7. مويىن ومىرتقا سانى؟
ا) 8 ءا) 10 ب) 5 ۆ) 7
8. باستىڭ جۇپ سۇيەكتەرى
ا) توبە ءا) ماڭداي. ب) شۇيدە. ۆ) ساماي.
9. يىق بەلدەۋىنە جاتاتىن سۇيەكتەر؟
ا) قابىرعا. ءا) بۇعانا. ب) جاۋىرىن. ۆ) ومىرتقا.
10. قوزعالمايتىن سۇيەكتەر؟
ا) باس سۇيەگى ءا) اياق - قول سۇيەگى ب) جامباس سۇيەگى ۆ) قابىرعا سۇيەگى
سۇراق - جاۋاپ:
1. ادام قاڭقاسى نەشە جاسقا دەيىن وسەدى؟ (22 - 25)
2. ادامداعى قابىرعا سانى نەشەۋ؟ (12 جۇپ)
3. سەگىزكوز قاي ومىرتقاعا جالعاسادى؟ (بەل)
4. ادام قاڭقاسى نەشە سۇيەكتەن قۇرالعان؟ (200)
5. ورتان جىلىك قانشا توننو جۇك كوتەرە الادى؟ (1300كگ)
6. سۇيەك قانداي ۇلپالاردان ءتۇرادى؟ (دانەكەر)
IV بىلگىڭ كەلسە.
سكوليوز – ومىرتقانىڭ ءبۇيىر جاققا قيسايۋى.
لوردوز – ومىرتقانىڭ العا قيسايۋى.
كيفوز – ومىرتقانىڭ ارتقا قيسايۋى.
V دەڭگەيلىك تاپسىرمالار.
1 - دەڭگەي
1. دىبىس تەربەلىستەرى ەستۋ مۇشەلەرىنە قالاي بەرىلەدى.
2. كوزدىڭ قۇرىلىسى جانە اتقاراتىن قىزمەتى.
3. ءدام سەزۋدىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى.
2 - دەڭگەي
1. قۇتشالار مەن تاياقشالار دەگەنىمىز نە؟
2. بۇلشىقەت سەزىمى كىمدەر ءۇشىن ماڭىزدى
3. ادام ءۇشىن ءيىس سەزۋ مەن ءدام سەزۋدىڭ ماڭىزى قانداي؟
3 - دەڭگەي
بيولوگيالىق ديكتانت
قاڭقا سۇيەكتەردەن جانە ولاردىڭ......... تۇرادى. ول ءبىزدىڭ دەنەمىزگە..........، بولىپ،............ ساقتايدى،.......... جانە........... قىزمەتىن اتقارادى،.......... قاتىسادى. قاڭقا.............،............،..........، بولىپ بولىنەدى
VI
«سان بەرگەن، سانا بەرگەن، سانات بەرگەن،
ينسان دەپ سانالىعا ول ات بەرگەن.
جاراتىپ بارشا الەمدى جالعىز نۇردان،
جاۋھاري نۇر ساۋلەسىن تارات دەگەن.» ( ءال - فارابي )
1. جاسۋشانىڭ قۇرامىندا قانداي كەنەۋلى زاتتار بار؟
2. باس سۇيەك نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
3. ادام ورگانيزىمى قانداي ۇلپالاردان تۇرادى؟
4. قازاق حالقىندا ءتورت سانى تۋرالى قانداي ماقالدى بىلەسىزدەر؟
5. ادام بالاسىنىڭ مىنەزى نەشە ءتۇرلى بولادى؟
6. ادام جۇرەگى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
7. ومىرتقا جوتاسى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
8. ادام قانى نەشە توپقا بولىنەدى؟
9. بالانىڭ ميى نەشە جاستان باستاپ جاقسى جۇمىس جاسايدى؟
10. قازاق حالقى تەگىندە نەشە ءتۇرلى مال اسىراعان؟
11. پايعامبارىمىز مۇحاممەد ءبىلىم الۋدىڭ قانشا جولىن نۇسقاعان؟
VII «كۋبيزم» ءادىس
1. زەرتتەڭىز
- ادام قاڭقاسىنىڭ بولىمدەرى
- سۇيەكتىڭ بايلانىسى، بۋىندار
- بۇلشىقەتتىڭ ماڭىزى
2. سالىستىرىڭىز
- سۇيەكتىڭ قۇرىلىسى
- بۇلشىقەتتىڭ قۇرىلىسى
3. سۋرەتتەڭىز
- قول جانە اياق سۇيەكتەرىنىڭ ايىرماشىلىعى
VIII «ميعا شابۋىل» ءادىسى
1. سۇيەك سىنعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى مەديسينالىق جاردەم 2. سۇيەك اۋرۋلارى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
IX «شىڭعا شىعۋ» ءادىسى
«ا» نۇكتەسىنىڭ سۇراقتارى:
1. كەۋدە قۋىسىندا جۇرەك، وكپە، كەڭىردەك، وڭەش، قان تامىرلارى، ليمفا جولدارى بولادى.
2. ەڭ ۇلكەن تابىن سۇيەگى – وكشە
3. يىق بەلدەۋىن تۇزەتىن سۇيەكتەر: بۇعانا، جاۋىرىن
4. سۇيەكتىڭ قۇرامى: ورگانيكالىق، بەيورگانيكالىق
5. سۇيەكتاى ءوسۋى، جۋانداۋى قانداي بەزدىڭ گورمونىنا بايلانىستى؟ قالقانشا بەز
6. قانداي دارۋمەن مولشەرى كوپ بولسا، سۇيەكتىڭ ءوسۋى بۇزىلادى؟ ا
«ءا» نۇكتەسىنىڭ سۇراقتارى
1. قاڭقاداعى جالپاق سۇيەكتەر. باس سۇيەك، جامباس، كەۋدە قۋىسىنداعى قابىرعا، جاۋىرىن، ساماي، بەت، جاق
2. قوزعالمالى سۇيەكتەر: ومىرتقا جوتاسى، قول - اياق، يىق، كەۋدە.
3. قاڭقا مەن بۇلشىقەتتەن قۇرالعان جۇيە: تىرەك – قيمىل
4. ەڭ كوپ قيمىلدايتىن بۇلشىقەت. كوزدىڭ قاباق بۇلشىقەتى
5. ەڭ يكەمدى بۇلشىقەت. ءتىل
6. ومىرتقا جوتاسى نەشە جەردەن يىلەدى؟ 4
X. «5 جولدى ولەڭ» ءادىسى
1. زات ەسىم. ---- سۇيەك
2. ەتىستىك ------- قوزعالۋ
3. سىن ەسىم ---- بەرىك
4. سويلەم ----- سۇيەك قاڭقانى تۇزەدى
5. سينونيم ---- قاڭقا
دەنساۋلىق ساقتاۋ كەرەك. دەنساۋلىق – زور بايلىق.
اۋىرماۋ
XI. «ببق» كەستەسى
XII. ۇيگە تاپسىرما
«سىمباتتىلىق – سۇلۋلىق» تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ.
XIII قوسىمشا ماتەريالدارمەن جۇمىس.
باس ەكەۋ بولماي، مال ەكەۋ بولمايدى.
ءتىل سۇيەكتەن وتەدى.
ونەرشىنىڭ قولى التىن، شەشەننىڭ ءسوزى التىن.
باسى جۇمىس جاساماعان ادامنىڭ، ەكى اياعىنا كۇش تۇسەدى. وتىز ەكى تىستەن شىققان ءسوز، وتىز ەكى ەلگە تارايدى.
XIV. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
XV. وقۋشىلاردى باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاڭقا بولىمدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ادام قاڭقاسىنىڭ تۇرلەرى، ولاردىڭ قۇرىلىسى مەن اتقاراتىن قىزمەتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى: ادام قاڭقاسىنىڭ تۇرلەرى، ولاردىڭ قۇرىلىسى مەن اتقاراتىن قىزمەتى مەڭگەرتۋ.
بىلىمدىلىگى: قاڭقانىڭ تۇرلەرى مەن اتقاراتىن قىزمەتىمەن تانىسۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا وتىرىپ داعدى مەن ىسكەرلىگىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىگى: وقۋشىلاردى سىمباتتىلىققا، پارتاعا دۇرىس وتىرىپ قالىپتاستىرۋعا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قاڭقا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، قاڭقا بولىمدەرى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، وي قوزعاۋ، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، تەست، بيولوگيالىق ديكتانت.
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
I. وي قوزعاۋ
1. ەگەر ناۋقاستىڭ زارىندە قانتتىڭ مولشەرى كوپ بولسا، قانداي جورامال ايتۋعا بولادى؟
2. جاس ۇلعايعان كەزدە دەنەنىڭ كەيبىر بولىكتەرىنىڭ قول، اياق باسى، تومەنگى جاق سۇيەك، مۇرىن، يەكتەردىڭ وسۋىنە بايلانىستى اكرومەگاليا اۋرۋىنا ۇشىرايدى. سەبەبىن ءتۇسىندىر؟
3. مىنا جاشىكتەگى اسا ماڭىزدى وسىمدىك. وتانى وڭتۇستىك امەريكا. ساباعى، جاپىراعى، جەمىسى ۋلى بولعاندىقتان جانۋارلار ءسۇيىپ جەمەيدى. كراحمالدى وسىمدىك حالقىمىز ەكىنشى نان دەپ اتاعان؟
II جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ جوسپارى.
1. تىرەك - قيمىل جۇيەسىنىڭ ماڭىزى.
2. باس قاڭقاسى
3. دەنە قاڭقاسى.
4. كەۋدە قۋىسى.
5. يىق بەلدەۋى.
6. جامباس بەلدەۋى.
جاڭا ماتەريال ينتەراكتيۆتى تاقتامەن، كورنەكىلىكتەرمەن تۇسىندىرىلەدى.
III. وي قورىتۋ.
1. ادامنىڭ ومىرتقا جوتاسى نەشە يىلىمنەن تۇرادى.
ا) 1 ءا) 2 ب) 3 ۆ) 4
2. ادامنىڭ ومىرتقا جوتاسى قانشا ومىرتقادان تۇرادى.
ا) 33 - 34 ءا) 32 - 35 ب) 33 - 36 ۆ) 33 - 37
3. ادام قاڭقاسىندا شامامەن قانشا سۇيەك بار؟
ا) 220 ءا) 200 ب) 250 ۆ) 240
4. سۇيەكتەردىڭ ءبىر - بىرىمەن دانەكەر ۇلپاسىمەن نەمەسە شەمىرشەكپەن بايلانىسى قالاي اتالادى؟
ا) تۇتاسۋ. ءا) جالعاسۋ. ب) ورالۋ. ۆ) ءىلىنۋ.
5. كەۋدەنىڭ سىرتقى جاعىنان ورنالاسقان جالپاق ۇشبۇرىشتى سۇيەك قالاي اتالادى؟
ا) قابىرعا. ءا) ءتوس. ب) جاۋىرىن. ۆ) جامباس.
6. ۇزىن سۇيەكتى تابىڭىز؟
ا) جىلىك. ءا) قابىرعا. ب) ومىرتقا. ۆ) جامباس
7. مويىن ومىرتقا سانى؟
ا) 8 ءا) 10 ب) 5 ۆ) 7
8. باستىڭ جۇپ سۇيەكتەرى
ا) توبە ءا) ماڭداي. ب) شۇيدە. ۆ) ساماي.
9. يىق بەلدەۋىنە جاتاتىن سۇيەكتەر؟
ا) قابىرعا. ءا) بۇعانا. ب) جاۋىرىن. ۆ) ومىرتقا.
10. قوزعالمايتىن سۇيەكتەر؟
ا) باس سۇيەگى ءا) اياق - قول سۇيەگى ب) جامباس سۇيەگى ۆ) قابىرعا سۇيەگى
سۇراق - جاۋاپ:
1. ادام قاڭقاسى نەشە جاسقا دەيىن وسەدى؟ (22 - 25)
2. ادامداعى قابىرعا سانى نەشەۋ؟ (12 جۇپ)
3. سەگىزكوز قاي ومىرتقاعا جالعاسادى؟ (بەل)
4. ادام قاڭقاسى نەشە سۇيەكتەن قۇرالعان؟ (200)
5. ورتان جىلىك قانشا توننو جۇك كوتەرە الادى؟ (1300كگ)
6. سۇيەك قانداي ۇلپالاردان ءتۇرادى؟ (دانەكەر)
IV بىلگىڭ كەلسە.
سكوليوز – ومىرتقانىڭ ءبۇيىر جاققا قيسايۋى.
لوردوز – ومىرتقانىڭ العا قيسايۋى.
كيفوز – ومىرتقانىڭ ارتقا قيسايۋى.
V دەڭگەيلىك تاپسىرمالار.
1 - دەڭگەي
1. دىبىس تەربەلىستەرى ەستۋ مۇشەلەرىنە قالاي بەرىلەدى.
2. كوزدىڭ قۇرىلىسى جانە اتقاراتىن قىزمەتى.
3. ءدام سەزۋدىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى.
2 - دەڭگەي
1. قۇتشالار مەن تاياقشالار دەگەنىمىز نە؟
2. بۇلشىقەت سەزىمى كىمدەر ءۇشىن ماڭىزدى
3. ادام ءۇشىن ءيىس سەزۋ مەن ءدام سەزۋدىڭ ماڭىزى قانداي؟
3 - دەڭگەي
بيولوگيالىق ديكتانت
قاڭقا سۇيەكتەردەن جانە ولاردىڭ......... تۇرادى. ول ءبىزدىڭ دەنەمىزگە..........، بولىپ،............ ساقتايدى،.......... جانە........... قىزمەتىن اتقارادى،.......... قاتىسادى. قاڭقا.............،............،..........، بولىپ بولىنەدى
VI
«سان بەرگەن، سانا بەرگەن، سانات بەرگەن،
ينسان دەپ سانالىعا ول ات بەرگەن.
جاراتىپ بارشا الەمدى جالعىز نۇردان،
جاۋھاري نۇر ساۋلەسىن تارات دەگەن.» ( ءال - فارابي )
1. جاسۋشانىڭ قۇرامىندا قانداي كەنەۋلى زاتتار بار؟
2. باس سۇيەك نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
3. ادام ورگانيزىمى قانداي ۇلپالاردان تۇرادى؟
4. قازاق حالقىندا ءتورت سانى تۋرالى قانداي ماقالدى بىلەسىزدەر؟
5. ادام بالاسىنىڭ مىنەزى نەشە ءتۇرلى بولادى؟
6. ادام جۇرەگى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
7. ومىرتقا جوتاسى نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
8. ادام قانى نەشە توپقا بولىنەدى؟
9. بالانىڭ ميى نەشە جاستان باستاپ جاقسى جۇمىس جاسايدى؟
10. قازاق حالقى تەگىندە نەشە ءتۇرلى مال اسىراعان؟
11. پايعامبارىمىز مۇحاممەد ءبىلىم الۋدىڭ قانشا جولىن نۇسقاعان؟
VII «كۋبيزم» ءادىس
1. زەرتتەڭىز
- ادام قاڭقاسىنىڭ بولىمدەرى
- سۇيەكتىڭ بايلانىسى، بۋىندار
- بۇلشىقەتتىڭ ماڭىزى
2. سالىستىرىڭىز
- سۇيەكتىڭ قۇرىلىسى
- بۇلشىقەتتىڭ قۇرىلىسى
3. سۋرەتتەڭىز
- قول جانە اياق سۇيەكتەرىنىڭ ايىرماشىلىعى
VIII «ميعا شابۋىل» ءادىسى
1. سۇيەك سىنعاندا كورسەتىلەتىن العاشقى مەديسينالىق جاردەم 2. سۇيەك اۋرۋلارى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
IX «شىڭعا شىعۋ» ءادىسى
«ا» نۇكتەسىنىڭ سۇراقتارى:
1. كەۋدە قۋىسىندا جۇرەك، وكپە، كەڭىردەك، وڭەش، قان تامىرلارى، ليمفا جولدارى بولادى.
2. ەڭ ۇلكەن تابىن سۇيەگى – وكشە
3. يىق بەلدەۋىن تۇزەتىن سۇيەكتەر: بۇعانا، جاۋىرىن
4. سۇيەكتىڭ قۇرامى: ورگانيكالىق، بەيورگانيكالىق
5. سۇيەكتاى ءوسۋى، جۋانداۋى قانداي بەزدىڭ گورمونىنا بايلانىستى؟ قالقانشا بەز
6. قانداي دارۋمەن مولشەرى كوپ بولسا، سۇيەكتىڭ ءوسۋى بۇزىلادى؟ ا
«ءا» نۇكتەسىنىڭ سۇراقتارى
1. قاڭقاداعى جالپاق سۇيەكتەر. باس سۇيەك، جامباس، كەۋدە قۋىسىنداعى قابىرعا، جاۋىرىن، ساماي، بەت، جاق
2. قوزعالمالى سۇيەكتەر: ومىرتقا جوتاسى، قول - اياق، يىق، كەۋدە.
3. قاڭقا مەن بۇلشىقەتتەن قۇرالعان جۇيە: تىرەك – قيمىل
4. ەڭ كوپ قيمىلدايتىن بۇلشىقەت. كوزدىڭ قاباق بۇلشىقەتى
5. ەڭ يكەمدى بۇلشىقەت. ءتىل
6. ومىرتقا جوتاسى نەشە جەردەن يىلەدى؟ 4
X. «5 جولدى ولەڭ» ءادىسى
1. زات ەسىم. ---- سۇيەك
2. ەتىستىك ------- قوزعالۋ
3. سىن ەسىم ---- بەرىك
4. سويلەم ----- سۇيەك قاڭقانى تۇزەدى
5. سينونيم ---- قاڭقا
دەنساۋلىق ساقتاۋ كەرەك. دەنساۋلىق – زور بايلىق.
اۋىرماۋ
XI. «ببق» كەستەسى
XII. ۇيگە تاپسىرما
«سىمباتتىلىق – سۇلۋلىق» تاقىرىبىنا ەسسە جازۋ.
XIII قوسىمشا ماتەريالدارمەن جۇمىس.
باس ەكەۋ بولماي، مال ەكەۋ بولمايدى.
ءتىل سۇيەكتەن وتەدى.
ونەرشىنىڭ قولى التىن، شەشەننىڭ ءسوزى التىن.
باسى جۇمىس جاساماعان ادامنىڭ، ەكى اياعىنا كۇش تۇسەدى. وتىز ەكى تىستەن شىققان ءسوز، وتىز ەكى ەلگە تارايدى.
XIV. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
XV. وقۋشىلاردى باعالاۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
اۆتور: راحمەتوۆا باتيما
-
اعىلشىن ءتىلى ساباعىندا ديالوگتىك وقىتۋدىڭ تيىمدىلىگى
