قار
تاتيانا پەتروۆنا ۇيىنە كەلىپ كىرگەسىن، اراعا اي سالىپ، قارت پوتاپوۆ قايتىس بولدى. تاتيانا پەتروۆنا كىشكەنتاي قىزى ۆاريامەن، كەمپىر كۇتۋشىسىمەن جالعىز قالدى.
نەبارى ءۇش بولمەلىك شاعىن ءۇي تەرىسكەي وزەنى جاعاسىندا، ءدوڭ باسىندا، قالادان شىعا بەرىس جەردە قالقيىپ تۇراتىن. ءۇي ارتىنداعى جاپىراعى توگىلىپ، جالاڭاش قالعان باۋ سىرتىنان قايىڭ توعايى اعارىپ كورىنەتىن. توعاي ىشىندەگى سىيديعان اعاش ۇستىندە ەرتەدەن كەشكە دەيىن ۇزاق قارعالار ىزىشۋىت-قىمعۋىت بولىپ، قارا بۇلتتاي قاپتاپ ۇشىپ جۇرەتىن دە، اۋا بۇزىلاتىنىنان حابار بەرەر ەدى.
تاتيانا پەتروۆنا ماسكەۋدەن سوڭ قۇلازىعان قالاشىققا، ونىڭ كوزگە قوراش ۇيلەرىنە، سىقىرلاۋىق قاقپالارى مەن بىلتە شامنىڭ پىشىرلاي جانعان دىبىسىنا دەيىن ەستىلەتىن ماۋجىراعان مامىر ايىنىڭ كەشتەرىنە كوپكە دەيىن ۇيرەنە الماي-اق قويدى.
— "اقىلسىز جازعان باسىم سول! تەاتردى، دوس-جاراندارىمدى تاستاپ، ماسكەۋدەن نەگە كەتىپ قالدىم وسى! — دەپ ويلايتىن تاتيانا پەتروۆنا. — ۆاريانى پۋشكينوعا، كۇتۋشىسىنە اپارىپ تاستاپ — وندا ۇشاقتار شابۋىلى اتىمەن جوق ەدى عوي — ءوزىم ماسكەۋدە نەگە قالا بەرمەدىم. قۇداي-اي دەسەيشى، مۇنشا اقىلسىز بولارمىن با!"
ءبىراق ەندى ماسكەۋگە قايتا ورالۋ قايدا. تاتيانا پەتروۆنا لازارەتتەردە ويىن قويىپ، ونەر كورسەتەم عوي دەپ ويلادى. قالادا مۇنداي لازارەتتەردىڭ الدەنەشەۋى بار — ەندەشە قام جەمەسە دە بولادى. جۇرە كەلە، اسىرەسە، قىس ءتۇسىپ، قالاشىقتى قار باسقان كەزدە — ول ايەلگە قاتتى ۇنايتىن بولدى. ماي توڭعىسىز مامىرداي كۇندەر جىلجىپ وتە بەردى. وزەن كوپكە دەيىن جاسىل سۋى بۋلانىپ، بۇرقىراپ جاتتى.
تاتيانا پەتروۆنا قالاشىققا دا، بوتەن كىسىنىڭ ۇيىنە دە داعدىلانىپ كەتتى. بۇزىلعان رويالگە، جاعا قورعانىسىنىڭ وڭكيگەن برونەنوسەستەرىن بەينەلەيتىن قابىرعاداعى سارعىش تارتقان سۋرەتتەرگە دە كوزى ۇيرەندى. قارت پوتاپوۆ بۇرىن كەمە مەحانيگى بولعان. ونىڭ ءتۇسى وڭىپ كەتكەن، جاسىل شۇعامەن تىستالعان جازۋ ۇستەلىنىڭ ۇستىندە "گروموبوي" كرەيسەرىنىڭ مودەلى تۇراتىن، قاريا وسى كەمەمەن جۇزگەن ەكەن. بۇل مودەلگە ۆاريانى جولاتپايتىن. جالپى ەشبىر زاتتى ۇستاپ كورۋگە رۇقسات ەتپەيتىن.
پوتاپوۆتىڭ ارتىڭدا تەڭىزشى ۇلى قالعانىن، ول ءقازىر قارا تەڭىز فلوتىڭدا اسكەري قىزمەت اتقارىپ جۇرگەنىن تاتيانا پەتروۆنا جاقسى بىلەتىن. ۇستەل ۇستىندە كرەيسەردىڭ مودەلىمەن قاتار ونىڭ سۋرەتى تۇراتىن. تاتيانا پەتروۆنا كەيدە ونى قولىنا الىپ قارايتىن، قيعاش قاسىن كەرىپ، ويعا شوماتىن. ىلگەرىدە، جاس كۇنىندە، ءساتسىز تۇرمىسقا شىققانعا دەيىن، وسى جىگىتپەن ءبىر جەردە ديدارلاسقانداي بولىپ كورىنەتىن. ءبىراق قايدا؟ قاشان كەزدەستى ونىمەن؟
تەڭىزشى وعان سابىرلى كوزىمەن ءاجۋالاي قاراپ: "ءيا؟ ءسىز ءسويتىپ ءبىزدىڭ قايدا كەزدەسكەنىمىزدى شىنىمەن-اق ەسىڭىزگە تۇسىرە المادىڭىز با؟" — دەپ، سۇراپ تۇرعانداي كورىنەتىن.
— جوق، ەسىمدە قالماپتى، — دەيدى تاتيانا پەتروۆنا باياۋ عانا.
— ماما، كىممەن سويلەسىپ وتىرسىڭ؟ — دەيدى ۆاريا كەرشى بولمەدەن داۋىستاپ.
— رويالمەن، — دەپ كۇلەدى تاتيانا پەتروۆنا.
قىس ورتاسىندا پوتاپوۆتىڭ اتىنا ءبىر ادامنىڭ قولىمەن جازىلعان حاتتار كەلە باستادى. تاتيانا پەتروۆنا ولاردى ۇستەل ۇستىنە تەكشەلەپ قويا بەردى. ءبىر كۇنى ول شىرت ۇيقىدان ويانىپ كەتتى. تەرەزەدەن قاردىڭ جارىعى ءتۇسىپ تۇر. پوتاپوۆتان قالعان سۇر مىسىق ارحيپ ديۆان ۇستىندە بىرىلداپ، ۇيىقتاپ جاتىر.
تاتيانا پەتروۆنا حالاتىن جامىلىپ، پوتاپوۆتىڭ بولمەسىنە كىرىپ، تەرەزە الدىنا بارىپ تۇردى. الدەبىر قۇس اعاشتان ءۇنسىز كوتەرىلىپ، قاردى جەلپىپ، شاڭىتىپ كەتتى. اعاش كوپكە دەيىن اق ۇلپاسىن سەۋىپ، تەرەزەنى توزاڭ باستى.
تاتيانا پەتروۆنا ۇستەل ۇستىندەگى شىراقتى جاعىپ، جۇمساق ورىندىققا وتىردى، شىراق وتىنا تەسىلىپ ۇزاق قارادى، — ول ءتىپتى جىپىلىقتامادى دا. سوسىن ايەل حاتتاردىڭ ءبىرىن جايىمەن قولىنا الىپ اشتى دا، ارتىنا ءبىر قاراپ، وقۋعا كىرىستى.
"سۇيىكتى شالىم مەنىڭ، — دەپ وقي باستادى تاتيانا پەتروۆنا، — مەنىڭ گوسپيتالدا جاتقانىما مىنە ءبىر اي. جاراقاتىم ونشا اۋىر ەمەس. ءتىپتى ءقازىر جازىلىپ كەلەدى. قۇداي ءۇشىن، ۋايىم جەي كورمە جانە تەمەكىنى كوپ تارتۋىڭدى قوي. وتىنەمىن!"
"پاپا، مەن سەنى ءجيى-جيى ەسىمە الامىن، — تاتيانا پەتروۆنا حاتتى ءارى قاراي وقي بەردى، — ءوزىمىزدىڭ ءۇيدى دە، قالامىزدى دا ەسىمە الامىن. وسىنىڭ ءبارى سۇمدىق الىستا، دۇنيەنىڭ شالعاي ءبىر شەتىندە قالعانداي سەزىلەدى. مەن كوزىمدى جۇمام دا، دۇنيەنىڭ ءبارىن ايدان انىق كورەمىن: مەن قاقپانى اشىپ، ب ا ق ىشىنە كىردىم. قىس، كار، ءبىراق جار باسىنداعى ەسكى سامال جايعا باراتىن جول تازارتىلعان، ال سيرەن بۇتاسىن بوزقىراۋ باسقان. پىتىرلاپ پەش گۋلەپ تۇر. قايىڭ ءتۇتىنىنىڭ ءيىسى شىعادى. رويال كۇيىنە كەلە جوندەلىپتى، ايتەۋىر، ال سەن شىراعداندارعا مەن لەنينگرادتان اكەلگەن ەسپەلى سارى شىراقتى ورناتىپسىڭ. رويال ۇستىندە سو باياعى نوتالار: "قارعانىڭ ماتكەسى" وپەراسىنا كىرىسپە مەن "الىس وتان اياسىنا" رومانسىنىڭ نوتالارى جاتىر. ەسىكتەگى قوڭىراۋ سىلدىراي ما؟ مەن ونى جوندەپ ۇلگىرمەدىم-اۋ، قايتەيىن. وسىنىڭ ءبارىن، شىنىمەن-اق، قايتا كورەر مە ەكەم؟ الىس جولدان كەلگەنىمدە، شىنىمەن-اق، قۇمىراعا قۇيىلعان ءوزىمىزدىڭ قۇدىق سۋىمەن جۋىنار ما ەكەم؟ ەسىڭدە مە؟ ەھ، قايران دۇنيە، سونىڭ ءبارىن وسى جەردە، قيىر شەتتە ءجۇرىپ، قالاي ساعىنعانىمدى بىلسەڭ؟ سوعىستىڭ ەڭ ءبىر جويقىن، قورقىنىشتى ساتتەرىندە مەن مۇنى ءبىر ءسات ەسىمنەن شىعارعان ەمەسپىن، سەن بۇعان تاڭدانباي-اق قوي، يمانداي شىنىمدى ايتىپ وتىرمىن. مەن تەك كۇللى ەلدى عانا ەمەس، ونىڭ جانىما جاقىن ويماقتاي ءبىر ءمۇيىسىن: سەنى دە، ءوزىمىزدىڭ باۋدى دا، جالبىر شاشتى بالالاردى دا، وزەن سىرتىنداعى قايىڭ توعايىن دا، ءتىپتى مىسىعىمىز ءارحيپتى دە قورعاپ جۇرگەنىمدى ايقىن ۇقتىم. ماعان كۇلمەي-اق تا، باسىڭدى شايقاماي-اق تا قوي.
گوسپيتالدان جازىلىپ شىققاننان كەيىن، بالكىم، مەنى از كۇنگە ۇيگە جىبەرەر. بىلمەيمىن. ءبىراق كۇتپەگەنىڭنىڭ ءوزى جاقسى".
تاتيانا پەتروۆنا ەرتەڭگىسىن ۆارياعا: قولىڭا اعاش كۇرەكتى الداعى، جار باسىنداعى سامالجايعا اپاراتىن جولدى كۇرەپ تاستا دەدى. سامالجاي ابدەن توزعان ەكەن. ونىڭ اعاش تىرەۋلەرىن قۇرت جەپ، ءمۇجىپ تاستاپتى. ال، تاتيانا پەتروۆنا ءوزى ەسىككە ىلىنگەن قوڭىراۋدى جوندەدى. وعان كىسى كۇلەرلىك سوزدەر جازىلىپتى: "ەسىكتە تۇرمىن سالبىراپ، قاقساڭ — كەتەم داڭعىراپ". تاتيانا پەتروۆنا قوڭىراۋدى قاعىپ ەدى، ول ءتىل بىتكەندەي سىلدىراي جونەلدى. كارى مىسىق ارحيپ مۇنى جاقتىرماعانداي قۇلاعىن ەدىرەيتىپ، ورنىنان تۇردى دا، اۋىزعى ۇيدەن كەتىپ قالدى، شاماسى، قوڭىراۋدىڭ كوڭىلدى سىلدىرى وعان ابەس كورىنسە كەرەك.
ءتۇس كەزىندە بەتىنە قان جۇگىرىپ، بالبۇل جايناپ، قۋانىشتان كوزى جالتىلداپ كەتكەن تاتيانا پەتروۆنا قالادان رويال جوندەيتىن شالدى ەرتىپ كەلدى، ول پريمۋستاردى، جەر ماي جاققىشتى، قۋىرشاقتاردى، گارموندار مەن رويالدى تۇزەپ، بابىنا كەلتىرەتىن، ورىس بولىپ كەتكەن چەح ەدى. ونىڭ نيەۆيدال (كورمەدىم) دەگەن اتى قىزىق-تى. ءرويالدى جوندەگەسىن، چەح تۇرىپ: كۇيساندىق ەسكى دە بولسا، جاقسى ەكەن، — دەدى. تاتيانا پەتروۆنا بۇنى ونسىز دا بىلەتىن.
ول كەتكەننەن كەيىن، تاتيانا پەتروۆنا جازۋ ۇستەلىنىڭ كۇللى سۋىرماستن ابايلاپ قاراپ، جۋان ورمە شىراقتىڭ ءبىر قۇتىسىن تاۋىپ الدى. ولاردى رويال ۇستىندەگى شىراعداندارعا ورناتتى.
كەشقۇرىم ول شىراقتاردى جاعىپ، رويالعا وتىردى، ءۇي ءىشىن كۇمبىرلەگەن كۇي كەرنەدى.
تاتيانا پەتروۆنا ويناۋىن قويىپ، شىراقتاردى وشىرگەن كەزدە، شىرشاداعى سياقتى، ءبىر ءتاتتى ءتۇتىن ءيىسى بولمە ىشىندە اڭقىپ كەتتى.
ۆاريا شىداپ تۇرا المادى.
— بىرەۋدىڭ زاتتارىن نەگە قوزعايسىڭ؟ — دەدى ول تاتيانا پەتروۆناعا. — مەنى جولاتپايسىڭ دا، ءوزىڭ ۇستايسىڭ، ءا؟ قوڭىراۋدى دا، شىراقتاردى دا، رويالدى دا — ءبارىن دە ۇستاپ كورەسىڭ. بىرەۋدىڭ نوتالارىن دا رويال ۇستىنە اپارىپ قويدىڭ.
— ويتكەنى مەن ەستيار ۇلكەن اداممىن، — دەپ جاۋاپ قاتتى تاتيانا پەتروۆنا.
ۆاريا قاباعىن ءتۇيىپ، كۇدىكتەنە قارادى. تاپ ءقازىر تاتيانا پەتروۆنا ەرەسەك ادامعا ءتىپتى دە ۇقسامايتىن ەدى. ءجۇزى جايناپ، قۇلپىرىپ تۇر. وسى ساتتە حان سارايىندا زەرلى ءتۋفليىن جوعالتىپ الاتىن، التىن شاشتى ارۋ سياقتى ەدى ءوزى. سول قىز تۋرالى ەرتەكتى ۆارياعا تاتيانا پەتروۆنانىڭ ءوزى ايتىپ بەرگەن-دى.
لەيتەنانت نيكولاي پوتاپوۆ پويىزدا كەلە جاتقاندا-اق، ۇيدە اكەسىمەن ءبىر تاۋلىك قانا بولاتىنىن ەسەپتەپ قويعان-دى. دەمالىسى تىم قىسقا ەدى، بار ۋاقىت جولعا كەتتى.
پويىز قالاشىققا كۇندىز كەلدى. وسى جەردەن، ۆوكزال باسىنان-اق، لەيتەنانت ەسكى تانىسى ستانسيا باستىعىنان اكەسىنىڭ وسىدان ءبىر اي بۇرىن قايتىس بولعانىن، ال ولاردىڭ ۇيىندە ماسكەۋدىڭ ءبىر جاس ءانشى ايەلى كىشكەنتاي قىزىمەن تۇرىپ جاتقانىن ءبىلدى.
— قونىس اۋدارعان ايەل، — دەدى ستانسيا باستىعى.
پوتاپوۆ ءتىس جارىپ، ءتىل قاتپادى، تەرەزەدەن اياعىنا پيما، ۇستىنە قاپتال شاپان كيگەن، قولدارىندا قۇماندارى بار جولاۋشىلارعا مۇڭايا قاراپ تۇرا بەردى. ونىڭ باسى اينالىپ كەتتى.
— ءيا، — دەدى ستانسيا باستىعى، — قانداي التىن ادام ەدى. بالاسىن كورە الماي كەتتى، بايعۇس.
— قايتار پويىز قاشان جۇرەدى؟ — دەدى پوتاپوۆ.
— تۇندە، ساعات بەستە، — دەپ جاۋاپ قاتتى ستانسيا باستىعى، سوسىن ءبىراز ءۇنسىز تۇردى دا: — ءسىز ءبىزدىڭ ۇيدە بولىڭىز. ءبىزدىڭ كەمپىر ءسىزدى شايعا قاندىرادى، تاماققا تويعىزادى. ۇيگە بارماي-اق قويىڭىز، — دەدى ول تاعى دا.
— راحمەت، — دەپ جاۋاپ بەردى دە، پوتاپوۆ شىعىپ كەتتى.
باستىق ونىڭ سوڭىنان قاراپ، باسىن شايقادى.
پوتاپوۆ قالانى باسىپ ءوتىپ، وزەن جاعاسىنا كەلدى. وزەن ۇستىنە سۇرعىلت اسپان ءتونىپ تۇر. اسپان مەن جەر اراسىندا قيىرشىق قار كولبەي ۇشىپ جاتىر. قي شاشىلعان جول ۇستىندە ۇزاق قارعالار ءجۇر. ىمىرت ءۇيىرىلىپ بارادى. قارسى جاقتان، ورماننان جەل ىزعىرىپ، كوزدەن جاس پارلاتادى.
"قايتەيىن! — دەدى پوتاپوۆ. — كەشىگىپ قالدىم. ەندى مىنا دۇنيەنىڭ ءبارى — وسى قالا دا، وزەن دە، ءۇي دە ماعان جات سياقتى".
ول بۇرىلىپ، قالا سىرتىڭداعى جار باسىنا كوز تاستادى. ونداعى ب ا ق قىراۋ جامىلعان، قارايىپ ءۇي كورىنەدى. ءۇي مۇرجاسىنان ءتۇتىن بۋداقتايدى. جەل ءتۇتىندى قايىڭ توعايىنا قاراي قاعىپ الىپ كەتىپ جاتىر.
پوتاپوۆ جاي باسىپ، ۇيگە قاراي بەتتەدى. ول ۇيگە كىرمەيدى، تەك ونى جاناي ءوتىپ، باۋعا كوز جۇگىرتەدى، ەسكى سامالجايدا از ايالدايدى. اكەسىنىڭ ۇيىندە بوتەن، ەنجار ادامدار تۇرىپ جاتىر دەگەن ءبىر مازاسىز وي جانىن جەگىدەي جەيدى. ەڭ ابزالى — ەشكىمدى كەرمەي، جۇرەگىنە جارا سالماي، ءۇنسىز كەتۋ، وتكەندى ءبىرجولاتا ۇمىتۋ!
"لاج بار ما، — دەپ ويلادى پوتاپوۆ، — كۇن ساناپ ەسەيە تۇسەسىڭ، توڭىرەگىنە دە سالقىن سابىرمەن قارايتىن بولاسىڭ".
پوتاپوۆ ۇيگە قىزىل ىڭىردە كەلدى. ول قاقپانى ابايلاپ اشىپ ەدى، ءبىراق قاقپا سىقىر ەتە قالدى. ب ا ق ءىشى ءدىر ەتكەندەي بولدى. بۇتاقتاردان قار ۇشىپ، سۋسىلداپ كەتتى. پوتاپوۆ توڭىرەگىنە كوز تاستادى. سامالجايعا اپاراتىن جولدىڭ قارى كۇرەلىپتى. پوتاپوۆ سامالجايعا كەلىپ كىردى دە، ونىڭ ەسكى جاقتاۋىنا قولىن سالدى. سوناۋ شالعايدا، ورمان سىرتىڭدا، اسپان جۇزىنە شىراي ەنىپتى — شاماسى، بۇلت تاساسىنان اي تۋىپ كەلە جاتسا كەرەك. پوتاپوۆ فۋراجكاسىن شەشىپ، شاشىن تاراقتاپ ءبىر سيپادى. توڭىرەك مۇلگىپ تۇر، تەك تومەندە تاۋ ەتەگىندە بوس شەلەگىن سالدىراتىپ، ايەلدەر ءجۇر — ۇكىدەن سۋ الۋعا بارا جاتقان سياقتى.
پوتاپوۆ سامالجاي جاقتاۋىنا شىنتاعىمەن سۇيەنىپ:
— بۇل قالاي؟ — دەدى باياۋ عانا. سول مەزەتتە الدەكىم پوتاپوۆتى جايىمەن يىعىنان ءتۇرتتى. بۇرىلىپ قاراسا تۋ سىرتىڭدا باسىنا جىلى ورامال تارتقان، اشاڭ ءجۇزدى بايسالدى ءبىر ايەل تۇر ەكەن. ول تۇنىق قارا كوزىمەن پوتاپوۆقا ءۇنسىز قارايدى. كىرپىگى مەن بەتىنە بۇتاقتاردان سۋسىپ تۇسكەن قار ەري باستاپتى.
— فۋراجكانى كيىڭىز، — دەدى ايەل جايىمەن، — سالقىن ءتيىپ قالار. ۇيگە جۇرەلىك، مۇندا تۇرۋ جاراسپاس.
پوتاپوۆ ۇندەگەن جوق. ايەل ونى جەڭىنەن ۇستاپ، تازارتىلعان جولمەن ەرتىپ ءجۇردى. ەسىك الدىنا كەلگەندە پوتاپوۆ ايالداي بەردى. كەۋدەسى قىسىلىپ، ءبىر ءسات تىنىسى تارىلعانداي بولدى. ايەل تاعى دا باياۋ ءتىل قاتتى.
— ەشتەڭە ەتپەيدى. ءسىز مەنەن قىسىلماي-اق قويىڭىز. ءقازىر ءبارى قالپىنا كەلەدى.
ول بوتىسىنىڭ قارىن تۇسىرمەك بولىپ تەپسىنىپ-تەپسىنىپ قالىپ ەدى، سول ساتتە سەنەكتەن قوڭىراۋ سىلدىرلادى. پوتاپوۆ قاتتى كۇرسىنىپ، كەۋدەسىن كەرە دەم الدى.
ول قىسىلا كۇبىرلەپ ۇيگە كىردى. اۋىزعى بولمەدە شينەلىن شەشتى، سو زامات قايىڭ ءتۇتىنىنىڭ ءالسىز ءيىسىن سەزدى. ارحيپكە كوزى ءتۇستى. ارحيپ ديۆاندا ەسىنەپ وتىر. ديۆان جانىندا تۇلىمى شولتاڭداپ ءبىر كىشكەنە قىز تۇر. ول پوتاپوۆقا قۋانا قارايدى، ءبىراق ونىڭ وزىنە ەمەس، جەڭىندەگى التىن زەرگە قارايدى.
— ءجۇرىڭىز! — دەدى تاتيانا پەتروۆنا، ءسويتىپ پوتاپوۆتى اس ۇيگە ەرتىپ كەلدى.
مۇندا قۇدىقتىڭ سالقىن سۋى قۇيىلعان قۇمىرا، ەمەن جاپىراعىنىڭ بەينەسى كەستەلەنگەن كەنەپ سۇلگى كوزىنە وتتاي باسىلدى.
تاتيانا پەتروۆنا شىعىپ كەتتى. قىز بالا پوتاپوۆقا سابىن اكەپ بەردى دە، ونىڭ كيتەلىن شەشىپ، جۋىنىپ جاتقانىنا قاراپ تۇردى. پوتاپوۆ ءالى قىسىلىپ ءجۇر.
— سەنىڭ ماماڭ كىم! — دەپ سۇرادى ول قىزدان، سۇراۋىن سۇراسا دا ءوزى قىزارىپ كەتتى.
بۇل ساۋالدى ايتەۋىر قاراپ تۇرماس ءۇشىن ول ايتا سالدى.
— ول ەرەسەكپىن دەپ ويلايدى، — دەدى قىز سىبىرلاپ، — ال ءوزى ءتىپتى دە ەرەسەك ەمەس. ول بالادان بەتەر، مەنەن دە بەتەر تەنتەك.
— نەلىكتەن؟ — دەپ سۇرادى پوتاپوۆ.
ءبىراق قىز جاۋاپ بەرمەدى، ماز-مەيرام بولىپ، ۇيدەن جۇگىرىپ شىعىپ كەتتى.
كۇللى كەش بويى پوتاپوۆ ءوزىن ءبىر جانعا جايلى ۇيقى مەن ءتۇس اراسىندا جۇرگەندەي سەزىندى، وسى ءبىر عاجاپ سەزىم ءبىر سەرپىلمەي-اق قويدى. ۇيدەگى نارسەنىڭ ءبارى تۋرا ونىڭ ويىنان شىقتى. نوتالار دا سول قالپى، رويال ۇستىندە جاتىر، شىراقتار دا پىتىرلاپ جانىپ، اكەسىنىڭ شاعىن بولمەسىن جارىق ەتىپ تۇر. ءتىپتى ونىڭ گوسپيتالدان جازعان حاتتارى دا ۇستەل ۇستىندە جاتىر — جانە ءبارى دە اكەسى حاتتى قوياتىن سول ەسكى قۇبىلانامامەن باستىرۋلى جاتىر.
شايدان كەيىن تاتيانا پەتروۆنا پوتاپوۆتى توعاننىڭ ار جاعىنداعى اكەسىنىڭ بەيىتىنە اپاردى. بۋالدىر اي شىرقاپ جوعارى شىعىپتى. ونىڭ ساۋلەسىنەن قايىڭدار قار ۇستىنە كومەسكى كولەڭكەسىن ءتۇسىرىپ تۇر.
بۇدان كوپ كەيىن، ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا، رويال قاسىندا جايىمەن كۇي ءتىلىن باسىپ وتىرعان تاتيانا پەتروۆنا پوتاپوۆقا بۇرىلىپ:
— مەن ءسىزدى بۇرىن ءبىر جەردە كورگەن سياقتى بولام دا تۇرام، — دەدى جاي عانا.
— بالكىم، كورگەن دە شىعارسىز، — دەدى پوتاپوۆ.
ول ايەلگە تۋرا قارادى. شىراق ساۋلەسى قىرىنان ءتۇسىپ، كەلىنشەك ءجۇزىنىڭ ءبىر جاعىن عانا جارىق ەتىپ تۇر. پوتاپوۆ ورنىنان تۇرىپ، بولمە ءىشىن ءبىر بۇرىشىنان ەكىنشى بۇرىشىنا دەيىن ارالاپ شىقتى دا قايىرا توقتادى.
— جوق، ەسىمە تۇسىرە الار ەمەسپىن، — دەدى ول ۇياڭ داۋىسپەن.
تاتيانا پەتروۆنا بۇرىلىپ، پوتاپوۆقا ۇركە كوز تاستادى، ءبىراق ءتىل قاتپادى.
پوتاپوۆقا كابينەتتە، ديۆان ۇستىنە توسەك سالدى، ءبىراق ول ۇيىقتاي المادى. بۇل ۇيدەگى ءاربىر مينۋت وعان ەرەكشە ىستىق، قىمبات كورىندى، سول سەبەپتى دە ونى ۇيقىعا قيمادى.
ول توسەكتە جاتىپ، ءارحيپتىڭ مايدا، ۇرى جۇرىسىنە، ساعاتتىڭ تىقىلىنا، جابىق ەسىك سىرتىڭدا تاتيانا پەتروۆنانىڭ كۇتۋشىمەن كۇبىرلەسىپ سويلەسكەنىنە قۇلاعىن ءتۇرىپ، ەلەڭدەپ جاتىر. سوسىن ولار سويلەسىپ ءبىتتى مە قالاي، كۇتۋشى كەتىپ قالدى، ءبىراق تابالدىرىقتان سىعالاعان جارىق سونبەدى. پوتاپوۆ كىتاپ بەتتەرىنىڭ سىتىرىن ەسىتتى — شاماسى، تاتيانا پەتروۆنا بىردەڭە وقىپ جاتسا كەرەك. پوتاپوۆ ايەلدىڭ ونى پويىزعا وياتۋ ءۇشىن، ادەيى ۇيىقتاماي وتىرعانىن اڭعاردى. مەن دە وياۋ جاتىرمىن دەپ ايتقىسى كەلىپ ەدى، ءبىراق تاتيانا پەتروۆنانىڭ اتىن اتاپ شاقىرۋعا جۇرەگى داۋالامادى. ساعات تورتتە تاتيانا پەتروۆنا ابايلاپ ەسىكتى اشىپ، پوتاپوۆتى شاقىردى. تەڭىزشى ورنىنان قوزعالدى.
— ۋاقىت بولدى، تۇرىڭىز، — دەدى ايەل. — وياتقىم كەلمەپ ەدى ءسىزدى، قايتەيىن.
تاتيانا پەتروۆنا ءتۇن قوينىندا مۇلگىپ جاتقان قالانى كوكتەي ءوتىپ، پوتاپوۆتى ستانسياعا شىعارىپ سالدى. ەكىنشى قوڭىراۋدان كەيىن، ولار قوشتاسا باستادى. تاتيانا پەتروۆنا پوتاپوۆقا ەكى قولىن ۇسىنىپ تۇرىپ:
— حات جازىپ تۇرىڭىز. ءبىز ەندى جاقىن تۋىس سياقتى بولىپ كەتتىك قوي. سولاي ەمەس پە؟ — دەدى.
پوتاپوۆ جاۋاپ قاتپادى، تەك باسىن يزەدى.
ارادا بىرنەشە كۇن وتكەننەن كەيىن، تاتيانا پەتروۆنا پوتاپوۆتىڭ جولاي جازعان حاتىن الدى.
"ءبىزدىڭ قاي جەردە كەزدەسكەنىمىزدى، مەن، ارينە، ەسىمە ءتۇسىردىم، — دەپ جازىپتى پوتاپوۆ، — ءبىراق مۇنى انادا، ۇيدە سىزگە ايتقىم كەلمەدى. جيىرما جەتىنشى جىلعى قىرىم ەسىڭىزدە مە؟ كۇز. ليۆاديا باعىنداعى كارى شىنارلار. كۇڭگىرت اسپان، اقشىل تەڭىز. تار سوقپاقپەن مەن ورەانداعا قاراي كەلە جاتتىم. سوقپاق جيەگىندەگى ورىندىقتا ءبىر قىز وتىر ەكەن. جاسى ون التىلار شاماسىندا. قىز مەنى كوردى دە، ورنىنان تۇرىپ، قارسى ءجۇردى. ءبىز قاتارلاسا بەرگەنىمىزدە مەن ونىڭ جۇزىنە كوز سالدىم. قىز مەنىڭ تاپ قاسىمنان كىتابىن اشىپ ۇستاعان كۇيى، سىلاڭ قاعىپ وتە شىقتى. مەن سو جەردە تۋرا قالىپ، قىز سوڭىنان كوپ قارادىم. سول قىز ءسىز بولاتىنسىز. مەن جازا باسپاسام كەرەك. سوندا ءسىزدىڭ سوڭىڭىزدان قاراپ تۇرىپ، مەنىڭ كۇللى عۇمىرىمدى ءراسۋا ەتەتىن نەمەسە مەنى قول جەتپەس باقىتقا كەنەلتەتىن جاننىڭ ءدال قاسىمنان جاناپ وتكەنىن سەزدىم. مەن وسىناۋ اق ءجۇزدى ارۋدى وزگە دۇنيەنىڭ ءبارىن ۇمىتىپ، جانىما بالاپ، جاقسى كورەتىنىمدى ءبىلدىم. سول ساتتە دۇنيە كۇيىپ كەتسە دە،سەنى تابام دەپ سەرت ەتكەم. سو زامات وسىلاي ويلاسام دا، ورنىمنان قوزعالمادىم. نەگە ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن. سودان باستاپ، مەن قىرىمدى، ءسىزدىڭ جالت ەتىپ ءبىر كورىنىپ، جوعالىپ كەتكەن سوقپاقتى جاقسى كورەتىن بولدىم. ءبىراق تاعدىر مەنىڭ جولىمدى وڭعاردى، ءسىزدى قايتا جولىقتىردىم. ال، ەگەر ءساتى ءتۇسىپ، امان-ساۋ قالسام، ەگەر قاجەت بولسا، كۇللى ءومىرىمدى ءوزىڭىزدىڭ جولىڭىزعا قۇربان ەتەم. ءيا، مەن اكەمنىڭ ۇستەلىنىڭ ۇستىنەن اشىلعان حاتىمدى كوردىم. مەن ءبارىن دە ءتۇسىندىم، الىستان رازى كوڭىلدىڭ العىسىن جولدايمىن".
تاتيانا پەتروۆنا حاتتى ىسىرىپ قويىپ، كوزى بۇلدىراپ، تەرەزە سىرتىڭداعى قارلى باۋعا قارادى:
— قۇداي-اۋ، مەن ەشقاشان قىرىمدا بولعان ەمەن. ەشقاشاندا! ءبىراق ەندى بۇدان كەلەر-كەتەر نە بار؟ وعان جاڭىلىپسىڭ دەيمىن بە؟ ءوزىم دە جاڭىلىپپىن دەيمىن بە؟!
ول جىميىپ كۇلىپ، كوزىن الاقانىمەن باستى. تەرەزە سىرتىڭدا قىزعىلت شاپاق مازداپ، ۇزاق ۋاقىت سونبەي تۇردى.
1943 جىل.
You Might Also Like
-
ق ر بعم ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى گۇلزات كوبەنوۆا قاشىقتان وقىتۋ كەزىندە كەيبىر جوو-لار اكادەميالىق ساياساتىن دۇرىس جۇرگىزبەي كەلەتىنىن ايتتى.
-
“قازاق” گازەتى دە، “ايقاپ” جۋرنالى دا حالىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتاعان، كوكەيىندەگى جۇرگەن سۇراقتارىن، كۇيىنىش-وتىنىشتەرىن وكىمەتكە جەتكىزگەن ءارى وزدەرى دە ەلىنىڭ...
