InfoHub Logo

ارعى، الىس زاماندا قازاق دالاسىندا بارىمتا-سىرىمتا دەگەن بولماپتى. ول كەزدە جاۋدى الىستان كۇتىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارعان زامان ەكەن. تىپتەن، الالى جىلقىنى بارىمتالاۋ بىلاي تۇرسىن، بىرەۋدىڭ جالعىز اتىن ۇرلاعان ادامنىڭ جانىن قيىپ جىبەرگەن قاتال ءتارتىپ بولعان. بەرىدە عوي، حالىق حانىنان ايىرىلىپ، حان تاعىنان ايىرىلعان سوڭ، «ۇلكەنى جوق اۋىلدىڭ جاستارى دۋانا» دەگەندەي، قازەكەم ءوزدى-وزىن تۇرتپەكتەپ، بارىمتا-سىرىمتانى اۋەزە ەتىپ العانى.

وسىنداي ءاۋىل-ۇيى اڭدىسىپ، بارىمتا-سىرىمتا قابىنداپ تۇرعان كەزدە ءبىر اۋىلدىڭ قارتتارى ەكىنشى ءبىر اۋىلدىڭ ەرۋلىككە شاقىرۋىنان قايتىپ كەلە جاتسا، سايتانداي ساق ەتىپ ۇرىلار كەزدەسەدى دە، قاۋكەرىك قارتتاردى توپىلداتىپ اۋدارىپ تاستاپ، اتتارىن الا جونەلىپتى. وسى جاعدايدىڭ ۇستىنە باسقا جاقتان جولاۋشىلاپ كەلە جاتقان ءبىر قارا اتتى، ءبىر تورى اتتى جىگىت تاپ بولادى. كوز الدارىندا قارتتارعا جاسالعان زورلىقتى كورگەن قارا اتتى مەن تورى اتتى بوگەلىپ تۇرماستان، تاقىم قاعا ۇمتىلىپ، ۇرىلارىمەن سارت-سۇرت ۇرىسىپ كەتەدى. قارا اتتى مەن تورى اتتى ەكەۋى دە ءوز كۇشتەرىنە سەنگەن جىگىتتەر بولسا كەرەك، ارى-بەرى قاعىسقان سوڭ-اق باسىمدىق كورسەتىپ، قارتتاردىڭ مىنگەن اتىن الىپ قالادى. جاي الىپ قالمايدى، قۇرىق ءتيىپ ەلىرگەن اتتاردى قوعامداپ، ۇستاپ بەرەدى. شالدار كاۋكىلدەسىپ، قوس جىگىتكە العىستارىن جاۋدىرادى. قارا اتتى مەن تورى اتتى قوش ايتىسىپ جوندەرىنە كەتەدى.

سوندا كورگەن تۇستەي بولعان جاعدايدان ابدىراپ قالعان قارتتار، اتتارىنا ءمىنىپ، وزدەرىنە-وزدەرى كەلگەن سوڭ، «اۋ، الگى ەكى جىگىتتى قۇرعاق العىسقا تويدىرىپ قويا بەرگەنىمىز ۇيات بولدى-اۋ، تىم بولماسا اتى-جوندەرىن سۇراپ قالايىقشى، وزدەرى التى ساي ەتىپ بورىك كيگەن ەكەن، كەرەي جىگىتتەرى بولار» دەيدى دە، سوڭدارىنان قۋعىنشى جىبەرەدى. قۋعىنشى استىنداعى اتىن قامشىلاي ءتۇسىپ، «قارا اتتى مەن تورى اتتى، توقتا، كەرەي، توقتا!»
دەپ داۋىستاي شاۋىپتى دەيدى.

وسى وقيعانى قارتتاردىڭ ىشىندەگى ءبىر ونەرپازى كەيىن اۋىلعا كەلگەن سوڭ كۇيگە سالىپ تارتسا كەرەك.

قازاقتىڭ كۇيشىلىك داستۇرىندە بۇل سياقتى كۇي اتاۋىن اۋەن-ىرعاققا سالىپ تارتاتىن كۇيلەر كوپ. «قارا اتتى مەن تورى اتتى» كۇيىندە دە «قارا اتتى مەن تورى اتتى، توقتا، كەرەي، توقتا!» دەگەن سوزدەر كۇي ىرعاعىنا باعىنىپ، ادامشا سويلەيدى. ادامشا سويلەي وتىرىپ، اۋەن-سازىمەن بۇكىل وقيعانىڭ جاندى سۋرەتىن ەلەستەتەدى.

---