InfoHub Logo

ءبىز دۇنيە ەسىگىن اشقالى ۇزدىكسىز قارىم-قاتىناس جاساپ كەلەمىز. ادامدارمەن، قورشاعان ورتامەن، تابيعاتپەن، جانە وزىمىزبەن قارىم-قاتىنسقا تۇسە الامىز. بۇل - ادامداردىڭ جانۋارلارمەن سالىستىرعانداعى ەڭ باستى ءارى ماڭىزدى قاسيەتى. قارىم-قاتىناس بىزگە اۋاداي قاجەت جانە ونسىز تولىققاندى ءومىر سۇرە المايتىنىمىز راس. وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋ ارقىلى باسپانا، كيىم-كەشەك، اس-اۋقات، ۇيقى، نە قاجەت سونىڭ بارلىعىن الا الامىز. مىسالى، ادامدى قاماپ جانە باسقالارمەن ارالاستىرماي تاستاۋ - جازانىڭ ەڭ اۋىر ءتۇرى. سونىمەن، قارىم-قاتىناس ورناتۋ ارقىلى ادامدار وزىنە نە الادى؟ ەڭ الدىمەن، اقپارات الماسۋ جانە دۇنيە جايلى مالىمەت. ەڭبەك پەن تۇرمىس داعدىلارىنا ماشىقتانادى، ادامزات جاساپ شىعارعان ءتۇرلى قۇندىلىقتاردى مەڭگەرەدى جانە وسىمەن عانا شەكتەلمەيدى، ونىڭ قامتيتىن شەڭبەرى كەڭ. كينو نەمەسە سپەكتاكل كورۋ، لەكسيا تىڭداۋ، دوس-جاراندارمەن سويلەسۋ، تەلەفون ارقىلى حات الماسىپ حابارلاسۋ - وسىنىڭ بارلىعى قارىم-قاتىناستىڭ سان الۋان تۇرلەرى. ال، وسى قارىم-قاتىناس پروسەسىندە قورشاعان ورتانىڭ اتقاراتىن ماڭىزى مەن قىزمەتى بار ما؟

ارينە بار. سەبەبى، قورشاعان ورتا مەن قارىم-قاتىناس پروسەسسى ءجىپسىز بايلانىپ تۇرعان ۇعىمدار دەسەم قاتەلەسپەسپىن. قورشاعان ورتا - ءبىزدى قورشاعان دۇنيە: قوعام، وتباسى، دوستار، تابيعات، جانۋارلار جانە ادامدار. قورشاعان ورتامەن قارىم-قاتىناس ورناتۋ - تابيعي، تالقىلانبايتىن قۇبىلىس. ادام قوعامدا، ءوزىن قورشاعان ادامدار توبىندا ءومىر سۇرەتىندىكتەن، قارىم-قاتىناس پوروسەسىندە ونى قابىلداي الۋعا ءتيىسپىز. ياعني، سول قورشاعان ورتاعا ساي ءوز پىكىرلەرىمىز بەن تالاپتارىمىزدى وزگەرتىپ، نەمەسە قارسى مىنەز-قۇلىق تانىتا الامىز.

قورشاعان ورتامەن قارىم-قاتىناس سالاسىن انىقتاۋعا «قارىم-قاتىناس» ءسوزىنىڭ سەمانتيكاسى كومەكتەسەدى. زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، تۇرمىستىق سانادا بۇل سوزبەن ماعىنالاردىڭ ءۇش توبى بايلانىستىرىلادى:

•بىرلەسۋ، ورتاقتىق، ءبىرتۇتاستىق قۇرۋ، ياعني جاقسى ورتا مەن دوستار.

•حابارلامالار جىبەرۋ،   اقپارات  الماسۋ، بۇل دەگەنىمىز - سويلەسۋ مەن اڭگىمەلەسۋ.

•قارسى الا ىس-ارەكەت جاساۋ، ءجيى قۇپيا نەمەسە ءينتيمدى سيپاتقا يە ءوزارا ۇيلەسۋ.

ەكى ادام ءبىرىن-بىرى وڭ قابىلداپ، ءۇشىنشى بىرەۋگە دەگەن ءوز قاتىناستارىن ورناتسا، ولاردا وسى ءۇشىنشى ادامعا قاتىستى ۇقساس باعدارلاردى دامىتۋ باعىتى پايدا بولادى.

قورشاعان ورتامەن قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋ بارىسىندا ءتۇرلى ەموسيالاردى سەزىنەمىز، شەشىم قابىلدايمىز، ارەكەت ەتەمىز. قارىم-قاتىناس بولماسا ءبىز ءقازىر قانداي بولساق، سونداي بولا المايتىن ەدىك. قارىم-قاتىناسسىز ءبىز، اجەمىزدىڭ ەرتەگىسىن تىڭداي الماس ەدىك، اكەمىزبەن ۇشاتىن قاعاز جىلان جاساپ، انامىزبەن دەمالىسقا بارىپ، دوستارىمىزبەن سەرۋەنگە شىعا المايتىن، ءمۇعالىمنىڭ تۇسىندىرگەنىن تۇسىنە الماس ەدىك جانە ت.ب. سوندىقتان وزگە ادامدارمەن قارىم-قاتىناس جاساعاندا عانا تۇلعانىڭ دامۋى جۇزەگە اساتىندىعىن كورەمىز. ولاي بولسا، مىنا ءبىر بەلگىلى ءسوزدى بىلايشا تۇرلەندىرۋگە بولادى: «كىممەن ارالاساتىندىعىڭدى ايتساڭ، مەن سەنىڭ كىم ەكەنىڭدى ايتىپ بەرەمىن».

ءار ادام ءوزىنىڭ نەگىزگى ەرەشەلىكتەرىن جەكە قارىم-قاتىناس تاجىريبەسى ارقىلى، وتباسىنداعى، مەكتەپتەگى، كوشەدەگى تىكەلەي قاتىناستار ارقىلى قالىپتاستىرادى. مۇنى قازاقستاندىق پسيحولوگ ح.ت.  شەريازدانوۆانىڭ  ەڭبەگىندە قارىم-قاتىناس – بالانىڭ قالىپتى پسيحيكالىق دامۋىنىڭ ماڭىزدى فاكتورى جانە اجىرامايتىن شارتى رەتىندە قارالادى. ول قورشاعان ادامدارمەن قارىم-قاتىناس قاجەتتىلىگى باستاپقى ءمانى بار ماڭىزدى تابىستىلىق رەتىندە زەرتتەپ، قارىمقاتىناستى ىس-ارەكەت رەتىندە ءتۇسىنۋدىڭ نەگىزگى ەرەجەسىن ۇسىنادى:

1. قارىم-قاتىناس ىس-ارەكەتىنىڭ زاتى نەمەسە وبەكتىسى بىرلەسكەن ىس-ارەكەتتەگى سەرىكتەس جانە قارىم-قاتىناس پوتەنسيالىنىڭ سۋبەكتى رەتىندەگى باسقا ادام.

2. قارىم-قاتىناس ءاربىر ىس-ارەكەت سياقتى ادامنىڭ قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرۋعا باعىتتالعان. قارىم-قاتىناستاعى قاجەتتىلىك باسقا ادامدى باعالاۋعا تالپىنۋدان تۇرادى، ول ءوزىنىڭ تۇلعاسىن جانە ءوزىن باعالاۋعا، سول ادامنىڭ باعاسىنان ءوزىن انىقتاۋعا، قارىمقاتىناس ءموتيۆى باسقا ادام نەمەسە، دالىرەك، ادامنىڭ سول قاسيەتتەرى تۋرالى تۇسىنىگى ءۇشىن بالانىڭ ۇلكەندەرمەن  ءوزارا  ارەكەتكە  ءتۇسۋى بولىپ تابىلادى.

قورىتا كەلە، قورشاعان ورتامەن قارىم-قاتىناس جاساۋدىڭ ادام ومىرىندە الايىن ورنى ەرەكشە ءارى وينايتىن ءرولى وتە زور.

جۇماتاي ەلدانا

---