قاسىم امانجولوۆ ءوزىم تۋرالى
ساباقتىڭ قۇرىلىمى:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى: قاسىم امانجولوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى بىلىمدەرىن قالىپتاستىرۋ، اقىننىڭ وزىندىك مۇراتىن تانىتۋ،ولەڭنىڭ يدەياسى مەن تاقىرىبىن اشۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ورىستەرىن،سويلەۋ مادەنيەتىن، ادەبي ءتىل بايلىعىن، ستو تەحنولوگيالارى ارقىلى ءوز بەتىمەن جۇمىسقا،شىعارماشىلىققا داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: قاسىم پوەزياسى ارقىلى وتاندى،تۋعان جەردى سۇيۋگە،قاستەرلەۋگە، انا ءتىلىن قادىرلەۋگە، قايسارلىققا، تاباندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ تەگى: كىرىكتىرىلگەن ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، اسسوسياسيا، رافت، تالداۋ، سۇراق – جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى. اقىن پورترەتى،قاناتتى سوزدەر، تىرەك-سحەما،اۆتور تۋرالى ەستەلىك
ءپانارالىق بايلانىس: مۋزىكا
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا)امانداسۋ ب)وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ.
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
- ءبىز بۇدان بۇرىنعى ساباقتا كىمنىڭ، قانداي شىعارمالارىمەن تانىستىق.
عابيت مۇسىرەپوۆ كىم؟ اڭگىمە نەگە «انانىڭ اناسى» دەپ اتالعان؟ اڭگىمەدەگى كەيىپكەرلەردى اتاپ بەرىڭىز؟ «بوراندى تۇندە» اڭگىمەسىندەگى كەيىپكەرلەردى اتاپ، مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
ءىىى. جاڭا ساباق:
«اقىننىڭ ادال، شىنشىل مىنەزى وزىمەن بىرگە ولگەن جوق، تاماشا ولەڭدەرىندە ءجۇر»
ت.احتانوۆ
وكىنبەن مەن دە ءبىر كۇن ولەمىن دەپ،
وكىنەم ۇقساتا الماي كەلەمىن دەپ.
كۇنىنە ءجۇز ويلانىپ، مىڭ تولعانام،
وزىممەن بىرگە ولمەسىن ولەڭىم دەپ، -
دەپ ءوز ءومىرىن ولەڭمەن ورگەن قازاقتىڭ ءور تالانتتى اقىنى، قيىن دا كۇردەلى زاماندا تۋىپ، ادالدىق پەن اقىندىقتى تۇمار ەتىپ، باتىل ويلى، شىنشىل دا سىرلى، داۋىلدى پوەزياسىمەن ءححى عاسىر ۇرپاقتارىنىڭ جۇرەگىندە تەرەڭ ءىز قالدىرعان قاسىم امانجولوۆتىڭ ءومىرى مەن ولەڭىنە توقتالامىز.
ق.امانجولوۆ 1911 جىلى 10 قازاندا قاراعاندى وبلىسى قاراقارالى اۋدانىندا قىزىل اۋىلىندا تۋعان. اكەسى سول جەردە قايتىس بولادى. اكە-شەشەدەن ەرتە ايىرىلعان قاسىم جوقشىلىق،جەتىمدىكتى ءسابي كەزىنەن باسىنان وتكەرىپ،قوي-قوزى باعادى،تەزەك تەرەدى،كىسى ەسىگىندە تەلمىرەدى.بولاشاق اقىننىڭ قاجىرلى، قايراتتى،تىك مىنەزدى،نايزاعايداي وتكىر ءتىلدى بولىپ وسۋىنە اسەر ەتتى.العاشىندا اۋىل مولداسىنان ءبىلىم الادى،كەيىن اعاسىنىڭ كومەگىمەن سەمەيدەگى ينتەرناتتا اۋىسىپ، وندا ءۇش جىل تاربيەلەنەدى.ودان كەيىن سەمەيدەگى مال دارىگەرلىك تەحنيكۋمىن وقىپ بىتىرەدى.ورالداعى پەدينستيتۋتتى،لەنينگرادتاعى ورمان شارۋاشىلىعى ينستيتۋتارىنا تۇسكەنمەن،دەنساۋلىعىنىڭ سىر بەرۋىنە بايلانىستى وقۋىن جالعاستىرا الماي، گازەتتەردە رەداكتورلىق، كەيىن تەاتردا قىزمەت جاساعان.اقىن 1941-46 جىلدار اراسىندا مايدانعا ىلىگىپ، «قاندى قىرعان،قىپ-قىزىل ءورتتىڭ ىشىندە» بولدى. ارتىستىك، انشىلىك ونەرگە بەيىم اقىن دومبىرا، كۇيساندىق،ماندولينا سياقتى اسپاپتاردى جاقسى ويناپ، ءوزىنىڭ ءبىرقاتار ولەڭدەرىنە ءان دە شىعارعان سازگەر بولعان.
بيىل اقىنعا 100 جىل تولماقشى.ول بار بولعانى 44 جاسىندا ءۇزىلدى.سوعىس كەزىندە كوپ ولەڭدەرى جوعالعان،اندەرى دە نوتاعا تۇسپەي قالعان.كەيىن بار مۇراسىن جيناقتاپ باستىرعاندا، 3 توم عانا كىتاپ بولدى.(1955-57)
ەندى قاسىم تۋرالى ەستەلىكتەر نە دەيدى؟ سونى تىڭداپ كورسەك...
(سلايدتاعى سىرباي مەن قاسىمنىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ)
مىنا سۋرەتتە ءاعالى-ىنىلى باۋىرداي بولعان دامدەس، رۋحاني دوس اقىندار قاسىم مەن سىرباي. قاسىم دۇنيەدەن وتكەن سوڭ، ولاردىڭ بالالارى وتاۋ قۇرىپ،ەكەۋى قۇدا دا بولعان. سىربايدىڭ جۇبايى سول كۇندەردى بىلايشا ەسكە الادى: «ءبىز قاسىمنىڭ ۇيىمەن جاقسى ارالاسىپ كەتتىك.قاسىم ءبىز بارعاندا سكريپكا تارتىپ نەمەسە دومبىرا شەرتىپ وتىراتىن.ءوزى ارىقشا عانا اققۇبا جىگىت بولاتىن.ول كەزدە قاسەكەڭ ءۇيى جوق،كۇيى جوق جۇرگەن كەزى،ك.بايسەيىتوۆانىڭ داچاسىندا تۇرادى.تار، 9 ش/م،ولەڭدى جەرگە چەمودان قويىپ،چەموداننىڭ ۇستىنە جازادى ەكەن.1955 جىلى 17 يانۆاردا قاسىم قايتىس بولدى.ارتىنان سىربايلار 3 تومدىعىن شىعاردى. 40 وتكەن سوڭ ءبىز ۇلدى بولدىق، اتىن قاسىم قويدىق» اقىننىڭ وسى ءبىر قىسىلتاياڭ جاعدايدا تۋعان ولەڭىندەگى:
بەرسەڭ بەر، بەرمەسەڭ قوي باسپاناڭدى،
سوندا دا تاستامايمىن استانامدى.
ولەڭنىڭ وتىن جاعىپ اسىرارمىن،
ءوزىمدى،ايەلىمدى ،جاس بالامدى،-
دەگەن سوزدەرىنەن ءومىردىڭ كولەڭكەلى جاقتارىن كوپ كورىپ،ءوز زامانىندا ءتيىستى باعاسىن الا الماعانىن، سويتە تۇرا ولەڭدى ءومىرىنىڭ وزەگى ەتكەن، تۋعان ەلىن ارداقتاعان ۇلتجاندى اقىن ەكەنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى جازىلعان «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى (كەي جەرلەردە اياقتالماي قالعان دەلىنەدى) اقىننىڭ ءوزى تۋرالى تولعانىسى، سەزىمى، اقىندىق ماقساتى ايتىلادى.
ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
1. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ (نە ايتىلعانىن سۇراۋ)
2. اسسوسياسيا ءادىسى بويىنشا ولەڭ شۋماقتارىنداعى نەگىزگى ويلاردى توپتاپ جازىپ،مازمۇنىن اشۋ
3. سوزدىك قورجىنى (داپتەرمەن جۇمىس)
جاسىق - جىگەرسىز، بىلجىر، تارتىمسىز، ءالسىز، ۋىتسىز
كورىك – ۇستا دۇكەنىندە كومىردى ۇرلەپ،تەمىردى قىزدىرۋ ءۇشىن تەرىدەن جاسالعان ۇرلەۋشى
تىمىرسىق – سىر اشپايتىن،سويلەمەيتىن
تورقا – ەڭ قىمبات جىبەك ماتا
قازاقتا قارا ولەڭگە دەس بەرمەگەن قاسىم اقىن جىرلارىمەن دە، ازاماتتىق ،ادامدىق ىس-ارەكەتىمەن دە وزىنەن كەيىنگى تولقىن ىنىلەرىنە ۇلگى بولا بىلگەن، قازاقتىڭ ءبىرتۋار ازاماتتارىنا ۇستاز بولا العان.قاسىمنىڭ سىنىنان ءوتۋ عافۋدىڭ اقىندىق ونەرىنە دە، انشىلىك ونەرىنە ايتارلىقتاي اسەرىن تيگىزگەنىن ايتا كەتۋ. بۇل ءسات جايلى عافۋ اقىن ەستەلىگىنەن دالەل ىزدەسەك: «ەكەۋمىز ءۇيدى انگە، ولەڭگە تولتىرىپ جىبەرەتىنبىز.ول شىعارعان اندەرىن ماعان ەپتەپ ۇيرەتەتىن. «داريعا»، «تۋعان جەر». سونداي-اق ولەڭدى شىنايى اقىندىقپەن جازۋ – قاسىمنىڭ بىزگە قالدىرعان اياۋلى ۇلگىسى»
«ءوزىم تۋرالى» ءانى ورىندالادى.
وي تولعاۋ كەزەڭى
1-توپقا تاپسىرما.
ا.س.پۋشكيننىڭ «ەسكەرتكىش» ولەڭى مەن قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭدەرىنىڭ وزەكتەستىگى،ۇندەستىگىن تابۋ، پىكىر ايتۋ.
ق.امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى»
ا.س.پۋشكين «ەسكەرتكىش» ولەڭىنەن ءۇزىندى
جوق، ولمەن، جانىم جاسار ولەڭىمدە،
شىرىمەي، جاساڭعىرار دەنەم مۇلدە.
بار بولسا جالعىز اقىن اي استىندا،
ارداقتاپ قاسيەتتەر مەنى ءار كۇندە.
(اۋدار. ع.ورمانوۆ)
2-توپتىڭ جۇمىسى
اباي مەن قاسىم ويىنداعى ۇقساستىق تۋرالى پىكىر ايتۋ. قانداي ادام ولمەيدى ؟
قاسىم «ءوزىم تۋرالى»
بارىم دا، باقىتىم دا وسى ولەڭىم،
جاقىنىم، جۇرەگىمنىڭ دوسى ولەڭىم.
ومىرگە كەلگەنىم جوق بوستان-بوسقا،
مەن ءقايتىپ بوسقا جاساپ، بوسقا ولەمىن.
اباي «ولسە ولەر تابيعات، ادام ولمەس » (ولەڭىنەن ءۇزىندى)
ولسە ولەر تابيعات، ادام ولمەس،
ول ءبىراق قايتىپ كەلىپ ويناپ- كۇلمەس...
كوپ ادام دۇنيەگە بوي الدىرعان،
بوي الدىرىپ، اياعىن كوپ شالدىرعان
ءولدى دەۋگە بولا ما ايتىڭدارشى،
ولمەيتۇعىن ارتىنا ءسوز قالدىرعان.
3-توپ ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ
(25 شۋماق، 100 تارماق، 11-12 بۋىندى، ا ا ب ا تۇرىندەگى قارا ولەڭ ۇيقاسى)
تاقىرىبى
اۆتورى
شۋماعى
تارماعى
بۋىنى
ۇيقاسى
4- توپتىڭ تاپسىرماسى
رافت ءادىسى بويىنشا شىعارماشىلىق جۇمىس
رول – قاسىم
اۋديتوريا – ءححى عاسىر ۇرپاقتارى
فورما - مونولوگ
تاقىرىپ – سەن نە ەتكەن باقىتتى ەدىڭ كەلەر ۇرپاق ؟
5-توپتىڭ جۇمىسى – اقىن بەينەسىن تالداۋ (ولەڭ اۆتورى مەن ولەڭنىڭ ليريكالىق كەيىپكەرىنە باعا)
(اق كوڭىل، دوسقا ادال،اقىن، جاۋىنگەر، سازگەر، كەڭپەيىل،مىرزا،كوپشىل)
بەكىتۋ.
«سوڭعى ءسوزدى مەن ايتايىن» ستراتەگياسى
ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، ساباقتان نە ءبىلدى، نە ءتۇسىندى، نە يگەرگەنىن ءبىر اۋىز سوزبەن بىلدىرەدى.
قورىتىندى: قاسىم ءومىردى سۇيگەن اقىن.مايداندا وت كەشكەن، تۇرمىس تاۋقىمەتىن تارتىپ،دەرتتى بولعان اقىن ەش مويىمايدى، كۇيزەلمەيدى.ءسوزى توزعان جوق، ولەڭى ەسكىرگەن جوق، ۋاقىتپەن ۇندەسە الماي جاتقان جوق. قاسىم سول باياعى قاسىم كۇيىندە قالا بەرەدى. تاحاۋي احتانوۆ ايتقانداي «اقىننىڭ ادال، شىنشىل مىنەزى وزىمەن بىرگە ولگەن جوق، تاماشا ولەڭدەرىندە ءجۇر» دەگەن. قاسىمدى ورتكە تيگەن داۋىلداي ولەڭدەرىمەن بىرگە ارامىزدا ءجۇر دەپ سەزىنەمىز.
باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: قاسىم امانجولوۆتىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭىنەن ءۇزىندى جاتتاۋ،پوەتيكالىق تىلىنە تالداۋ جاساۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاسىم امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى: قاسىم امانجولوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايلى بىلىمدەرىن قالىپتاستىرۋ، اقىننىڭ وزىندىك مۇراتىن تانىتۋ،ولەڭنىڭ يدەياسى مەن تاقىرىبىن اشۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ورىستەرىن،سويلەۋ مادەنيەتىن، ادەبي ءتىل بايلىعىن، ستو تەحنولوگيالارى ارقىلى ءوز بەتىمەن جۇمىسقا،شىعارماشىلىققا داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: قاسىم پوەزياسى ارقىلى وتاندى،تۋعان جەردى سۇيۋگە،قاستەرلەۋگە، انا ءتىلىن قادىرلەۋگە، قايسارلىققا، تاباندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ تەگى: كىرىكتىرىلگەن ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، اسسوسياسيا، رافت، تالداۋ، سۇراق – جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى. اقىن پورترەتى،قاناتتى سوزدەر، تىرەك-سحەما،اۆتور تۋرالى ەستەلىك
ءپانارالىق بايلانىس: مۋزىكا
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا)امانداسۋ ب)وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ.
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
- ءبىز بۇدان بۇرىنعى ساباقتا كىمنىڭ، قانداي شىعارمالارىمەن تانىستىق.
عابيت مۇسىرەپوۆ كىم؟ اڭگىمە نەگە «انانىڭ اناسى» دەپ اتالعان؟ اڭگىمەدەگى كەيىپكەرلەردى اتاپ بەرىڭىز؟ «بوراندى تۇندە» اڭگىمەسىندەگى كەيىپكەرلەردى اتاپ، مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
ءىىى. جاڭا ساباق:
«اقىننىڭ ادال، شىنشىل مىنەزى وزىمەن بىرگە ولگەن جوق، تاماشا ولەڭدەرىندە ءجۇر»
ت.احتانوۆ
وكىنبەن مەن دە ءبىر كۇن ولەمىن دەپ،
وكىنەم ۇقساتا الماي كەلەمىن دەپ.
كۇنىنە ءجۇز ويلانىپ، مىڭ تولعانام،
وزىممەن بىرگە ولمەسىن ولەڭىم دەپ، -
دەپ ءوز ءومىرىن ولەڭمەن ورگەن قازاقتىڭ ءور تالانتتى اقىنى، قيىن دا كۇردەلى زاماندا تۋىپ، ادالدىق پەن اقىندىقتى تۇمار ەتىپ، باتىل ويلى، شىنشىل دا سىرلى، داۋىلدى پوەزياسىمەن ءححى عاسىر ۇرپاقتارىنىڭ جۇرەگىندە تەرەڭ ءىز قالدىرعان قاسىم امانجولوۆتىڭ ءومىرى مەن ولەڭىنە توقتالامىز.
ق.امانجولوۆ 1911 جىلى 10 قازاندا قاراعاندى وبلىسى قاراقارالى اۋدانىندا قىزىل اۋىلىندا تۋعان. اكەسى سول جەردە قايتىس بولادى. اكە-شەشەدەن ەرتە ايىرىلعان قاسىم جوقشىلىق،جەتىمدىكتى ءسابي كەزىنەن باسىنان وتكەرىپ،قوي-قوزى باعادى،تەزەك تەرەدى،كىسى ەسىگىندە تەلمىرەدى.بولاشاق اقىننىڭ قاجىرلى، قايراتتى،تىك مىنەزدى،نايزاعايداي وتكىر ءتىلدى بولىپ وسۋىنە اسەر ەتتى.العاشىندا اۋىل مولداسىنان ءبىلىم الادى،كەيىن اعاسىنىڭ كومەگىمەن سەمەيدەگى ينتەرناتتا اۋىسىپ، وندا ءۇش جىل تاربيەلەنەدى.ودان كەيىن سەمەيدەگى مال دارىگەرلىك تەحنيكۋمىن وقىپ بىتىرەدى.ورالداعى پەدينستيتۋتتى،لەنينگرادتاعى ورمان شارۋاشىلىعى ينستيتۋتارىنا تۇسكەنمەن،دەنساۋلىعىنىڭ سىر بەرۋىنە بايلانىستى وقۋىن جالعاستىرا الماي، گازەتتەردە رەداكتورلىق، كەيىن تەاتردا قىزمەت جاساعان.اقىن 1941-46 جىلدار اراسىندا مايدانعا ىلىگىپ، «قاندى قىرعان،قىپ-قىزىل ءورتتىڭ ىشىندە» بولدى. ارتىستىك، انشىلىك ونەرگە بەيىم اقىن دومبىرا، كۇيساندىق،ماندولينا سياقتى اسپاپتاردى جاقسى ويناپ، ءوزىنىڭ ءبىرقاتار ولەڭدەرىنە ءان دە شىعارعان سازگەر بولعان.
بيىل اقىنعا 100 جىل تولماقشى.ول بار بولعانى 44 جاسىندا ءۇزىلدى.سوعىس كەزىندە كوپ ولەڭدەرى جوعالعان،اندەرى دە نوتاعا تۇسپەي قالعان.كەيىن بار مۇراسىن جيناقتاپ باستىرعاندا، 3 توم عانا كىتاپ بولدى.(1955-57)
ەندى قاسىم تۋرالى ەستەلىكتەر نە دەيدى؟ سونى تىڭداپ كورسەك...
(سلايدتاعى سىرباي مەن قاسىمنىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ)
مىنا سۋرەتتە ءاعالى-ىنىلى باۋىرداي بولعان دامدەس، رۋحاني دوس اقىندار قاسىم مەن سىرباي. قاسىم دۇنيەدەن وتكەن سوڭ، ولاردىڭ بالالارى وتاۋ قۇرىپ،ەكەۋى قۇدا دا بولعان. سىربايدىڭ جۇبايى سول كۇندەردى بىلايشا ەسكە الادى: «ءبىز قاسىمنىڭ ۇيىمەن جاقسى ارالاسىپ كەتتىك.قاسىم ءبىز بارعاندا سكريپكا تارتىپ نەمەسە دومبىرا شەرتىپ وتىراتىن.ءوزى ارىقشا عانا اققۇبا جىگىت بولاتىن.ول كەزدە قاسەكەڭ ءۇيى جوق،كۇيى جوق جۇرگەن كەزى،ك.بايسەيىتوۆانىڭ داچاسىندا تۇرادى.تار، 9 ش/م،ولەڭدى جەرگە چەمودان قويىپ،چەموداننىڭ ۇستىنە جازادى ەكەن.1955 جىلى 17 يانۆاردا قاسىم قايتىس بولدى.ارتىنان سىربايلار 3 تومدىعىن شىعاردى. 40 وتكەن سوڭ ءبىز ۇلدى بولدىق، اتىن قاسىم قويدىق» اقىننىڭ وسى ءبىر قىسىلتاياڭ جاعدايدا تۋعان ولەڭىندەگى:
بەرسەڭ بەر، بەرمەسەڭ قوي باسپاناڭدى،
سوندا دا تاستامايمىن استانامدى.
ولەڭنىڭ وتىن جاعىپ اسىرارمىن،
ءوزىمدى،ايەلىمدى ،جاس بالامدى،-
دەگەن سوزدەرىنەن ءومىردىڭ كولەڭكەلى جاقتارىن كوپ كورىپ،ءوز زامانىندا ءتيىستى باعاسىن الا الماعانىن، سويتە تۇرا ولەڭدى ءومىرىنىڭ وزەگى ەتكەن، تۋعان ەلىن ارداقتاعان ۇلتجاندى اقىن ەكەنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى جازىلعان «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى (كەي جەرلەردە اياقتالماي قالعان دەلىنەدى) اقىننىڭ ءوزى تۋرالى تولعانىسى، سەزىمى، اقىندىق ماقساتى ايتىلادى.
ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
1. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ (نە ايتىلعانىن سۇراۋ)
2. اسسوسياسيا ءادىسى بويىنشا ولەڭ شۋماقتارىنداعى نەگىزگى ويلاردى توپتاپ جازىپ،مازمۇنىن اشۋ
3. سوزدىك قورجىنى (داپتەرمەن جۇمىس)
جاسىق - جىگەرسىز، بىلجىر، تارتىمسىز، ءالسىز، ۋىتسىز
كورىك – ۇستا دۇكەنىندە كومىردى ۇرلەپ،تەمىردى قىزدىرۋ ءۇشىن تەرىدەن جاسالعان ۇرلەۋشى
تىمىرسىق – سىر اشپايتىن،سويلەمەيتىن
تورقا – ەڭ قىمبات جىبەك ماتا
قازاقتا قارا ولەڭگە دەس بەرمەگەن قاسىم اقىن جىرلارىمەن دە، ازاماتتىق ،ادامدىق ىس-ارەكەتىمەن دە وزىنەن كەيىنگى تولقىن ىنىلەرىنە ۇلگى بولا بىلگەن، قازاقتىڭ ءبىرتۋار ازاماتتارىنا ۇستاز بولا العان.قاسىمنىڭ سىنىنان ءوتۋ عافۋدىڭ اقىندىق ونەرىنە دە، انشىلىك ونەرىنە ايتارلىقتاي اسەرىن تيگىزگەنىن ايتا كەتۋ. بۇل ءسات جايلى عافۋ اقىن ەستەلىگىنەن دالەل ىزدەسەك: «ەكەۋمىز ءۇيدى انگە، ولەڭگە تولتىرىپ جىبەرەتىنبىز.ول شىعارعان اندەرىن ماعان ەپتەپ ۇيرەتەتىن. «داريعا»، «تۋعان جەر». سونداي-اق ولەڭدى شىنايى اقىندىقپەن جازۋ – قاسىمنىڭ بىزگە قالدىرعان اياۋلى ۇلگىسى»
«ءوزىم تۋرالى» ءانى ورىندالادى.
وي تولعاۋ كەزەڭى
1-توپقا تاپسىرما.
ا.س.پۋشكيننىڭ «ەسكەرتكىش» ولەڭى مەن قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭدەرىنىڭ وزەكتەستىگى،ۇندەستىگىن تابۋ، پىكىر ايتۋ.
ق.امانجولوۆ «ءوزىم تۋرالى»
ا.س.پۋشكين «ەسكەرتكىش» ولەڭىنەن ءۇزىندى
جوق، ولمەن، جانىم جاسار ولەڭىمدە،
شىرىمەي، جاساڭعىرار دەنەم مۇلدە.
بار بولسا جالعىز اقىن اي استىندا،
ارداقتاپ قاسيەتتەر مەنى ءار كۇندە.
(اۋدار. ع.ورمانوۆ)
2-توپتىڭ جۇمىسى
اباي مەن قاسىم ويىنداعى ۇقساستىق تۋرالى پىكىر ايتۋ. قانداي ادام ولمەيدى ؟
قاسىم «ءوزىم تۋرالى»
بارىم دا، باقىتىم دا وسى ولەڭىم،
جاقىنىم، جۇرەگىمنىڭ دوسى ولەڭىم.
ومىرگە كەلگەنىم جوق بوستان-بوسقا،
مەن ءقايتىپ بوسقا جاساپ، بوسقا ولەمىن.
اباي «ولسە ولەر تابيعات، ادام ولمەس » (ولەڭىنەن ءۇزىندى)
ولسە ولەر تابيعات، ادام ولمەس،
ول ءبىراق قايتىپ كەلىپ ويناپ- كۇلمەس...
كوپ ادام دۇنيەگە بوي الدىرعان،
بوي الدىرىپ، اياعىن كوپ شالدىرعان
ءولدى دەۋگە بولا ما ايتىڭدارشى،
ولمەيتۇعىن ارتىنا ءسوز قالدىرعان.
3-توپ ولەڭ قۇرىلىسىنا تالداۋ
(25 شۋماق، 100 تارماق، 11-12 بۋىندى، ا ا ب ا تۇرىندەگى قارا ولەڭ ۇيقاسى)
تاقىرىبى
اۆتورى
شۋماعى
تارماعى
بۋىنى
ۇيقاسى
4- توپتىڭ تاپسىرماسى
رافت ءادىسى بويىنشا شىعارماشىلىق جۇمىس
رول – قاسىم
اۋديتوريا – ءححى عاسىر ۇرپاقتارى
فورما - مونولوگ
تاقىرىپ – سەن نە ەتكەن باقىتتى ەدىڭ كەلەر ۇرپاق ؟
5-توپتىڭ جۇمىسى – اقىن بەينەسىن تالداۋ (ولەڭ اۆتورى مەن ولەڭنىڭ ليريكالىق كەيىپكەرىنە باعا)
(اق كوڭىل، دوسقا ادال،اقىن، جاۋىنگەر، سازگەر، كەڭپەيىل،مىرزا،كوپشىل)
بەكىتۋ.
«سوڭعى ءسوزدى مەن ايتايىن» ستراتەگياسى
ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، ساباقتان نە ءبىلدى، نە ءتۇسىندى، نە يگەرگەنىن ءبىر اۋىز سوزبەن بىلدىرەدى.
قورىتىندى: قاسىم ءومىردى سۇيگەن اقىن.مايداندا وت كەشكەن، تۇرمىس تاۋقىمەتىن تارتىپ،دەرتتى بولعان اقىن ەش مويىمايدى، كۇيزەلمەيدى.ءسوزى توزعان جوق، ولەڭى ەسكىرگەن جوق، ۋاقىتپەن ۇندەسە الماي جاتقان جوق. قاسىم سول باياعى قاسىم كۇيىندە قالا بەرەدى. تاحاۋي احتانوۆ ايتقانداي «اقىننىڭ ادال، شىنشىل مىنەزى وزىمەن بىرگە ولگەن جوق، تاماشا ولەڭدەرىندە ءجۇر» دەگەن. قاسىمدى ورتكە تيگەن داۋىلداي ولەڭدەرىمەن بىرگە ارامىزدا ءجۇر دەپ سەزىنەمىز.
باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: قاسىم امانجولوۆتىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭىنەن ءۇزىندى جاتتاۋ،پوەتيكالىق تىلىنە تالداۋ جاساۋ
You Might Also Like
