قازاق تەاترلارى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق تەاترلارى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋ، ۇجىمدىق تۇردە ءبىلىم الۋعا باۋلۋ، سوزدەردى ءوزارا بايلانىستىرىپ، ويدى جۇيەلەپ ايتۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، گرامماتيكالىق تاقىرىپتارمەن ۇشتاستىرۋ.
بىلىمدىلىك: قازاق تەاتر تۋرالى العان بىلىمدەرىن جەتىلدىرىپ، العان بىلىمدەرىن تاجىريبەدە قولدانۋعا ۇيرەتۋ؛ سوزدىك قورىن مولايتۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ اۋىزەكى سويلەۋ تىلدەرىن جاتتىقتىرىپ، ءوز ويلارىن تولىق جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ سويلەۋ ارەكەتى داعدىلارىن شىڭداۋ؛ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، ساۋاتتى جازۋعا باۋلۋ.
تاربيەلىك: قازاق تەاتر ونەرىنىڭ شەبەرلەرىن ءقادىر تۇتۋعا، ءوز زامانىمىزدىڭ وزىق ويلى، كەڭ ءورىستى، مادەنيەتتى ازاماتىن تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: جاعرافيا، مادەنيەتتانۋ، تاريح.
قولدانىلاتىن ادىستەر: شىعارماشىلىق ىزدەنىس، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ادىستەرى، بايانداۋ، سۇراق – جاۋاپ.
ساباقتى تولىق مەڭگەرۋ ءۇشىن دامىتا وقىتۋ، اقپاراتتىق، مودۋلدىك تەحنولوگيالاردى قولداندىم.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مونوبلوك، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. نەگىزگى كەزەڭگە دايىنداۋ.
وتكەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ.
اتقارىلاتىن جۇمىس ءتۇرى: سۇراق - جاۋاپ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا پىسىقتاۋ
1. تەاتر دەگەن نە؟
2. تەاتردىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
3. تەاتر نەگىزىندە نە تۇرىندە قالىپتاسادى؟
4. مىناۋ قانداي تەاتر؟
گراماتيكانى قايتالاۋ: قىستىرما سوزدەردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى.
ءىV. نەگىزگى كەزەڭ:
1. كىرىسپە ءسوز - سلايدتار بويىنشا سۇراق - جاۋاپ وتكىزۋ.
2. جاڭا سوزدەرمەن جۇمىس.
ماتىنمەن تانىسۋ الدىندا ءبىز سەندەرمەن جاڭا سوزدەرمەن جۇمىس جۇرگىزەمىز.
- جاڭا سوزدەرمەن جۇمىس:
(ءوزىم وقيمىن، ءبىر وقۋشى وقيدى، كەيىن حورمەن وقيمىز)
- جاڭا سوزدەرمەن ءسوز تىركەستەرىن قۇراستىرۋ.
3. ماتىنمەن جۇمىس:
قازاق تەاترى
تەاتر ويىن - ساۋىق ورنى. مۇندا ويىن - ساۋىقتان باسقا درامالىق شىعارمالار، مادەني شارالار دا وتەدى. تەاتر ەڭ العاش گرەسيادا اشىلعان.
قازاق تەاتر ونەرى ەجەلدەن كەلە جاتقان سالت - داستۇرلەرىمىزگە نەگىزدەلگەن. ۇيلەنۋ سالتى، شىلدەحانا تويىمەن بايلانىستى وتەتىن ويىن - ساۋىقتار، اقىندار ايتىسى، ت. ب. داستۇرلەرىمىز تەاتر ونەرىنىڭ العاشقى كورىنىستەرى بولعان.
كەيىن حالقىمىزدىڭ تالانتتى ونەرپازدارى شاعىن ترۋپپالار قۇرىپ، ەل ارالاپ، جارمەڭكەلەردە ونەر كورسەتكەن. 1917 جىلى ويقۇدىق جايلاۋىندا (قازىرگى سەمەي وبلىسى، اباي اۋدانىندا) م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك - كەبەك» تراگەدياسى تۇڭعىش رەت قويىلدى.
كەيىننەن 1925 جىلدىڭ اياعىندا قىزىلوردا قالاسىندا تۇڭعىش مۋزىكا تەاترى اشىلدى. تەاتر شىمىلدىعى 1926 جىلى اقپاننىڭ 13 - دە م. اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك - كەبەك» تراگەدياسىمەن اشىلدى.
تەاتر العاش رەت قۇرىلعان جىلى وندا يسا بايزاقوۆ، امىرە قاشاۋبايەۆ، قاليبەك قۋانىشبايەۆ، ەلەبەك ءومىرزاقوۆ، سەركە قوجامقۇلوۆ، جۇمات شانين، شارا جيەنقۇلوۆا جانە تاعى باسقا ونەر تارلاندارى قىزمەت ەتتى. ولار تەاتر تاريحىنا وشپەس ءىز قالدىردى. 1934 جىلى قازاق دراما تەاترىنىڭ قۇرىلۋىنا نەگىز بولدى. بۇرىنعى قازاق مۋزىكالىق تەاترىنىڭ ورنىندا ءقازىر ن. بەكەجانوۆ اتىنداعى وبلىستىق تەاتر عيماراتى تۇر.
بۇل كۇندە قازاقستاننىڭ بارلىق وبلىس ورتالىقتارىندا دراما تەاترلار اشىلدى. سوڭعى جىلدارى تەاتر رەپەرتۋارى بايى ءتۇستى.
تاپسىرمالار:
ا1. ءماتىندى وقىپ، ورىس تىلىنە اۋدار.
ا2. سۇراقتارعا جاۋاپ بەر.
1. تەاتر دەگەن نە؟
2. تۇڭعىش مۋزىكا تەاترى قاشان اشىلدى؟
3. 1934 جىلى قانداي تەاتر اشىلدى؟
ۆ1. ديالوگتاردى ءتۇسىنىپ وقى، دوسىڭمەن سويلەس.
ۆ2. ءماتىندى وقىپ، ءوز سوزدەرمەن اڭگىمەلە.
س1. ماتىنگە 6 سۇراق قۇراستىرىپ، جاز.
س2. «قازاق تەاترىنىڭ دامۋى» تاقىرىپقا ەسسە جاز.
«قىستىرما سوزدەر» تاقىرىبىمەن جۇمىس:
ا1. سويلەمدەردى كوشىرىپ، قىستىرما سوزدەردىڭ استىن سىز.
- بايقاۋىمشا، اباي اقىنىڭىز دا كوزى اشىق، كوكىرەگى تۇنىق كىسى بولعان - اۋ، ءسىرا.
- ۇشىنشىدەن، سىرعانىڭ قاي ءتۇرى دە باۋىرعا، ءوت قابىنۋىنا اسەر ەتەدى دەگەن پىكىر بار ەكەنىن ەسكەرتەمىز.
ا2. بەرىلگەن قىستىرما سوزدەرمەن سويلەم قۇراستىرىپ جاز.
شىنىندا، مۇمكىن، مەنىڭشە، باقىتىما قاراي.
ۆ1. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتى قىستىرما سوزدەردى قويىپ، جاز.
تەاترعا بارۋ......... وتە قىزىق........ مەن تەاترعا بيلەت ساتىپ الدىم...... كوپ وقۋ كەرەك. مەن....... استانادان كەشە عانا كەلدىم.
كەرەكتى سوزدەر: شىنىندا، باقىتىما قاراي، باقىتىما قاراي، ءسويتىپ
ۆ2. ءسوز تىركەستەرىن پايدالانا وتىرىپ، سويلەم قۇرا.
تەاترعا بارۋ ءۇشىن، بىرىنشىدەن، بيلەت، ساتىپ الۋ، ەكىنشى قاتار، 25 ورىن، قويىلىم، قىزىق.
س1. قىستىرما سوزدەردى پايدالانىپ، 6 سويلەم قۇراستىر.
س2. «قىستىرما سوزدەر» تاقىرىبى بويىنشا تەست سۇراقتارىن دايىندا (5 سۇراق).
V. قورىتىندىلاۋ:
1. ونەر تۋرالى ماقالداردى وقىپ، ءتۇسىندىرۋ.
1. اقىل كوپكە جەتكىزەر،
ونەر كوككە جەتكىزەر.
2. ونەرلىنىڭ ءورىسى ۇزاق.
3. ونەرلى جىگىت وردە وزار،
ونەرسىز جىگىت جەر سوعار.
2. سۇراقتار سايىسى:
3. «قىستىرما سوزدەر» تاقىرىبى بويىنشا شاعىن تەست.
Vءى. ءۇي تاپسىرماسى:
سوزدىكتى، ەرەجەنى جاتتاپ الۋ.
ونەر تۋرالى ماقال - ماتەل جاتتاۋ.
ونەر تۋرالى ماقال - ماتەل تاۋىپ، داپتەرگە جازىپ كەلۋ.
قازاق تەاترى تۋرالى مازمۇنداۋ.
ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدىڭ تەاترلارى تۋرالى جازىپ كەلۋ.
Vءىى. باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋ، ۇجىمدىق تۇردە ءبىلىم الۋعا باۋلۋ، سوزدەردى ءوزارا بايلانىستىرىپ، ويدى جۇيەلەپ ايتۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، گرامماتيكالىق تاقىرىپتارمەن ۇشتاستىرۋ.
بىلىمدىلىك: قازاق تەاتر تۋرالى العان بىلىمدەرىن جەتىلدىرىپ، العان بىلىمدەرىن تاجىريبەدە قولدانۋعا ۇيرەتۋ؛ سوزدىك قورىن مولايتۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ اۋىزەكى سويلەۋ تىلدەرىن جاتتىقتىرىپ، ءوز ويلارىن تولىق جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ سويلەۋ ارەكەتى داعدىلارىن شىڭداۋ؛ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ، ساۋاتتى جازۋعا باۋلۋ.
تاربيەلىك: قازاق تەاتر ونەرىنىڭ شەبەرلەرىن ءقادىر تۇتۋعا، ءوز زامانىمىزدىڭ وزىق ويلى، كەڭ ءورىستى، مادەنيەتتى ازاماتىن تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: جاعرافيا، مادەنيەتتانۋ، تاريح.
قولدانىلاتىن ادىستەر: شىعارماشىلىق ىزدەنىس، سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ ادىستەرى، بايانداۋ، سۇراق – جاۋاپ.
ساباقتى تولىق مەڭگەرۋ ءۇشىن دامىتا وقىتۋ، اقپاراتتىق، مودۋلدىك تەحنولوگيالاردى قولداندىم.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مونوبلوك، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. نەگىزگى كەزەڭگە دايىنداۋ.
وتكەن ساباقتى ەسكە ءتۇسىرۋ.
اتقارىلاتىن جۇمىس ءتۇرى: سۇراق - جاۋاپ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتار بويىنشا پىسىقتاۋ
1. تەاتر دەگەن نە؟
2. تەاتردىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
3. تەاتر نەگىزىندە نە تۇرىندە قالىپتاسادى؟
4. مىناۋ قانداي تەاتر؟
گراماتيكانى قايتالاۋ: قىستىرما سوزدەردىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى.
ءىV. نەگىزگى كەزەڭ:
1. كىرىسپە ءسوز - سلايدتار بويىنشا سۇراق - جاۋاپ وتكىزۋ.
2. جاڭا سوزدەرمەن جۇمىس.
ماتىنمەن تانىسۋ الدىندا ءبىز سەندەرمەن جاڭا سوزدەرمەن جۇمىس جۇرگىزەمىز.
- جاڭا سوزدەرمەن جۇمىس:
(ءوزىم وقيمىن، ءبىر وقۋشى وقيدى، كەيىن حورمەن وقيمىز)
- جاڭا سوزدەرمەن ءسوز تىركەستەرىن قۇراستىرۋ.
3. ماتىنمەن جۇمىس:
قازاق تەاترى
تەاتر ويىن - ساۋىق ورنى. مۇندا ويىن - ساۋىقتان باسقا درامالىق شىعارمالار، مادەني شارالار دا وتەدى. تەاتر ەڭ العاش گرەسيادا اشىلعان.
قازاق تەاتر ونەرى ەجەلدەن كەلە جاتقان سالت - داستۇرلەرىمىزگە نەگىزدەلگەن. ۇيلەنۋ سالتى، شىلدەحانا تويىمەن بايلانىستى وتەتىن ويىن - ساۋىقتار، اقىندار ايتىسى، ت. ب. داستۇرلەرىمىز تەاتر ونەرىنىڭ العاشقى كورىنىستەرى بولعان.
كەيىن حالقىمىزدىڭ تالانتتى ونەرپازدارى شاعىن ترۋپپالار قۇرىپ، ەل ارالاپ، جارمەڭكەلەردە ونەر كورسەتكەن. 1917 جىلى ويقۇدىق جايلاۋىندا (قازىرگى سەمەي وبلىسى، اباي اۋدانىندا) م.اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك - كەبەك» تراگەدياسى تۇڭعىش رەت قويىلدى.
كەيىننەن 1925 جىلدىڭ اياعىندا قىزىلوردا قالاسىندا تۇڭعىش مۋزىكا تەاترى اشىلدى. تەاتر شىمىلدىعى 1926 جىلى اقپاننىڭ 13 - دە م. اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك - كەبەك» تراگەدياسىمەن اشىلدى.
تەاتر العاش رەت قۇرىلعان جىلى وندا يسا بايزاقوۆ، امىرە قاشاۋبايەۆ، قاليبەك قۋانىشبايەۆ، ەلەبەك ءومىرزاقوۆ، سەركە قوجامقۇلوۆ، جۇمات شانين، شارا جيەنقۇلوۆا جانە تاعى باسقا ونەر تارلاندارى قىزمەت ەتتى. ولار تەاتر تاريحىنا وشپەس ءىز قالدىردى. 1934 جىلى قازاق دراما تەاترىنىڭ قۇرىلۋىنا نەگىز بولدى. بۇرىنعى قازاق مۋزىكالىق تەاترىنىڭ ورنىندا ءقازىر ن. بەكەجانوۆ اتىنداعى وبلىستىق تەاتر عيماراتى تۇر.
بۇل كۇندە قازاقستاننىڭ بارلىق وبلىس ورتالىقتارىندا دراما تەاترلار اشىلدى. سوڭعى جىلدارى تەاتر رەپەرتۋارى بايى ءتۇستى.
تاپسىرمالار:
ا1. ءماتىندى وقىپ، ورىس تىلىنە اۋدار.
ا2. سۇراقتارعا جاۋاپ بەر.
1. تەاتر دەگەن نە؟
2. تۇڭعىش مۋزىكا تەاترى قاشان اشىلدى؟
3. 1934 جىلى قانداي تەاتر اشىلدى؟
ۆ1. ديالوگتاردى ءتۇسىنىپ وقى، دوسىڭمەن سويلەس.
ۆ2. ءماتىندى وقىپ، ءوز سوزدەرمەن اڭگىمەلە.
س1. ماتىنگە 6 سۇراق قۇراستىرىپ، جاز.
س2. «قازاق تەاترىنىڭ دامۋى» تاقىرىپقا ەسسە جاز.
«قىستىرما سوزدەر» تاقىرىبىمەن جۇمىس:
ا1. سويلەمدەردى كوشىرىپ، قىستىرما سوزدەردىڭ استىن سىز.
- بايقاۋىمشا، اباي اقىنىڭىز دا كوزى اشىق، كوكىرەگى تۇنىق كىسى بولعان - اۋ، ءسىرا.
- ۇشىنشىدەن، سىرعانىڭ قاي ءتۇرى دە باۋىرعا، ءوت قابىنۋىنا اسەر ەتەدى دەگەن پىكىر بار ەكەنىن ەسكەرتەمىز.
ا2. بەرىلگەن قىستىرما سوزدەرمەن سويلەم قۇراستىرىپ جاز.
شىنىندا، مۇمكىن، مەنىڭشە، باقىتىما قاراي.
ۆ1. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتى قىستىرما سوزدەردى قويىپ، جاز.
تەاترعا بارۋ......... وتە قىزىق........ مەن تەاترعا بيلەت ساتىپ الدىم...... كوپ وقۋ كەرەك. مەن....... استانادان كەشە عانا كەلدىم.
كەرەكتى سوزدەر: شىنىندا، باقىتىما قاراي، باقىتىما قاراي، ءسويتىپ
ۆ2. ءسوز تىركەستەرىن پايدالانا وتىرىپ، سويلەم قۇرا.
تەاترعا بارۋ ءۇشىن، بىرىنشىدەن، بيلەت، ساتىپ الۋ، ەكىنشى قاتار، 25 ورىن، قويىلىم، قىزىق.
س1. قىستىرما سوزدەردى پايدالانىپ، 6 سويلەم قۇراستىر.
س2. «قىستىرما سوزدەر» تاقىرىبى بويىنشا تەست سۇراقتارىن دايىندا (5 سۇراق).
V. قورىتىندىلاۋ:
1. ونەر تۋرالى ماقالداردى وقىپ، ءتۇسىندىرۋ.
1. اقىل كوپكە جەتكىزەر،
ونەر كوككە جەتكىزەر.
2. ونەرلىنىڭ ءورىسى ۇزاق.
3. ونەرلى جىگىت وردە وزار،
ونەرسىز جىگىت جەر سوعار.
2. سۇراقتار سايىسى:
3. «قىستىرما سوزدەر» تاقىرىبى بويىنشا شاعىن تەست.
Vءى. ءۇي تاپسىرماسى:
سوزدىكتى، ەرەجەنى جاتتاپ الۋ.
ونەر تۋرالى ماقال - ماتەل جاتتاۋ.
ونەر تۋرالى ماقال - ماتەل تاۋىپ، داپتەرگە جازىپ كەلۋ.
قازاق تەاترى تۋرالى مازمۇنداۋ.
ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدىڭ تەاترلارى تۋرالى جازىپ كەلۋ.
Vءىى. باعالاۋ.
You Might Also Like
