InfoHub Logo

قازاق حالكىنىڭ ان-كۇي ونەرى قىز ۇزاتۋداعى سىڭسۋ، كەلىن تۇسىرۋدەگى جار-جار مەن بەتاشار، ءسابي دۇنيەگە كەلگەندەگى بەسىك جىرى، شىلدەحانا، ومىرمەن قوشتاسۋداعى جوقتاۋ، توي-تومالاقتار، جىرمەن كوركەمدەلگەن كوڭىلدى وتىرىستار، ۇزاق جولدى قىسقارتۋ ءۇشىن ىڭىلداپ ءان ايتۋ مەن سۋىرىپ سالما ايتىستار قازاق ءومىرىنىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان وشپەس ماڭگىلىك ءداستۇرى، پوەتيكاسى. قۋانىشتا دا، شابىتتانعاندا دا ءان ايتىلادى. ءان قۇدىرەتىمەن كوڭىل سەرپىلەدى، نە جۇباتىلادى. راسىندا، احمەت جۇبانوۆ ايتقانداي: «ان-كۇي دەسە قازاق ىشكەن اسىن جەرگە قويادى».

قاي داۋىردە بولماسىن قازاق حالقى ولەڭنىڭ، ءاننىڭ، تاپقىرلىق جانە ناقىل ءسوزدىڭ، ماقال-ماتەلدىڭ، ۇيقاستىرىپ شۋماق قۇرۋدىڭ شەبەرى. وعان تابيعات سۇلۋلىعى، ات جۇيرىكتىگى، اڭ اۋلاۋشىلىق، ساياتشىلىق، مىسال بولا العان. باتىرلىق جانە ليريكالىق جىرلار، اڭىزدار، ەرتەگىلەر ايتۋ اسىرەسە ايتىستارعا قاتىسۋ، وسىلاردىڭ ءبارى قازاق حالقىنىڭ تابيعاتىنان دارىندىلىعىن بايقاتادى. قازاق جىرشىلارى ۇزاق سارىندى بايىرعى ەرلىك جانە ليريكالىق پوەمالاردى جاتقا ايتىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا اۋىزشا جەتكىزە ءبىلدى.

ان-كۇي ونەرىنىڭ دامۋى

اسان قايعى، بۇحار جىراۋ، سىپىرا جىراۋ، ماڭعىستاۋ وڭىرىنەن شىققان مۇرىن، قاشاعان، ءساتتىعۇل جانە تاعى باسقا ءىرى-ىرى تۇلعالار تالاي جىرلاردى ومىرگە اكەلدى. ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز مۋزىكا ونەرىنىڭ ساڭلاقتارى جايلى. الدىمەن قازاقتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتارى تۋرالى دەرەك بەرگەن ءجون. ويتكەنى، ولار ۇرپاقتان-ۇرپاققا ميراس بولىپ كەلە جاتقان مادەني مۇرا. عالىم بولات شامعالي ۇلى سارىبايەۆ 1964 جىلدان باستاپ قازاق مۋزىكا اسپاپتارىن تۇبەگەيلى زەرتتەپ شىقتى. ول قازاقستاننىڭ، موڭعوليانىڭ ايماقتارىن شارلادى، شەبەر و.بەيسەبايەۆپەن بىرگە كوپتەگەن ۇمىت قالعان مۋزىكالىق اسپاپتاردىڭ تۇرلەرىن جاساپ، جەتىلدىردى. بولات سارىبايەۆتىڭ مۋزىكالىق اسپاپتار جيناۋداعى ەڭبەگىنە، شارتاراپتى شارلاپ جيناعان مۇرالارىنا قالايشا تاڭقالماسسىن! قازاق مۋزىكاسىنىڭ، ان-كۇي ونەرىنىڭ اتاسى دەپ VII -VIII عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن قورقىت اتا اتالادى. ونىڭ ەل ىشىندە ساقتالعان «قورقىت كۇيى، قورقىت سارىنى»، «قورقىت تولعاۋى»، «ارىستانباب»، «تاڭىركۇي» جانە تاعى دا باسقا شىعارمالارى بار.

عۇلاما فيلوسوف ءابۋ ناسىر ءال-فارابي مۋزىكاتانۋشى بولا الدى، ءوزى ساز اسپابىندا ويناعان، ءان سالعان، سونىمەن قاتار ان-كۇي شىعارعان. ونىڭ «مۋزىكانىڭ ۇلى كىتابى» اتتى شىعارماسى مۋزىكا ءارى فيزيكا مەن ماتەماتيكا تۋرالى قاعيدالارىن دا قامتيدى. ول مۋزىكانىڭ تاجىريبەلىك جانە تەوريالىك نەگىزدەرىن، مۋزىكا تەورياسىن جاڭادان قالىپتاستىردى. قىلقوبىز قازاقتىڭ ىسقىلى، ىشەكتى مۋزىكالىق اسپابى بولىپ ەسەپتەلىنەدى. قوبىز تۋرالى ءتۇپ نۇسقا دەرەكتەر قورقىت اتا ەسىمىمەن تىعىز بايلانىستى. د.تەزەكبايەۆ قوبىزدىڭ ىشەكتەرىن ەكىدەن تورتكە دەيىن جەتكىزدى. قوبىز-پريما، قوبىز-الت، قوبىز-كونتراباس بولىپ دامىتىلدى.

قورقىت اتادان كەيىنگى بەلگىلى قوبىزشى سازگەر، كىل قوبىزدا ويناۋدىڭ اسقان شەبەرى ىقىلاس دۇكەن ۇلى 1843 جىلى قاراعاندى وبلىسىنىڭ جاڭاارقا اۋدانىندا تۋدى. اكەسى دۇكەن وسى ونەرگە باۋلىعان. ىقىلاس قوبىزدىڭ دىبىس كولەمىن بايىتتى، ىرعاعىنا ۇتىمدى وزگەرىستەر ەڭگىزدى. ونىڭ كۇيلەرى — «ىقىلاس كۇي»، «قوڭىر كۇي». «كەرتولعاۋ»، «ەردەن كۇي»، «جەز كيىك»، «قامبار — نازىم»، «اققۋ» جانە تاعى باسقالار. ىقىلاستىڭ ۇلى تۇسىپبەك تە اكە ءىزىن جالعاستىرىپ، شەبەر قوبىزشى بولعان. ىقىلاستىڭ قوبىز اسپابىندا وينالاتىن كۇيلەر مۇراسىن 20-عاسىرعا داۋلەت مىقتىبايەۆ پەن جاپپاس قالامبايەۆ جەتكىزگەن. د. مىقتىبايەۆتىڭ شەبەرلىگىن احمەت جۇبانوۆ «عاسىرلار پەرنەسى» جانە بولات سارىبايەۆ «قازاقتىڭ كونە اسپاپتارى» كىتابىندا اتاعان. جاپپاس قالامبايەۆتىڭ «كەر تولعاۋى»، «جۇمان كۇي»، «قازاق مارشى»، «ەڭبەك مارشى»، «امانگەلدى مارشى» جانە تاعى دا باسقا ءان، رومانس، كۇيلەرى بار. وسىنداي دەرەكتەردى مۋزىكا زەرتتەۋشىسى پەرنەبەك مومىن ۇلى «قازاقتىڭ مۋزىكا تاريحى» اتتى كىتابىندا كەلتىرگەن.

ءحىح-حح عاسىرلاردا ءبىرجانسال قوجاعۇلوۆ، اقانسەرى قورامسا ۇلى، مۇحيت مەرالييەۆ، اباي، بالۋان شولاق بايمۋرزين، جاياۋ مۇسا بايجانوۆ، ءمادي باپييەۆ، ىبىراي ساندىبايەۆ، ءقۇلتۋما سارمۇراتوۆ، ەستاي بەركىمبايەۆ، اسەت نايمانبايەۆ، نارتاي بەكەجانوۆ، كەنەن ازىربايەۆ، امىرە قاشاۋبايەۆ، قالي بايجانوۆ، قاسىمجان باباقوۆ، تەمىربولات ارعىنبايەۆ، تاعى دا كوپتەگەن انشى-سازگەرلەر ءومىر ءسۇردى.

ءوز اندەرىن ورىنداعان سازگەرلەر قاتارىنا عابباس ايتبايەۆ، جارىلعاپبەردى جۇمابايەۆ، شاشۋباي قوشقاربايەۆ، قالقا جاپساربايەۆ، قۇدايبەرگەن السەيىتوۆ، ساتماعانبەت احمەتوۆ، ماريا رەكينا دا (حالىق ونى ماريام جاگور قىزى دەپ اتايدى) قوسىلادى. اسقاق انشىلەر قاتارىندا امىرە قاشاۋبايەۆ، كۇلاش بايسەيىتوۆا، قۇرمانبەك جانداربەكوۆ، قانابەك بايسەيىتوۆ، ەلۋباي ءومىرزاقوۆ، قالىبەك قۋانىشبايەۆ، ماناربەك ەرجانوۆ، عاريفوللا قۇرمانعالييەۆ، جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ، ءماجيت شالقاروۆ، ءىلياس شايمەردەنوۆ، نۇعىمان ابىشيەۆ، ءجۇسىپ سەيىلوۆ، راحيا قويشىبايەۆا، جامال وماروۆا، بايعالي دوسىمجانوۆ، ءانۋار ۇمبەتبايەۆ، كاۋكەن كەنجەتايەۆ، شابال بەيسەكوۆا، رابيعا ەسىمجانوۆا، ءماجيت شالقاروۆ، تامتى يبراگيموۆا، ناعيما ءابىلوۆا ەسىمدەرىن اتاۋ كەرەك. بيشىلەردىڭ ەڭ باسىندا شارا جيەنقۇلوۆا، نۇرسۇلۋ تاپالوۆا، سارا كوشەربايەۆا تۇرارى ءسوزسىز.

قازاقتىڭ كلاسسيكالىق دومبىراشىلارى، كومپوزيتورلارى

ا.ۆ. زاتايەۆيچ قىرۋار ەڭبەك اتقارىپ، قازاقتىڭ ءار ايماكتارىن ارالاپ، «قازاق حالكىنىڭ 1000 ءانى» جانە «قازاق حالقىنىڭ 500 ءان مەن كۇنىن» جينادى. كەيبىرىن نوتاعا ءتۇسىردى. «مەنىڭ قىمباتتى جىگىتتەرىم، بۇل اشارشىلىق، سۋىق جىلداردا جانە جۇقپالى اۋرۋلار كەزىندە سىزدەرمەن بىرگە جيناعان ەڭبەكتى وزدەرىڭە قايتارىپ وتىرمىن. سىزدەر بىلەسىزدەر، تاماشا حالىق اندەرىڭىزدى تەك قاپامەن جيناپ قويعان جوقپىن، سىزدەردىڭ تىكەلەي قاتىسۋلارىڭىزبەن، ۇلتتىق جەتىستىكتەردىڭ ۇمىتىلماۋى جانە بۇزىلماۋى ءۇشىن ولاردى جينادىم»، — دەپ ا.ۆ. زاتايەۆيچ جازعاندى. ودان كەيىن ءالى دە قاعاز بەتىنە تۇسپەگەن اندەر مەن كۇيلەر از ەمەستى. ولاردى نوتاعا ءتۇسىرۋ قاجەت ەدى. مىنە، وسى يگىلىكتى ءىستى، قىرۋار ەڭبەكتى تەرەڭ ىزدەنىسپەن اكادەميك احمەت جۇبانوۆ ىسكە اسىردى. قازاقتىڭ كلاسسيكالىق دومبىراشىلارى، كومپوزيتورلارى قۇرمانعازى، داۋلەتكەرەي، دينا نۇرپەيىسوۆا، تاتتىمبەت، قازانعاپ، بايسەركە، ابىل، ىقىلاس شىعارماشىلىقتارىن تۇبەگەيلى زەرتتەدى. ول «عاسىرلار پەرنەسى» اتتى مونوگرافياسىندا: «كەڭ دالانى مەكەن ەتكەن قازاق جۇرتىنىڭ ەڭ اياۋلى دا قاسيەتتى مۋزىكالىق اسپابى — دومبىرانىڭ بىردە كۇمبىرلەگەن، بىردە تىڭق-تىڭق شەرتىلگەن ويلى دىبىسى قۇلاققا جاعىمدى، جۇرەككە جاقىن، ونىڭ كۇمىستەي سىڭعىرلاعان ءۇنى تالاي سىردىڭ باسىن قايىرادى»، — دەپ جازدى.

اكادەميك احمەت جۇبانوۆ قازاقتىڭ مەملەكەتتىك قۇرمانعازى اتىنداعى اكادەميالىق حالىق اسپاپتارى وركەسترىنىڭ نەگىزىن قۇردى، كۇيشىلەردىڭ جانە سازگەرلەردىڭ شىعارماشىلىعىن، ءومىر-بايانىن ۇزاق جىلدار زەرتتەدى، وسى باعىتتا «قۇرمانعازى» جانە «عاسىرلار پەرنەسى» كىتاپتارى جارىك كوردى؛ «زامانا بۇل — بۇلدارى» اتتى مونوگرافياسىندا قازاقتىڭ انشى-كومپوزيتورلارىنىڭ، ءاتيى-ورىنداۋشىلارىنىڭ ءومىربايانىن، شىعارمالارىن، ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگىن كەڭىنەن تانىتتى؛ قۇرمانعازى اتىنداگى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ ۇزاق جىلدار بويى باسشىسى بولدى، كوپتەگەن شاكىرتتەردى قاناتتاندىردى؛ قانىش ساتبايەۆپەن بىرىگىپ، قازاقتىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن قۇرۋشىلارىنىڭ ءبىرى بولدى. وعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىق ءارتىسى اتاعى بەرىلدى.
د.كاباليەۆسكيي: «جۇبانوۆ — وليسوتۆورەنيە توگو ۋديۆيتەلنوگو پو سترەميتەلنوستي روستا كازاحسكوي مۋزىكالنوي كۋلتۋرى، ۆىزىۆاەت سپراۆەدليۆوە ۋديۆلەنيە ي كونەچنو وگرومنوە ۆوسحيششەنيە».

ي.ق. قاراقۇلوۆ: «احمەت جۇبانوۆ الدىندا كىمگە شىنايى، تۇنىق قازاق مادەنيەتى، ونىڭ مۋزىكالىق بولىگى قىمبات بولسا، سول تاڭقالماق». ز.س. كەدرينا: «ەسلي مۋحتار اۋەزوۆ ۆ دني موەي مولودوستي، ۆ ناچالە 30-ح گودوۆ، وتكرىل دليا مەنيا ۋۆلەكاتەلنىي مير كازاحسكوي كۋلتۋرى، پوەزيي، نارودنوگو ەپوسا، سوۆرەمەننىح پيسانيي كازاحسكيح سوۆەتسكيح پيساتەلەي، تو احمەت جۋبانوۆ راسشيريل ەتوت مير، راسكرىۆ پەرەدو منوي گلۋبينى كازاحسكوي نارودنوي مۋزىكي». ن.گ. جيگانوۆ: «ترۋدنو پرەدستاۆيت كۋلتۋرۋ كازاحسكوگو نارودا بەز يمەني تالانتليۆوگو ۋچەنوگو ا. جۋبانوۆا»، — دەپ باعالادى.

قازاق ەلىنىڭ مۋزىكا ونەرىن عىلىمي تۇرعىدا زەرتتەلۋى

الماتىنىڭ مۋزىكالىك-درامالىق تەحنيكۋمى جانىنان 1933 جىلدىڭ 22 ساۋىرىندە عىلىمي-زەرتتەۋ جانە مۋزىكالىق تاجىريبە شەبەرحاناسى ۇيىمداستىرىلدى. ونى باسقارۋ احمەت جۇبانوۆقا تاپسىرىلدى. بۇل جۇمىستارعا ەۆگەنيي برۋسيلوۆسكيي، دومبىراشىلار ماحامبەت بوكەيحانوۆ، لۇكپان مۇحيتوۆ مۋزىكا اسپاپتارىنىڭ شەبەرى اعايىندى رومانەنكولار تارتىلدى.

كوپتەگەن ان-كۇيلەردى امىرە قاشاۋبايەۆ، يسا بايزاقوۆ، ماحامبەت بوكەيحانوۆ، لۇقپان مۇحيتوۆ جانە ماناربەك ەرجانوۆتاردىڭ ورىنداۋىمەن جازىلىپ الىندى. احمەت جۇبانوۆ قۇرمانعازىنىڭ، داۋلەتكەرەيدىڭ، ابىلدىڭ، تاتتىمبەتتىڭ، قازانعاپتىڭ، ىقىلاستىڭ، سارمالايدىڭ جانە سەيتەكتىڭ كۇيلەرىن تاسپاعا ءتۇسىردى. ونەردىڭ شالقىعان ايدىنىنا دينا نۇرپەيىسوۆا، ماحامبەت بوكەيحانوۆ، لۇقپان مۇحيتوۆ، ناۋشا بوكەيحانوۆ، قالي جانتىلەۋوۆ، مەڭدىعالي سۇلەيمەنوۆ، ابىكەن حاسەنوۆ، سماعۇل كوشەكبايەۆ، جاپپاس قالامبايەۆ، مۇرات وسكەنبايەۆ، داۋلەت مىقتىبايەۆ جانە كوپتەگەن ونەرپازدار شىقتى.

«قازاق وركەسترىنىڭ تۋۋى 30 جىلداردىڭ باسىنا كەلىپ تىرەلەدى»،-دەپ مۋزىكا زەرتتەۋشىسى بيسەنعالي عيزاتوۆ جازدى. باستاپقىدا انسامبل قۇرامىندا ون جەتى ادام ونەر كورسەتتى. بۇل انسامبل قازاقتىڭ ۇلتتىك وركەسترىنىڭ نەگىزىن قالادى. ونىڭ جەتىستىگى 1934 جىلى حالىق ونەرى قايراتكەرلەرىنىڭ جالپى قازاقستاندىق بايقاۋىندا كوعامدىق تانىمالدىققا يە بولدى. 1934 جىلدىڭ تامىز ايىندا وركەستردى ۇيىمداستىرۋداعى ەڭبەك جەمىستى اياقتالدى. وركەستردىڭ العاشقى ديريجەرلىگىن احمەت جۇبانوۆتىڭ ءوزى اتقاردى. بۇل وركەستر 1935 جىلدىڭ جازىندا قازاقستان وبلىستارىنا ونەرلەرىن كورسەتۋگە اتتاندى. 1936 جىلدىڭ 25 مامىرىندا ماسكەۋدىڭ ۇلكەن تەاترىندا احمەت جۇبانوۆتىڭ باسقارۋىمەن قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا»، «اداي»، «سەرپەر»، «بالبىراۋىن»، «كوبىك شاشقان»، داۋلەتكەرەيدىڭ «قوسالقا»، حالىق ءانى «قىزىل بيداي» ورىندالدى. سوندا «پراۆدا» گازەتى: «پوزاۆچەرا ۆەچەروم مى بىلي ۆ ستەپي. ۆدالي سينەلي سنەجنىە گورى. سپوكوينايا، كاك پەسنيا، سترۋيلاس رەكا. بىل پرازدنيك»، — دەپ جازدى. وعان قوسا «يزۆەستيا» گازەتى دە قازاكستان ارتىستەرىنىڭ، سونىڭ ىشىندە حالىق اسپاپتارى وركەستر ۇجىمىنىڭ ۇلكەن جەتىستىگىن ورىن-دى اتاپ ءوتتى.

1938 جىلدان باستاپ ا.ق. جۇبانوۆتىڭ شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋىنا بايلانىستى ءار كەزدەردە وركەستردى لاتيف حاميدي، مالىك جاپپاسبايەۆ، شامعون قاجىعالييەۆ باسقاردى. 1933 جىلى الماتىدا مۋزىكالىق ستۋديا، ال 1934 جىلى مۋزىكالىق تەاتر قۇرىلدى. 1937 جىلدان باستاپ مۋزىكالىق تەاتر قازاق وپەرا جانە بالەت تەاترى دەپ اتالدى. وعان 1941 جىلى اكادەميالىق مارتەبە، 1945 جىلى اباي ەسىمى بەرىلدى. وسى جىلى تەاتردا ە.برۋسيلوۆسكييدىڭ حالىك مۋزىكاسى نەگىزىندە جازىلعان تۇڭعىش ۇلتتىق وپەراسى «قىز جىبەك» قويىلدى. وعان ىلەسە كومپوزيتوردىڭ «جالبىر» (1935 ج.) جانە «ەر تارعىن» وپەرالارى ساحنالانىپ، ۇلكەن جەتىستىككە يە بولدى. بۇدان كەيىن مۇحتار اۋەزوۆ قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاتر ساحناسىندا ا.جۇبانوۆ پەن ل.ءحاميديدىڭ «اباي»، «تولەگەن توقتاروۆ»، م.تولەبايەۆتىڭ «ءبىرجان سال»، ن.تىلەندييەۆتىڭ «التىن تاۋلار»، س.مۇحامەدجانوۆتىڭ «ايسۇلۋ»، ە.راحمادييەۆتىڭ «قامار سۇلۋ»، «دالا شۇعىلاسى»، «الپامىس»، سونىمەن قاتار، جەرجۇزىنىڭ كلاسسيكالىق كوپتەگەن وپەرالارى قويىلدى.

قازاقستاننىڭ كاسىبي بالەت ونەرى XX عاسىردىڭ 30-جىلدارىندا قالىپتاستى. 1934 جىلى مۋزىكالىق ستۋديادا م.ارسبيشيەۆانىڭ جەتەكشىلىگىمەن بالەت گرۋپپاسىنىڭ شىمىلدىعى ءتۇرىلدى. 1935 جىلى قازاق مۋزىكا تەاترى قۇرىلعاندا ونىڭ جانىنان بالەت بولىمشەسى باعدارلاماسىنا كلاسسيكالىق بي ساباقتارى ەنگىزىلدى. وسى تۇرعىدا ش.جيەنقۇلوۆا، ن.تاپالوۆا، ق.قارابالينوۆا، ح.بايزاقوۆ جانە باسقالار كاسىبي بيشىلەر قاتارىنا كىردى. 1938 جىلدىڭ 24 ماۋسىمىندا تۇڭعىش ۇلتتىق تۋىندى ز.ۆەليكانوۆتىڭ «قالقامان — مامىر» بالەتىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. بالەتتىڭ ليبرەتتاسىن مۇحتار اۋەزوۆ جازدى، قويىلىمنىڭ بالەتمەيستەرى ل.جۋكوۆ، سۋرەتشىسى و.تاڭسىقبايەۆ.
40-جىلداردا الماتى وپەرا جانە بالەت تەاترى قابىرعاسىندا كلاسسيكالىق بالەتتەر — «اققۋ كولى»، «كوپپەليا»، «شوپەنيانا»، «جيزەل» يگەرىلدى جانە ۆ.ۆەليكانوۆتىڭ «قامبار — نازىم» بالەتى قويىلدى.

داۋرەن ءابىروۆ الماتى حورەوگرافيا ۋچيليششەسىندە، ماسكەۋ تەاتر ونەر ينستيتۋتىندا ءبىلىم العان قازاقتىڭ تۇڭعىش بالەتمەيستەرى. ول قازاقستان حورەوگرافياسىنىڭ قالىپتاسۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. 50 جىلداردىڭ ىشىندە م.ي. چۋلاكيدىڭ «جاستىق»، چ.پۋنۆي، ر.م. گليەر مەن س.ۆاسيلەنكونىڭ «ەسمەرالدا»، ف.ز. ءيارۋليننىڭ «شۋرالە»، ن.تىلەندييەۆ، ل.ب. ستەپانوۆ پەن ە.م. مانايەۆتىڭ «دوستىق جولىمەن» جانە تاعى دا باسقا بالەتتەر ساحنادا قويىلدى. عازيزا جۇبانوۆا مەن زاۋىربەك رايبايەۆ بىرلەسكەن «اق كۇس»، ەۆگەنيي برۋسيلوۆسكييدىڭ «قوزى كورپەش — بايان سۇلۋ»، ا.اداننىڭ «جيزەل»، ب.ۆ. اسافيەۆتىڭ «باقشاساراي حاۋىزى» بالەتتەرى جەتىستىكتەرگە جەتتى. قازاق ونەرىندە دارىندى كومپوزيتور عازيزا احمەت قىزى جۇبانوۆانىڭ «حيروسيما» وپەراسىن جۇرتشىلىق اسا جوعارى باعالادى.

سيمفونيالىق جانردا ۆ.ۆ. ۆەليكانوۆتىڭ «قازاق سيمفونياسى»، ە.برۋسيلوۆسكييدىڭ بىرنەشە سيمفونياسى، س.مۇحامەدجانوۆتىڭ «عاسىرلار ءۇنى» وراتورياسى، م.تولەبايەۆتىڭ «جاستىق» سيۋيتالارى، ع.جۇبانوۆانىڭ «جىگەر»، «دالا قىزى»، «جالعىز ەمەن» شىعارمالارى مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ بيىك جەتىستىكتەرى. ب.بايقاداموۆ، ن.تىلەندييەۆ، س.كەرىمبايەۆ، ش.قالداياكوۆ، ءا.ەسبايەۆ، ءا.بەيسەۋوۆ جانە تاعى باسقا كومپوزيتورلاردىڭ اندەرى كوپشىلىكتىڭ قالاۋلىلارىنا اينالدى.

قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسى

قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ، ءاربىر وبلىستارىمىزدىڭ ورتالىعىندا فيلارمونيالاردىڭ، الماتىدا «قازاق كونسەرت» بىرلەستىگىنىڭ، «گۇلدەر» ءان-بي ءانسامبلىنىڭ، قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ۆوكالدى-حورەوگرافيالىق ءانسامبلىنىڭ، قازاقستان حور كاپەللاسىنىڭ، قازاقستاننىڭ ۇرمەلى وركەسترىنىڭ، قازاق راديوسى حورىنىڭ، سونداي-اق مۋزىكالىق وقۋ ورىندارىنىڭ الماتىدا جانە وبلىستار مەن كەيبىر اۋدان ورتالىقتارىندا دارىندى بالالارعا ارنالعان مۋزىكالىق مەكتەپتەردىڭ (ۋچيليششەلەر، كوللەدجدەر)، الماتى حورەوگرافيالىك ۋچيليششەسىنىڭ، ت.جۇرگەنيەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ، ۇيعىر جانە كورەي مۋزىكالىق-دراما تەاترلارىنىڭ قۇرىلۋى، استانادا قازاق ۇلتتىق مۋزىكا اكادەمياسىنىڭ، ج. ەلەبەكوۆ اتىنداعى ەسترادا-سيرك ۋچيليششەسىنىڭ قۇرىلۋلارى — قازاق توپىراعىندا مۋزىكا ونەرىنىڭ وركەنيەتتى دامۋىنا تىكەلەي پارمەندى ىقپال ەتتى. مۋزىكا تۋىندىلارىن ورىندايتىن ۇجىمدار مەن ونەرپازداردىڭ شىعارماشىلىق جولىمەن رەسپۋبليكا قاۋىمىن كەڭىنەن تانىستىرۋدا، ناسيحاتتاۋدا قازاق راديو جانە تەليەۆيزيا ارنالارى زور اسەرىن تيگىزدى، ءارى قاراي بۇل باعىت ورلەي تۇسۋدە.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت مينيسترلىگى بيىلعى جىلدىڭ 1-توقسانىندا حالقىمىزدىڭ ماقتانىشى، سارقىلماس مادەني قورى بولىپ باعالاناتىن 1000 كۇيلەردەن تۇراتىن ءۇنتاسپانى جارىققا شىعاردى. مۇنى مادەني مۇرامىزدى ماڭگى ساكتاۋداعى ماقسات ەتكەن ۇلكەن ءۇردىس دەپ تانيمىز. بۇل قۇندى ءىستى ق ر مادەنيەت ءمينيسترى مۇحتار قۇلمۇحامەد باسقاردى. وسى باعىتتا ءبىرجان سال، مۇحيت، اقان سەرى، ۇكىلى ىبىراي اندەرىن بەلگىلى انشىلەردىڭ ورىنداۋىندا، ولارعا قوسا كەنەن ازىربايەۆ، امىرە قاشاۋبايەۆ، كۇلاش بايسەيىتوۆا، ماناربەك ەرجانوۆ، عاريفوللا قۇرمانعالييەۆ، بايعالي دوسىمجانوۆ جانە تاعى دا باسقا دۇنيە سالعان ءانشى تارلاندارىمىزدىڭ ءۇنتاسپالارىن شىعارۋ يگىلىكتى ءىس بولار ەدى.

---