قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى
5 سىنىپ قازاقستان تاريحىنان اڭگىمەلەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ پروسەسىن تالداۋ، قازاق جەرىندەگى تۇڭعىش دەربەس مەملەكەتتىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمىن انىقتاۋ؛
وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن شىڭداۋ ءۇشىن ويىندار ۇيىمداستىرۋ؛
تۇڭعىش قازاق مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاعان قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگىن باعالاۋعا پاتريوتيزمگە، ءوز وتانىن، ەلىن - جەرىن قورعاۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
موڭعول شاپقىنشىلىعى تۋرالى نە بىلدىك؟
وتىرار قالاسى قايدا ورنالاسقان؟
شىڭعىسحان باستاعان مونعولدار قازاق جەرىنە قاي جىلى كەلەدى؟
ءىىى. جاڭا ساباق
قازاق حاندىعىنىڭ پايدا بولۋى قازاقستان جەرىندە 14 - 15 عع. بولعان الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جانە ەتنيكالىق - ساياسي پروسەستەردەن تۋعان زاڭدى قۇبىلىس. وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋى، كوشپەلى اقسۇيەكتەردىڭ ەكونوميكالىق قۋاتىنىڭ ارتۋى، فەودالدىق توپتاردىڭ تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلۋى، وسى نەگىزدە ءابىلحايىر حاندىعى مەن موعولستان اراسىنداعى تارتىستىڭ ءورشۋى، الەۋمەتتىك قايشىلىقتاردىڭ ۇدەۋى 15 ع. 2 جارتىسىندا بۇل مەملەكەتتەردىڭ قۇلدىراپ ىدىراۋىنا اپارىپ سوقتىردى.
اسىرەسە ءابىلحايىر (1428 - 1468) جوشى - شايبان - داۋلەت - شايح وعلاننىڭ ۇلى حاندىعى وتە ناشار ەدى.
1457 ج. ءۇز - تەمىر تايشى باستاعان ويراتتاردان (جايىلىم جەر ىزدەگەن) تۇركىستان وڭىرىندە جەڭىلىپ قالدى. ماسقارا اۋىر شارت جاساسىپ، ويراتتار شۋ ارقىلى ءوز جەرلەرىنە كەتتى. ال ءابىلحايىر ءوز ۇلىسىندا، قاتال ءتارتىپ شارالارىن ورناتۋعا كىرىسەدى. بۇل حالىق بۇقاراسىنىڭ وعان دەگەن وشپەندىلىگىن كۇشەيتتى. ناتيجەسىندە حالىقتىڭ جارتىسى شىعىس دەشتى قىپشاقتان تۇركىستان القاپتارىنا جانە قاراتاۋ بوكتەرلەرىنەن جەتىسۋدىڭ باتىس وڭىرىنە كوشىپ بارۋلارى ەدى. ونى جانىبەك پەن كەرەي باسقاردى.
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىنا سەبەپ بولعان تاعى ءبىر جاعداي قىپشاق قوبىلاندى باتىردىڭ ارعىن ءبيى اقجولدى ءولتىرۋى بولدى.
1466 جىلى جانىبەك پەن كەرەي قوزىباسى جەرىندە قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالادى.
تاپسىرما بەرۋ.
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ پروسەسى
قازاق حاندىعىنىڭ اۋماعى مەن حالقى
قازاق حاندىعىنىڭ سىرتقى ساياساتى
ءىV. بەكىتۋ:
ماتەماتيكالىق ويىن
4000/2 - 532= (ءابىلقايىر حاننىڭ قايتىس بولعان جىلى)
400ح3+148= (موعولستاننىڭ قۇرىلعان جىلى)
2800+105 - 1500= (ءامىر تەمىردىڭ قايتىس بولعان جىلى)
728ح2+0= (قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلعان جىلى)
4000+221 - 3000= (شىڭعىسحاننىڭ ورتا ازيانى جاۋلاۋدى اياقتاۋى)
500ح2+395= (توقتامىس پەن تەمىردىڭ شەشۋشى شايقاسى)
3800/2 - 91= (ق ر - نىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلى)
V. قورىتىندىلاۋ
ءبىز ءۇشىن قاي زامانعى تاريحىمىز بولماسىن قىمبات، بابالارىمىز قۇرمەتتى، اسىرەسە قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى تاريحتاعى ماڭىزدى وقيعا. ءقازىر ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان وتانىمىزدىڭ ىرگەتاسى. «ءوز تاريحىن بىلمەگەن حالىق، ءوزىن دە سىيلامايدى» دەپ ەلباسىمىز ايتقانداي تاريحتى ءبىلۋ بارشامىزدىڭ پارىزىمىز.
VI. ۇيگە
1. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى پروسەسىن سىزباعا ءتۇسىرۋ
2. اتلاستاعى كەسكىن كارتا تاپسىرماسىن ورىنداۋ
3. كەرەي مەن جانىبەك حاندار تۋرالى رەفەرات جازۋ
VII. باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ پروسەسىن تالداۋ، قازاق جەرىندەگى تۇڭعىش دەربەس مەملەكەتتىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمىن انىقتاۋ؛
وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن شىڭداۋ ءۇشىن ويىندار ۇيىمداستىرۋ؛
تۇڭعىش قازاق مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاعان قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگىن باعالاۋعا پاتريوتيزمگە، ءوز وتانىن، ەلىن - جەرىن قورعاۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
موڭعول شاپقىنشىلىعى تۋرالى نە بىلدىك؟
وتىرار قالاسى قايدا ورنالاسقان؟
شىڭعىسحان باستاعان مونعولدار قازاق جەرىنە قاي جىلى كەلەدى؟
ءىىى. جاڭا ساباق
قازاق حاندىعىنىڭ پايدا بولۋى قازاقستان جەرىندە 14 - 15 عع. بولعان الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جانە ەتنيكالىق - ساياسي پروسەستەردەن تۋعان زاڭدى قۇبىلىس. وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋى، كوشپەلى اقسۇيەكتەردىڭ ەكونوميكالىق قۋاتىنىڭ ارتۋى، فەودالدىق توپتاردىڭ تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلۋى، وسى نەگىزدە ءابىلحايىر حاندىعى مەن موعولستان اراسىنداعى تارتىستىڭ ءورشۋى، الەۋمەتتىك قايشىلىقتاردىڭ ۇدەۋى 15 ع. 2 جارتىسىندا بۇل مەملەكەتتەردىڭ قۇلدىراپ ىدىراۋىنا اپارىپ سوقتىردى.
اسىرەسە ءابىلحايىر (1428 - 1468) جوشى - شايبان - داۋلەت - شايح وعلاننىڭ ۇلى حاندىعى وتە ناشار ەدى.
1457 ج. ءۇز - تەمىر تايشى باستاعان ويراتتاردان (جايىلىم جەر ىزدەگەن) تۇركىستان وڭىرىندە جەڭىلىپ قالدى. ماسقارا اۋىر شارت جاساسىپ، ويراتتار شۋ ارقىلى ءوز جەرلەرىنە كەتتى. ال ءابىلحايىر ءوز ۇلىسىندا، قاتال ءتارتىپ شارالارىن ورناتۋعا كىرىسەدى. بۇل حالىق بۇقاراسىنىڭ وعان دەگەن وشپەندىلىگىن كۇشەيتتى. ناتيجەسىندە حالىقتىڭ جارتىسى شىعىس دەشتى قىپشاقتان تۇركىستان القاپتارىنا جانە قاراتاۋ بوكتەرلەرىنەن جەتىسۋدىڭ باتىس وڭىرىنە كوشىپ بارۋلارى ەدى. ونى جانىبەك پەن كەرەي باسقاردى.
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىنا سەبەپ بولعان تاعى ءبىر جاعداي قىپشاق قوبىلاندى باتىردىڭ ارعىن ءبيى اقجولدى ءولتىرۋى بولدى.
1466 جىلى جانىبەك پەن كەرەي قوزىباسى جەرىندە قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن قالادى.
تاپسىرما بەرۋ.
قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ پروسەسى
قازاق حاندىعىنىڭ اۋماعى مەن حالقى
قازاق حاندىعىنىڭ سىرتقى ساياساتى
ءىV. بەكىتۋ:
ماتەماتيكالىق ويىن
4000/2 - 532= (ءابىلقايىر حاننىڭ قايتىس بولعان جىلى)
400ح3+148= (موعولستاننىڭ قۇرىلعان جىلى)
2800+105 - 1500= (ءامىر تەمىردىڭ قايتىس بولعان جىلى)
728ح2+0= (قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلعان جىلى)
4000+221 - 3000= (شىڭعىسحاننىڭ ورتا ازيانى جاۋلاۋدى اياقتاۋى)
500ح2+395= (توقتامىس پەن تەمىردىڭ شەشۋشى شايقاسى)
3800/2 - 91= (ق ر - نىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلى)
V. قورىتىندىلاۋ
ءبىز ءۇشىن قاي زامانعى تاريحىمىز بولماسىن قىمبات، بابالارىمىز قۇرمەتتى، اسىرەسە قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى تاريحتاعى ماڭىزدى وقيعا. ءقازىر ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان وتانىمىزدىڭ ىرگەتاسى. «ءوز تاريحىن بىلمەگەن حالىق، ءوزىن دە سىيلامايدى» دەپ ەلباسىمىز ايتقانداي تاريحتى ءبىلۋ بارشامىزدىڭ پارىزىمىز.
VI. ۇيگە
1. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى پروسەسىن سىزباعا ءتۇسىرۋ
2. اتلاستاعى كەسكىن كارتا تاپسىرماسىن ورىنداۋ
3. كەرەي مەن جانىبەك حاندار تۋرالى رەفەرات جازۋ
VII. باعالاۋ
You Might Also Like
-
1. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن بەكىتۋ، ولاردىڭ العان ءبىلىم داعدىلارىن كورسەتۋ.
