InfoHub Logo

تۋريزم قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى قارقىندى سالالاردىڭ ءبىرى، حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە قازىرگى كەزدە تۋريزم الەمدىك ەكونوميكاداعى قارقىنى تومەندەمەيتىن سالانى بىرىنە جاتادى. تۋريزم كوپ ەلدەردە جالپى ىشكى ءونىمنىڭ قالىپتاسۋىنا، قوسىمشا جۇمىس ورنىن قۇرۋعا جانە سىرتقى ساۋدا بالانسىنىڭ بەلسەندىلىگىنە ىقپال ەتەدى. سوڭعى جىلدارى تۋريزم الەمدەگى ەڭ تابىستى بيزنەستىڭ ءبىرى. ءتۋريزمنىڭ ماڭىزى جىلدان-جىلعا وسۋدە، ونىڭ حالىقارالىق بايلانىستا جانە ۆاليۋتالىق ءتۇسىم كوز رەتىندە ماڭىزى ارتۋدا. ەلدەردىڭ شيكىزات كوزى ازايلادى، ال تۋريستىك يندۋستريا قالپىنا كەلەتىن رەسۋرستارمەن جۇمىس ىستەگەن. ءتۋريزمنىڭ باسقا دا سالالارعا تيگىزەتىن اسەرى مول، ونىڭ 32 سالاعا جاناما ىقپالى بار (تۋرفيرمالار، كولىك تۇرلەرى، مەيمانحانا كەشەندەرى، دەمالىس ۇيلەرى، ساناتوريالار، ۇلتتىق پاركتەر، تاماقتانۋ سفەراسى، ت.ب.). بۇل دەگەنىمىز الەمدىك وندىرىستە ءار 9 ادامنىڭ جۇمىس ورنى دەۋگە بولادى.

تۋريزم يندۋسترياسىنىڭ مەملەكەتتىك بيۋد-جەتكە تۇسىرەتىن ۆاليۋتالىق ءتۇسىمى، ورتا جانە شاعىن بيزنەسكە كومەگى، تاۋار مەن قىزمەت كورسەتۋ نارىعى ارقىلى ايماقتاردىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ىقپالى وتە زور. سونىمەن قاتار، ءتۋريزمنىڭ قوعامدىق، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى كەلەسى كورسەتكىشتەرمەن سيپاتتالادى. ىشكى جانە حالىقارالىق ءتۋريزمنىڭ جالپى شىعىنى الەمدىك ۇلتتىق ىشكى ءونىمنىڭ 12%ء-ىن قۇرايدى، جىل سايىن 1،5 ملرد. ىشكى جانە حالىقارالىق ساياحاتتاۋ تىركەلدى.

حالىقارالىق ءتۋريزمنىڭ ۇلەسىنە جىل سايىن الەمدىك ەكسپورتتىڭ 7% جانە قىزمەت كورسەتۋدىڭ 25-30% كەلەدى. حالىقارالىق ءتۋريزمنىڭ جىلدىق ءوسۋى 4،0%، ال بولاشاقتا بۇل كورسەتكىش كوتەرىلمەك. تۋريزم سالاسىنىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەتىن فاكتورلار:

• كەز-كەلگەن ەلدە، قازاقستاندا دا تۋريستىك رەكرەاسيالىق رەسۋرستىڭ بولۋى؛
• تۋريزمگە تۋرا نەمەسە جاناما سالالاردىڭ جانە كاسىپورىنداردىڭ دامۋى؛
• سىرتقا شىعۋ ءتۋريزمنىڭ ەلگە شەتەلدىك ۆاليۋتانى تارتۋى؛
• از مولشەردە شىعىن شىعارىپ تابىس تابۋ؛
• العاشقى ءوندىرىس فاكتورىن قامتاماسىز ەتۋدەگى شىعىننىڭ بولماۋى؛
• حالىقتى جۇمىس ورنىمەن قامتاماسىز ەتەتىن ورتا جانە شاعىن بيزنەستىڭ دامۋى؛
• قىزمەت كورسەتۋ سەكتورىنىڭ ءوسۋى؛
• ەلدىڭ الەمدىك قاۋىمداستىققا بەلگىلى بولۋى جانە بەت-بەينەسىنىڭ قالىپتاسۋى.

قازاقستاندا 500-دەن استام تۋريستىك فيرمالار قىزمەت ەتەدى، 80 ەلدىڭ تۋريستىك فيرمالارىمەن كەلىسىم جاساعان. ءتۋريزمنىڭ دامىعان ايماقتارى الماتى، شىعىس قازاقستان، قاراعاندى، پاۆلودار، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارى، سونداي-اق الماتى جانە استانا قالالارى. وسى وبلىستاردىڭ جانە قالالاردىڭ تۋريستىك فيرمالارى قىزمەت كورسەتۋدىڭ 88%ء-ىن قۇرايدى. قازاقستاننان تۋريستەردىڭ مەيلىنشە كوپ باراتىن ەلدەرى: رەسەي، جۇڭگو، گەرمانيا، كورەيا، پولشا، تۋرسيا، باە. ال ءبىزدىڭ ەلگە كەلەتىن تۋريستەردىڭ ەلدەرى: رەسەي، جۇڭگو، گەرمانيا، پاكيستان، پولىپا جانە تۋرسيا. تۋريستەردى تاسىمالداۋدا اۆياكومپانيالاردىڭ ءرولى زور. كوپتەگەن تۋريستەر شەتەلدىك اۆياكومپانيالارعا قىزىعۋشىلىعى ارتىق بولىپ تۇر، ال ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ ءرولى تومەن. «ەير-كازاحستان»نىڭ اكسياسى مەملەكەتتىك مەنشىككە ءوتۋى بولاشاقتا ۇلتتىق اۆياتاسىمالداۋدىڭ ماڭىزى ارتادى دەگەن ءۇمىت بار.

ال اۆتوموبيل ترانسپورتىنىڭ ءرولى شەكارالىق تاسىمالداۋ مەن ساياحات جاساۋ مارشرۋتتارىندا قولدانادى. ونىڭ دامۋى كولىك قۇرالدارىنا جانە جولدارىنىڭ قىزمەت ەتۋ ساپاسىنا بايلانىستى. قازىرگى كەزدە «سايران» اۆتوۆوكزالى ۇلكەن قىزمەت كورسەتۋدە. جالپى اۆتوبۋس پاركتەرى وتە تومەن دەڭگەيدە، قازىرگى سۇرانىسقا ساي اۆتوكولىكتەر وتە از.

تەمىرجول كولىگى «قازاقستان تەمىرجولى» 14 باعىتتا جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى حالىقارالىق ستاندارتقا سايكەس كەلمەيدى. الماتى-استانا مارشرۋتى عانا ستاندارتقا ساي، ال وڭتۇستىك مارشرۋتتارى ەشقانداي سىن كوتەرمەيدى.

ال ورنالاستىرۋ قۇرالدارىنا كەلسەك، كوپشىلىگىنىڭ كابىلداۋ مۇمكىنشىلىگى تومەن، نومەرلەردىڭ باعاسى جوعارى، سوندىقتاندا جابىلىپ جاتىر.

قازاقستان ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا تۇرتكى بولعان پرەزيدەنتتىڭ بۇل سالاعا باسىمدى سالا رەتىندە كوڭىل ءبولۋى. ۇكىمەت تاراپىنان قازاقستان ءتۋريزمىنىڭ جانە ەلدىڭ بەت-بەينەسىن جاساۋعا (2000-2003) بايلانىستى شارالار بولدى.

2001 جىلى تۋريستىك بيزنەستەگى ەرەكشە جىل بولدى، تۋريزمگە 26ملن. تەڭگە ءبولىندى. قازاقستان ەكونوميكاسى 2-3 جۇلدىزدى ورتا، شاعىن مەيمانحانا سالۋعا مۇمكىندىگى بار.

ءتۋريزمدى دامىتۋ ءۇشىن الەۋمەتتىكەكونوميكالىق فاكتوردىڭ ىقپالى جوعارى. ولاردىڭ ىشىندە ماڭىزدىسى: مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك ساياساتى، جۇمىستان بوس ۋاقىت، ۋربانيزاسيانىڭ ءوسۋى، ءبىلىم جانە مادەنيەتتىڭ، ورتاشا ءومىر ءسۇرۋدىڭ دەڭگەيى، جىلدىق دەمالىس كۇندەرى مولشەرى، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ دەڭگەيى، تابىسى، تۋريستىك بەلسەندىلىك جاتادى.

قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ دەڭگەيى قازىرگى كەزدە ءتۋريزمنىڭ جاپپاي دامۋىن تەجەپ وتىر. قازاقستانداعى ءتۋريزمنىڭ دامۋ باعىتى ءشوپتۋريزمدى ۇيىمداستىرۋمەن بايلانىستى، ياعني ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەن تۋىنداپ وتىر. قازىرگى كەزدە تمد ەلدەرىندە تۋريستەردى تارتۋ ۇلكەن باسەكەگە يە بولىپ وتىر. كورشى ەلدەر رەسەي، وزبەكستان، قىرعىزستان، مونگوليا ءتۋريزمدى دامىتۋعا بارلىق كۇشىن سالۋدا، جانە ءقازىر قازاقستاندى باسىپ الۋدا.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءتۋريزمدى دامىتۋعا كەدەرگى ەتەتىن نەگىزگى ەكونوميكالىق فاكتورلار.

ءتۋريزمنىڭ دامۋ بارىسىنا قازاقستاننىڭ 1993 جىلى ءاتۇنا كىرۋىنىڭ ماڭىزى زور بولدى. ەلىمىزدە ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا كوڭىل بولىنۋدە جانە ءتۋريزمنىڭ ءرولىن تۇسىنۋدە. ايتا كەتەتىن ءبىر جاعداي، رەسپۋبليكادا تۋريزم دامۋىنىڭ ۋلكەن كونسەپسياسى قۇرىلۋى «ۇلى جىبەك جولىنىڭ» جاڭعىرۋى. قازاقستاندا ءتۋريزمنىڭ دامۋىن دۇرىس جولعا قويۋ تەك تابىس الىپ كەلۋ عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ باسقا ەلدەرمەن بايلانىسى نىعايىپ، بەت بەينەسى قالىپتاسادى.

قازاقستانداعى ءتۋريزمنىڭ تاريحي العى شارتتارى ءبىزدىڭ د.د.ءۇشىنشى مىڭ جىلدىقتا قالىپتاسا باستاعان ۇلى جىبەك جولىنىڭ قالىپتاسۋىمەن دامۋى بولىپ تابىلادى.

قازاقستان تاۋەلسىزدىك العانعا دەيىن تۋريزم باسقادا ەكونوميكا سالالارى سياقتى ورتالىقتان قاتاڭ رەگلامەنتتەلەدى. تۋريستىك قىزمەتتەگى كسرو نىڭ نەگىزگى ايماقتارى كاۆكاز، قىرىم، بالتىق ءوڭىرى، رەسەيدىڭ، ورتا ازيانىڭ تاريحي ورتالىقتارى بولدى. سونىمەن، بىرگە، قازاقستاننىڭ ءبىرقاتار ساۋلەت، ارحەولوگيالىق، مادەني ەسكەرتكىشتەرى مەن تابيعي كورنەكتى جەرلەرىنىڭ تاريحي مانىنە ءىس جۇزىندە جارناما جاسالمادى جانە سۇرانىس بولمادى. كەڭەستىك كەزەڭدە قازاقستانداعى تۋريزم يدەولوگيالىق قىزمەتتى اتقارعان مادەنياعارتۋ جۇمىسى جۇيەسى كلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالدى جانە ونىڭ باسىم رولىنە قاراماستان، قالدىق قاعيداتى بويىنشا قارجىلاندىرىلدى جانە ەلەۋلى ەكونوميكالىق ماڭىزعا يە بولمادى.

قازاقستاندا تۋريزم ءوندىرىسىنىڭ دامىماي قالۋىنىڭ ءبىر سەبەبى ەكونوميكا سالاسى رەتىندە ونىمەن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە تىكەلەي اينالىسپادى. ءتۋريزمدى اۋماقتىق ۇيىمداستىرۋ جانە مەملەكەتتىك ەمەس تۋريستىك قۇرىلىمداردى كەشەندى بولجاۋعا، ۇزاق مەرزىمدى جوسپارلاۋعا نازار اۋدارىلمادى. تۋريزم تابىسىنىڭ ۇلكەن بولىگى جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە تۇسەتىندىگىنە قاراماستان، جەرگىلىكتى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ تاراپىنان تۋريستىك قىزمەتتى باسىمدىق دەپ تانىماۋى سالانى دامىتۋدى تەجەۋشى فاكتور بولىپ تابىلادى.

كادرلارمەن قامتاماسىز ەتۋ. تۋريزم دامۋىنداعى ءتۇيىندى ماسەلەنىڭ ءبىرى تۋريستىك كادرلار دايارلاۋ بولىپ تابىلادى. قازىرگى ۋاقىتتا، قازاقستانداعى مەملەكەتتىك، جەكە جانە رەسەيلىك فيليالداردى قوسقاندا، تۋريزم مەنەدجەرلەرىن دايارلايتىن 28 جوعارى وقۋ ورنى بار. قازاقستاندا مۇنداي كادرلار دايارلاۋدىڭ نەگىزى 1992 جىلى قالانعاندىعىندا قاراماستان، تۋريستىك سالانى ماماندارمەن قامتاماسىز ەتۋ ەلى كۇنگە دەيىن قاناعاتتانعىسىز جاعدايدا قالىپ وتىر. كوپتەگەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا مۇنىڭ باستى سەبەبى قازاقستاندا تۋريستىك الەۋەت تۋرالى وقىتۋشىلار قۇرامىنىڭ ءبىلىم جانە تۋريستىك سالاداعى جۇمىس تاجىريبەسى، دەڭگەيىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى بولىپ وتىر. سونىڭ ناتيجەسىندە، مامانداردى دايارلاۋ وتاندىق تۋريستىك-رەكرەاسيالىق رەسۋرستاردى ۇستاۋ، تۋريستەردى قابىلداۋ ءۇشىن ولاردى پايدالانۋ تەحنولوگيالارىمەن ىقتيمال كليەنتتەر اراسىندا تۋريستىك قىزمەت كورسەتۋلەردى اتاۋلى جارنامالاۋدىڭ ادىستەمەسى جەتكىلىكتى تۇردە ەسكەرۋسىز جۇرگىزىلۋدە. سوندىقتان، جوعارى وقۋ ورىندارى تۇلەكتەرىنىڭ ەداۋىر بولىگىنىڭ تۋروپەراتورلىق قىزمەتتى تولىق اتقارۋعا شاماسى جەتپەيدى.

ماقساتتارىمەن مىندەتتەرگە سايكەس تۋريستىك سالانى دامىتۋدىڭ مىناداي نەگىزگى باعىتتارى بەلگىلەنەدى:

تۋريزمدەگى مەملەكەتتىك رەتتەۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ تۋريستىك قىزمەتتى جۇزەگە اسىرۋدىڭ وزگەرگەن الەۋمەتتىك—ەكونوميكالىق جاعدايلارعا تولىق جاۋاپ بەرەتىن ماقساتتارىنا، قاعيداتتارىنا جانە مىندەتتەرىنە ساي جاڭا كوزقاراستاردى تالاپ ەتەدى. بۇگىنگى تاڭدا اتقارۋشى بيلىك ورگاندارىمەن تۋريزم سالاسىندا ارەكەت ەتەتىن ۇيىمداردىڭ اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى رەتتەۋدەگى مەملەكەتتىڭ ءرولىن ارتتىرۋ قاجەت. سالانى ورتالىقتاندىرىپ باسقارۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋريزم جانە سپورت جونىندەگى اگەنتتىگىنە جۇكتەلەدى.

ءتۋريزمدى كەشەندى دامىتۋدىڭ تابىستى ىسكە اسىرىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ سالانى مەملەكەتتىك باسقارۋ ادىستەرىن دۇرىس تاڭداۋعا تىكەلەي بايلانىستى. قازىرگى ۋاقىتتا، سالانى مەملەكەتتىك رەتتەۋ مىناداي شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالۋعا ءتيىس:

رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق دەڭگەيلەردە ءتۋريزمدى دامىتۋ ساياساتى مەن جوسپارلاۋدى ۇيلەستىرۋ؛

تۋريستىك يندۋستريا سالاسىنداعى قارىم-قاتىناستى رەتكە كەلتىرۋمەن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان زاڭنامالىق جانە نورماتيۆتىك قۇقىقتىق بازانى قامتاماسىز ەتۋ؛ ساپالى تۋريستىك ءونىمنىڭ اجىراماس بولىگى رەتىندە تۋريستەردى قورعاۋدى جانە ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ؛

ستاتيستيكانى جانە زەرتتەۋ قىزمەتىن جەتىلدىرۋ؛

ءبىلىم جانە وقۋ ستاندارتتارىن قوسا العاندا، تۋريزمگە ارنالعان كادرلاردى كاسىپتىك دايارلاۋ؛

تۋريزم سالاسىندا مۇددەلى مينيسترلىكتەر مەن ۆەدومستۆولار، سونداي-اق مەملەكەتتىك جانە جەكە سەكتورلار اراسىندا جوعارى دەڭگەيدەگى ۇيلەستىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛

ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ ناقتى اۋداندارىندا جەردى پايدالانۋدى جانە قۇرىلىس سالۋ نورمالارىن قولدانۋدى باقىلاۋ؛

تاريفتەردى، تۋريستىك ۇيىمداردىڭ، تاسىمالداۋ شىلاردىڭ قىزمەتىن ليسەنزيالاۋدى، تۋريستىك وبەكتىلەردىڭ ساپاسىن جانە قىزمەت كورسەتۋدىڭ ستاندارتتارىن باقىلاۋ؛

ەل بەدەلىن قالىپتاستىرۋ، قازاقستاندىق تۋريستىك ءونىمنىڭ ماركەتينگ جانە جىلجىتىلۋى جونىندەگى باسىم شارالاردى بەلگىلەۋ، ونىڭ ىشىندە تۋريستىك كورمەلەردى جانە باسقا ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ؛

حالىق اراسىندا تۋريزم قۇندىلىقتارىن جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ناسيحاتتاۋ؛

حالىقتىڭ ءتۇرلى الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق ساناتتارىمەن توپتارى اراسىندا الەۋمەتتىك ءتۋريزمدى دامىتۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ؛

ۆيزالىق جانە كەدەندىك راسىمدەردى بارىنشا وڭايلاتۋ:

مەملەكەتتىڭ تۋريستىك كورنەكتى ورىندارىن قۇرۋ جانە قورعاۋ؛

تۋريزم ينفراقۇرىلىمىنىڭ اسا ماڭىزدى بازالىق كومپونەنتتەرىن جاساۋ.

رەسپۋبليكادا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان الەۋمەتتىك ەكونوميكالىق ءومىردى رەفورمالاۋ ءتۋريزمدى جانە ونىڭ ينفراقۇرىلىمىن تولىق قامتي قويعان جوق. ءتۋريزمنىڭ ماتەريالدىق بازاسىنىڭ ناشارلىعىنان قازاقستان جىل سايىن ميلليونداعان دوللاردى جوعالتۋدا، بۇل تۋريستىك سالاعا كۇردەلى قارجىنى، سونداي-اق وتاندىق جانە شەتەلدىك ينۆەستورلار قاراجاتىن تارتۋدى قاجەت ەتەدى.

ۇلتتىق تۋريستىك ءونىم ەرەكشەلىگىن ەسكەرىپ، تۇراقتى تۋريستەر اعىنىن قامتاماسىز ەتۋگە قابىلەتتى ەلدىڭ تۋريزم ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ءۇشىن:

جالپى پايدالانۋ جانە تۋريستىك مۇقتاجدى قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ؛

ىلەسپە ينفراقۇرىلىمدى: قولدانىستاعى جانە ىقتيمال تۋريستىك ايماقتارداعى سۋمەن، ەلەكترمەن جابدىقتاۋ، كارىزدەر جانە كايتتى قالدىقتاردى جويۋ جۇيەسىن، تەلەكوممۋنيكاسيالاردى دامىتۋ؛

تۋريستىك كەشەندەردى، ەتنوگرافيالىق مۇراجايلاردى جانە دەمالىس ايماقتارىن قۇرۋ؛

تاريحي-مادەني جانە ەتنوگرافيالىق ەسكەرتكىشتەردى قالپىنا كەلتىرۋ جانە مۇراجايعا اينالدىرۋ؛

جىل بويى پايدالانىلۋىن ەسكەرە وتىرىپ، تۋريستىك وبەكتىلەرى جوبالارىن، ونىڭ ىشىندە ورتاشا جانە شاعىن ورنالاستىرۋ قۇرالدارىن جاساۋ جانە ولاردى سالۋ قاجەت.

ماركەتينگ ستراتەگياسىن ازىرلەۋ

ۇلتتىق تۋريستىك ءونىم جانە ونى دامىتۋدىڭ الەۋمەتىنە سايكەس ماركەتينگ ستراتەگياسىن ازىرلەۋ قاجەتتىلىگى بار.

ماركەتينگ ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا مەملەكەت مىناداي مىندەتتەر بەلگىلەپ وتىر:

ساپالى تۋريستىك قىزمەت كورسەتۋدى ۇسىناتىن تۋريستىك ورتالىق رەتىندە قازاقستان تۋرالى تۋريستەر جىبەرىلەتىن نەگىزگى ەلدەردە جاعىمدى پىكىر قالىپتاستىرۋ؛

قازاقستاندى ەرەكشەلەيتىن سيپاتتامالارعا جانە ارتىقشىلىقتارعا نەگىزدەلگەن ماركەتينگتىك ءىس-شارالاردى ازىرلەۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ؛

قوسىمشا مۇمكىندىكتەر بەرە وتىرىپ، تولەم قابىلەتى جوعارى دەڭگەيدەگى تۋريستەردى تارتۋ؛

جەكە سەكتوردىڭ ماركەتينگتىك جۇمىسىنا قولداۋ كورسەتۋ؛

گەرمانيا، اقش، ۇلىبريتانيا، فرانسيا، رەسەي، جۇڭگو، جاپونيا جانە تاعى باسقا تۋريستەر اعىنىنىڭ ءداستۇرلى رىنوكتارىنا ۇلتتىق تۋريستىك ءونىمنىڭ ەنگىزىلۋىن كۇشەيتۋ؛

رىنوكتىڭ جاڭا سەگمەنتتەرىن ايقىنداۋعا باعىتتالعان زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ؛

ەل اۋماعىندا ورنالاسقان كورنەكتى تۋريستىك ورىندار مەن وبەكتىلەردىڭ بۇكىل اۋقىمىن الەمدىك رىنوكقا جىلجىتۋ؛

عىلىمي نەگىزدەلگەن وتكىزۋ الەۋەتىن ەسكەرە وتىرىپ، رەسپۋبليكا اۋماقتارىنا تۋريستىك اعىننىڭ تەڭدەستىرە ءبولىنۋىن قامتاماسىز ەتۋ؛

جىل ىشىندە تۋريستىك ينفراقۇرىلىمنىڭ ءبىرقالىپتى جۇكتەمەسىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ماركەتينگتىك جانە بازالىق تاسىلدەردى قولدانۋ ارقىلى ءتۋريزمنىڭ ماۋسىمدىق جىلجىتىلۋىن كۇشەيتۋ؛

ۇلتتىق، تۋريستىك ءونىمدى جىلجىتۋدىڭ جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالارىن پايدالانۋ.

ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ تۇراقتى سيپاتىن ناسيحاتتاۋ قاجەت.

قازاقستاننىڭ تۋريستىك بەينەسىن قالىپتاستىرۋ جەرلەرى ۇلى جىبەك جولىنىڭ ۋچاسكەسىندە سان الۋان تاريحي وقيعالاردىڭ عاسىرلار بويعى كۋاگەرى رەتىندە جۇڭگو مەن ەۋروپانى جالعاستىرىپ جاتقاندىعىنا قاراماستان، قازاقستان ءالى دە بولسا، تۋريستىك باعىت رەتىندە الەمگە تانىمال بولا قويعان جوق.

قازاقستاننىڭ تارتىمدى تۋريستىك بەدەلىن قۇرۋ ءتيىستى كەڭ اۋقىمدى شارالار كەشەنىن ازىرلەۋدى تالاپ ەتەدى.

بەدەلدى كوتەرۋدىڭ نەگىزگى ءىس-شارالارى قازاقستاننىڭ تۋريستىك فيرمالارىمەن اگەنتتىكتەرىنىڭ حالىقارالىق تۋريستىك كورمەلەرگە، جارمەڭكەلەر مەن كونفەرەنسيالارعا، ونىڭ ىشىندە دتۇ تاراپىنان وتكىزىلەتىندەرىنە قاتىسۋى، سونداياق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا وسىعان ۇقساس ءىس-شارالار ۇيىمداستىرۋ بولۋعا ءتيىس. قازاقستاندى ەۋرازيانىڭ قوعامدىق جانە مادەني قۇبىلىستار ورتالىعىنا اينالدىرۋعا ىقپال ەتەتىن كونگرەسستىك ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ ماڭىزى بار.

تۋريزمدەگى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق يۋنەسكو جانە دتۇ-نىڭ ۇلى جىبەك جولىنا بايلانىستى جوبالارىن ازىرلەۋمەن ىسكە اسىرۋعا قاتىسۋ، شەت مەملەكەتتەرمەن ەكىجاقتى جانە كوپ جاقتى كەلىسىمدەر جاساسۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

ەلدىڭ تۋريستىك بەدەلىن قالىپتاستىرۋدا رەسپۋبليكا ايماقتارىندا جانە شەت ەلدەردە تۋريستىك اقپاراتتىق ورتالىقتاردى ۇيىمداستىرۋ دا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.

تۋريستىك ۇيىمدار مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەت ەلدەردەگى ديپلوماتيالىق وكىلدىكتەرىنىڭ ءوزارا بىرلەسكەن ءىسقيمىل جاساۋ تاجىريبەسىن پايدالانۋعا لايىقتى نازار اۋدارۋ كەرەك. ەلدىڭ تۋريستىك الەۋەتىن جارنامالاۋدا ۇلتتىق اۆياتاسىمالداۋشى مەن باسقا دا كولىك كاسىپورىندارى پارمەندى كومەك كورسەتە الادى.

شەتەلدە قازاقستان تۋرالى ساپاسى جوعارى پوليگرافيالىق جانە اۋديو-بەينە جارناما ماتەريالدارىن شىعارۋ جانە بەلسەندى تۇردە تاراتۋ قاجەت. قازاقستانعا تۋريستەردى تارۋعا ولكەتانۋ جاريالانىمدارى، جارناما باسپا قىزمەت، ونىڭ ىشىندە تۋريستىك فيرمالار مەن قوناق ۇيلەردىڭ جارناما باسپا قىزمەتى ءوز ىقپالىن تيگىزەدى. جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋعا، ونىڭ ىشىندە ينتەرنەت جۇيەسىندە قازاقستاننىڭ تۋريستىك فيرمالارىنىڭ WEB-سايتتارىن قۇرۋعا ايرىقشا ءمان بەرۋ قاجەت.

تۋريستىك اعىندى جونەلتۋشى ەلدەردىڭ تۋريستىك اگەنتتىكتەرى مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرىنە ارناپ قازاقستان بويىنشا تانىسۋ ساياحاتتارىن ۇيىمداستىرۋدىڭ تيىمدىلىگى مول بولادى.

قولايلى تۋريستىك بەدەلدى قۇرۋعا قازاقستاندا حالىقارالىق دارەجەدە ءارتۇرلى مادەني، سپورتتىق جانە تۋريستىك ءىس-شارالار وتكىزۋ ىقپال ەتەدى.

قازاقستاننىڭ تۋريستىك بەدەلىن قالىپتاستىرۋدا ەسەپكە الۋدىڭ كومپيۋتەرلەندىرگەن ءبىرىڭعاي جۇيەسىن ىسكە قوسا وتىرىپ، رەسپۋبليكا اۋماعىنا شەتەلدىك ازاماتتاردىڭ كىرۋى، شىعۋى مەن بولۋى ءتارتىبىن، ۆيزالىق جانە كەدەندىك راسىمدەردى وڭايلاتۋدىڭ زور ءمانى بار.

سونداي-اق، قوناقجاي رەسپۋبليكا بەدەلىن جاساۋعا تۋريستەر ءجيى بولاتىن ورىندارعا قازاقشا، ورىسشا ماتىندەرىنە لاتىن ترانسكريپسياسىمەن قوسا بەرىلگەن اقپاراتتىق تابلولار مەن جازبالاردىڭ جاسالۋى مەن ورناتىلۋى ءوز سەپتىگىن تيگىزەدى.

ەلدە حالىقارالىق ءتۋريزمدى ودان ءارى دامىتۋدى ىنتالاندىرۋ، مەملەكەتتىڭ تۋريستىك الەۋەتىنىڭ الەمدىك تۋريستىك رىنوكتاعى ءتۇساۋ كەسەرىن وتكىزۋ جونىندەگى جۇمىستى كۇشەيتۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2000 جىلعى 26 قازانداعى

№1604 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن قازاقستاننىڭ تۋريستىك بەدەلىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى 2000-2003 جىلدارعا ارنالعان ءىسشارالار جوسپارىن ىسكە اسىرۋدى قامتيدى. وعان قازاقستانعا تۋريستەر تارتۋ جونىندەگى كوپجاقتى قىزمەت جانە حالىقارالىق تۋريستىك رىنوك جۇيەسىندەگى ەلدى ينتەگراسيالاۋ كىرەدى.

تۋريستەردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. قاۋىپسىزدىك ءتۋريزمدى دامىتۋعا، ەڭ الدىمەن كەلۋشىلەر اعىنىن كوبەيتۋگە نەمەسە ازايتۋعا اسەر ەتەتىن باستى فاكتور.

ءتۋريستىڭ قاۋىپسىزدىگى مەملەكەت ساياساتىنا، تۋرفيرمالار قابىلدايتىن شارالارعا، سونداي-اق ءتۋريستىڭ جەكە باسىنىڭ ىسارەكەتىنە تىكەلەي بايلانىستى.

تۇتىنۋشىعا تۋريستىك ساپار بارىسىندا قورعاۋ مەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جونىندە اقپارات بەرۋ وعان قاۋىپسىزدىكتى باسقا دا تاۋارلار مەن قىزمەت كورسەتۋلەرمەن بىرگە قاۋىپسىزدىك پەن ساپا باعا تۇرعىسىنان الىپ قاراعاندا، ماڭىزدى ەلەمەنت بولىپ سانالاتىن جانە سالىستىرۋعا تۇرارلىق تۋريستىك ءونىمنىڭ اجىراماس بولىگى رەتىندە ۇعىنۋعا كومەكتەسەدى.

مەملەكەتتىك ورگاندار تۋريستىك ۇيىمدار مەن حالىقارالىق ۇيىمدار ساياحاتشىلاردىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن ءقاۋىپ تۋدىراتىن تابيعي اپاتتار، الەۋمەتتىك تارتىپسىزدىكتەر، تەررورلىق ارەكەتتەر، كولىك جۇمىسىنداعى ەلەۋلى ىركىلىستەر، ىندەت جانە باسقا فاكتورلار سياقتى تۋريزمگە ىقتيمال قاۋىپتەر تۋرالى اقپارات بەرەدى.

كادرلار دايارلاۋ مەن عىلىمي قامتاماسىز ەتۋ. قىزمەت كورسەتۋمەن بايلانىستى جانە تابىستىلىعى ەداۋىر دارەجەدە وسى سالادا جۇمىس ىستەيتىن كادرلاردىڭ ساپاسىنا بايلانىستى بولاتىن قىزمەت تۋريزمدە ادامدار رەسۋرسىن جوسپارلاۋ ايرىقشا مانگە يە.

قازاقستانداعى ءتيىمدى تۋريستىك سالاعا سايكەس كادرلار الەۋەتىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن:

جاڭا بۋىنداعى «تۋريزم» ماماندىعى بويىنشا جوعارى كاسىپتىك ءبىلىمنىڭ مەملەكەتتىك ستاندارتىن ازىرلەۋ؛

تۋريستىك كادرلاردى دايارلاۋدى جۇزەگە اسىراتىن جوعارى وقۋ ورىندارىندا تۋريستىك قىزمەتتىڭ ءارتۇرلى قاجەتتىلىگى مەن دامۋ دەڭگەيىن ەسكەرە وتىرىپ، ماماندانۋىن انىقتاۋ؛

مامانداردى وقىتۋدا ولاردىڭ وتاندىق تۋريستىك رەسۋرستاردى يگەرۋىنە، ولاردى پايدالانۋ ادىستەرىنە، جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى، بىلۋىنە تىلدىك دايىنداۋعا نەگىزىنەن يەك ارتۋ؛

ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارىندا ءبىرىنشى دەڭگەيدەگى تۋريستىك قىزمەتشىلەردى دايارلاۋدى ۇيىمداستىرۋ؛

جالپى ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىندا تۋريستىك سىنىپتار، سەكسيالار مەن ۇيىرمەلەر قۇرۋعا كومەكتەسۋ؛

بۇدان بۇرىن تاراتىلعان بالالار مەن جاس وسپىرىمدەر ءتۋريزمىنىڭ رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق ستانسيالارىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ؛

ۇلى جىبەك جولىنىڭ (1700 كم) قازاقستاندىق ۋچاسكەسىندەگى تۋريستىك-رەكرەاسيالىق قورلاردى قايتا جاڭعىرتۋعا جانە تۇگەندەۋگە، زەرتتەۋ جۇمىستارىنا ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەت.

قازىرگى زامانعى تۋريزم يندۋسترياسىن قۇرۋ سالانى دامىتۋ پروبلەمالارىن، تۋريزم رىنوگى دامۋىنىڭ قۇرىلىمىن، تەتىگى مەن زاڭدىلىقتارىن عىلىمي تۇرعىدا زەردەلەمەيىنشە، سونداي-اق سالانى دامىتۋدىڭ عىلىمي قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىن قۇرامايىنشا مۇمكىن بولمايدى. دەگەنمەن، قازاقستاندا بۇل ماسەلەلەر تۋريزم ەكونوميكاسىن زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن ءالى كۇنگە يگەرىلمەگەن «تىڭ» كۇيىندە قالىپ وتىر.

ءالى كۇنگە دەيىن ۇلتتىق ەكونوميكا تەورياسىنا تۋريزم حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ تولىققاندى سالاسى جانە عىلىمي جاعىنان تالداناتىن ءپان رەتىندە قاراستىرىلمايدى. سول سەبەپتى رەسپۋبليكادا اتالعان تاقىرىپ بويىنشا عىلىمي ادەبيەت از شىعارىلادى. ءبۇعان قوسا، قازاقستاندا كەڭەس كەزەڭىنەن بەرى «تۋريزم» دەگەن ۇعىم ەلەۋلى تابىس تۇسىرەتىن ەكونوميكا سالاسىنان گورى سپورتپەن جانە دەنساۋلىقتى نىعايتۋمەن ءجيى بايلانىستىرىلادى.

ەڭ الدىمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ رەكرەاسيالىق رەسۋرستارىن تۇگەندەۋ جانە ولاردىڭ مونيتورينگى جونىندەگى جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ قاجەت. ەكونوميكانىڭ سالاسى رەتىندە ءتۋريزمدى عىلىمي قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ونى بولجاۋدى جانە دامىتۋدى ءتيىستى عىلىمي قۇرىلىمدار قاجەت. پروبلەمانى شەشۋدىڭ ىقتيمال شەشىمى رەتىندە ءتۋريزمنىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىن قۇرۋ ۇسىنىلادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جوعارى اتتەستاسيالىق كوميتەتىنىڭ (جاق) عىلىمي ماماندىقتارى تىزبەسىنە "ءتۋريزمنىڭ قۇقىقتىق نرگىزدەرى"، «تۋريزم گەوگرافياسى»، «ءتۋريزمنىڭ پەداگوگيكاسى مەن پسيحولوگياسى» جاڭا عىلىمي باعىتتاردى ەنگىزۋدىڭ قاجەتتىلىگى ءپىسىپ جەتىلدى. بۇل رەسپۋبليكادا عالىمدار كونتينگەنتىن ءقۇرۇعا جانە ءتۋريزمدى دامىتۋدىڭ ۇيىمداستىرۋ مەن باسقارۋدىڭ، دامىتۋدىڭ ماسەلەلەرى مەن پروبلەمالارىنىڭ بۇكىل كەشەنىن عىلىمي زەرتتەۋمەن قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

قازىرگى كەزدە قازاقستاندا 270 ليسەنزيا العان تۋريستىك فيرمالار جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ 83% حالىقارالىق تۋريزممەن شۇعىلدانادى. سوعان قاراماستان قازاقستان كاسى جەرلەرى ءتۋريزمدى قازىرشە جوعارعى تابىستى كىزمەت سفەراسى دەپ قارامايدى. ولار قارجى شىعارۋعا جۇرەكسىنەدى. سەبەبى ءوندىرىس سالاسىنداعى سالىق سالۋدىڭ جەڭىلدىكتەرىنە، جوعارعى تابىسقا قىزىعىڭدى.

قازاقستان الەمدە تۋريستىك باعىتتا ەلى دە بولسا بەلگىسىز ەل. سوندىقتاندا قازاقستاننىڭ تۋريستىك بەينەسىن كوتەرۋ ءۇشىن ءبىرقاتار كەڭ كولەمدە شارالار قاجەت. نەگىزگى شارالاردىڭ ءبىرى تۋريستىك نەگىزگى شارالاردىڭ ءبىرى تۋريستىك فيرمالار مەن اگەنتستۆولاردىڭ حالىقارالىق تۋريستىك جارمەڭكە، كورمە كونفەرەنسيا ت.ب. الەمدىك دەڭگەيدەگى شارالارعا قاتىسۋى جانە قازاقستان جەرىندە دە وتكىزۋ.

قازاقستاندا ەۋرازيانىڭ قوعامدىق جانە مادەنيەت ورتالىعىن جاساۋ ءۇشىن كونگرەسستىك ءتۋريزمدى دامىتۋ ماڭىزدى. تۋريزم سالاسىندا حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋدىڭ يۋنەسكو جانە بەسۇ باعدارلامالارىنا قاتىسۋ، ەكى سونداي-اق كوپ جاقتى شەت ەلدىك مەملەكەتتەرمەن كەلىسىم جاساۋ.

تۋريستىك بەت-بەينەنى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن تۋريستىك حابارلاما ورتالىقتارىن ۇيىمداستىرۋ، سونداي-اق شەت ەلدەردەگى قازاقستان ەلشىلىگىندەگى وكىلەتتى تۇلعالاردى ارالاستىرۋ جۇمىستارىنا كوڭىل ءبولۋى كەرەك. ەلىمىزدىڭ تۋريستىك قۋاتىن جارنامالاۋدا ۇلتتىق اۋە قاتىناسىن جانە باسقا دا ترانسپورتتىق كاسىپورىنداردا پايدالانا ءبىلۋ.

شەت ەلدەردە قازاقستان تۋرالى جوعارى ساپالى پوليگرافيالىق ءۇنتاسپالاردى ۋاعىزداۋ جۇمىسىنا كوڭىل ءبولۋى.

سونىمەن بىرگە قازاقستاندا الەمدىك دەڭگەيدە ءار ءتۇرلى مادەنيەت، سپورت، تۋريستىك شارالاردى وتكىزۋ قاجەت.

قورىتا ايتقاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءتۋريزمدى دامىتۋ ماقساتى:

• ءتۋريزمدى ەكونوميكانىڭ تابىستى سالالارىنىڭ بىرىنە اينالدىرۋ.
• رەسپۋبليكانىڭ تۋريستىك پوتەنسيالىن دامىتۋ.
• مادەنيەت تاريحىن جانە تابيعي بايلىقتارىمىزدى ساقتاۋ جانە ۇتىمدى پايدالانۋ.
• تۋريستىك رەسۋرستاردى بارلىق حالىقتىق قول جەتكىزۋ مۇمكىنشىلىگىنە كوڭىل ءبولۋ، تۇتىنۋشىلاردى ماكسيمالدى قاناعاتتاندىرۋ.
• حالىقتى ىنتالاندىرۋ
• مەملەكەتتىك جانە جەكە مەنشىكتىك تۋريزم سفەراسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ.
• ورتا جانە شاعىن كاسىپكەرلەردى دامىتۋ.

نازارحان مادينا فايزۋللا قىزى: ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2 كۋرس ستۋدەنتى

وندىرىستىك پراكتيكا جەتەكشىسى: ەسبولوۆا ءمولدىر اۋەلتايەۆنا

---