InfoHub Logo

تەرروريزم عاسىرلىق دەرت. بەيبىت ەلگە تونگەن ۇلكەن ءقاۋىپ جانە مەملەكەتتىڭ بيلىگىن كۇيرەتۋگە اكەپ سوقتىرعان ءقاۋىپ. ءدىني ەكسترەميزم مەن  تەرروريزم-دەموكراتياداعى رۋحاني، ءدىني قۇندىلىقتارعا، مۇرالارىمىزعا جانە ساياسي ماسەلەلەردە، زاڭداردىڭ ەرەجەلەرىنە، جەكە ادامنىڭ قۇقىقتارىن سونداي-اق ءاربىر تۇلعانىڭ ءدىنى، ءتىلى، نانىم سەنىمدەرىن قۇرمەتتەۋ جانە تۇراقتىلىق پەن تولەرانتتىلىققا قارسى تۇرۋ بولىپ تابىلادى.

قازاقستان دۇنيەجۇزىندەگى بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىقتى قاستەرلەيتىن مەملەكەت. تاۋەلسىزدىك العان ساتتەن باستاپ، الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى مەملەكەتتەرمەن بەيبىتشىلىكتى ورناتىپ، ساياسي، مادەني، رۋحاني، دوستىق قارىم-قاتىناس ورناتتى. قازىرگى ۋاقىتتا تەرروريزم مەن ەكسترەميزمنىڭ تارالۋى ەلىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن بەيبىتشىلىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قوعامنىڭ تۇراقتىلىعىنا نۇقسان كەلتىرەتىن بىردەن ءبىر جاۋ. حالىقتى قيناپ، بەيبىتشىلىكتى جويىپ، زاڭ بۇزۋشىلىق جانە قۇقىقبۇزۋشىلىق ارەكەتتەرگە اكەپ سوقتىراتىن جانە ەلدى كۇيرەتەتىن ءقاۋىپ.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1999 جىلعى 13 شىلدەدەگى 416 زاڭىنىڭ تۇسىندىرىلىمىنە سايكەس تەرروريزم-كۇش قولدانۋ يدەولوگيي جانە قوعامدى كۇيرەتىپ، حالىقتى ۇرەيلەندىرىپ، مەملەكەتكە زالال كەلتىرۋگە باعىتتالعان، سونداي-اق زاڭ بۇزۋشىلىق ارەكەتتەرى ياعني قىلمىستىق ارەكەتتەردى جاساۋعا باعىتتالعان ءقاۋىپ. تەرروريزم اكتىسە-قوعامعا ەداۋىر زالال كەلتىرىپ ءقاۋىپ ءتوندىرۋ جانە ادامداردىڭ  قازا تابۋىنا اكەلۋى، سونداي-اق جارىلىس جاساۋ، ءورت قويۋ قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى  بۇزۋ  سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ، ۇيىمداردىڭ شەشىمدەر  قابىلداۋىنا اسەر ەتۋ جانە قاستاندىق جاساۋ جانە مەملەكەت قايراتكەرىنىڭ سايامي قىزمەتىن توقتاتۋ نەمەسە قاستاندىق جاساۋ  سانالادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى تەرروريزدى بولدىرماۋ جانە الدىن الۋ ماقساتىندا ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن بىرنەشە زاڭدار قابىلدادى. 1999 جىلى13 شىلدەدە《تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى》جانە 2005جىلى18 اقپاندا《ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى》زاڭداردى قابىلدادى. ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا جاسالعان زاڭدار، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتايدى. سوعان سايكەس جاسالعان  قارسى ىس-ارەكەتتەر مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ  قۇزرەتىنە، سونداي-اق وسى سالاداعى ازاماتتاردىڭ  قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى قامتاماسىز ەتىلگەن. ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە  قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندار اقپاراتتىق  ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جانە تەرروريستىك توپتارعا قارسى ۇيىمدار وپەراسيا جۇرگىزىپ جۇمىستار جاساۋدا. ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋدا ارناۋلى مەملەكەتتىك قىزمەتتەر بۇۇ، قاۋىپسىزدىك  كەڭىسىنىڭ كونترتەرروريستىك كومميتەتىمەن، ەۋروپاداعى  قاۋىپسىزدىك  جانە ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇيىمنىڭ تەرروريزمگە  قارسى بولىمشەسىمەن، تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىنىڭ  تەرروريزمگە  قارسى ورتالىعىمەن بەلسەندى تۇردە جۇمىس جاساۋدا. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەكسترەميزم مەن تەررورلىق ىس-ارەكەتتەرگە قاتىستى:"تەرروريزم الەمگە، ادامزاتقا تونگەن ءقاۋىپ. ادامزات وسى قاۋىپپەن بىرلەسىپ كۇرەسۋى ءتيىس". تەرروريزمگە قارسى الەمنىڭ بىرنەشە مەملەكەتى مەن حالىقارالىق ۇيىمدار  كۇرەسۋدە.

تەرروريزم-XXI عاسىردىڭ قاۋىپ-قاتەرى. ەلباسىمىز "الەم" XXI عاسىر مانيفەسىندە تەرروريزممەن بۇكىل الەم ەلدەرى بولىپ بىرلەسە كۇرەسسە  عانا جەڭۋگە بولاتىندىعىن اتاپ كورسەتكەن. تەرروريزمدى قۇرتۋ ءۇشىن لاڭكەستىك ءىستى جاساۋعا دەمەپ وتىرعان وزەگىنەن ايىرۋ قاجەت. قازىرگى  كەزدە قازاقستان وسى ءقاۋىپتىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا قۇزىرلى ورگانداردا ەلەۋلى جۇمىس جاساپ، سونىمەن قاتار ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارت ۇيىمىنىڭ قۇرامىندا قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن شەشۋگە كۇش سالۋدا. وسى ۇيىمداعى مەملەكەتتەر بىرلەسە جۇمىس جاساپ، كۇش بىرىكتىرۋدە. ءقاۋىپتىڭ الدىن الۋدا حالىقتىڭ قولداۋى دا ماڭىزدى. قولداۋعا يە مەملەكەت لاڭكەستىك جانە تەررورلىق ارەكەتتەرگە بوگەت جاساپ، ەل ىشىندەگى بىرلەستىكتى ساقتاۋعا توتەپ بەرەدى. قاۋىپپەن كۇرەسۋ مەملەكەت ورگاندارىنىڭ عانا ەمەس، ءاربىر قازاقستاندىق، ادامزاتتىڭ مىندەتى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ ستۋدەنتى جولدىقارا مادينا

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ اعا وقىتۋشىسى قاڭتاربايەۆا ج. ۋ

---