قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارى. قازاقستاننىڭ وزەندەرى (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى)
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، گەوگرافيا 8 سىنىپ
تاقىرىپتار:
26 - ساباق. قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارى. قازاقستاننىڭ وزەندەرى. الاپتار بويىنشا ءىرى وزەندەرگە سيپاتتاما
27 - ساباق. كولدەر جانە بوگەندەر. كاسپيي تەڭىزى، ارال تەڭىزى، بالقاش كولى.
28 - ساباق. جەر استى سۋلارى. قازاقستان مۇزدىقتارى. كوپجىلدىق توڭ.
29 - ساباق. №5 ساراماندىق جۇمىس
30 - ساباق. قايتالاۋ ساباعى
گەوگرافيا 8 سىنىپ
تاقىرىبى: قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارى. قازاقستاننىڭ وزەندەرى
الاپتار بويىنشا ءىرى وزەندەرگە سيپاتتاما
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارىمەن تانىستىرۋ. قازاقستاننىڭ جەر بەدەرىنىڭ ءار ءتۇرلى بولۋىنا كليمات ەرەكشەلىگىنىڭ اسەرى بولسا وسىعان بايلانىستى ىشكى سۋى دا اركەلكى تارالعانىن ايتۋ. وزەن جۇيەسى، وزەن الابى، وزەن جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى، وزەننىڭ سۋ شىعىنى، جىلدىق اعىسىن سيپاتتاۋ. وزەندەرىنىڭ قورەكتەنۋى مەن رەجيمىنە توقتالىپ ءتۇسىندىرۋ. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الابىنا جاتاتىن وزەندەردىڭ جانە ىشكى الاپتارعا جاتاتىن وزەندەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ.
تاربيەلىك: وزەندەردىڭ قازىرگى ەكولوگيالىق جاعدايىنا توقتالىپ، ولارعا ءمان بەرۋگە تاربيەلەۋ. ءوز وتانى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ ارقىلى وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتى ۇيىمداستىرۋ فورماسى: ءفرونتالدى
ساباقتى جۇرگىزۋ ءادىس - تاسىلدەرى: رەپرودۋكتيۆتى، پروبلەمالىق
قۇرال - جابدىقتار: قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى، ىشكى سۋلار، اتلاس
ساباقتىڭ كەزەڭدەرى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى 5. ساباقتى قورىتىندىلاۋ كەزەڭى
2. جاڭا تاقىرىپقا كوشۋ 6. باعالاۋ كەزەڭى
3. تاقىرىپتى مەڭگەرۋ كەزەڭى 7. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ كەزەڭى
4. تاقىرىپتى بەكىتۋ كەزەڭى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ. تۇگەندەۋ. ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
2. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن كىرىسپە اڭگىمەلەسۋدەن باستاپ، مىناداي سۇراقتار قويادى:
1) وزەننىڭ باستاۋى دەگەن نە؟
2) وزەن جۇيەسى دەگەن نە؟
3) وزەن الابى دەگەن نە؟
4) سۋايرىق دەگەن نە؟
5) قازاقستاننىڭ اۋماعىندا قانداي ءىرى وزەندەر بار؟
3. وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىن تىڭداعاننان كەيىن كارتانى پايدالانىپ قازاقستان اۋماعىنداعى وزەندەرگە توقتالىپ، ولاردىڭ ىشىندە وقۋشىلار اتاعان 7 وزەننىڭ ۇزىندىعى 1000 شاقىرىمنان اساتىنىن ايتادى. وزەننىڭ باعىتى مەن جىلدامدىعى سول وزەننىڭ اعىپ وتەتىن جەر بەدەرىنە بايلانىستى دەيدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى جانە شىعىسىنداعى وزەندەردىڭ كوبى باسىن تاۋلاردان الادى. تاۋ وزەندەرى بەتكەيلەرى تىك، جارتاستى تار اڭعارمەن اقسا، جازىق جەرلەرمەن اعاتىن وزەندەردىڭ اعىنى باياۋ ەكەنىن ايتادى. قازاقستان وزەندەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالىپ كەتەدى: 1 – جاسى ءار ءتۇرلى، 2 – وزەندەردىڭ اركەلكى تارالۋى.
وقۋشىلارعا سۇراق بەرەدى: قازاقستاننىڭ وزەندەرى قورەكتەنۋ كوزدەرىنە جانە سۋىنىڭ رەجيمىنە قاراي قانداي تيپتەرگە جاتادى؟ كەيىن ءمۇعالىم ءوزى قورىتىندىلايدى: قازاقستان وزەندەرى نەگىزىنەن قار - جاڭبىر، مۇزدىق، جەر استى سۋىمەن قورەكتەنەدى. كەيىن وزەن سۋىنىڭ شىعىنى مەن جىلدىق اعىنىنا سيپاتتاما بەرەدى. وزەننىڭ سۋ شىعىنى دەگەنىمىز وزەننىڭ سۋ قيماسىنان 1 سەكۋند ىشىدە اعىپ وتەتىن سۋ مولشەرى. ول م3/س ەسەبىمەن ولشەنەدى: Q=Fم2*V م/س.
سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الابىنىڭ وزەندەرى: ەرتىس، ونىڭ سالالارى بۇقتىرما، ءۇلبى، وبا، ەسىل، توبىل، شار.
ىشكى الاپتىڭ وزەندەرى كاسپيي، ارال، بالقاش - الاكول كولدەرىنە قۇياتىنىن جانە كەيبىر وزەندەردىڭ قۇمعا ءسىڭىپ كەتەتىنىن انىقتايدى. ىشكى الاپتىڭ وزەندەرى: جايىق، ەمبى، سىرداريا، شۋ، سارىسۋ، نۇرا، قاراتال، اياگوز، تەنتەك.
كاسپيي تەڭىزى الابى – قازاقستاننىڭ ءشول جانە شولەيت زونالارى ءىشىنارا ورماندى دالانى قامتيدى، شولەيتتە وزەن تورى ناشار دامىعان، بۇعان جايىق وزەنى جاتاتىنىن ايتادى.
سالالارى: سامارا، شاعان، ەلەك، ور، ولاردىڭ حالىق شارۋاشىلىعىنداعى ماڭىزى اشىلادى.
ارال تەڭىزىنىڭ الابى – سىرداريا وزەنى قازاقستاننان تىسقارى جاتقان ورتالىق ت - ش تاۋلارىنان باستالاتىنىن كارتادان كورسەتەدى. بۇل رەسپۋبليكانىڭ ەڭ لاي وزەنى دەيدى. وزەننىڭ اعىنىن رەتتەپ، سۋىن ەگىستىك پەن شابىندىقتاردى سۋارۋعا جانە سۋلاندىرۋعا ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن وزەن بويىندا قىزىلوردا، قىزىلقۇم جانە قازالى سۋارۋ جۇيەلەرى شاردارا بوگەنى سالىنعانىن ايتادى.
بالقاش - الاكول الابى – بۇل الاپتىڭ ەڭ ۇلكەن وزەنى – ىلە. ول شىعىس ت - ش تۋلارىنان باستالاتىن تەكەس جانە كۇنگەس وزەندەرىنىڭ قوسىلۋىنان پايدا بولاتىنىن كارتادان كورسەتىپ تۇسىندىرەدى. وقۋشىلاردىڭ سۇراق - جاۋاپ ءادىسىن پايدالانىپ وندا قانداي سەس - تەر سالىنعانىن سۇرايدى. ىلە وزەنىنىڭ جاعدايىنا توقتالىپ، تۇسىندىرەدى. ىشكى الاپتاردى تۇسىندىرگەندە كاسپيي تەڭىزىنىڭ الابىنا: جايىق، جەم وزەنى، ارال تەڭىزىنىڭ الابىنا: سىرداريا، شۋ، سارىسۋ، تورعاي، ىرعىز وزەندەرى، ال سولتۇستىك جانە ورتالىق قازاقستان كولدەرىنىڭ الابىنا نۇرا وزەنى، سونداي - اق بالقاش - الاكول الابىن ايتقاندا ىلە، قاراتال، اياگوز، تەنتەك وزەندەرى جاتاتىنىن جانە ولارعا جەكە - جەكە توقتالعان ءجون.
4. تاقىرىپتى بەكىتۋ ءۇشىن سۇراقتار مەن تاپسىرمالار بەرەدى:
وقۋلىقتاعى ءىرى وزەندەردىڭ سۋ شىعىنىن انىقتاڭدار.
قازاقستان وزەندەرىنىڭ قورەكتەنۋ كوزدەرىنە جانە سۋ رەجيمىنە قاراي قانداي تيپتەرگە بولىنەدى؟ وزەندەردى كەسكىن كارتاعا ءتۇسىرۋ.
جوسپار بويىنشا ءبىر وزەنگە سيپاتتاما بەرۋ.
سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الابىنا جاتاتىن وزەندەردى اتاپ، كارتادان كورسەتىڭدەر. بۇل الاپتاعى وزەن اعىنىنىڭ تۇراقتى ما، تۇراقسىز با، سەبەبى نە ەكەنىن تۇسىندىرىڭدەر. ىشكى الاپ دەپ نەنى ايتادى؟ وعان قانداي تەڭىزدەر مەن كولدەر جاتادى، اتاۋلارىن اتاڭدار. وزەندەردىڭ قانداي شارۋاشىلىق ماڭىزى بار؟ قانداي وزەندەردە كەمە جۇزەدى؟ قايسىسىنان ەلەكتر ەنەرگياسىن الادى؟ وزەندەردىڭ قازىرگى ەكولوگيالىق جاعدايى قانداي؟ فيزيكالىق كارتادان ءار الاپتىڭ ءىرى وزەندەرىن تاۋىپ، كەسكىن كارتاعا تۇسىرىڭدەر.
5. ساباقتى وقۋشىلارمەن بىرگە قورىتىندىلايدى.
6. ساباق بارىسىندا بەلسەندىلىگىنە بايلانىستى باعالانادى.
7. ۇيگە: تاقىرىپتى قايتالاۋ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
تاقىرىپتار:
26 - ساباق. قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارى. قازاقستاننىڭ وزەندەرى. الاپتار بويىنشا ءىرى وزەندەرگە سيپاتتاما
27 - ساباق. كولدەر جانە بوگەندەر. كاسپيي تەڭىزى، ارال تەڭىزى، بالقاش كولى.
28 - ساباق. جەر استى سۋلارى. قازاقستان مۇزدىقتارى. كوپجىلدىق توڭ.
29 - ساباق. №5 ساراماندىق جۇمىس
30 - ساباق. قايتالاۋ ساباعى
گەوگرافيا 8 سىنىپ
تاقىرىبى: قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارى. قازاقستاننىڭ وزەندەرى
الاپتار بويىنشا ءىرى وزەندەرگە سيپاتتاما
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى قازاقستاننىڭ ىشكى سۋلارىمەن تانىستىرۋ. قازاقستاننىڭ جەر بەدەرىنىڭ ءار ءتۇرلى بولۋىنا كليمات ەرەكشەلىگىنىڭ اسەرى بولسا وسىعان بايلانىستى ىشكى سۋى دا اركەلكى تارالعانىن ايتۋ. وزەن جۇيەسى، وزەن الابى، وزەن جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى، وزەننىڭ سۋ شىعىنى، جىلدىق اعىسىن سيپاتتاۋ. وزەندەرىنىڭ قورەكتەنۋى مەن رەجيمىنە توقتالىپ ءتۇسىندىرۋ. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الابىنا جاتاتىن وزەندەردىڭ جانە ىشكى الاپتارعا جاتاتىن وزەندەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ.
تاربيەلىك: وزەندەردىڭ قازىرگى ەكولوگيالىق جاعدايىنا توقتالىپ، ولارعا ءمان بەرۋگە تاربيەلەۋ. ءوز وتانى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ ارقىلى وتانسۇيگىشتىك قاسيەتىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتى ۇيىمداستىرۋ فورماسى: ءفرونتالدى
ساباقتى جۇرگىزۋ ءادىس - تاسىلدەرى: رەپرودۋكتيۆتى، پروبلەمالىق
قۇرال - جابدىقتار: قازاقستاننىڭ فيزيكالىق كارتاسى، ىشكى سۋلار، اتلاس
ساباقتىڭ كەزەڭدەرى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى 5. ساباقتى قورىتىندىلاۋ كەزەڭى
2. جاڭا تاقىرىپقا كوشۋ 6. باعالاۋ كەزەڭى
3. تاقىرىپتى مەڭگەرۋ كەزەڭى 7. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ كەزەڭى
4. تاقىرىپتى بەكىتۋ كەزەڭى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ. تۇگەندەۋ. ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
2. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن كىرىسپە اڭگىمەلەسۋدەن باستاپ، مىناداي سۇراقتار قويادى:
1) وزەننىڭ باستاۋى دەگەن نە؟
2) وزەن جۇيەسى دەگەن نە؟
3) وزەن الابى دەگەن نە؟
4) سۋايرىق دەگەن نە؟
5) قازاقستاننىڭ اۋماعىندا قانداي ءىرى وزەندەر بار؟
3. وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىن تىڭداعاننان كەيىن كارتانى پايدالانىپ قازاقستان اۋماعىنداعى وزەندەرگە توقتالىپ، ولاردىڭ ىشىندە وقۋشىلار اتاعان 7 وزەننىڭ ۇزىندىعى 1000 شاقىرىمنان اساتىنىن ايتادى. وزەننىڭ باعىتى مەن جىلدامدىعى سول وزەننىڭ اعىپ وتەتىن جەر بەدەرىنە بايلانىستى دەيدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى جانە شىعىسىنداعى وزەندەردىڭ كوبى باسىن تاۋلاردان الادى. تاۋ وزەندەرى بەتكەيلەرى تىك، جارتاستى تار اڭعارمەن اقسا، جازىق جەرلەرمەن اعاتىن وزەندەردىڭ اعىنى باياۋ ەكەنىن ايتادى. قازاقستان وزەندەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالىپ كەتەدى: 1 – جاسى ءار ءتۇرلى، 2 – وزەندەردىڭ اركەلكى تارالۋى.
وقۋشىلارعا سۇراق بەرەدى: قازاقستاننىڭ وزەندەرى قورەكتەنۋ كوزدەرىنە جانە سۋىنىڭ رەجيمىنە قاراي قانداي تيپتەرگە جاتادى؟ كەيىن ءمۇعالىم ءوزى قورىتىندىلايدى: قازاقستان وزەندەرى نەگىزىنەن قار - جاڭبىر، مۇزدىق، جەر استى سۋىمەن قورەكتەنەدى. كەيىن وزەن سۋىنىڭ شىعىنى مەن جىلدىق اعىنىنا سيپاتتاما بەرەدى. وزەننىڭ سۋ شىعىنى دەگەنىمىز وزەننىڭ سۋ قيماسىنان 1 سەكۋند ىشىدە اعىپ وتەتىن سۋ مولشەرى. ول م3/س ەسەبىمەن ولشەنەدى: Q=Fم2*V م/س.
سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الابىنىڭ وزەندەرى: ەرتىس، ونىڭ سالالارى بۇقتىرما، ءۇلبى، وبا، ەسىل، توبىل، شار.
ىشكى الاپتىڭ وزەندەرى كاسپيي، ارال، بالقاش - الاكول كولدەرىنە قۇياتىنىن جانە كەيبىر وزەندەردىڭ قۇمعا ءسىڭىپ كەتەتىنىن انىقتايدى. ىشكى الاپتىڭ وزەندەرى: جايىق، ەمبى، سىرداريا، شۋ، سارىسۋ، نۇرا، قاراتال، اياگوز، تەنتەك.
كاسپيي تەڭىزى الابى – قازاقستاننىڭ ءشول جانە شولەيت زونالارى ءىشىنارا ورماندى دالانى قامتيدى، شولەيتتە وزەن تورى ناشار دامىعان، بۇعان جايىق وزەنى جاتاتىنىن ايتادى.
سالالارى: سامارا، شاعان، ەلەك، ور، ولاردىڭ حالىق شارۋاشىلىعىنداعى ماڭىزى اشىلادى.
ارال تەڭىزىنىڭ الابى – سىرداريا وزەنى قازاقستاننان تىسقارى جاتقان ورتالىق ت - ش تاۋلارىنان باستالاتىنىن كارتادان كورسەتەدى. بۇل رەسپۋبليكانىڭ ەڭ لاي وزەنى دەيدى. وزەننىڭ اعىنىن رەتتەپ، سۋىن ەگىستىك پەن شابىندىقتاردى سۋارۋعا جانە سۋلاندىرۋعا ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن وزەن بويىندا قىزىلوردا، قىزىلقۇم جانە قازالى سۋارۋ جۇيەلەرى شاردارا بوگەنى سالىنعانىن ايتادى.
بالقاش - الاكول الابى – بۇل الاپتىڭ ەڭ ۇلكەن وزەنى – ىلە. ول شىعىس ت - ش تۋلارىنان باستالاتىن تەكەس جانە كۇنگەس وزەندەرىنىڭ قوسىلۋىنان پايدا بولاتىنىن كارتادان كورسەتىپ تۇسىندىرەدى. وقۋشىلاردىڭ سۇراق - جاۋاپ ءادىسىن پايدالانىپ وندا قانداي سەس - تەر سالىنعانىن سۇرايدى. ىلە وزەنىنىڭ جاعدايىنا توقتالىپ، تۇسىندىرەدى. ىشكى الاپتاردى تۇسىندىرگەندە كاسپيي تەڭىزىنىڭ الابىنا: جايىق، جەم وزەنى، ارال تەڭىزىنىڭ الابىنا: سىرداريا، شۋ، سارىسۋ، تورعاي، ىرعىز وزەندەرى، ال سولتۇستىك جانە ورتالىق قازاقستان كولدەرىنىڭ الابىنا نۇرا وزەنى، سونداي - اق بالقاش - الاكول الابىن ايتقاندا ىلە، قاراتال، اياگوز، تەنتەك وزەندەرى جاتاتىنىن جانە ولارعا جەكە - جەكە توقتالعان ءجون.
4. تاقىرىپتى بەكىتۋ ءۇشىن سۇراقتار مەن تاپسىرمالار بەرەدى:
وقۋلىقتاعى ءىرى وزەندەردىڭ سۋ شىعىنىن انىقتاڭدار.
قازاقستان وزەندەرىنىڭ قورەكتەنۋ كوزدەرىنە جانە سۋ رەجيمىنە قاراي قانداي تيپتەرگە بولىنەدى؟ وزەندەردى كەسكىن كارتاعا ءتۇسىرۋ.
جوسپار بويىنشا ءبىر وزەنگە سيپاتتاما بەرۋ.
سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت الابىنا جاتاتىن وزەندەردى اتاپ، كارتادان كورسەتىڭدەر. بۇل الاپتاعى وزەن اعىنىنىڭ تۇراقتى ما، تۇراقسىز با، سەبەبى نە ەكەنىن تۇسىندىرىڭدەر. ىشكى الاپ دەپ نەنى ايتادى؟ وعان قانداي تەڭىزدەر مەن كولدەر جاتادى، اتاۋلارىن اتاڭدار. وزەندەردىڭ قانداي شارۋاشىلىق ماڭىزى بار؟ قانداي وزەندەردە كەمە جۇزەدى؟ قايسىسىنان ەلەكتر ەنەرگياسىن الادى؟ وزەندەردىڭ قازىرگى ەكولوگيالىق جاعدايى قانداي؟ فيزيكالىق كارتادان ءار الاپتىڭ ءىرى وزەندەرىن تاۋىپ، كەسكىن كارتاعا تۇسىرىڭدەر.
5. ساباقتى وقۋشىلارمەن بىرگە قورىتىندىلايدى.
6. ساباق بارىسىندا بەلسەندىلىگىنە بايلانىستى باعالانادى.
7. ۇيگە: تاقىرىپتى قايتالاۋ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
-
قازاق ادەبيەتى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
