قازتۋعان جىراۋ (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى)
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 9 سىنىپ
تاقىرىپتار:
76. قازتۋعان جىراۋ
77. دوسپامبەت جىراۋ
78. شالكيىز جىراۋ
79. اقتامبەردى جىراۋ
80. ۇمبەتەي جىراۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازتۋعان جىراۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) قازتۋعان جىراۋدىڭ ەڭبەكتەرىنە توقتالا وتىرىپ، شىعارمالارىنىڭ يدەيالىق مازمۇنىنىن تالداۋ، وقۋشىلارعا ويلاندىراتىن ساۋال بەرە وتىرىپ، پىكىرىن تىڭداۋ، قورىتىندى جاساۋ؛
ءا) بىلىمدىلىك تانىمىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، تىلدىك قورىن، ىزدەنىستەرىن ارتتىرۋ؛
ب) ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ماماندىق تاڭداي بىلۋگە، ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار، تىرەك سىزبالار ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ول ءوزىن "ايداسا قويدىڭ كوسەمى"، "سويلەسە قىزىل ءتىلدىڭ شەشەنى"، "بۋىرشىننىڭ بۇتا شايقار ازۋى"، "بيدايىقتىڭ كول جايقاعان جالعىزى" دەپ تانىستىرادى. قازتۋعان جىراۋ تايپالار كوسەمى، وتتى ءبيى، اسكەرباسى، وراق ءتىلدى شەشەن، ارقالى اقىن بولعان. قازتۋعان جىرلارىنىڭ ارقاۋى - تۋعان ەلى، كىندىك كەسكەن، كىر جۋعان جەرى. ونى اقىن تەبىرەنە جىرعا قوسادى.
"سالپ - سالپىنشاق اناۋ ءۇش وزەن،
سالۋالى مەنىڭ وردام قونعان جەر"،
"جاباعى مەنەن تايى تەڭ،
جارى مەنەن سايى تەڭ"،
"بوتتاشىعى بۇزاۋداي،
بوز سازانى توقتىداي،
بالىعى تايداي تۋلاعان،
شىرماۋىعى شوككەن تۇيە تاپتىرماس،
بالىعى كولگە جىلقى قاپتىرماس،
سويتكەن مەنىڭ، ەدىلىم"، —
دەپ، ەدىلىنە پەرزەنتتىك قالتقىسىز سەزىمىن ەمىرەنە ورنەكتەيدى. اقىن ءوز جىرلارىندا باتىرلىقتى، ەرلىكتى، ەلدىكتى دارىپتەيدى. ونىڭ جىرىنداعى:
بالداعى التىن قۇرىش بولات،
اشىلىپ شاپسام دەپ تارتار،
سۋسىنىم قانعا قانار دەپ،
ازامات ەردىڭ بالاسى
جابىققانىن بىلدىرمەس،
جاماڭدار مازاق قىلار دەپ، —
دەگەن جولداردان مۇنى بايقاۋ قيىن ەمەس.
ءوزى دە قىلىشىن "سارى ءجۇن وققا تولتىرعان" باتىر بولعان.
كىتاپپەن جۇمىس: كىتاپتان «سالپ - سالپىنشاق ءۇش وزەن». ولەڭىن مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرە وقيدى.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
ءبىلىمدى باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا، ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: قازتۋعان جىراۋدىڭ شىعارمالارىن وقىپ كەلۋگە بەرەمىن.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
تاقىرىپتار:
76. قازتۋعان جىراۋ
77. دوسپامبەت جىراۋ
78. شالكيىز جىراۋ
79. اقتامبەردى جىراۋ
80. ۇمبەتەي جىراۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازتۋعان جىراۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) قازتۋعان جىراۋدىڭ ەڭبەكتەرىنە توقتالا وتىرىپ، شىعارمالارىنىڭ يدەيالىق مازمۇنىنىن تالداۋ، وقۋشىلارعا ويلاندىراتىن ساۋال بەرە وتىرىپ، پىكىرىن تىڭداۋ، قورىتىندى جاساۋ؛
ءا) بىلىمدىلىك تانىمىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، تىلدىك قورىن، ىزدەنىستەرىن ارتتىرۋ؛
ب) ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ماماندىق تاڭداي بىلۋگە، ادامگەرشىلىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار، تىرەك سىزبالار ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ول ءوزىن "ايداسا قويدىڭ كوسەمى"، "سويلەسە قىزىل ءتىلدىڭ شەشەنى"، "بۋىرشىننىڭ بۇتا شايقار ازۋى"، "بيدايىقتىڭ كول جايقاعان جالعىزى" دەپ تانىستىرادى. قازتۋعان جىراۋ تايپالار كوسەمى، وتتى ءبيى، اسكەرباسى، وراق ءتىلدى شەشەن، ارقالى اقىن بولعان. قازتۋعان جىرلارىنىڭ ارقاۋى - تۋعان ەلى، كىندىك كەسكەن، كىر جۋعان جەرى. ونى اقىن تەبىرەنە جىرعا قوسادى.
"سالپ - سالپىنشاق اناۋ ءۇش وزەن،
سالۋالى مەنىڭ وردام قونعان جەر"،
"جاباعى مەنەن تايى تەڭ،
جارى مەنەن سايى تەڭ"،
"بوتتاشىعى بۇزاۋداي،
بوز سازانى توقتىداي،
بالىعى تايداي تۋلاعان،
شىرماۋىعى شوككەن تۇيە تاپتىرماس،
بالىعى كولگە جىلقى قاپتىرماس،
سويتكەن مەنىڭ، ەدىلىم"، —
دەپ، ەدىلىنە پەرزەنتتىك قالتقىسىز سەزىمىن ەمىرەنە ورنەكتەيدى. اقىن ءوز جىرلارىندا باتىرلىقتى، ەرلىكتى، ەلدىكتى دارىپتەيدى. ونىڭ جىرىنداعى:
بالداعى التىن قۇرىش بولات،
اشىلىپ شاپسام دەپ تارتار،
سۋسىنىم قانعا قانار دەپ،
ازامات ەردىڭ بالاسى
جابىققانىن بىلدىرمەس،
جاماڭدار مازاق قىلار دەپ، —
دەگەن جولداردان مۇنى بايقاۋ قيىن ەمەس.
ءوزى دە قىلىشىن "سارى ءجۇن وققا تولتىرعان" باتىر بولعان.
كىتاپپەن جۇمىس: كىتاپتان «سالپ - سالپىنشاق ءۇش وزەن». ولەڭىن مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرە وقيدى.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
ءبىلىمدى باعالاۋ: وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارىنا، ساباققا بەلسەنە قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: قازتۋعان جىراۋدىڭ شىعارمالارىن وقىپ كەلۋگە بەرەمىن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
