قىزىل جالاۋ. كەن قۇشاعىندا
(روماننان ءۇزىندى)
— قويشىعارا، ۋا قويشىعارا!.. قويشىعارا دەيمىن، بولامىسىڭ؟ — دەگەن داۋىس الدىڭعى بولمەدەن زىڭق ەتتى.
— ءقازىر، ءقازىر، — دەدى قويشىعارا قارباڭداپ بەلبەۋىنە جابىسىپ.
بوزارىپ اتقان تاڭ ساۋلەسى ءۇي ءىشىن بۇلدىر عانا جارىق قىلىپ، قاربالاڭداپ كيىنىپ جاتقان قويشىعارانىڭ بەت الپەتىن ايقىن كورسەتپەيدى. پەشپەن قاتارلاستىرا سالعان توسەك قاراۋىتىپ ءۇيدىڭ ءبىرسىپىرا جەرىن الىپ جاتقان سەكىلدى. سول توسەكتىڭ ورتا جەرىندە كويلەگى اعاراڭداپ ءبىر ايەل وتىر. باسىنا جامىلعان جاۋلىعى وبىراپ مۇنىڭ دا بەتىن بۇركەپ كورسەتپەيتىن سەكىلدى. ايەلدىڭ ماڭىندا تويعان قوزىداي تومپيىپ، تاڭعى ۇيقىعا ماۋجىراپ جاتقان جاس بالالار، اناۋ-مىناۋ داۋىسقا ەلەڭ ەتىپ ويانار ەمەس.
— اماندىق بولسا، جازعا قاراي ءبىر كەلىپ كەتەرمىن... جالعىز مەن ەمەس، تالايلاردىڭ باس قوسقان جەرى كورىنەدى عوي، — دەدى قويشىعارا بەلبەۋدى بۋىنىپ جاتىپ.
— كەلمە، كەلمە... مەندە جۇمىسىڭ بولماسىن، ءبىلدىڭ بە؟!
— قوي-اۋ، امينە... ە، سەن... تاپ وسى جولى شاتاق شىعارماي-اق... ءجونسىز جۇمىسقا ءوزىم دە جەلىكپەيمىن عوي... نۇرىشجاننىڭ بەتىنەن يىسكەيىنشى، ءۇي جامان نەمە!— دەپ بەتى بولپيىپ جاتقان تاڭقى مۇرىن قارا بالاعا تونە بەرەمىن دەگەندە، امينە كەنەت قوزعالىپ، قويشىعارانىڭ كەۋدەسىنەن تىرەپ جىبەرمەدى. قويشىعارا ىزالانىپ پا، قورقىپ پا جۇرەگى كەنەت مۇزداي قالتىرانعان سەكىلدەنەدى. وجەلەنىپ بالاعا ۇمتىلمادى. بۇل نە سۇمدىق! — دەگەندەي بوپ امينەگە قارادى. كوزگە كوز قادالدى: امينەنىڭ كوز جانارىندا تاسقىنداعان سايدىڭ سۋىنداي لىقسىپ تۇرعان ءمولدىر جاس ەدى. ءبىراق ول ءوزىن-وزى ءمۇجىپ، سول جاستىڭ ءبىر تامشىسىن تامىزباسقا سەرتپەن وتىرعان ادام ءتارىزدى ەدى.
— ءوي، امينە-اۋ، مۇنىڭ نە؟
— بالادا جۇمىسىڭ بولماسىن! بالا دا، قاتىن دا تابىلار وندا...
قويشىعارا سۇيرەتىلىپ تۇرىپ، اۋىر كۇرسىنىپ، ەسىككە قاراي بەتتەدى...
...بۇدان ەكى كۇن بۇرىن كولحوزشىلاردىڭ جالپى جينالىسى بولىپ، اۋداننان كەلگەن وكىل بايانداما ىستەدى. قاراعاندى دەيتىن ءوندىرىس ورنىمىز بار، قازاق پرولەتارياتىنىڭ بەسىگى... كولحوزشىلاردىڭ ىشىندەگى ەڭ جاقسى دەگەن ەكپىندىلەردى شارتپەن سوندا جىبەرۋىمىز كەرەك! — دەدى.
— ە، ول قالاي؟ جاقسى ەكپىندىلەرىمىزدى وندىرىسكە بەرەدى ەكەمىز، كولحوز جۇمىسىن سوندا كىمگە ىستەتەمىز؟ — دەدى قالامباي شاتىناپ.
— شيرەتپەن سويلەڭدەر، بارىڭە دە ءسوز بەرەم. قالامباي، سەن كۇتە تۇر... قانە، كىم سويلەيدى؟.. اۋ، ەكپىندىلەر، ال، قانە، يا... — دەپ تاڭقىباي تۇمسىعىن قوقيتىپ، باسى ءبىر جاعىنا قيسايىپ، الدىنداعى ۇستەلدى اۋدارىپ جىققانداي بوپ اسىپ-ساسىپ ورنىنان تۇردى.
ايەلدەر جاعىنىڭ ءبىرسىپىراسى كۇبىر ءسوزدى كۇلكىگە اينالدىرىپ، جيىلىس ءۇشىن ەمەس، وسى تاڭقىبايدىڭ وتىرىس-تۇرىسىن، ءسوزىن باقىلاپ، سوعان ىشەكتەرى تۇيىلگەنشە كۇلۋ ءۇشىن جينالعان ادام سەكىلدەنىپ وتىردى.
جۇرتتىڭ بوگەلىپ وتىرعاندىعىن پايدالانىپ ءسوزدى قالامباي الدى. باسقارمانىڭ ۇستەلىنىڭ ءبىر جاق بۇرىشىنا سۇيەنە تۇرىپ تەرمەن باتتاسقان ەلتىرى بورىكتى باستان سىپىرىپ، ونى ءابىلماجىن حاتشىنىڭ قاعازىن باستىرا قويدى. سول قولىمەن ءبۇيىرىن تاياندى. وڭ قولىمەن مۇرتىن سيپادى. ءسويتتى دە، جۇرتقا قاراپ جىمىڭ-جىمىڭ كۇلدى.
— اۋ سويلەيىن بە، جوق پا؟
— ە، مۇنىڭ قاشانعىسى ەمەس پە؟..
— ءقايبىر سويلەگىسى كەلىپ تۇر دەيسىڭ، مازاققا شىعىپ تۇر دا.
— ءقادىرلى جولداستار! — دەدى قالامباي شالقايا ءتۇسىپ. — ءبىز ناداندىقپەن تۇسىنبەيمىز، بولماسا، جاڭاعى وكىل جولداستىڭ ءاربىر ءسوزى مىڭ التىنعا تاتىرلىق ەمەس پە؟!.. ءقادىرىن ءبىلۋ دەگەن قايدا؟ پارتيامىز، ۇكىمەتىمىز ءوز تىلىمىزدە ءتۇسىندىرىپ وتىر. نە ارمان بار؟.. اينالايىن ۇكىمەتتەن. مەن ءوزىم وسى كەڭەس تۇسىندا كوزىمدى اشتىم... ءابىش-اۋ، سەن تىرجىڭداما، شاڭقان تۇقىمىنان باسقانىڭ ساعان ءبارى قۇبىجىق.
تاڭقىباي ۇستەلدى تاقىلداتىپ قالامبايدىڭ ءسوزىن ءبولدى.
— ول ءسوزىڭىزدى كەيىن ايتارسىز، وتاعاسى، مىنا جۇمىسقا بايلانىسى جوق ونىڭ... قانە، تاعى كىم سويلەيدى؟
— قالامبايدىڭ بارعىسى كەلىپ تۇرعان شىعار، سۇراۋ كەرەك وزىنەن، — دەدى كەيىنگى جاقتان بىرەۋلەر.
قالامباي ەستىمەگەنگە سالىنىپ، ۇستەل باسىنان تەزىرەك جونەلدى.
بۇدان كەيىن ەكى كىسى شىعىپ سويلەپ، ولار ەڭبەك كۇندەرىنىڭ دۇرىس جازىلماي جۇرگەندىگىن، جاز بويى ءجوندى ەڭبەك سىڭىرمەي كەلىپ، اۆانستى ەڭبەك سىڭىرگەندەرمەن بىردەي الىپ وتىرعانداردىڭ بارلىعىن، تاعى سونداي كەمشىلىكتەردى ايتىپ شىقتى.
— ماسەلەن ايتايىق — ول كىم؟ — دەپ بىرەۋ سۇراۋ بەرىپ ەدى سويلەۋشى كىسى شىمىركەنبەستەن:
— ماسەلەن ول — قالامباي سياقتى جولداستار، — دەدى.
جۇرت دابىرلاسىپ، كەۋ-كەۋلەسىپ، ءبىرسىپىراسى قالامبايدى اقتاپ، ءبىرسىپىراسى بوقتاۋعا كىرىستى. قويشىعارا تاپ وسى كەزدە ورنىنان تۇرىپ، قولىن كوتەردى.
— ال، قويشىعارا سويلەيدى. ال، قويشىعارا، سويلە، سويلە! — دەدى تاڭقىباي اپتىعىپ.
قويشىعارا ورنىندا تۇرعان كۇيى:
— مەنىڭ ءسوزىم جوق، وكىل جولداستان سۇراۋ — دەدى. — ول سۇراۋىم مىناۋ: وكىل جولداس، ەكپىندىلەردى وندىرىسكە جىبەرگەندە وندىرىسپەن شارتتى كىم جاسايدى؟ كولحوز باسقارماسى ما، الدە بارۋشى ەكپىندىنىڭ ءوزى مە؟ بۇل ءبىر. ەكىنشى سۇراۋىم — باراتىن ەكپىندىلەر وزدەرى تىلەنىپ جازىلا ما، الدە سەن باراسىڭ دەپ كولحوز باسقارماسى ءجىپ تاعا ما؟..
بۇل سۇراۋلارعا وكىل تولىق قىپ جاۋاپ بەردى.
— ءتۇسىندىم. مەنى جازىڭدار، بارامىن! — دەدى قويشىعارا. جۇرت الاقان ۇردى.
— ءوي سورلىڭ، باسە!
— مانادان بەرى نە عىپ قىزباي وتىر دەپ ەم-اۋ.
— بۇل بارسا، قيراتىپ-اق جىبەرەر... ءا، جەتپىس، سەن بىردەمە دەيسىڭ بە؟
— جەلوكپەلىككە سالدى-اۋ دەيمىن.
— راس، ۇشقالاقتىعى دا بار-اۋ، ءا؟..
— اتاق سۇيگىشتىگىن ايتسايشى...
— ونىڭ دا راس...
قاتار وتىرعان جۇرتتىڭ شىنتاقتارى ءتۇيىسىپ، يىقتارى ءتيىسىپ، اۋىزدارى جابىسىپ، كۇبىر-كۇبىر ءسوز. «ورنەك» كولحوزىنداعىلاردىڭ وسى مىنەزدەرىن كورگەندە قويشىعارا جارىلىپ ولە جازدايدى. بيىل رايكوم حاتشىسى كەلەتىندە وسى كولحوزدان كەتەمىن دەپ قويشىعارا شىنىمەن-اق ايتىپ ەدى-اۋ. رايكوم حاتشىسى ءبىر جاعىنان ۇرسىپ، ەكىنشى جاعىنان اقىلىن ايتىپ، وسى كولحوزدى جوندەس دەپ ءبىرسىپىرا مىندەتتى وسى قويشىعاراعا دا جۇكتەپ كەتكەن عوي. ول ءبىر ۇزاق سونار اڭگىمە، تەك اشەيىن مىنادايدا ويعا ءتۇسىپ كەتە بەرەتىندىگى...
— وكىل جولداس... الگى وكىلى قايسى ەدى؟ — دەدى قارا تورى ايەل ەربيىپ ورنىنان تۇرىپ.
— مەنمىن، جەڭگەي، مەنمىن! — دەپ ۇستەل باسىنداعى شيقان بەت سارى جىگىت كوتەرىلە ءتۇستى.
— وكىل جولداس سەن بولساڭ، الگى «بارامىن» دەگەن كىسىنى جازبا! قايدان بارسىن، بارا المايدى... سونشاما جەرگە جالعىز بارىپ... ەل-جۇرتتان بەزىپ جۇرگەن كىسى ەمەس ول... ءوشىرىپ تاستاڭىز!..
سىبىر اڭگىمەنىڭ ءبارى توقتالىپ، شىنتاقپەن ءتۇرتىسۋدىڭ ۇلكەنى ەندى باستالدى. سامساعان كوز الگى ايەل مەن قويشىعارانىڭ ۇستىندە بولدى.
— ە باسە، نەعىپ بولا قالدى دەپ ەم... قاتىنىمەن اقىلداسپاي ايتىپ وتىر ەكەن عوي.
— قان جاۋعىر امينە-اي، جاندى جەردەن ىلەسىڭ-اۋ، — دەپ قالامباي سىلق-سىلق كۇلدى.
— ەرەگىستىرمەڭدەر قويشىعارانى!
— وندا قايتەدى دەيدى؟
— اۋ، توقتاڭدار، سابىر، سابىر. قويشىعارا، نە ايتاسىڭ؟
قويشىعارا قاسقيىپ ورنىنان تۇردى:
— مەن تۇسىنىكتى عىپ ايتقان جوق پا ەم؟
— باراسىڭ عوي؟
— بارمايتىن بولسام، ايتام با؟..
جۇرت تاعى قول ۇرىپ، كۇبىر سوزگە كىردى. ءوندىرىس ورنىنىڭ ۇسىنعان شارت قاعازى وقىلدى. قويشىعارانىڭ قانداي كولحوزشى ەكەندىگى تۋرالى مىنەزدەمە جازۋدى باسقارماعا تاپسىرىپ، جيىلىس تارادى.
ايسىز قاراڭعى ءتۇن ەدى. قيىرشىقتاعان قار ما، سىلبىراعان جاڭبىر ما بەتكە جىلبىسىپ تيەدى. جۇرت ايقايلاسىپ، بىرەۋلەرى ورعا قۇلاپ، شومعا ءسۇرىنىپ، تىنىق ءتۇندى شاڭ-شۇڭ داۋىسپەن داۋرىقتىرىپ بارادى. قويشىعارا امينەنى ەرتە قايتايىن دەپ ەسىك الدىندا ءبىرسىپىرا توسسا دا، جۇرت شىعىپ بىتكەنشە امينە شىقپادى.
— قويشىعارا، ۋا قويشىعارا!.. سەن كىمدى توسىپ تۇرسىڭ؟ امينە الدەقاشان كەتىپ قالدى عوي، — دەدى دۇيسەباي مۇنىڭ جانىنا كەلىپ.
قويشىعارا ۇندەمەي ۇيىنە بەتتەدى. دۇيسەباي مۇنىڭ سوڭىنا ەردى دە وتىردى.
— قويشىعارا، ۋا قويشىعارا... قويشىعارا دەيمىن!.. مەن ايتايىن با ساعان؟ مەن ايتسام: مەن مۇنىڭا قوسىلمايمىن!
— قوسىلماساڭ، قوسىلما. قوسىل دەپ سەنى كىم زورلادى؟
— جوق، زورلاساڭ دا قوسىلمايمىن، ءبىلدىڭ بە! سەن قاتەلەستىڭ.
قويشىعارا ۇندەمەدى.
— ءا، قويشىعارا، بىردەمە دەيسىڭ بە؟ — دەدى دۇيسەباي وعان قاتارلاسىپ.
— اتاڭنىڭ باسى دەيمىن.
— ۋاي، قۇداي اتسىن، وينامايتىن جەردە ويناپ... جوق، بۇل ويىنشىق ەمەس، ويلاپ قارادىڭ با ءوزىڭ؟ سوناۋ قاراعاندىعا بارۋ دەگەن... ەھە... شىراعىم، شەلپەك جەۋمەن ءبىر دەپ ءتۇسىنىپ جۇرمە. سەن ەكپىندى بولساڭ، مۇندا عانا ەكپىندىسىڭ... وندا بارىپ قالىپ، قايتىپ ءۇيىندى تابا الماي جۇرسەڭ... ءۇيىڭ تولعان شيەتتەي جاس بالا... مەن ايتسام، شىنىن ايتام...
دۇيسەباي ءبىر قاتارلاسىپ، ءبىر كەيىن قالىپ، قويشىعارانىڭ ۇيىنە جەتكەنشە اڭگىمەنى قوزداتۋمەن بولدى. قويشىعارا ۇندەمەگەن سايىن، ءسوزىنىڭ ۇستەم كەلگەندىگىنە سەنىپ دۇيسەباي ءسوزىنىڭ كوبىن اقىل ەسەبىندە ايتتى.
قويشىعارا قاقپاعا تىرەلىپ توقتادى:
— ءبىتتى مە ءسوزىڭ؟ — دەدى دۇيسەبايعا.
— جوق، مەن ايتسام، شىنىن ايتام. مەن، مەن... — دەپ دۇيسەباي ساسقالاقتاپ قالدى.
— ءبىتىر ءسوزىڭدى! ءبىتتى عوي، ءا... ۇيگە كىرگەن سوڭ بۇل تۋرالى جۇمعان اۋزىڭدى اشۋشى بولما!
— مەيلىڭ، ۇيىڭە بارمايىن... مەن ايتسام، شىنىن ايتام، — دەدى دۇيسەباي كەيىن بۇرىلىپ. — ومىرىمدە وتىرىك ايتىپ كورگەم جوق، مەن شىنىن ايتام، — دەدى اناداي جەردە كەتىپ بارا جاتىپ.
قويشىعارا ۇيىنە كەلدى. پەش جانىندا تىمىرايىپ امينە وتىر. ەشكىنىڭ لاعىنشا سەكىرگەن قارا دومالاق بالالار بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەلىپ اسىلسا دا، ولاردى كۇندەگىدەي ەركەلەتىپ ماڭدايىنان سيپاۋدىڭ ورنىنا، امينە قولىمەن يتەرىپ، ماڭىنا جۋىتپايدى.
— كەتەتىن بولدىڭ عوي، ءا؟ — دەدى امينە شىمىركەنە قاراپ.
— كەتەم.
— كەت، كەت... كەتكەلى جۇرگەنىڭدى بىلگەم. كەتكەنشە اسىعىپ ءجۇر ەڭ...
داۋىسى قالتىراپ، امينە ءبىرسىپىراعا شەيىن ۇندەمەدى.
— بەتىڭنەن جارىلقاسىن... مەن دە ولمەسپىن.
بۇدان ارتىق بۋلىعۋعا شاماسى جەتپەي امينە جىلادى. اسىر سالىپ ويناپ جۇرگەن بالالار ءۇيدىڭ بۇرىشىنا جينالىپ ءۇرپيىسىپ، «سەن ءبۇلدىرىپ وتىرسىڭ-اۋ» دەگەندەي بوپ جاۋتاڭداپ ولار قويشىعاراعا قادالدى.
قويشىعارا سول ءتۇنى امينەگە جايلاپ ۇعىندىرماقشى بوپ كوپ سويلەدى. امينە ۇعىنۋدىڭ ورنىنا قاتۋلانىپ قارسىلىعىن ۇدەتە بەردى... ەرتەڭىنە سىقسيىپ قالامبايدىڭ شەشەسى كەلدى، ودان بورامبايدىڭ شەشەسى كەلدى. ولار بىرەسە قويشىعارانى، بىرەسە امينەنى جاقتاپ سويلەدى. قالامبايدىڭ شەشەسى اكەسىز بالانى باعۋدىڭ قيىندىعىن ايتىپ قامىعىپ تا الدى. سول كۇنى ءتۇس اۋعانعا شەيىن قويشىعارانىڭ قاراعاندىعا جۇرەتىن-جۇرمەيتىندىگىن ەشكىم اشىپ بىلمەيتىن سەكىلدەندى... اقىرىندا بەسىن الەتىندە قويشىعارا باسقارمادان جول قاعازىن الىپ، تەمىر جول ستانسياسىنا اپارىپ سالاتىن ات ازىرلەدى. اپارىپ سالۋعا دۇيسەباي بەلگىلەندى..
اڭگىمەمىزدىڭ باس جاعىنداعى قويشىعارا مەن امينەنىڭ اراسىنداعى سالقىندىق مىنە، وسى اڭگىمەدەن تۋىپ ەدى. قويشىعارا امينەنى تۇسىندىرە الماعان كۇيى اتتانعالى جاتىر ەدى.
...قازان ءىشىنىڭ قاتقاق كۇنى. كوك جۇزىندە سۇر بۇلت ويناپ، ىزعىرىق جەلى دەنەنى شىمشيدى. ءشوپ بىتكەن قۋراپ سىلتىگە سالعانداي بوزارعان. ەلسىز دالا قاڭىراپ قاراۋعا كوڭىلسىز — ءىش پىستىرعانداي. ءۇش اياق جول بىرەسە مايدالانىپ، بىرەسە ادىر-بۇدىرلانىپ اربانى سالدىرلاتىپ، يەسىز دالانى باسىنا كوتەرگەندەي. ماستەك ءپىشىندى قارا كەر ات بويىن بوس سالا جورتىپ، ءجۇرىستى ونشا وندىرمەي كەلەدى. دەلبە ۇستاپ وتىرعان دۇيسەباي. تىماعى شاۋكيىپ، ەكى بەتى تىماقتىڭ جاقتاۋىنان تورسيىپ شىعىپ تۇر. وقتا-ساندا ءبىر ۇمتىلىپ قارا كەر اتتى ساۋىرلاتا سيپاپ قويادى. ايداۋى كوڭىلسىز. وسىنى سەزگەندەي قارا كەر ات تا جۇرۋگە كوڭىلسىزدەنىپ كەلەدى.
— قويشىعارا، ءا قويشىعارا... امينەمەن ريزالاسپاي شىقتىڭ-اۋ...
— وندا نە بولادى ەكەن؟
— الىس جولعا بارا جاتىرسىڭ... جاستان قوسىلعان قوساعىڭ... مەن اشەيىن ءجونىن ايتام.
— ءجون ەمەس... بەتىمەن لاقپاسىن!
— قايتسىن، بالا-شاعا بولسا بار...
قويشىعارا ۇندەمەدى. ءبىر قىرىنداۋ وتىرىپ كوزدى ارت جاعىنا سالدى: ولكە بويى اق تۇمانعا بولەنىپ، اۋىلدى كوزدەن جاسىرىپ ۇلگىرىپ ەدى. قويشىعارا اۋىر كۇرسىندى. وي بۇلدىر. الاس ۇرعان كوڭىل ءالى كۇنگى ءبىر تىرەككە مىقتاپ جابىسىپ، ۇيعارىندىسىن شىعارىپ بولماعان سەكىلدى. وسىنىڭ ءوزى قىزۋلىقپەن بولعان جۇمىس سەكىلدىلەۋ. قويشىعارا وسىنى قالامبايعا ەرەگىسكەننەن ىستەگەن سەكىلدى بولدى. قالامبايمەن مۇنىڭ اراسىندا ەرەگىس كوپتەن بار. ونىڭ تاريحى تىم ۇزاقتا جاتىر. قالامبايدىڭ «بولمايدى» دەگەن جۇمىسىن قويشىعارا بولدىرۋعا تىرىسادى. بولدىرىپ تا شىعارادى. كوپشىلىك وندايدا قويشىعاراعا العىسىن بەرەدى... ءبىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، قويشىعارا قالامبايمەن ەرەگىسىپ، بىرەر جۇمىستى ىستەمەك بولسا، امينە ىلعي كەسە ءتۇسۋىن قويمايدى. مۇندا قانداي سىر بار؟.. جوق، ەشقانداي سىر بولماۋى كەرەك. «كوپشىلىكتەن ءبولىنىپ، كوزگە ءتۇسىپ قايتسىن» — دەيتىن شىعار. ءبىراق كوزگە تۇسپەي جۇرگەن قويشىعارا ەمەس: قويشىعارانىڭ جاراتىلىسى، بالالىق ءومىرى، جاس كۇنگى جۇمىستارى ءبارى وعاشتانىپ، الا-بولە بولەك جاتىر.
— بۇگىن ءتۇن بويىنا كىرپىگىم ىلىنبەدى، — دەدى دۇيسەباي اتىن ايداي ءتۇسىپ. —...بالا كۇننەن بىرگە ءوسىپ ەك. ەكەۋمىز دە جەتىم ەك. قول ۇستاسىپ قاڭعىپ، كورىنگەن قورانى، ەسكى كەندى، دالاداعى ۇيگەن ءشوپتى پانالاپ جان ساقتاۋشى ەك... مەن ءبىرىن دە ۇمىتپايمىن. اسىرەسە، سەن جۇرەمىن دەگەلى سونىڭ ءبارى قوتارىلىپ...
دۇيسەباي سوزدەرىن اياقتاماي، داۋسى قالتىرانا ءتۇسىپ، بەتىن قويشىعاراعا كورسەتپەيىن دەگەندەي ءبىر قىرىن بۇرىلدى.
كوپ ۋاقىت ءوتتى. الدارىندا كەڭ اڭعار. سوناۋ بەلەستەن اسىپ تۇسسە، بايگە اتىنداي قاداڭداعان تەلەگرافتىڭ باعانى كورىنەدى. ونىڭ بويى تەمىر جول. قويشىعارانىڭ ىزدەپ كەلە جاتقانى دا وسى جول.
— نيەت قىلدىڭ عوي، بارىپ قايت، — دەدى دۇيسەباي كۇرسىنىپ. — قالامباي ءيتتىڭ تىلەگى بولدى عوي. بۇلىكتى سالار-اق. ءىزىن اڭدىپ، قارسى تۇراتىن سەن جوق... مەنى قويشى، مەن سەنىمەن تىزە قوسسام عانا اداممىن.
— ءسوز ەمەستى ايتاسىڭ، دۇيسەباي. كولحوزدى كولحوز عىپ تۇرعان جالعىز مەن بە ەم؟ جاپ-جاقسى جىگىتتەر بار؛ پارتيا بار، كومسومول بار، تىزە قوس تا ىستە...
— دۇرىس قوي، — دەپ دۇيسەباي تاعى كۇرسىندى. — ايتكەنمەن دە... ەي قالامباي يت بۇلدىرەر-اق... نانباساڭ قارا: تاپ وسى كەزدە سول سايتان امينەنىڭ قاسىندا وتىرعان بولار. سونىڭ ءتىلى دەگەن ءتىل...
دۇيسەباي ءسوزىن اياقتاماي توقتاپ، قويشىعاراعا كوزىنىڭ قيىعىمەن قاراپ قويدى. قويشىعارا دا قارادى دۇيسەبايعا. بۇدان كەيىن بۇل تۋرالى ەكەۋى دە ءتىس جارىپ سويلەمەدى...
...قويشىعارا قاراعاندىعا كەلىسىمەن ءمۇسىرالىنى ىزدەپ تاپتى. ءمۇسىرالىنى ءتاۋ كەرگەندە:
— ويپىرىم-اۋ، ءمۇسىرالى-اۋ؟.. كەلشى قاراعىم! — دەپ، جىلاعانىن دا، كۇلگەنىن دە سەزبەي قۇشاقتاۋمەن بولدى. جانىم-اۋ، سەن جۇمىسشى ەمەس پە ەڭ؟ بۇل كۇنگە نە عىپ جەتتىڭ؟
— جۇمىسشى مەندەي بولمايدى دەپ كىم ايتتى ساعان؟
...مۇسىرالىمەن تانىستىرىپ وتەيىك: ەربيگەن بويلى، ۇلكەن كوزدى، تىرتىق بەت قارا جىگىت. قويشىعارانىڭ تۋعان جيەنى. جاسىنان جەتىم قالىپ، قويشىعارانىڭ تاربيەسىندە بولدى. اجەتكە جاراعان سوڭ ءوز بەتىمەن كىسىگە جالدانىپ 29-جىلى وسى قاراعاندىدان كەلىپ شىقتى. سودان بەرى ءمۇسىرالى مەن قويشىعارانىڭ بۇل ءبىرىنشى كەزدەسۋى ەدى.
ستانسيادان تىم ۇزاپ شىقپاي، ءمۇسىرالىنىڭ پاتەرىنە جەتتى: جارقىراپ تۇرعان بولمە، ۇستەل، ورىندىق، كەبىندەپ تاستاعان توسەك-ورىن، جىلتىلداعان تاقتايىن ەتىكپەن باسۋعا ادام قورىناتىن. قويشىعارا ءوزىن ۇمىتقان ادامداي ارسالاڭداپ كۇلە بەردى:
— ءۋاۋ-اي، مىناۋىڭدى ءبۇلدىرىپ المايمىن با؟..
دوڭگەلەك ءجۇزدى قارا تورى ايەل شاشىن كەلتەلەپ قىرىقتىرىپ، جۇپىنى كيىمى بويىنا شاعىن عانا ۇپ-ۇنامدى بوپ تۇر. قويشىعارا وسى ۇيگە كىرگەلى الگى ايەلدىڭ اياق-قولى جەرگە تيمەي جۇگىرىپ جۇرگەن سەكىلدى.
«كەلىن بالا بولار، قايىرلى بولسىن، ادامىن تاۋىپ العان ەكەن» دەپ ويلادى قويشىعارا ىشىنەن ءسۇيىنىپ.
دەمبەلشە كەلگەن قىزىل شىرايلى جىگىت ەسىكتەن كۇلىمسىرەي كەلىپ:
— الگى ناعاشىم دەگەنىڭ وسى ما؟ ءوزىمىز سياقتى مىرقىمباي ەكەن عوي... قانە، قولىڭدى اكەل، تانىس بولا بەرەيىك: بوراباي جانىسبايەۆ دەگەن زابويششيگىڭىز بولامىز، — دەپ قويشىعارانىڭ قولىن قاتتىراق قىسىپ امانداسىپ ورىندىق الىپ وتىردى. — نەشەگە كەلدىڭىز؟.. وتىز التىدامىن دەيسىڭ بە؟ وي انتۇرعان، مەنىمەن قۇرداس ەكەنسىڭ عوي ءوزىڭ، ۇندەمە: زابويششيك قىلىپ شىعارام ءوزىڭدى. ءوزىم زابويششيك بولعالى بۇگىن ويلاپ وتىرسام، جيىرمادان اسا جىگىتتى ۇيرەتىپ شىعارعان ەكەم، ۇيرەنىپ شىققاندا ولقى بولسا ەكەن-اۋ، مىناۋ دەگەن زابويششيگىڭ.
بورابايدىڭ ءسوزى، مىنەزى، قالپى قويشىعاراعا بىردەن ۇناپ، ءوزى تاسىپ وتىرعان كىسى ودان جامان داۋرىقتى. بورابايمەن كوپتەن تانىس ادام قۇساپ سويلەستى. زىڭعىلداعان راديو داۋىسى ەكىنشى جاعىنان مازانى الىپ بارادى.
— ۋاي، مىناۋىڭ ءبىزدىڭ ءابدىراقتىڭ انىنە باستى-اۋ، — دەپ قويشىعارا وعان تونە ءتۇسىپ ەدى.
— ونىڭ مىناداي دا ءادىسى بار، — دەپ بوراباي، سالاقتاعان ءبىر تەمىردى قويشىعارانىڭ قۇلاعىنا كيگىزدى.
قويشىعارانىڭ اۋزى اشىلىپ، بەت-اۋزى، قۇلاعىنا شەيىن كۇلگەن تارىزدەنىپ، انگە ابدەن ەلىككەننەن:
— ۋاھوي دەگەنىڭ-اۋ!.. ۋاي ءوزى دە قاتىرادى ەكەن-اۋ، ءا؟ — دەپ قارق-قارق كۇلدى.
قاتارلانىپ كورىنگەن ءۇش تۋربا «مەحسەح» دەپ اتالادى ەكەن. ءمۇسىرالى قويشىعارانى ەرتىپ سوعان كەلىپ كىردى. سامساعان ماشينا، سالاقتاعان قايىس. ماشينا سايىن بىردەن-ەكىدەن قىبىرلاعان كىسى. زۆونوك ۇرىلىپ، ماشينالار ءبىرى ىزىڭداپ، ءبىرى توقىلداپ جۇمىسقا كىرىستى. ءبىر ماشينا تەمىردى ەگەپ، بىرەۋلەرى جونىپ، بىرەۋلەرى بۇراپ جاتىر. قاعىلەز ءپىشىندى قازاق ايەلى ءبىر ماشيناعا كەلدى دە، بۇراپ جۇرگىزىپ، جەڭدى بىلەكتەي جۇمىر تەمىردى بۇرقىلداتىپ تەسۋگە كىرىستى. تەمىر بۇراندا اعاشتى قالاي تەسسە مىناۋىڭ تەمىردى ودان جىلدام تەسىپ جاتىر. قويشىعارا شىداي الماي جەتىپ بارىپ:
— كەلىن شىراعىم، وسىنى ۇيرەنۋمەن ءبىلدىڭ بە؟ — دەدى.
— ىشتەن تۋا بىلگەن كىمدى كورىپ ەدىڭىز؟
وسىنى ايتىپ ايەل كۇلىمسىرەپ قويشىعاراعا قاراي ءتۇسىپ ەدى، قويشىعارا اپالاقتاپ:
— ويباي، شىراعىم، ماشيناڭا قارا، بىردەڭەسىن بۇزىپ الارسىڭ، — دەدى.
— جالاسى سىزگە جابىلماس، قورىقپاڭىز.
ايەل تاعى كۇلىمسىرەپ، بۇل جولى دالدەپ قارادى. قويشىعارا دا قارادى. قاراۋلارى-اق مۇڭ ەكەن، ەكەۋى دە قالشيىپ بىرىنە-بىرى قادالۋمەن بولدى. كۇلىمدەگەن جۇزدەرى كەنەت سۇرعىلت تارتتى.
ءتىل تۇتىعىپ سويلەۋگە كەلمەيتىن تارىزدەندى. قويشىعارا ءۇنسىز قالىپ ءبىرسىپىرا تۇرىپ، كەنەت قولىن سوزدى:
— اۋ...جانىم... ماقپالمىسىڭ؟
ايەل بۇرىنعىدان كورى دە سۇرلانا ءتۇسىپ، كەنەت سىرت بەرىپ جۇمىسىمەن بولا بەردى. قالشيىپ قاتقان كۇيى قويشىعارا تۇردى. وتكەندەگى ءومىردىڭ ادىر-بۇدىر كەزەڭدەرى ناق سول مينۋتتا استان-كەستەن بولىپ ساپىرىلىسىپ، كوز الدىنان تۇيدەكتەلىپ ءوتىپ جاتقانداي بولدى... قويشىعارا اۋىر كۇرسىندى. كوپ تۇرۋعا ورىن تار، «ءجۇرشى-جۇر» دەپ قىلقىلداپ ءمۇسىرالى مازاسىن الدى. ءبىراق قويشىعارا كەتە الاتىن ەمەس سەكىلدى. كەتەيىن دەسە دە سول تۇرعان جەرىنە شەگەلەنىپ قويعاننان جامان اياعى قوزعالۋىندى بىلمەيدى، ءقايتسىن-اۋ، ءوزى تىرىسىندە ءبۇيتىپ ماقپالمەن كوزبە-كوز كەزدەسەمىن دەپ قويشىعارا ويلاپ پا ەدى ءسىرا؟!
«مەحسەحتىڭ» باسقا بولىمدەرىن ارالاتىپ ءجۇرىپ، ءمۇسىرالى قويشىعارانىڭ وسى كۇيىن سەزگەندەي:
— ماقپالمەن قايدان تانىس بوپ ءجۇرسىڭ؟ — دەدى.
— ءاي، شىراعىم-اي، مەنىڭ بۇلدىرمەگەنىم بار ما... سۇراپ قايتەسىڭ...
...ەكى-ۇش ساعاتتىڭ ىشىندە قويشىعارا تۇسىنە كىرمەگەن نارسەلەردى كوردى.
كونە تارتقان كەنەپ شەكپەن كيىپ، سىپتىرعىداي بوپ بۋىنىپ، قايلاسى بەلىندە سالاقتاپ، بوراباي كەلىپ جەتتى.
— ە، قويشىعارا، كورىپ ءجۇرسىڭ بە؟
— كورىپ ءجۇرمىن-اۋ، قۇدايدىڭ قۇدىرەتىمەن جارالعان با دەرسىڭ.
— قۇدايىڭنىڭ قولىنان كەلەر مە ەكەن مۇنى جاراتۋ، — دەپ بوراباي قويشىعاراعا كۇلىمسىرەپ قارايدى. — قانە، ءجۇر. شاحتىعا اپارايىن.
جەردەن ەداۋىر بيىك قىپ سالعان شىتىرمان تەمىر الىستان قاراعاندا كوپىر سياقتانىپ كورىنەدى. سول كوپىردىڭ استىنا الدەقايدان سوزىلىپ كەلگەن تەمىر جول. جولدىڭ ەكى جاعى يت ارقالاپ ۇيگەن كومىر.
— مىنانى «ستاكات» دەيدى، مىنا جولمەن پويىز كەلەدى... مىنا كومىردى وسى جەردىڭ وزىنەن تيەپ اكەتەدى...
— ءا...
— اناۋ يت ارقالانىپ جاتقان شاحتىنىڭ اۋزى، كومىر سول جەردەن شىعارىلادى، ماشينامەن شىعارىلادى، سوسىن مىنا ستاكاتتىڭ ۇستىنە اكەلەدى.
— ءا...
— قاتىنىڭ بار ما ەدى-اي!؟ — دەدى بوراباي ىلگەرى كەتىپ بارا جاتىپ.
بورابايدىڭ بۇل سۇراۋى قويشىعارانىڭ الدىنا ماقپالدى اكەپ تارتقانداي بولدى دا، ول ءبىرسىپىراعا شەيىن ۇندەمەي:
— بار عوي... — دەدى ءبىر كەزدە نەمقۇرايدى قالىپپەن.
ۇزىنشالاپ سالىنعان باراكتىڭ ماڭى قىبىرلاعان جۇمىسشى، ءبىر توپ جۇمىسشى قايلاسىن اسىنىپ، شامىن قولىنا ۇستاپ، جۇرتتان بولەك ءوز الدىنا سويلەسىپ تۇر. الاسا بويلى قارا سۇر بالا، بەتى كومىر كۇيەسىمەن ايعىزدانىپ، ماڭىنا توپتانعان جۇمىسشىلارعا بۇگىن نە ىستەيتىنىن، قالاي ىستەيتىنىن ايتىپ، ءتۇسىندىرىپ جاتىر.
— ايتقانىڭا تۇسىندىك، سوندا دا ءوزىڭ ءبىر سوعىپ كەتەرسىڭ، ءا ؟ — دەدى ءبىر جۇمىسشى.
— بارامىن، بارامىن.
— الدا رازى بولعىر بالا عوي بۇل، ەرىنۋدى بىلمەيدى.
— وسىنىڭ ءوزىن ىلعي شاحتىدا كورەمىن-اۋ... — دەپ ءبىرسىپىرا جۇمىسشى ءوزارا دابىرلاسىپ شاحتىعا بەتتەدى.
بوراباي ەكى شام اكەپ، بىرەۋىن قويشىعاراعا ۇستاتتى.
— مىنە وسى جەردەن تۇسەمىز. مۇنى «قارا اۋىز» دەپ اتايمىز. ءا، نەگە كۇلەسىڭ-اي؟.. ال، مەنەن قالما...
«قارا اۋىزدان» باسىن سۇققاندا، شاحتىنىڭ العاشقى كورىنىسى قويشىعاراعا سيىر قورا تارىزدەندى. جۇرگەن سايىن تومەن ءتۇسىپ الدىڭعى جاعى قاراڭعىلانا بەردى. قولداعى شامنىڭ ساۋلەسى تابان ءىزدى دە جارىق قىلمايتىن سەكىلدى.
— قويشىعارا، كەلە جاتىرمىسىڭ؟
— كەلە جاتىرمىن-اۋ.
— توبەڭە ساق بول!
«مۇنى نەگە ايتتى؟» دەپ قويشىعارا توبەگە قارايمىن دەپ توبەسىن كەلىستىرىپ ءبىر سوقتى.
— قاپ، سوعىپ الدىم-اۋ.
— ە، ونداي-ونداي بولاتىن...
ادىر-بۇدىر كەرتەش جول قويشىعارانىڭ ادىمىن اشىرمايدى-اق. اياعىن اڭداماي باسسا، ءتۇپسىز شىڭىراۋعا ءتۇسىپ كەتەتىن ءتارىزدى. بوراباي قادانداپ قويشىعارانى ءار جەردەن ءبىر توسىپ الادى.
— ءاي، كولحوزىمىز جاقسى دەپ ماقتادىڭ-اۋ وسى.
— «ورنەك» كولحوزى ولكەدە ءبىرىنشى بولار، شىراعىم.
— مالدارىڭ كوپ قوي، ءا؟
— ماڭىمىزداعى كولحوزدار قىرىپ سويىپ جاتقاندا ءبىز تىشقان مۇرنىن قاناتقان ەمەسپىز. مال سويعاندارعا قارسى كۇرەسكەن كىسىڭ ءبىز: بريگادا بولىپ تۇرىپ كورشى كولحوزداردىڭ ەلىنە ۇگىت جۇرگىزگەنىمىزدى كورسەڭ...
— انە، قارا تەگىن ەمەسسىڭ ءوزىڭ. سول ونەرىڭدى شاحتىعا سالىپ كور، بىزدە دە كۇرەسەتىن جۇمىس از ەمەس. مىنانى كوردىڭ بە، مىنە؟..
كرەپكە سالاتىن بورەنەنى سۇيرەپ بىرەۋ جول بويىندا تۇر. بورابايلارعا تۇكسيە قارادى.
— شامىڭدى نەگە جاقپايسىڭ؟ — دەدى بوراباي وعان.
— جانباسا قالاي جاعام؟ بىزگە جاناتىن شام تيە مە؟..
بوراباي ونىڭ قولىنداعى شامدى الىپ، وتىرا قالىپ وتتىق سىزىپ ەدى، شام جانىپ ساۋلەسى الگى كىسىنىڭ بەتىن جارىق قىلدى: كۇيەك ساقال، جارقاباق، قاپساعاي كەلگەن قارا كىسى ەكەن، اياعىندا اقمولا ەلىنىڭ ازاماتتارىنىڭ ءبىر جىلقىنىڭ بىلعارىسىن تۇتاس ويىپ تىگىپ كيەتىن كەڭ سابا ەتىگى. جامانداعان شامى جانىپ كەتىپ جوق جەردە ۇياتتى عىپ، ول كىسى بورابايعا تۋرا قاراماي سىرت اينالا بەردى.
— پاي-پاي ەتىگىڭە بولايىن! — دەدى بوراباي تۇرىپ بارا جاتىپ. ءبىرسىپىرا جەر بارعان سوڭ قويشىعاراعا بۇرىلىپ: — الگىمەن كۇرەسۋ كەرەك پە؟ ءتۇسىندىڭ بە نە ايتقانىنا؟ — دەدى.
— ءتۇسىندىم، — دەدى قويشىعارا ەنتىگە دەم الىپ، تەرى بۇرقىراپ، سامايى ايعىزدانا باستاپ ەدى.
اياق استى تەمىر جول. الدارىندا جىلتىراعان شام، دۇركىرەگەن داۋىس. بوراباي مەن قويشىعارا جولدان شىعىپ تۇرا قالدى: ءتورت ۆاگون كومىردى سۇيرەپ بۇلكىل جورتىسپەن كوك ات ساۋلاتىپ كەلەدى. الدىڭعى ۆاگوننىڭ ۇستىندە شام ۇستاعان جۇمىسشى ىڭىلداپ ءان سالىپ، اياق جاعىن:
«ەكپىن، ەكپىن، ەكپىن-اي.
مەن كوك اتتى جەكتىم-اي.
ەلگە كومىر كەرەك بوپ،
ەكپىندى ەڭبەك توكتىم-اي؟..»
دەپ توقتاتادى.
— جاڭاعى «ەكپىندى كوك ات» دەيتىن اتىمىز، — دەدى بوراباي.
— اۋ، اتتىڭ دا ەكپىندىسى بولعانى ما؟
— تالاي قىزىقتى كورەرسىڭ ءالى. جاڭاعى كوك اتتار جەگىلەتىن جەرىنە ءوز بەتىمەن كەلەدى. ۆاگوندى تارتقاندا ساۋ جەلۋىن تانبايدى. سەمىزدىكتەن جارىلايىن دەپ تۇرعانىنا قاراماي مىڭ ۇرساڭ اياعىن ءبىر باسپايتىن اتتار دا بار.
بوراباي قويشىعارانى ەرتىپ ءجۇرىپ شاحتى ءىشىنىڭ ءبىراز جۇمىسىمەن تانىستىرىپ شىقتى.
— مىنە، ءبىز وسى زابويدا شابامىز، — دەدى بوراباي قويشىعارانى ءبىر تۇبەككە ەرتىپ كەلىپ، قولىنداعى شامىن كرەپ اعاشىنا ءىلدى. بەلىندەگى قايلانىڭ ءبىرىن قويشىعاراعا ۇستاتتى.
— ال، قۇرداس، ادەيى ىزدەپ كەلگەن ەكەنسىڭ، سىلتەپ كور قايلانى. وڭاي جۇمىس دەپ كوڭىلىڭدى جۇباتپايىن، قيىن جۇمىس، ۇلى ەڭبەكتى تىلەيتىن جۇمىس؛ بۇعان جىگىتتىڭ جىگىتى-اق شىدايدى... قيىن دەپ كومىر شىعارماساق، زاۋىت-فابريگىمىز جۇرمەي قالادى، حات تانيسىڭ با ءوزىڭ؟
— جوق.
— وقىتامىز، تۇسىندىرەمىز، تۇسىنەسىڭ؛ كومىردىڭ نە ءۇشىن قاجەت ەكەنىن سوسىن بىلەسىڭ... ال، مەن شابايىن ءبىر سىپىرا ۋاقىت قاراپ وتىر، ۇيرەن، سىلتەۋدىڭ وزىندە دە ءادىس بار. مىنە، بىلاي وتىراسىڭ ىڭعايلانىپ...
بوراباي اسىعىپ-اپتىقپاي جايىمەن سىلتەپ وتىر، ايتسە دە كومىر كەسەك-كەسەك ءتۇسىپ، الدى ۇڭگىرلەنىپ كەتىپ بارادى. شاحتى ءىشى قاراڭعى، مەڭىرەۋلەنگەن ءتىلسىز؛ الدەقايدا ىزىڭداعان كونۆەيەردىڭ، گۇرىلدەگەن ۆاگوننىڭ داۋىستارى؛ بىرەۋلەردىڭ ىشقىنعان ايقايى:
— دوسماعامبەت، ۋا دوسماعامبەت! ءيتتىڭ عانا بالاسى ۆاگونىن جولعا تاستاپ... — دەپ بىرەۋ كەيىپ، ۇزاعان سايىن داۋىسى باسەڭ تارتتى.
— قويشىعارا، باقىلاپ وتىرمىسىڭ؟
— باقىلاپ وتىرمىن-اۋ.
— پارتيادا بار ما ەڭ؟
— كىرەمىن-اق دەپ ەم، حات تانىماعان سوڭ شىرمالىپ...
— ال، قايلاڭدى دايىندا، قاتارىما كەل...
ءوزى ءوز بوپ قويشىعارانىڭ جۇمىسقا جۇرەكسىنگەنى وسى جولى بولدى: قايلانى ۇستاعاندا قولى قالتىراپ، جۇرەگى الىپ ۇشىپ اۋزىنا تىعىلعان سياقتاندى. ويلاعان ادامعا بۇل ءبىر سىن-ay: ەكى جىل ۇدايى ۇكىمەتتەن بايگە الىپ كەلگەن «ورنەك» كولحوزىنىڭ ەكپىندىسى قويشىعارا قوشقاربايەۆ قاراعاندىنىڭ جۇمىسىنا جاراماي قايتسا، ودان ۇيات نە بار؟!..
— ءاي، نار تاۋەكەل، ىنتا-جىگەر، كۇش-قايرات قوسىلعان جەردە ەر جىگىتتەن ەڭبەك قۇتىلا ما ەكەن، كولحوزىما قايتقاندا ماقتانىپ باراتىن بولايىن، — دەپ قويشىعارا، قايلانى قۇشىرلانا ۇستاپ قايناپ بىتكەن تاس كومىرگە دالدەپ سىلتەدى. باستاپ سىلتەگەندە قايلاسى شاقىلداپ سوعىلىپ، قيىرشىقتالعان كومىر وت ۇشقىنىنداي شاشىرادى. سويتە كەلە شاقپاقتالىپ تۇسەتىن بولدى...
— ە... جىگىتىم، سىلتەۋىڭە بولايىن... — دەدى بوراباي ءسۇيسىنىپ كەتىپ.
You Might Also Like
-
— جاقسىلىق-اۋ، ءشوپتى ەكەۋمىز بىرىگىپ شاپساق قايتەدى؟ سەڭدە ءبىر پار وگىز بار، مەندە انا تاي وگىز بار، سالقام اربالاردى قۇراستىرىپ تاسىپ الارمىز، — دەپ مەرگەنباي جاقسىلىقتىڭ جانىنا تامان ...
-
وكتيابردىڭ سۇر بۇلتى تۇيدەك-تۇيدەك شىعىپ، اسپان جۇزىندە سالبىراپ ءتونىپ، دۇنيەنى قاراڭعىلىقپەن قاپتاپ جىبەرەتىندەي تەرىستەن سوققان ىزعارلى جەلى دەنەگە دە سالقىن ءتيىپ، جاماۋلى كيىمدىلەردىڭ يەگىن ساقى...
