قىزىل ميا – دەرتكە داۋا، ەمگە شيپا
تىنىمكۋل جۋسۋپوۆا ءمادي قىزى
№44 ورتا مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
قىزىلوردا وبلىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى
قىزىل ميا – دەرتكە داۋا، ەمگە شيپا
تۇيىندەمە.
تابيعات تۇنعان بايلىق.ەمدىك قاسيەتى بار شوپتەردىڭ سيپاتى،پايداسى،قاسيەتى، قولدانىلۋى جايلى ءبىلۋ، زەرتتەۋ تابيعات سىرىنا دەگەن قۇمارلىق.ماقساتىم قىزىل ميا وسىمدىگىنىڭ قاسيەتتى ءشوپ ەكەنىن دالەلدەۋ.تابيعات بايلىقتارىن ساقتاپ كەلەر ۇرپاققا امانات ەتۋ.
سىر الاشتىڭ اناسى... بۇل دالا قورقىت بابامىزدىڭ، جانقوجا مەن بۇقارباي باتىرلارىمىزدىڭ، مۇستافا شوقايدىڭ، سىر ۇلەيى تۇرماعانبەتتىڭ، اقىن ءابدىلدا مەن نارتايدىڭ، تاعىسىن تاعى كوپتەگەن ارداقتى، دارىندى پەرزەنتتەردىڭ تۋعان ولكەسى. سول ءۇشىن دە قىزىلوردا كۇللى قازاق ۇشىنقاسيەتتى ورتاق جەر.
ن.ءا.نازاربايەۆ.
كىرىسپە.
جەر بەتىندە ءوسىپ تۇرعان وسىمدىكتەردىڭ بارلىعىنوسىمدىك جامىلعىسى نەمەسە فلورا دەيمىز.قازىرگى تاڭدا جەر بەتىندە شامامەن 0.5 ملن. وسىمدىك تۇرلەرى بار.قازاقستاندا 6000 وسىمدىك ءتۇرى كەزدەسەدى.ولار ءبىر بىرىنەن ءپىشىنى، قۇرلىسى، ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى، كوبەيۋ ەرەكشەلىگىمەن اجىراتىلادى.وسىمدىكتەردىڭ جالپى ۇقساستىعى ولاردىڭ ءتۇسىنىڭ جاسىل بولۋىندا.ول جاسىل ءتۇس حلوروفيلل ۇلپاسىنا بايلانىستى.وسىمدىكتەردىڭ ەڭ ۇلكەن ماڭىزىنىڭ ءبىرى بارلىق تىرشىلىككە قاجەتتى وتتەگىن ءبولىپ شىعارۋى.مىڭداعان جىلداردان بەرى ادامدار وسىمدىكتەردى وزدەرىنىڭ قاجەتتىلىگىنە جاراتىپ كەلەدى.
قىزىلوردا وبلىسى تۇران ويپاتىنىڭ جازىق القابىندا ورنالاسقان.شىعىسىندا - قاراتاۋ،سولتۇستىك - باتىسىندا قاراقۇم، ال وڭتۇستىك - باتىسىندا قىزىلقۇممەن شەكتەسەدى.
وبلىس اۋماعى 226،0 مىڭ شارشى كيلومەتر نەمەسە رەسپۋبليكا اۋماعىنىڭ 8،3 % قۇرايدى.
وبلىس كولەمىندە 756-819 ارالىعىندا مادەني جانە جابايى وسىمدىكتەر تۇرلەرى وسەدى.قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وسىمدىك تۇرلەرىن 5754 دەپ ەسەپتەگەندە، وبلىستىڭ وسىمدىك تۇرلەرى ونىڭ 15-16% قۇرايدى.
ولاردىڭ اراسىندا مالازىقتىق وسىمدىكتەر 212 تۇردەن، (30،7%) شيپالى (دارىلىك) وسىمدىكتەر 54 تۇردەن (7،8%)، بالدىق وسىمدىكتەر 92 تۇردەن (30،3) تۇرادى.
ەرتە زاماننان بەرى ادامدار اۋرۋدىڭ الدىن الۋ جانە ەمدەۋ ءۇشىن تابيعاتتىڭ بايلىعىن پايدالانىپ كەلەدى.دارىلىك وسىمدىكتەردىڭ ەمدىك قاسيەتىن ەجەلگى ەگيپەتتە،ءۇندىستاندا،قىتايدا،گرەكيادا ت.ب. ەلدەردىڭ ەمشىلەرى بىلگەن.
اينالامىزدا ءوسىپ تۇرعان وسىمدىكتەردىڭ نەگىزگى بولىكتەرىنىڭ ەمدىك قاسيەتى بار.دارىلىك وسىمدىكتەردى دايىنداعان كەزدە ارنايى ەرەجەلەردى ءبىلۋ قاجەت
مىسالى.قاي كەزدە وسىمدىكتىڭ قاي بولىگىن جيناۋ كەرەك، سەبەبى وسىمدىكتىڭ ءار بولىكتەرىندە دارىلىك قاسيەتىىنىڭ مولشەرى بىردەي بولا بەرمەيدى.وسىمدىكتىڭ دارىلىك قاسيەتى مەرزىمگە بايلانىستى.بىرەۋىن تاڭ اتا، ەكىنشىسىن كەشكە، كەيبىرىن گۇلدەگەنگە دەيىن،كەيبىرىن گۇلدەپ تۇرعان كەزدە الۋ كەرەك.سول ۋاقىتتا ولاردىڭ ەمدىك قاسيەتى مول بولادى.دايىنداۋ نەگىزىنەن قۇرعاق، جىلى كۇندەرى تۇستەن كەيىن جۇرگىزىلەدى.
قىزىل ميا وسىمدىگىنىڭ سيپاتى.قىزىل ميا - كوپجىلدىق وسىمدىك.بيىكتىگى 80-120سم،بۇتاناڭ ديامەترى -48سم،تامىر موينىنىڭ ديامەترى 2 سم.كولدەنەڭ باعىتتالعان تامىرساباعى 20 سم تەرەڭدىكتە، جوعارى قاراي شاشىراڭقى،ال تىگىنەن تومەن قاراي جاناما تامىرلار شىعادى.جەر استىنا 152 سم تەرەڭدىككە دەيىن ەنەدى.جەر استى سۋىنان كوتەرىلگەن ىلعالدىلىقپەن قورەكتەنەدى.ساباعى تىك بۇتاقتالعان.جاپىراعى قانداۋىر، سوپاقشا جۇمىرتقا ءتارىزدى.كۇلتەسى كۇلگىن نەمەسە اشىق كۇلگىن.كوپ تۇقىمدى،سوپاقشا تىك، ۇزىندىعى 2-3،5 سم تەگىس بۇرشاق قابى بولادى.
تۇقىمدارى جۇمىر،تىكتورتبۇرىش ءپىشىندى. ولاردىڭ جوعارعى جاعى تەگىس كۇڭگىرت، قوڭىر نەمەسە جاسىلداۋ سۇر ءتۇستى.
قىزىل ميا بۇرشاق تۇقىمداسىنا جاتاتىن شوپتەسىن وسىمدىك.قازاقستاننىڭ ءشول، شولەيتتى، دالالى ايماقتارىندا وسەدى. قىزىلوردا وبلىسىنىڭبارلىق ايماقتارىندا كەزدەسەدى. تامىرى جۋان.ساباعى تىك وسەدى، جاپىراقتارى قاراما قارسى ورنالاسادىجاپىراق ءپىشىنى تاق قاۋىرسىندى.جاپىراقتارىندا بوبەشىك تامىرلار بولادى.گۇلدەرى ورتاشا مولشەرلى نەمەسە ۇساق.ۇساق گۇلدەرى شاشاق گۇل شوعىرىنا جينالادى.قىزىل ميانىڭ جەكە گۇلدەرى ورتالىقتان تارالاتىن ساباققا گۇل ساعاقتارى ارقىلى كەزەكتەسىپ ورنالاسادى.ساباق ۇشىنا جاقىنداعان سايىن ساعاقتارى قىسقارىپ،ۇشىنداعى گۇلدەرى ەڭ سوڭىندا اشىلادى.تۇقىمى ارقىلى كوبەيەدى.ماۋسىم شىلدەدە گۇلدەپ،شىلدە تامىز ايلارىندا جەمىس سالادى.جەمىسى قۇرعاق بۇرشاققاپ. پىسكەندە ەكى جاقتاۋىنىڭ تىگىسىنەن قاقىراپ،تۇقىمدارى شاشىلادى. بۇل وسىمدىك جىلىنا بىرنەشە جۇزدەگەن ۇرىق سالادى.تۇقىمى توپىراقتا ءۇش جىلعا دەيىن تىرشىلىگىن جويمايدى.
قىزىل ميانى جيناۋ جانە كەپتىرۋ.
3-4 جىلدىقوسىمدىكتى جيناۋ كەرەك.جيناۋ كەزەڭى كۇزدىڭ سوڭعى كۇندەرى نەمەسە ەرتە كوكتەم مەزگىلى.تامىردىڭ توپىراعىن قاعىپ، سالقىن سۋمەن جۋادى، ءبىر ەكى كۇنتاعى سۋمەن شايادى.تامىر تازارعان سوڭ30-35 سم. ۇزىندىقتا بولىكتەرگە ءبولىپ، 30+40 س. تەمپەراتۋرادا ارنايى كەپتىرگىشتە كەپتىرەدى نەمەسە كۇن ساۋلەسى قىزۋىمەن دە كەپتىرۋگە بولادى.كەپتىرىلگەن تامىردى 10 جىل ساقتاۋعا بولادى.
قىزىقتىدەرەكتەر. قىزىل ميا وسىمدىگى ادام دەنساۋلىعىنا ەمدىك شيپاسى مول دارىلىك ءشوپ.ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى 426-484 جىلدارى بۇل دارىلىك وسىمدىك جايلى ەجەلگى گرەك تاريحشىسىگەرودوتتىڭ ءوزى قىزىل ميا تامىرىنىڭ مىڭ سان دەرتكە داۋا ەكەنىن ايتقان.ءتىپتى بۇل وسىمدىكتى «ساقتىڭ،ياعني سكيفتەردىڭ التىن تامىرى» دەپ قۇرمەتتەگەن.
مىڭداعان جىلدار بۇرىن قىزىل ميا تامىرى تۋرالى نە بەلگىلى بولدى؟
جۇڭگو ەلىندە قىزىل ميا وسىمدىگىن جوعارعى ورىنعا قويدى.ونىڭ تامىرىن ساپالى ءدارى دارمەك جانە دارىلىك پرەپاراتتار دايىنداۋعا پايدالانعان
تيبەتتە «ۇزاق ءومىر ءسۇرۋدىڭ سيقىرلى تامىرى» دەپ باعالاندى.جاستىق رەڭ مەن ادەمىلىكتى ساقتاۋ ءۇشىن بۇل ەلدە قىزىل ميا تامىرىنان جاسالعان قايناتپا ىشىلگەن.
ەجەلگى ەگيپەتتە دە وسىنداي قايناتپا ىشىلگەن.ازاندا رەڭ ساقتاۋشى قايناتپانى ىشكەن، ال كەشكە مونشادا ميا تامىر تۇنباسى قوسىلعان سۋمەن جۋىنعان.سول ۋاقىتتا قىزىل ميا تامىرىنىڭ اسەرىنەن ادام ءومىرى 15 جىلعا دەيىن ۇزارعان.
قىزىل ميانىڭ ءوسۋ ورتاسىقىزىل ميا ەگىستىك دالالى جەرلەردە جاينە وزەن جاعاسىندا وسەدى. ونى ەۆروپا، سولتۇستىك افريكا جانە ازيا دا رەسەيدىڭ وڭتۇستىك بولىكتەرىندە، سولتۇستىك كاۆكازدا كەزدەستەستىرۋگە بولادى. بۇل وسىمدىك ەلىمىزدىڭ سىرداريا، جايىق،ىلە،شۋ،قاراتال وزەندەرى القاپتارىندا وسەدى.ونىڭ ىشىندە قىزىلوردانىڭ بارلىق ايماعىندا كەزدەسەدى .قىزىل ميانىڭ تامىرىندا گليكوزيد،ساحاروزا، ەفير مايى،مينەرال تۇزدار، قىزىل ميا قىشقىلى،كۇردەلى قانتتار جانە كراحمال سياقتى كوپتەگەن دارۋمەندەر بولادى. وسى قاسيەتتەرىنە بايلانىستى ولار مەديسينادا، تاماق ونەركاسىبىندە قولدانىلادى. جاپىراعى مەن ساباعى ەرتەدەن مال ازىعى رەتىندە پايدالانىلىپ كەلەدى.
قىزىل ميا جۇرەك سىرقاتىنا، اسقازان مەن ون ەكى ىشەك جاراسىنا، دارىلەردەن، قورعاسىننان ۋلانعاندا تاپتىرماس شيپا بولادى.
ماڭىزىقىزىل ميانىڭ تامىرىنان ءدارى جاسالادى.تامىرى باعالى شيكىزات.تامىرىنىڭ جاعىمدى ءتاتتى ءدامى بار.تاتتىلىگى جاعىنان قانتتان 50 ەسە جوعارى، ءتاتتى ءدامى 1:20000 ەسە سۇيىتىلعاندا دا بايقالادى
قىزىل ميا تامىرىندا 23%گليسيرريزين (كاليي جانە كالسيي تۇزدار)، 27% فلاۆانويدتار، ورگانيكالىق قىشقىلدار، ەفير مايى، دارۋمەندەر(10-30مگ) بولادى.
عالىمدار قىزىل ميا تامىرىنىڭ حيميالىق قۇرامىنا تالداۋ جۇرگىزگەن. وندا نە جوق دەسەڭشى؟
وندا كراحمال -34%، سەلليۋلوزا 30%، ءبىراز مولشەردە فرۋكتوزا مەن گليۋكوزا بارىن انىقتاعان. ميا تامىردى «ورگانيكالىق زاتتار قويماسى» دەپ تە ايتۋعا بولاتىنىن انىقتاعان.
قىزىل ميا تامىرىندا جاعىمدى ءيىس بولعاندىقتان ونى تاماق ونەركاسىبىندە دە قولدانىلادى.مىسالى كونفەتتەر،سيروپ، الكوگولسىز سۋسىندار،كۆاسس ازىرلەگەندە.
قىزىل ميا تامىرىندا فلافانويدتار كوپ.ول باۋىر اۋرۋىنا كومەكتەسەدى.جۇرەك قان تامىرلارى قىزمەتىن جاقسارتادى، قان قۇرامىنداعى حولەستەريندى ازايتادى.سالقىن تيگەندە،جوتەلگەندە، تىنىس الۋ،اسقازان اۋىرعاندا ميا تامىردى قايناتپا، سيروپ تۇرىندە ەم رەتىندە قولدانىلادى
ەم ۇزاق ۋاقىت جۇرگىزىلەدى.دۇرىس ەم قابىلداۋ دەنساۋلىققا جاقسى اسەر بەرەدى.
قىزىل ميا تۇنباسىن ازىرلەۋ 1اس قاسىق ميا تامىرعا 0.5 ل.سۋ قۇيىپ، 10 مينۋت وت تابىندا قايناتادى.دايىن تۇنبانى جارتى ستاكاننان كۇنىنە 4 رەت ، تاماقتان سوڭ ىشەدى.
ەمدەلۋ ۋاقىتى 3-4 اپتا. 1-1،5اي دەم الىپ،ەمدى جالعاستىرۋعا بولادى.
جوتەلدى ەمدەۋ. 1 اس قاسىق قىزىل ميا تامىرى، 1 اس قاسىق وگەيشوپتى ارالاستىرىپ، قايناعان سۋ قۇيىپ، 30 مينۋت قويۋ كەرەك.
الىنعان تۇنبانىڭ 4/1 بولىگىن ءار30 مينۋت سايىن ءىشۋ كەرەك.
قىزىل ميا تامىرى قوسىلعان ششەربەت، الما پيۋرەسى -300 گر.
ليمون شىرىنى -300 گر. ورىك ءدانى -50 گر. جۇمىرتقا ۋىزى -2 . ميا تامىر ۇنتاعى -2 اس قاسىق.
الما پيۋرەسى مەن ليمون شىرىنىن قوسىپ ارالاستىرادى. جۇمىرتقانىڭ ۋىزىن الىپ،پيۋرەگە قوسىپ، دايىن قوسپانى2-3 ساعات توڭازىتقىشقا قويادى.پايدالانار الدىندا ۇنتاق قوسىلعان ءداندى قوسپانىڭ بەتىنە جاعادى.
سونىمەن بىرگە ميا تامىرىنىڭ ۇنتاعىن قامىر يلەگەندە ۇنعا جانە ىستىق تاعامدارعا دا قوسۋعا بولادى.
قىزىل ميا تامىرى حالىق مەديسيناسىندا.
قىزىل ميا تامىرى عىلىمي جانە حالىقتىق مەديسينادا دا قولدانىلا بەرەدى.حالىقتىق مەديسينادا كوپتەگەن اۋرۋلاردى ەمدەۋگە قولدانعان.
- سترەسس العاندا جانە كۇردەلى وپەراسيالاردان كەيىن
- جازىلۋى قيىن جانە ءىرىڭدى جارالاردى ەمدەۋگە
- ۇمىتشاقتىق، قانت ديابەتى، قالقانشا بەز اۋرۋلارىن ەمدەۋدە ءجيى قولدانىلعان.
- اۋرۋلاردى ەمدەگەندە ميا تامىرىن تۇنبا، قايناتپا، ۇنتاق تۇرىندە پايدالانعان.استان ۋلانعاندا ميا تامىرىنىڭ تۇنباسىن ىشكىزىپ،ادامداردىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتىپ وتىرعان.
كوك جوتەلمەن اۋىرعاندا. 1 اس قاسىق مايدا قىزىل ميا تامىرى، وعان 200 گر. قايناعان سۋ قۇيادى.20-30 مين قويىپ،1 ساعات سالقىنداتادى.دايىن تۇنبانى 1 اس قاسىقتان كۇنىنە 3 رەت ءىشۋ كەرەك.
قىزىل ميا تۇنباسىن ازىرلەۋ. 1 ءشاي قاسىق تامىر ۇنتاعىن الىپ،05 ل. سپيرتكە سالادى.ءسويتىپ،10-12 كۇن قاراڭعى جەرگە قويادى.كۇندە شايقاپ تۇرۋ قاجەت.دايىن تۇنبانى 30 تامشىدان اس قاسىقپەن، قايناعان سۋمەن كۇنىنە 3 رەت ىشەدى.بۇل تۇنبانى اللەرگيا، اسقازان، وكپە اۋرۋلارىنا قولدانعان.
قىزىل ميا تامىرىنان سيروپ ازىرلەۋ.1 ءشاي قاسىق ميا تامىر ۇنتاعى 10 مل.قانت سيروبى.15 تامشى سپيرت تامىزىپ، جاقسىلاپ ارالاستىرۋ قاجەت.سيروپ كۇنىنە 4 رەت،1 قاسىقتان ىشىلەدى.
اۋىزدان جاعىمسىز ءيىس شىققاندا،قىزىل ميا تامىرىنان ازىرلەنگەن تۇنبامەن تاماقتى ازاندا جانە كەشكە شايۋ قاجەت. ( 1 اس قاسىق ميا تامىرىن ستاكان سۋعا ارالاستىرىپ).
قىزىل ميا تامىرىن بالالارعا قالاي پايدالانۋعا بولادى؟
ەرەسەك بالالارعا شاي تۇرىندە ىشۋگە جانە ميانىڭ كىشكەنە بولىگىن ساعىز تۇرىندە شايناۋعا بولادى.
ميا تامىردان جاسالىنعان سيروپتى،ءشايدى، قايناتپانى بالالارعا ولاردىڭ سالماقتارىنا قاراپ قولدانۋ قاجەت.مىسالى
20-30 كگ -1/3 بولىگى
30-35 كگ - ½ بولىگى
35-45 كگ - 2/3 بولىگى
بالالار قىزىل ميانى كۇنىنە 1 رەت قانا پايدالانۋ كەرەك.ال كىشى جاستاعى بالالارعا مۇلدەم قولدانۋعا بولمايدى.
قىزىل ميا تامىرىنىڭ كەرى اسەرلەرى:
ايەلدەرگە جۇكتىلىك كەزىندە
باۋىرى اۋىرعان ناۋقاستارعا
قان قىسىمى جوعارى بولعاندا
كوز اۋرۋلارىمەن اۋىرعاندا قولدانۋعا بولمايدى.
قىزىل ميا ءوندىرىس سالاسىندا.قىزىل ميا تامىرىن كوفە، كاكاو، كومپوت،مارينادتار، حالۆا، كارامەل، شوكولادتار جانە قارا،كوك ءشايدى ازىرلەگەندە پايدالانادى.
توقىما ونەركاسىبىندە بوياۋ ءۇشىن،كوسمەتيكا سالاسىندا تەرىنى داقتاردان، ءار ءتۇرلى تەرى اۋرۋلارىنان قورعاۋ ءۇشىن دە قولدانىلادى.
بۇل وسىمدىكتىڭ ادام اعزاسىنا تيگىزەر پايداسى زور.
قىزىل ميا جايىندا زەرتتەۋ جۇرگىزۋىمنىڭ باستى سەبەبى قازىرگى تاڭدا ونىڭ تۇقىمىنىڭ ازايىپ بارا جاتقاندىعىندا. قىزىل ميانىڭ كوپ بولىگى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اۋماعىندا وسەدى دەگەنمەن،ونى ءالى ءوز پايدامىزعا جاراتا الماي وتىرمىز.
وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن، ياعني باتىس ەۆروپا باتىس جۇڭگو حالىقارالىق جول قۇرلىسى باستالعان تۇستا تەحنيكالار سىر بويىنداعى اعاشتاردى اۋدارىپ تاستادى.ونىڭ اراسىندا ءوزى از ءارى اسا قۇندى سانالاتىن قىزىل ميا وسىمدىگىنىڭ ءبىراز بولىگى جويىلىپ كەتتى.
قىزىل مياعا تيۋشىلەر ءوز ارامىزدا دا كەزدەسىپ وتىر. ولار قىزىل ميانى تامىرىمەن قوپارىپ، كورشىلەس جۇڭگو ەلىنە جىبەرىپ جاتىر.ول مەملەكەتتە قىزىل ميا زور سۇرانىسقا يە ەكەن.وڭاي تابىس تابۋدى ويلاعان بۇل اعالارىمىز تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن اياۋسىز توناپ، بار بايلىعىمىزدى سىرتقا تاسىپ جاتىر.
قىزىل ميا تامىرىن تەرەڭنەن الاتىن كوپ جىلدىق وسىمدىك.ونى تۇبىمەن وتاسا نە بولادى؟
تامىرى جويىلعان وسىمدىك قايتا باس كوتەرىپ، كوكتەي مە؟ باس كوتەرگەندە بۇرىنعىداي بىتىك شىعا ما؟ قىزىل ميا تۇبەگەيلى قۇرىپ كەتسە نە بولادى؟
مەنىڭ ويىمشا، ونىڭ سوڭى ەش جاقسى بولمايدى.سوڭعى جىلدارى قاۋىن قاربىزعا بۇرىن سوڭدى بولماعان قۇرت ءتۇسىپ جاتقانى بەلگىلى.بىلەتىندەردىڭ ايتۋىنشا، ونىڭ تۇپكى سەبەبى وسى قىزىل ميانىڭ ازايۋىنان.ويتكەنى ءتاتتى ءدامدى بۇرىن شوپتەن، ونىڭ تامىرىنان قورەكتەنەتىن جاندىكتەر ول جويىلعاننان كەيىن ەندى قاۋىن قاربىزعا اۋىسىپ جاتىر.بۇل ءسوزدىڭ جانى جوق دەپ ايتا المايسىز.
بولاشاق جوسپارلارى.ويپىكىر.
قىزىل ميا اۋرۋعا ەم، دەرتكە داۋا شيپالى، قاسيەتتى ءشوپ.بيىلعى جىلى وبلىستىڭ جالاعاش اۋدانىندا قىزىل ميا وسىمدىگىنىڭ تامىرىن تەرەڭ وڭدەيتىن زاۋىتتىڭ ىرگەتاسى قالاندى.ەمدىك قاسيەتى مول وسىمدىك ءوز ەلىمىزدە وڭدەلىپ،ەلدىڭ كادەسىنە جارايتىن بولدى.يگىلىكتى ءىستى قولعا العان «بيس – گرۋپ» ج ش س.قىزىل ميا تامىرىنان ەرىتىندى دايىندايتىن كاسىپورىندى ىسكە قوسۋ كومپانيانىڭ تالايدان بەرگى ماقساتى ەكەن.بۇل جوبا ونىمدەرى 100% پايىز ەكسپورتقا باعىتتالادى.نەگىزگى ءونىم قىزىل ميا تامىرىنىڭ ەرىتىندىسى بولسا،ودان بولەك 1200 ءتۇرلى مەديسينالىق پرەپاراتقا قاجەتتى شيكىزات الىناتىن بولادى.قىزىل ميا تامىرىنا الەمدىك نارىقتا سۇرانىس مول.اتاپ ايتسام، گەرمانيا،اقش،تۇركيا،جاپونيا دا بار.
كاسىپورىن 2000 گەكتار جەرگە قىزىل ميانىڭ وزەگىن ەگىپ،ونى كۇتىپ باپتاۋدى دا قولعا الماق.ءوندىرىس جىلىنا 22 مىڭ توننا قىزىل ميا تامىرىن وڭدەيدى.ءقازىر وبلىستا 80 مىڭ گەكتار قىزىل ميا قورى بار ەكەنى انىقتالىپ وتىر.ونىڭ تامىرىنان جاسالعان دارىلەر قاتەرلى ىسىك، ۆيچ ينفەكسياسى،وكپە، قولقا،جۇتقىنشاق اۋرۋلارىنا قارسى پايدالانىلادى.بالالار اۋرۋىنا دا ءجيى قولدانىلادى.قىزىل ميا تامىرىن وڭدەۋ سەحىندا جۇمىس ىستەيتىن ادامدار جىل ون ەكى اي تۇماۋمەن اۋىرمايدى . دەمىكپەگە شالدىققان ادامدار جۇمىس ىستەسە دەرتىنە شيپا بولادى ەكەن.ىرگەتاسى قالانىپ جاتقان كاسىپورىننىڭ بولاشاعى زور بولماق.
وسى كاسىپورىننىڭ اياعىنان تىك تۇرۋىنا ەل بولىپ ۇلەسىمىزدى قوسا بىلسەك، ول:
- بىرىنشىدەن جەرگىلىكتى حالىققا تۇراقتى جۇمىس ورنى.
- ەكىنشىدەن، بيۋدجەتكە تۇسەتىن قوماقتى قاراجات.
- ۇشىنشىدەن ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا مۇمكىندىك.
- تورتىنشىدەن قىزىل ميا قىزىلوردانىڭ داڭقىن شىعارار قاسيەتتى وسىمدىك ەكەنى بەلگىلى بولادى.
سىر ەلىن «جىر ەلى» دەپ اتايدى.سىر مارجانىنان تاۋ تۇرعىزعاندىقتان ايماعىمىز «ىرىستى، كۇرىشتى قىزىلوردا» بولىپ اتى شىقتى.بايقوڭىرمەن ماقتانامىز.مۇنايلى، شۇرايلى ولكەگە اينالدىق.ەندى سولاردىڭ قاتارىندا قىزىل ميا ءونىمى دە قوسىلسا دەپ ويلايمىن.
قورشاعان ورتامىزدىڭ بايلىعى،جەر بەتىنىڭ ساۋلەتى،ەلىمىزدىڭ داۋلەتى جاسىل الەم.تابيعاتقا ايالى الاقان،جىلى جۇرەك سەزىمى مەن كوزدىڭ قاراشىعىنداي قامقورلىق قاجەت ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق.كەلەر ۇرپاققا تابيعات بايلىعىنان الار ءوز ۇلەستەرىن امانات ەتە بىلەيىك.
You Might Also Like
-
بالا اۋەلدە سابيلەرگە ارنالعان توسەككە جاتقىزىلعان ەدى. سونان سوڭ ءبىر كۇنى: "وسى بالا تىم ەركىنسىپ بارا جاتىر. بۇل ۇلكەيگەن سايىن ايتقانىمىزدى قىلمايتىن بولادى ءالى. مۇنى بەسىككە بولەپ تاستاۋ ك...
