سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 6 كۇن بۇرىن)
وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋدا توپتىق جۇمىستىڭ ىقپالى

جۋسۋپوۆا  تىنىمكۇل

44 ورتا  مەكتەپ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى

قىزىلوردا وبلىسى  سىرداريا اۋدانى

 

وقۋشىلاردىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋدا توپتىق جۇمىستىڭ ىقپالى

قازىرگى الەمدە بولىپ جاتقان قارقىندى وزگەرىستەر مۇعالىمدەر الدىنا"ححI عاسىردا نەنى وقىتۋ كەرەك؟" جانە "مۇعالىمدەر وقۋشىلاردى ححI عاسىرعا قالاي دايىندايدى؟"دەگەن ماڭىزدى مىندەتتەردى قويعانى بەلگىلى.سول سەبەپتى  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پەداگوگ قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنىڭ ەكىنشى دەڭگەي باعدارلاماسىنىڭ مازمۇنى وسى ەكى ماسەلەنى شەشۋگە باعىتتالعان.  

"وقۋ  دەگەنىمىز  نە؟" دەگەن سۇراق قويا وتىرىپ، جاۋاپتى زەرتتەۋ قورتىندىلارىنان ىزدەدىم.  وقۋ  دەگەنىمىز:

بۇرىن ءبىلىمنىڭ ساندىق ۇلعايۋى، ەستە ساقتاۋ، اقپارات  جيناقتاۋ بولسا،

ءقازىر ماعىنانى تانۋ،ونىڭ ءمانىن انىقتاۋ، شىنايىلىقتى وزگەشە ءتۇسىنۋ، ءتۇسىندىرۋ.بۇل وقۋدىڭ بۇرىنعى وقۋدان ساپالىق ايىرماشىلىعى تۇجىرىمدامالار وقۋدىڭ  "ىشكى"  نەمەسە جەكە تۇلعالىق اسپەكتىسىنە باعىتتالعان .وقىتۋ وقۋشىلاردىڭ شىنايىلىق ءومىردى تۇسىنۋىنە  كومەك بەرەتىن قۇبىلىس رەتىندە قاراستىرىلادى.بۇل زاماناۋي كوزقاراس.  "وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن  ىنتاسىن قالاي جاقسارتۋعا بولادى؟" دەگەن سۇراقتى قويا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن ىنتاسىن جانە ءبىر بىرىمەن ارەكەتتەستىك ۇدەرىسىن بايقاۋ ماقساتىندا سىنىپتاعى ءىس ارەكەتتى زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىم.  

ماقساتىم: وقۋشىنىڭ  ءوز ورتاسىندا ەموسيونالدىق،  الەۋمەتتىك،  تانىمدىق تۇرعىدان دامۋىن انىقتاۋ،  بەلسەندى ارەكەتتەردى ۇيرەتۋ ارقىلى بىرلەسكەن وقۋدى قالىپتاستىرۋ، ءتۇرلى كوزقاراستاردى تىڭداي   الاتىن  قۇزىرەتتى بالا بولۋعا ىقپال ەتۋ . پانگە دەگەن ەموسيونالدىق قارىم-قاتىناسىن زەرتتەۋ ماقساتىمەن  ساۋالناما الدىم. قىزىعۋشىلىعى جوعارى نەگىزگى ءبىر ءپاندى انىقتاۋ ماقساتىندا الىنعان ساۋالناما قورتىندىسى  تومەندەگىدەي: ماتەماتيكا  - 30%، قازاق ءتىلى - 20%،  دۇنيەتانۋ - 15%، انا تىلىنەن - 35%. ەندى مەن ءۇشىن وقۋشىلارىمنىڭ دۇنيەتانۋ پانىنە قىزىعۋشىلىعىن قالاي ارتتىرۋعا بولادى؟ دەگەن سۇراق تۋىندادى.وقۋشىلاردى ساباققا قىزىقتىرىپ ءبىلىم الۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن توپتىق جۇمىس جۇرگىزۋدى ويلادىم. ءىس ارەكەتتەگى زەرتتەۋ تاقىرىبىم: "وقۋشىلاردىڭ  دۇنيە تانۋ پانىنە  ىنتاسىن ارتتىرۋدا توپتىق جۇمىستىڭ ىقپالى". توپتىق  جۇمىس  بارىسىندا مەنىڭ بىلگەنىم،زەرتتەۋشىلەر دالەلدەرى بويىنشا،وقۋشىلار وقۋ ۇدەرىسىنە بەلسەندى قاتىسقاندا تيىمدىلىكپەن وقيدى.شاعىن توپتاردا جۇمىس ىستەيتىن وقۋشىلار وقىتىلاتىن نارسە تۋرالى كوپ بىلەدى جانە بىلگەندەرىن ەستەرىندە ۇزاق ساقتايدى ەكەن. (مان    78-  بەت) توپتىق جۇمىس-كەز كەلگەن ماسەلەنىڭ شەشىمىن تابۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.ول ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم الۋداعى جاڭا ادىستەردى ج ۇزەگە اسىرادى جانە قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ءادىس. توپتىق جۇمىس وقۋ تاپسىرمالارىن بىرلەسىپ ورىنداۋعا باعىتتالعان سىنىپ نەگىزىندە جۇپتىق،شاعىن توپ جانە ۇلكەن توپتىق جۇمىستى ۇيىمداستىرۋعا نەگىزدەلەدى.وقۋداعى ۇدەرىس ارەكەت وقۋشى ارقىلى  جۇزەگە اسسا،ءمۇعالىم تەك ۇجىمدىق جۇمىستى باقىلاپ وتىرادى. توپتىق جۇمىس-وقۋشىلاردى الىنعان اقپاراتتى ويلاستىرۋعا جانە تالقىلاۋعا ،وزگەلەردىڭ پىكىرىن  تۇسىنۋگە نەمەسە  تەرىسكە  شىعارۋعا ىنتالاندىرىلعان جاعدايدا ءتيىمدى بولادى.  وقۋشىلاردىڭ ويلاۋىن دامىتۋ - توپتىق جۇمىستىڭ باستى ماقساتى.توپتىق جۇمىستىڭ ارنايى ەرەجەلەرى بولادى.توپتىق جۇمىستىڭ ەرەجەلەرى ۇجىممەن تالدانادى،قۇرىلادى،بەكىتىلەدى جانە سول ەرەجەگە توپ مۇشەلەرى باعىنۋلارى  قاجەت.مىسالى مىناداي جالپى ەرەجەلەر بولۋى مۇمكىن.

-توپتاعى ءاربىر مۇشەنىڭ وزىندىك وي پىكىرى بار  بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ  جولدارى ءار ءتۇرلى بولادى.-توپتىڭ ءاربىر مۇشەسى  وي قوزعاۋشى،پىكىر ايتۋشى،باعالاۋشى رولىندە بولا ءبىلۋى قاجەت

-توپ تالقىلايدى،ەسەپتەيدى،جوققا شىعارىپ، باسقا جولدى كورسەتۋى مۇمكىن

-توپتىڭ ءاربىر مۇشەسى بار كۇشىن سالىپ جۇمىس اتقارۋى قاجەت

-توپتىڭ تابىستىلىعى ، توپتاعى ءاربىر مۇشەنىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشە قابىلەتىن  شاماسىن  كورسەتۋىنە بايلانىستى.

-جانىندا وتىرعان سىنىپتاسىنىڭ ويىنا،پىكىرىنە كەلىسپەگەن جاعدايدا ونى مادەنيەتتى تۇردە جەتكىزۋ.

توپتىق جۇمىس ءادىسىن وقىتۋ ۇدەرىسىنە ەنگىزۋ دەگەنىمىز،  بىرلەسكەن جۇمىس،ىنتىماقتاستىق وقۋ جانە وزىندىك ءبىلىم الۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، قۇرداستاردىڭ پايىمداۋىن وڭدەۋ، قورىتۋ،پايدالانۋ ءمانىن ۇعىنۋ.ول ءۇشىن تومەندەگى جاعدايلاردى باقىلاپ وتىرامىن: جاعىمدى پسيحولوگيالىق احۋال تۋدىرۋ، قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ، ساتتىلىككە باعىتتاۋ. بىرلەسكەن ارەكەتتەردى قولدانۋدا  ا.ەينشتەين "مەن شاكىرتتەرىمدى ەشقاشان  ۇيرەتپەيمىن، مەن تەك ولاردىڭ ۇيرەنۋلەرىنە ءتيىمدى جولدار جاسايمىن" دەپ اتاپ كورسەتكەندەي، وقۋشىلار اراسىندا بىرلەسكەن توپتىق جۇمىس جاساۋعا قولايلى جاعداي جاسايمىن. ول: بىرىنشىدەن، وقۋشىلارعا ەركىندىك بەرۋ، ياعني ءوزىن - ءوزى دامىتۋ قابىلەت پەن دارىندى ىسكە اسىرۋ. ەكىنشىدەن، توپ بولىپ ءبولىنىپ وتىرۋ، توپ ەرەجەسىن ساقتاۋ. وسىلايشا ىنتىماقتاستىق، بىرلەسكەن ارەكەت قالىپتاسادى.توپپەن جۇمىس  وقۋشىلار  كەزىندە ءوز سىنىپتاستارىمەن 5-6 وقۋشىدان قۇرالعان شاعىن توپتاردا جۇمىس جاسايدى.ولاردىڭ ورتاق پروبلەمالارى بولادى، سول بويىنشا ولار بىرلەسكەن تۇسىنىك قالىپتاستىرىپ، ءبىر- بىرىمەن پىكىر الماسادى، ءوزارا يدەيالارىن تالقىلاپ باعا بەرەدى، ۇجىمدىق ءبىلىم مەن تۇسىنىك قالىپتاسادى.ساباق جوسپارلاۋ كەزىندە جەكە، توپتىق بىرلەسكەن وقۋدى جەتىلدىرۋ ماقساتىندا رەسۋرستاردى ءتيىمدى ادىس-تاسىلدەردى پايدالاندىم.جۇمىس بارىسىندا وقۋشىلارىمدى جۇپتاستىرىپ، توپتاستىرىپ تاپسىرمالار  ، زەرتتەۋشىلىك جۇمىستار جۇرگىزۋدە ءبىر بىرىمەن پىكىرلەسۋ ماقساتىندا ديالوگ قۇرۋدى ۇيىمداستىردىم.

ءتورتىنشى سىنىپتاعى "دۇنيەتانۋ" ءپانىنىڭ  "ادام" بولىمىندەگى " ەجەلگى ادامدار  قالاي ءومىر سۇرگەن؟"  تاقىرىبىنداعى  ساباعىما  توقتالىپ وتەيىن.  ماقساتىم: ەجەلگى ادامدار ءومىرى جايلى تاقىرىپتى اشۋ. ەجەلگى ادامداردىڭ تىرشىلىك مەكەنىن  انىقتاۋ. ەجەلگى، تۇراق، تىلسىم كۇش  سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن انىقتاۋ.  شاعىن توپ مودەلىن قۇرۋ، توپپەن بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزۋ ەرەجەسىن ساقتاۋ. كۇتىلەتىن ناتيجە: ەجەلگى ادامدار تىرشىلىگى جايلى ايتىپ بەرە الادى، ەجەلگى تۇراق، ۇشكىر زات،تىلسىم كۇشتەر سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن تۇسىنەدى، توپتا بىرلەسىپ جۇمىس جاسايدى،توپ ەرەجەسىنە باعىنادى.ساباق بارىسىندا  وقۋشىلاردى "سۇيەك"،"تاياق"، "تاس"دەگەن سوزدەرمەن  توپتارعا بىرىكتىردىم.توپ مۇشەلەرىنە  وسى سوزدەرگە كلاستەر قۇراستىرۋعا تاپسىرما بەرىم.توپ مۇشەلەرى اراسىندا وي قوزعاۋ ادىسىمەن كلاستەر قۇرۋ ارقىلى تاپسىرما ورىنداۋدا زەرتتەۋشىلىك اڭگىمە ءجۇردى. ولار ءوز ويلارىن اشىق ايتىپ،ورتاعا سالدى، توپتا تالقىلادى،تالدادى، قورتىندى پىكىردى بىرەۋى شىعىپ قورعادى. توپ مۇشەلەرى ءبىرىن ءبىرى ۇپاي سانىمەن باعالادى.ويلاۋدىڭ ءار ءتۇرلى تيپتەرىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءۇش وقۋشىنى ا، ۆ، س دەڭگەيلى، ولاردىڭ بويىنداعى كەزدەسەتىن وزگەرىستەردى  باقىلاۋ ماقساتىندا زەرتتەۋ وبەكتىسى رەتىندە الدىم.مۇنداعى ماقساتىم:ا دەڭگەيلى وقۋشىنىڭ ءبىلىمىن ودان ءارى دامىتۋدى، ۆ دەڭگەيلى وقۋشىنىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ارتتىرۋدى، س دەڭگەيلى وقۋشىنىڭ توپتىق ورتادا،ءوز قۇربىلارىمەن بىردەي ارەكەت جاساپ، ولارمەن ءوزىن تەڭ ۇستاۋىن  قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەدىم. وقۋشىلاردى شارشاتپاي قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ ءۇشىن، سەرگىتۋ جاتتىعۋلارىن جاساۋدىڭ ماڭىزى بار ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ويتكەنى سەرگىتۋ ساتىنەن كەيىن، كەلەسى تاپسىرماعا دەگەن قۇلشىنىسى ارتا تۇسكەنىن بايقادىم.باعالاۋ، ءارى سەرگىتۋ رەتىندە "باسپالداق" ارقىلى باعالاۋ ءويىن-ادىسىن جۇرگىزدىم. بالالار وزدەرىن-وزدەرى باعالادى، بىر-بىرىنە پىكىرىن ءبىلدىردى.    ءۇش توپقا  ءماتىندى  ءبولىپ بەردىم. وزدەرى وقىپ شىعىپ، ءتۇسىنىپ وزدەرى ءار توپقا مازمۇنىن ءتۇسىندىرىپ بەردى. وقۋشىلار كريتەريي ارقىلى ءبىرىن ء-بىرى باعالادى. ينتەربەلسەندى تاقتادان باعالاۋ كريتەريلەرى كورىنىپ تۇردى. توپ بولىپ ىس-ارەكەتكە جۇمىلىپ جاتقاندا قۇرداستارىنىڭ بىرلەسكەن اڭگىمەنىڭ ءمانىن ۇعىنىپ، قابىلداۋى ءۇشىن مۇعالىمدەرگە ولاردى باعىتتىپ وتىرۋ كەرەك بولادى (مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق، 100- بەت)".

"قازىرگى زامان ادامىنىڭ سيپاتى تۋرالى اڭگىمەلە. ادام اقىل ويىنىڭ دامۋى ناتيجەسىندە قول جەتكەن جەتىستىكتەرى تۋرالى اڭگىمە قۇراستىر" دەگەن تاپسىرما بەرىلدى. توپقا شىعارماشىلىق تاپسىرمانى ءتۇسىندىردىم. وقۋشىلار اراسىندا كەڭەسىپ وي تۇيىندەۋ جۇمىسى قىزۋ ءجۇردىار توپتان بەرىلگەن ماسەلە توڭىرەگىندە پىكىر ايتىلدى، ءوز ويىن ورتاعا سالدى، دالەلدەر كەلتىردى. توپقا بىرىكتىرۋ ارقىلى بالالاردىڭ قابىلەتىن، لوگيكالىق ويلاۋ دەڭگەيىن، تاپقىرلىعىن، سىن تۇرعىدان ويلاي بىلەتىندىگىن انىقتاۋعا بولادى.ءۇي تاپسىرماسىن "سۇراق جاۋاپ" ادىسىمەن تەكسەردىم. سۇراقتار جابىق جانە اشىق بولادى. جابىق سۇراقتاردى وقۋشىلاردىڭ ءوزىن – ءوزى باعالاۋى ءۇشىن قولدانعان ورىندى. سوندىقتان دا ءبىرىنشى توپتى ەكىنشى توپ، ەكىنشى توپتى ءۇشىنشى توپ، ءۇشىنشى توپتى ءبىرىنشى توپ تەكسەرىپ، باعالادى.

"قۇمىرسقانىڭ تىرشىلىگى جايلى" زەرتتەۋ جۇمىسى تىڭدالدى. ا دەڭگەيلى وقۋشى:"قۇمىرسقا كىشكەنە بويلى، ەڭبەكقور جاندىك.مەن ولاردىڭ يلەۋىن كوردىم.يلەۋى كىشكەنە تومپەشىك تۇرىندە بولادى، اينالاسىندا مايدا، جۇمساق،قۇمدار ءۇيىلىپ جاتادى. ولار يلەۋىنىڭ ءىشىن تازالاپ تۇرادى. قۇمىرسقا جاز بويى دەم الماي جۇمىس ىستەيدى.ولار قىسقا جاز بويى دايىندالادى"دەپ ءوز ويىن اشىق ءبىلدىردى. ۆ دەڭگەيلى وقۋشىنىڭ  "قۇمىرسقالاردىڭ ىنىندە جولدار كوپ بولادى، ءبىراق ولار ەشقاشان جاڭىلىسپايدى، قاتەلەسپەيدى.ويتكەنى ولار وتە سەزىمتالدىقپەن جۇمىس ىستەيدى"دەگەن جاۋاپتارى تارتىمدى بولدى.س دەڭگەيلى وقۋشىم: "قۇمىرسقالار كۇندىز-تۇنى دامىل تاپپاي ەڭبەك ەتەدى. ونىڭ ەشكىمگە زيانى جوق. ولار بيىككە ورمەلەي الادى. قۇمىرسقالار باتىل جاندىك" دەپ ءوز ويىن انىق ايتتى. توپقا: وي قوزعاۋ ماقساتىندا" ۇشقىر وي مەن قيالدان تۋعان دۇنيەنىڭ شىندىققا اينالۋى مۇمكىن بە؟ مۇمكىن بولسا، ول جايلى  بىلەتىن ەرتەگى اڭگىمەلەرىڭ قانداي؟   دەپ تاپسىرما بەردىم.وقۋشىلار ۇزاق مەرزىمدى جادىنىڭ كومەگىمەن، بۇرىن بىلەتىندەرىن ەسكە ءتۇسىرىپ، پىكىرلەرىن اشىق ايتتى. س دەڭگەيلى وقۋشىم ەرتەگىنى كوپ تىڭداعانىن بايقاتتى. ول: "ادام قيالىنا تەك ەرتەگىلەردە جەتەدى" دەگەن پىكىرىن ءبىلدىردى. "وقى دا،ەستە ساقتا" تاپسىرماسى كەزىندە  ءار توپ ءوز ىشىندە ويلانىپ، ءتۇيىندى ويدى ايتۋعا  ءبىر وقۋشى دايىندادى.. ءار توپتاعى   ويلاۋ دەڭگەيى جوعارى بالالار ارقىلى قاسىنداعى باسقا وقۋشىلاردا دا سىني كوزقاراس قالىپتاسا باستاعانىن اڭعاردىم.

ۆىگوتسكييدىڭ پىكىرى بويىنشا: وقۋشىلار ناقتى ماقساتتاردى كوزدەگەن، كوبىرەك بىلەتىن جاندارمەن الەۋمەتتىك قارىم – قاتىناس ناتيجەسىندە ويلاۋ جانە سويلەۋ داعدىلارىن دامىتادى.

تاقىرىپ توڭىرەگىندە "تىعىرىقتان شىعۋ...."  ويىنىن جۇرگىزدىم. بۇل تاپسىرمانى ءار ءتۇرلى دەڭگەيلەپ بەردىم. كوزدەرىڭدى جۇمىپ: ەجەلگى ادام، تاس، تاۋ،ۇڭگىر، قاشاۋ، تۇراق  توڭىرەگىندە ويلانىڭدار دەدىم. مىسالى: ەگەر سەن ەجەلگى ادام بولساڭ،قالاي ءومىر سۇرەر ەدىڭ؟- دەگەن سۇراق قويدىم. وسى تاپسىرماعا  "ەگەر مەن ەجەلگى ادام بولسام ۇلكەن تاس ۇڭگىردە دوستارىممەن بىرگە تۇرامىن. ءبىز قورىقپايمىز،ويتكەنى ءبىز كوپپىز، تاتۋمىز" دەگەن پىكىرلەرىنەن   مەنىڭ  جاساعان ەڭبەگىمنىڭ ءونىمى، ىنتىماقتاستىق وقۋدىڭ اسپەكتىسى، توپتىق جۇمىستىڭ ناتيجەسى وسى عوي دەپ قورتىندى جاسادى." باعدارشام" ءتاسىلى ارقىلى كەرى بايلانىس الدىم. كوپتەگەن وقۋشىلار ساباق ماتەريالىن جاقسى يگەرگەنىن بايقاتتى.  مازمۇنداۋ كەزىندە قينالعان وقۋشىلار پوستەر قورعاۋ كەزىندە، ەندى ءبىرى سۋرەتتەپ سالۋ كەزىندە، نە ەسسە جازۋ كەزىندە ءوز ارتىقشىلىقتارىن كورسەتىپ جاتتى. دەر كەزىندە ماداقتاپ، باعالاپ وتىرعانىم وقۋشىنىڭ ىنتالانۋىنا، پانگە قىزىعۋىنا ىقپال ەتتى دەپ ويلايمىن.

وقۋشىلاردىڭ وقىپ – ۇيرەنۋىنە جەڭىل بولۋ ءۇشىن جانە وقۋشىدان كەرى بايلانىس الۋ ماقساتىندا ءار ساباققا دايىنداعان جوسپار بويىنشا وقۋشىنىڭ "جۇمىس پاراعىن" پايدالاندىم. جۇمىس پاراعىندا وقۋشى ورىنداۋعا ءتيىس بارلىق تاپسىرما بەرىلگەن جانە وسى ارقىلى وقۋشى ساباقتا قانداي تاقىرىپپەن تانىستى، ساباق ۇناعانىن، ۇناماعانىن جازادى.ۇسىنىس رەتىندە بارلىق پاندەر وسىنداي جاڭا ادىسپەن توپقا ءبولىپ وتسە ءبىز ساباقتى جاقسى تۇسىنەر ەدىك دەلىنگەن. ءمۇعالىمنىڭ تۇسىندىرگەنىنەن گورى ، وزدەرىنىڭ ءبىرىن-بىرى توپتا ۇيرەتۋى قىزىعۋشىلىق تۋعىزعان، ىنتالارى ارتقان. وقۋشىلار ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە ۇيرەندى، زەرتتەۋشىلىك اڭگىمە بارىسىندا بىر-بىرىمەن ديالوگ ارقىلى اقپارات الماستى، ءوز ويىن اشىق ايتۋعا، جولداسىنىڭ ۇسىنىسىن تالداۋعا ۇيرەندى، ءوزىن-وزى رەتتەۋدى ۇيرەندى.

وقۋدىڭ ىنتىماقتاستىق ورتاسىندا  وقۋشىلار الەۋمەتتىك جانە ەموسيونالدىق تۇرعىدان دامي ءتۇستى، ويتكەنى ولار ءتۇرلى كوزقاراستاردى تىڭداپ، ءوز پىكىرلەرىن ايتۋعا،قورعاۋعا ءماجبۇر بولدى. وسىلايشا،قۇربى- قۇرداستارىمەن قارىم-قاتىناس جاساۋعا ،ءوز ويلارىن ۇسىنۋعا ،قورعاۋعا ،وعان بەلسەندى قاتىسۋعا مۇمكىندىك الدى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:

1.مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق .

2. دۇنيەتانۋ.  4 - سىنىپ "اتامۇرا" باسپاسى

3. عالامتور ماتەريالدارى.

 


You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما