قىزىقتى قازاق ءتىلى الەمى (ينتەللەكتۋالدى سايىس)
تاقىرىبى: «قىزىقتى قازاق ءتىلى الەمى» (ينتەللەكتۋالدى سايىس)
ماقساتى: وقۋشىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگى ارقىلى وي - ءورىسىن دامىتۋ، ۇشقىرلىق ، ويلاۋ قابىلەتىن شىڭداۋ، شاپشاڭدىق پەن ناقتىلىققا بەيىمدەۋ.
ءادىسى: سايىس ساباق
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، قيما قاعازدار.
ءپانارالىق بايلانىس: اۋىز ادەبيەتى، شەت ءتىلى، ونەر،حالىق پەداگوگيكاسى.
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1) الدىن الا تاعايىندالعان توپتاردى شاقىرۋ.
2) ءادىلقازىلار القاسىن سايلاۋ.
3) سايىستىڭ ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
4) توپتاردىڭ اتتارىمەن ، ۇرانىمەن، تاڭباسىمەن تانىسۋ.
ءى توپتىڭ اتى - «تۇلپار»، ۇرانى «جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار»، تاڭباسى - اتتىڭ سۋرەتى.
ءىى توپتىڭ اتى - «دومبىرا»، ۇرانى «بابامنىڭ ءۇنى، بابامنىڭ ءتىلى - دومبىرا»، تاڭباسى - دومبىرا سۋرەتى.
ءى تۋر «بايگە»
(وقۋشىلار قويىلعان سۇراقتارعا 1 مينۋت ىشىندە تەز جاۋاپ بەرۋى ءتيىس.)
ءى توپ «تۇلپار» توبىنا سۇراقتار
1. «تەرمين» قاي ءتىلدىڭ ءسوزى (لاتىن ءتىلى)
2. قازاق تىلىندەگى تىيىم سالۋعا قاتىستى سوزدەر قاي تەرمينگە جاتادى؟ (تابۋ)
3. ءسوز ماعىناسىن نە زەرتتەيدى؟ (لەكسيكا)
4. «فرازەولوگيا» ءسوزىنىڭ بالاماسىن تابىڭىز. (تۇراقتى تىركەس)
5. ءتىلدىڭ ەڭ كىشى بولشەگى نە؟ (دىبىس)
6. جالعاۋدىڭ تۇرلەرىن اتا. (كوپتىك، تاۋەلدىك، سەپتىك، جىكتىك)
7. نەشە سەپتىك جالعاۋى بار؟ (7)
8. «اق كيىزگە كوتەردى» ماعىناسى نە؟ (حان سايلادى)
9. زات ەسىم قۇرامىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (دارا، كۇردەلى)
10. دىبىستى نەمەن تاڭبالايدى؟ (ءارىپ)
11. 42 ءارىپتىڭ جۇيەلى تىزبەگى قالاي اتالادى؟ (ءالىپبي)
12. قازاق الىپبيىندە قانشا دىبىس بار؟ (42)
13. «ەرىنبەسەڭ - ەمەرسىڭ» تاقىرىبى نە؟ (ەڭبەك ەتۋ)
14. قوسارلى دىبىستاردىڭ سانى نەشەۋ؟ (3)
15. «ءالىپبي» ءسوزى قاي تىلدەن ەنگەن؟ (اراب ءتىلى)
16. داۋىستى دىبىس ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (جۋان، جىڭىشكە)
17. داۋىستى دىبىس جاقتىڭ قاتىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (اشىق، قىسىڭ)
18. داۋىسسىز دىبىستىڭ تۇرلەرىن اتا. (قاتاڭ، ۇياڭ، ءۇندى)
19. الىپبيدەگى العاشقى 7 داۋىسسىز قالاي اتالادى؟ (ۇياڭ)
20.داۋىسسىزدار نەنىڭ قاتىسىنا قاراي 3-كە بولىنەدى؟ (سالدىر مەن ءۇن)
ءىى توپ «دومبىرا» توبىنا سۇراقتار
1.ەكپىن ءتۇرى نەشەۋ؟ (4)
2.ۇندەستىك زاڭى نەشەۋ؟ (2)
3.قوسىمشانى ءتىل ءبىلىمىنىڭ قاي سالاسى زەرتتەيدى؟ (مورفولوگيا)
4.«لەكسيكا» ءسوزى قاي تىلدەن ەنگەن (لاتىن تىلىنەن)
5.تىنىس بەلگىسىن نە زەرتتەيدى؟ (پۋنكتۋاسيا)
6.فونەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (ءتىل دىبىستارىن)
7.پالەقور ءسوزى بۋىن ۇندەستىگىنە باعىنا ما؟ (جوق)
8.كوزقاراس قانداي ءسوز؟ (بىرىككەن)
9.دىبىس ۇندەستىگىنىڭ تۇرلەرىن اتا. (ىلگەرىندى، كەيىندى)
10.ورفوگرافيا نەنى زەرتتەيدى؟ (دۇرىس جازىلۋىن)
11.«جانى ءزار تۇبىنە جەتۋ» ماعىناسى نە؟ (قورقۋ)
12.«دوسى جوقپەن سىرلاس، دوسى كوپپەن سىيلاس» تاقىرىبى نە؟ (دوس)
13.داۋىستى دىبىس ەرىننىڭ قاتىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (ەرىندىك، ەزۋلىك)
14.داۋىستىلاردىڭ سانى قانشا؟ (12)
15.الىپبيدەگى 10-شى دىبىس قانداي دىبىس؟ (ج)
16.ءسوز تاپتارى نەشەۋ؟ (توعىز)
17.قوسىمشا نەشەۋ؟ (ەكەۋ)
18.جۇرناقتىڭ تۇرلەرىن اتا. (ءسوز تۋدىرۋشى، ءسوز تۇرلەندىرۋشى)
19.زات ەسىمنىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن اتا. (دەرەكتى، دەرەكسىز، جالپى، جالقى)
20.سىن ەسىمنىڭ شىرايلارىن اتا. ( سالىستىرمالى، اسىرمالى)
ءى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءىى تۋر “پوليگلوت”
(ءتيىستى ءسوزدى قويىپ، بىرنەشە تىلدە ايتۋ.)
1. ...قىلدى قاق جارعان. (قارا،
2. اتادان جاقسى ۇل تۋسا،
ەسىكتەگى باسىن تورگە سۇيرەر.
اتادان ... ۇل تۋسا،
توردەگى باسىن جەرگە سۇيرەر. (جامان،
3. ەل قونباسا - ... ازادى،
جەر بولماسا – ەر ازادى. (جەر،
4.... الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى. (التاۋ،
5. ... تاس جارادى،
تاس جارماسا، باس جارادى. (ءتىل،
6. ... كوپتى جاۋ المايدى،
اقىلى كوپتى داۋ المايدى.(دوسى،
7. ... وسسە ەلدىڭ كوركى،
گۇل وسسە جەردىڭ كوركى.(قىز،
8. ... تاۋمەن كەزدەسپەيدى،
ادام اداممەن كەزدەسەدى. (تاۋ،
9. قىنا تاسقا بىتەدى،
... باسقا بىتەدى.(ءبىلىم،
10. ... سۇيەكتەن وتەدى،
تاياق ەتتەن وتەدى. (ءسوز،
ءىى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءىىى تۋر «كورەرمەننەن كورىمدىك»
(توپ ويىنشىلارى قيما قاعازداعى سوزدەردى الىپ قيمىلمەن نەمەسە جۋىق سوزدەرمەن تۇسىندىرەدى.)
ات
دۋلىعا
ساندىق
توي
جول
ءسابي
تۋ
كيىز ءۇي
جۇلدىز
تەلەفون
كىتاپ
كوگەرشىن
بالمۇزداق
بوران
ءىىى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءىۇ تۋر «وتىرىك ولەڭدەر»
(توپ وقۋشىلارى بەلگىلى ۋاقىتپەن ويلارىنان وتىرىك ولەڭدەر شىعارۋى ءتيىس.)
ءىۇ تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءۇ تۋر «التى جۇمباق»
(وقۋشىلار بەرىلگەن ءۇزىندىنىڭ قاي شىعارمادان ەكەنىن انىقتاپ، قانداي سالت –ءداستۇردىڭ بار ەكەنىن انىقتاۋى كەرەك.)
- سەنىڭ سەگىز قىزىڭ ءبىر توبە، كەنجەكەيىڭ ءبىر توبە بولسا، مەنىڭ سەگىز ۇلىم ءبىر توبە، توعىزىنشى ۇلىم ءبىر توبە. كەنجەكەيىڭ توعىزىنشى ۇلىمدىكى بولسىن، - دەپ باي توعىز قىزعا قانداي ءسالت-داستۇردىڭ ءتۇرىن جاساپ كەلىپتى؟ (قاي شىعارمادان الىنعان؟ قانداي ءداستۇر بار؟) (“ەر توستىك”ەرتەگىسى، قۇدا ءتۇسۋ)
- مەن ايىپتىمىن، مەنەن ءبىر قاتەلىك بولدى، شايتاننىڭ ازعىرعانىنا ەردىم. وعان سەبەپ – مىنا ۋازىرلەر. بۇلار ەندى يا ساعان، يا ماعان ءبىر قاتەر قىلار. سەن ەندى ىرگەڭدى كوتەر، بوتەن ەلگە كوش دەپ، - حان ءوزىنىڭ دوسىنا رازى بولىپ، بىرنەشە تۇيەگە اسىل زاتتار ارتتىرىپ، مال بەرىپ، دوسىن اقشا حاننىڭ ەلىنە كوشىرىپ سالادى.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) («اياز بي» ەرتەگىسى، ەنشى بەرۋ).
- التىنمەن ءىشىن بەزەگەن،
سىرتى كۇمىس اق وتاۋ
كەلىستىرىپ تۇزەگەن
ارتتىرۋعا سايلاندى.
قىرىق تۇيە قازىنا ،
قىرىق قۇل مەن قىرىق كۇڭ،
قوسىپ بەردى قىزىنا.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «ەر توستىك» ەرتەگىسى، جاساۋ بەرۋ.
بالاعا تاڭسىق بولىپ جۇرگەن بايعۇس،
ۇيىنە الىپ كەلىپ قىلدى تويدى.
تۋعانداي تۋماسا دا قىلايىن دەپ،
كىم دەپ ول بالانىڭ نەسىن قويدى؟
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «الپامىس باتىر»جىرى، ازان شاقىرىپ ات قويۋ، شىلدەحانا جاساۋ، باۋىرىنا سالۋ.
كوتىبار قىزدى قوستى الىبەككە
اتاقتى ءوزى باتىر اسىل تەككە.
جۇز-جۇزدەن كىلەم، تون، ىشىك قىلىپ،
ارتتىردى ەلۋ ناردى ادىلەتكە.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «ايمان-شولپان» جىرى، كيىت كيگىزۋ، جاساۋ بەرۋ، ۇيلەندىرۋ.
بالتالى ، باعانالى ەل، امان بول!
باقالى، بالدىرعاندى كول، امان بول!
كىرىم جۋىپ، كىندىگىم كەسكەن جەرىم،
ويناپ-كۇلىپ، ەر جەتكەن جەر، امان بول!
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» جىرى، قوشتاسۋ.
ءولىم دەگەن ءتاڭىرى يەسى،
جەلىككەن قۇلان اڭگىسى.
قۇلان مەن تۇلپار جەلىككەن،
جوسىعان قۇلان جەلىككەن،
بالاڭدى شايناپ ءولتىرىپ،
جۇلمالاپ جالماپ كەتىپتى.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «اقساق قۇلان جوشى حان» اڭىزى، ەستىرتۋ،
ءۇ تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءۇى تۋر “تەست”
(ەكى توپ جەتەكشىسى ا مەن ۆ ارپىنەن قالاعانىن تاڭدايدى. ا ءارپىن تاڭداعان توپ –سىن ەسىم، ۆ ءارپىن تاڭداعان توپ –سان ەسىم قاتىسقان ماقال-ماتەلدەر ايتادى. دايىندىققا 1 مينۋت)
ءۇى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءۇىى تۋر “جەكپە جەك”
(ءار توپتىڭ جەتەكشىلەرى شىعىپ بەرىلگەن «قازاقستاندىقتار» سوزىنە بىرنەشە سوزدەر قۇرايدى.)
(قازاق، اس، تاق، تاس، تاندىر، قازى، تارى، ارىق، ار، اتا، قاز، ارا، نار، اتان، تانا، اسىق، ىق، ىس، قازاقستان، تاراق، ساندىق، سان، قاتار، قاق، ات، قاسىق، انا، زات، اتىز، ساتقىن ت.ب.)
جالپى بارلىق تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
قورىتىندى:
وقۋشىلاردىڭ تىڭداۋ جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى ارقىلى سايىس تاپسىرمالارىنا ناقتى جاۋاپتى ويلىلىقپەن ايتا بىلەتىندىكتەرى بايقالدى. جان-جاقتى ءبىلىم تانىمدىلىقتارى ارقىلى ىزدەنىس، تالپىنىس مۇمكىندىكتەرى كورىندى. سويلەۋ داعدىلىسى،ءتىل مادەنيەتىندە ناقتى جاۋاپ بەرۋ ۇشقىرلىعى سىنالدى. ءبىرىن - ءبىرى تىڭداي ءبىلىپ، باعالاي بىلەتىندىكتەرى دە بايقالدى. وقۋشىلار قازاقتىڭ ۇلتتىق ءسالت-داستۇرىن ءقادىر تۇتىپ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە يە بولدى. جەڭىمپاز توپ انىقتالىپ مەكتەپ اكىمشىلىگىنەن ماقتاۋ قاعازى تاپسىرىلدى. جەكە وقۋشىلارعا دا اتى اتالىپ، ماقتاۋ قاعازى تاپسىرىلدى.
ماقساتى: وقۋشىنىڭ ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگى ارقىلى وي - ءورىسىن دامىتۋ، ۇشقىرلىق ، ويلاۋ قابىلەتىن شىڭداۋ، شاپشاڭدىق پەن ناقتىلىققا بەيىمدەۋ.
ءادىسى: سايىس ساباق
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، قيما قاعازدار.
ءپانارالىق بايلانىس: اۋىز ادەبيەتى، شەت ءتىلى، ونەر،حالىق پەداگوگيكاسى.
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1) الدىن الا تاعايىندالعان توپتاردى شاقىرۋ.
2) ءادىلقازىلار القاسىن سايلاۋ.
3) سايىستىڭ ماقساتىمەن تانىستىرۋ.
4) توپتاردىڭ اتتارىمەن ، ۇرانىمەن، تاڭباسىمەن تانىسۋ.
ءى توپتىڭ اتى - «تۇلپار»، ۇرانى «جۇزدەن جۇيرىك، مىڭنان تۇلپار»، تاڭباسى - اتتىڭ سۋرەتى.
ءىى توپتىڭ اتى - «دومبىرا»، ۇرانى «بابامنىڭ ءۇنى، بابامنىڭ ءتىلى - دومبىرا»، تاڭباسى - دومبىرا سۋرەتى.
ءى تۋر «بايگە»
(وقۋشىلار قويىلعان سۇراقتارعا 1 مينۋت ىشىندە تەز جاۋاپ بەرۋى ءتيىس.)
ءى توپ «تۇلپار» توبىنا سۇراقتار
1. «تەرمين» قاي ءتىلدىڭ ءسوزى (لاتىن ءتىلى)
2. قازاق تىلىندەگى تىيىم سالۋعا قاتىستى سوزدەر قاي تەرمينگە جاتادى؟ (تابۋ)
3. ءسوز ماعىناسىن نە زەرتتەيدى؟ (لەكسيكا)
4. «فرازەولوگيا» ءسوزىنىڭ بالاماسىن تابىڭىز. (تۇراقتى تىركەس)
5. ءتىلدىڭ ەڭ كىشى بولشەگى نە؟ (دىبىس)
6. جالعاۋدىڭ تۇرلەرىن اتا. (كوپتىك، تاۋەلدىك، سەپتىك، جىكتىك)
7. نەشە سەپتىك جالعاۋى بار؟ (7)
8. «اق كيىزگە كوتەردى» ماعىناسى نە؟ (حان سايلادى)
9. زات ەسىم قۇرامىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (دارا، كۇردەلى)
10. دىبىستى نەمەن تاڭبالايدى؟ (ءارىپ)
11. 42 ءارىپتىڭ جۇيەلى تىزبەگى قالاي اتالادى؟ (ءالىپبي)
12. قازاق الىپبيىندە قانشا دىبىس بار؟ (42)
13. «ەرىنبەسەڭ - ەمەرسىڭ» تاقىرىبى نە؟ (ەڭبەك ەتۋ)
14. قوسارلى دىبىستاردىڭ سانى نەشەۋ؟ (3)
15. «ءالىپبي» ءسوزى قاي تىلدەن ەنگەن؟ (اراب ءتىلى)
16. داۋىستى دىبىس ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (جۋان، جىڭىشكە)
17. داۋىستى دىبىس جاقتىڭ قاتىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (اشىق، قىسىڭ)
18. داۋىسسىز دىبىستىڭ تۇرلەرىن اتا. (قاتاڭ، ۇياڭ، ءۇندى)
19. الىپبيدەگى العاشقى 7 داۋىسسىز قالاي اتالادى؟ (ۇياڭ)
20.داۋىسسىزدار نەنىڭ قاتىسىنا قاراي 3-كە بولىنەدى؟ (سالدىر مەن ءۇن)
ءىى توپ «دومبىرا» توبىنا سۇراقتار
1.ەكپىن ءتۇرى نەشەۋ؟ (4)
2.ۇندەستىك زاڭى نەشەۋ؟ (2)
3.قوسىمشانى ءتىل ءبىلىمىنىڭ قاي سالاسى زەرتتەيدى؟ (مورفولوگيا)
4.«لەكسيكا» ءسوزى قاي تىلدەن ەنگەن (لاتىن تىلىنەن)
5.تىنىس بەلگىسىن نە زەرتتەيدى؟ (پۋنكتۋاسيا)
6.فونەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟ (ءتىل دىبىستارىن)
7.پالەقور ءسوزى بۋىن ۇندەستىگىنە باعىنا ما؟ (جوق)
8.كوزقاراس قانداي ءسوز؟ (بىرىككەن)
9.دىبىس ۇندەستىگىنىڭ تۇرلەرىن اتا. (ىلگەرىندى، كەيىندى)
10.ورفوگرافيا نەنى زەرتتەيدى؟ (دۇرىس جازىلۋىن)
11.«جانى ءزار تۇبىنە جەتۋ» ماعىناسى نە؟ (قورقۋ)
12.«دوسى جوقپەن سىرلاس، دوسى كوپپەن سىيلاس» تاقىرىبى نە؟ (دوس)
13.داۋىستى دىبىس ەرىننىڭ قاتىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟ (ەرىندىك، ەزۋلىك)
14.داۋىستىلاردىڭ سانى قانشا؟ (12)
15.الىپبيدەگى 10-شى دىبىس قانداي دىبىس؟ (ج)
16.ءسوز تاپتارى نەشەۋ؟ (توعىز)
17.قوسىمشا نەشەۋ؟ (ەكەۋ)
18.جۇرناقتىڭ تۇرلەرىن اتا. (ءسوز تۋدىرۋشى، ءسوز تۇرلەندىرۋشى)
19.زات ەسىمنىڭ ماعىنالىق تۇرلەرىن اتا. (دەرەكتى، دەرەكسىز، جالپى، جالقى)
20.سىن ەسىمنىڭ شىرايلارىن اتا. ( سالىستىرمالى، اسىرمالى)
ءى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءىى تۋر “پوليگلوت”
(ءتيىستى ءسوزدى قويىپ، بىرنەشە تىلدە ايتۋ.)
1. ...قىلدى قاق جارعان. (قارا،
2. اتادان جاقسى ۇل تۋسا،
ەسىكتەگى باسىن تورگە سۇيرەر.
اتادان ... ۇل تۋسا،
توردەگى باسىن جەرگە سۇيرەر. (جامان،
3. ەل قونباسا - ... ازادى،
جەر بولماسا – ەر ازادى. (جەر،
4.... الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى. (التاۋ،
5. ... تاس جارادى،
تاس جارماسا، باس جارادى. (ءتىل،
6. ... كوپتى جاۋ المايدى،
اقىلى كوپتى داۋ المايدى.(دوسى،
7. ... وسسە ەلدىڭ كوركى،
گۇل وسسە جەردىڭ كوركى.(قىز،
8. ... تاۋمەن كەزدەسپەيدى،
ادام اداممەن كەزدەسەدى. (تاۋ،
9. قىنا تاسقا بىتەدى،
... باسقا بىتەدى.(ءبىلىم،
10. ... سۇيەكتەن وتەدى،
تاياق ەتتەن وتەدى. (ءسوز،
ءىى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءىىى تۋر «كورەرمەننەن كورىمدىك»
(توپ ويىنشىلارى قيما قاعازداعى سوزدەردى الىپ قيمىلمەن نەمەسە جۋىق سوزدەرمەن تۇسىندىرەدى.)
ات
دۋلىعا
ساندىق
توي
جول
ءسابي
تۋ
كيىز ءۇي
جۇلدىز
تەلەفون
كىتاپ
كوگەرشىن
بالمۇزداق
بوران
ءىىى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءىۇ تۋر «وتىرىك ولەڭدەر»
(توپ وقۋشىلارى بەلگىلى ۋاقىتپەن ويلارىنان وتىرىك ولەڭدەر شىعارۋى ءتيىس.)
ءىۇ تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءۇ تۋر «التى جۇمباق»
(وقۋشىلار بەرىلگەن ءۇزىندىنىڭ قاي شىعارمادان ەكەنىن انىقتاپ، قانداي سالت –ءداستۇردىڭ بار ەكەنىن انىقتاۋى كەرەك.)
- سەنىڭ سەگىز قىزىڭ ءبىر توبە، كەنجەكەيىڭ ءبىر توبە بولسا، مەنىڭ سەگىز ۇلىم ءبىر توبە، توعىزىنشى ۇلىم ءبىر توبە. كەنجەكەيىڭ توعىزىنشى ۇلىمدىكى بولسىن، - دەپ باي توعىز قىزعا قانداي ءسالت-داستۇردىڭ ءتۇرىن جاساپ كەلىپتى؟ (قاي شىعارمادان الىنعان؟ قانداي ءداستۇر بار؟) (“ەر توستىك”ەرتەگىسى، قۇدا ءتۇسۋ)
- مەن ايىپتىمىن، مەنەن ءبىر قاتەلىك بولدى، شايتاننىڭ ازعىرعانىنا ەردىم. وعان سەبەپ – مىنا ۋازىرلەر. بۇلار ەندى يا ساعان، يا ماعان ءبىر قاتەر قىلار. سەن ەندى ىرگەڭدى كوتەر، بوتەن ەلگە كوش دەپ، - حان ءوزىنىڭ دوسىنا رازى بولىپ، بىرنەشە تۇيەگە اسىل زاتتار ارتتىرىپ، مال بەرىپ، دوسىن اقشا حاننىڭ ەلىنە كوشىرىپ سالادى.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) («اياز بي» ەرتەگىسى، ەنشى بەرۋ).
- التىنمەن ءىشىن بەزەگەن،
سىرتى كۇمىس اق وتاۋ
كەلىستىرىپ تۇزەگەن
ارتتىرۋعا سايلاندى.
قىرىق تۇيە قازىنا ،
قىرىق قۇل مەن قىرىق كۇڭ،
قوسىپ بەردى قىزىنا.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «ەر توستىك» ەرتەگىسى، جاساۋ بەرۋ.
بالاعا تاڭسىق بولىپ جۇرگەن بايعۇس،
ۇيىنە الىپ كەلىپ قىلدى تويدى.
تۋعانداي تۋماسا دا قىلايىن دەپ،
كىم دەپ ول بالانىڭ نەسىن قويدى؟
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «الپامىس باتىر»جىرى، ازان شاقىرىپ ات قويۋ، شىلدەحانا جاساۋ، باۋىرىنا سالۋ.
كوتىبار قىزدى قوستى الىبەككە
اتاقتى ءوزى باتىر اسىل تەككە.
جۇز-جۇزدەن كىلەم، تون، ىشىك قىلىپ،
ارتتىردى ەلۋ ناردى ادىلەتكە.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «ايمان-شولپان» جىرى، كيىت كيگىزۋ، جاساۋ بەرۋ، ۇيلەندىرۋ.
بالتالى ، باعانالى ەل، امان بول!
باقالى، بالدىرعاندى كول، امان بول!
كىرىم جۋىپ، كىندىگىم كەسكەن جەرىم،
ويناپ-كۇلىپ، ەر جەتكەن جەر، امان بول!
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» جىرى، قوشتاسۋ.
ءولىم دەگەن ءتاڭىرى يەسى،
جەلىككەن قۇلان اڭگىسى.
قۇلان مەن تۇلپار جەلىككەن،
جوسىعان قۇلان جەلىككەن،
بالاڭدى شايناپ ءولتىرىپ،
جۇلمالاپ جالماپ كەتىپتى.
(قاي شىعارمادان الىنعان، قانداي ءداستۇر بار؟) «اقساق قۇلان جوشى حان» اڭىزى، ەستىرتۋ،
ءۇ تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءۇى تۋر “تەست”
(ەكى توپ جەتەكشىسى ا مەن ۆ ارپىنەن قالاعانىن تاڭدايدى. ا ءارپىن تاڭداعان توپ –سىن ەسىم، ۆ ءارپىن تاڭداعان توپ –سان ەسىم قاتىسقان ماقال-ماتەلدەر ايتادى. دايىندىققا 1 مينۋت)
ءۇى تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
ءۇىى تۋر “جەكپە جەك”
(ءار توپتىڭ جەتەكشىلەرى شىعىپ بەرىلگەن «قازاقستاندىقتار» سوزىنە بىرنەشە سوزدەر قۇرايدى.)
(قازاق، اس، تاق، تاس، تاندىر، قازى، تارى، ارىق، ار، اتا، قاز، ارا، نار، اتان، تانا، اسىق، ىق، ىس، قازاقستان، تاراق، ساندىق، سان، قاتار، قاق، ات، قاسىق، انا، زات، اتىز، ساتقىن ت.ب.)
جالپى بارلىق تۋردىڭ قورىتىندىسىن تىڭداۋ.
قورىتىندى:
وقۋشىلاردىڭ تىڭداۋ جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى ارقىلى سايىس تاپسىرمالارىنا ناقتى جاۋاپتى ويلىلىقپەن ايتا بىلەتىندىكتەرى بايقالدى. جان-جاقتى ءبىلىم تانىمدىلىقتارى ارقىلى ىزدەنىس، تالپىنىس مۇمكىندىكتەرى كورىندى. سويلەۋ داعدىلىسى،ءتىل مادەنيەتىندە ناقتى جاۋاپ بەرۋ ۇشقىرلىعى سىنالدى. ءبىرىن - ءبىرى تىڭداي ءبىلىپ، باعالاي بىلەتىندىكتەرى دە بايقالدى. وقۋشىلار قازاقتىڭ ۇلتتىق ءسالت-داستۇرىن ءقادىر تۇتىپ، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە يە بولدى. جەڭىمپاز توپ انىقتالىپ مەكتەپ اكىمشىلىگىنەن ماقتاۋ قاعازى تاپسىرىلدى. جەكە وقۋشىلارعا دا اتى اتالىپ، ماقتاۋ قاعازى تاپسىرىلدى.
You Might Also Like
