قوناق ءۇيدىڭ "قورقاقتارى"
پوەزدان تۇنگى ساعات 1-دە تۇستىك تە، بەس-التى كىسى بىرگە جۇردىك. وتىرار ورىن جوق، ۆوكزال زالىنان قۋىپ شىقتى دا، تۇنىمەن ەدەنىن جۋىپ شىقتى، پەررون دا بوس ەمەس. ەندىگى لاج — اياققا قوناقتاۋ، اياق ۇستىندە تۇرىپ قالعۋ.
ستانسيانىڭ الدىندا ازداعان اعاش، ەسكى ساكى ورناتقان شايحانانىڭ باسپاناسى، "كەلەتىن -كەتەتىندەردىڭ" اسحاناسى بار ەكەن. بىزگە ونىڭ دا پايداسى تيمەدى. قويعان جۇگىمىزدى ءبىرى ءارى سۇيرەدى، ءبىرى بەرى سۇيرەدى.
— قوناق ءۇيى بار ما؟
— بار دەسە دە بولادى، جوق دەسە دە بولادى. كەلگەن قوناق وسى جەرگە قونادى.
— بارى قالاي، جوعى نەسى؟
— بار دەيتىنىمىز — "قوناق ءۇي" دەيتىن اتى بار، جوق دەيتىنىمىز قوناق توقتار جەرى جوق.
— اۋدان ورتالىعى، ءارى توعىز جولدىڭ توقايلاسقان جەرى، ءبىر پوەزد كەلىپ، ءبىر پوەزد كەتىپ جاتادى، تۇسەتىن قوناق جەتىپ جاتادى، بۇل ءبىر عاجاپ ەكەن! — دەپ توقىرايدى توقايلاسقان جولاۋشىلار.
— نارتاي اقىن، جانتاياتىن جەر دە جاقىن، جۇرەگىڭىز قىسىلسا، ءجۇرىڭىز ساكىن - ساكىن! —دەپ ابدىكارىم تاقپاقتاپ كۇلدىرىپ قويادى. ءبىز قوناق ءۇيدى ىزدەپ كەلەمىز. القىنىپ تۇرىپ كوكەڭ ءجون سىلتەيدى:
— ەي، جىگىتتەر، مەن كورگەن قوناق ءۇي: ەت بازاردىڭ ارجاعىندا، ءسۇت بازاردىڭ بەر جاعىندا، كوشەنىڭ بۇرىشىندا، جەردەن جەتى قارىس قانا بيىكتىگى بار ءۇي ەدى عوي... ءوتىپ كەتتىك، اسىپ كەتتىك! — دەپ جوبالايدى.
انە-مىنە دەگەنشە ءتۇن ورتاسى دا بولدى. ىزدەي - ىزدەي قوناق ءۇيدى تاپتىق. ەسىك ەمەس، ۇڭىرەيگەن تەسىگى بار، تەنتەك سىقىرلاۋىقتى قاقپانى ارەڭ اشىپ، قاقتىق. دىبىس جوق، تىم -تىرىس. "توۆاريشش" دەپ تە جالىنامىز، "جولداس" دەپ تە جالبارىنامىز، مۇمكىن وزبەك بولار دەپ، "ورتاق" دەپ تە سۇرايمىز. ءبىراق جاۋاپ جوق.
تىقىلداتىپ تىنىم بەرمەگەن سوڭ اقىرىن باسىپ، جاي ءجۇرىپ بىرەۋ كەلەدى.
— اشىڭىز، جولاۋشىمىز! — دەپ ەدىك.
— اشپايمىز، جولىڭىز بولسىن، جۇرە بەرىڭىز! — دەدى.
— نەگە ولاي؟
— ول سولاي، قورقامىز.
— نەدەن قورقاسىز؟
— ءۇي قاراڭعى، ەلەكتر قيىلعان، لامپانىڭ مايى جوق، ەڭ اقىرى وتتىقتى دا بىتىردىك. "پوجالۋيستا" ەرتەڭگىسىن كەلىندەر، ەسىك اشىق.
ءبىز كوپ ارباستىق، كوپ ايتىستىق، قاساقانا جاڭبىر دا ءبىزدى سابالاپ، موينىمىزدان سورعالاپ تۇر.
— تۇستەرىڭ ناشارلاۋ ەكەن، — دەدى ىشتەن سىعالاپ قاراپ تۇرعان ايەل. ءتۇسىمىزدىڭ ناشار ەمەسىن، سۇمىرەيتىپ تۇرعان جاڭبىر ەكەنىن دالەلدەپ، ءوزىمىزدى تانىستىرىپ ەكى ساعاتتاي كەيىستىك، اقىرىندا كەلىستىك. ەسىك اشىلدى.
— بايقاپ باسىندار، ءبىرىڭدى ءبىرىڭ قولدارىڭنان ۇستاڭدار، ەدەننىڭ تەسىگى بار، سۋ قۇيعان ب ا ق بار، تايىپ كەتپەندەر، اعىپ كەتىپتى... قاپ، مىنا ءبىر شەلەكتى بىرەۋ قاعىپ كەتىپتى... — دەپ ول ايەل سويلەپ كەلە جاتىر.
دەجۋرنىي ايەل ءبىزدى قاراڭعى ۇيگە كىرگىزىپ، جاتاتىن ورىندى بولجاۋمەن سىلتەدى.
— سىزدەر التاۋ ەكەنسىز، التاۋىڭا ەكى كويكا. شۋلاماڭدار، سيىسىپ جاتىندار! — دەپ، قىسقا-قىسقا بۇيرىق بەردى دە، شىعىپ كەتتى.
كويكانىڭ اياقتارى الشيىپ، ءتورت تاعانداپ ايقايىن سالا جونەلدى. ورتاسى ويىلىپ، ءتۇسىپ كەتتى. كوكەڭ ۇيەلەپ قالدى دا، ۇيالعان داۋىسپەن ولەڭدەتىپ:
قايتەدى ۇيەلەتىپ مىنا شىركىن.
ويىلىپ بارا جاتىر ءبىرتىن-بىرتىن؟
ەكى تەمىر قابىسىپ، ورتاسىندا
قالماسى يگى ەم سەلتيىپ ەكى مۇرتىم! —
دەپ كۇلەدى.
كاكەڭنىڭ سىقاعىنا قوسىلا كۇلۋگە دە ءال جوق، قويىنداسىپ، قولتىقتاسىپ قۇلاپ تۇرىپ، جىعىلىپ تۇسۋمەن تاندى اتىردىق. جارىقتان قاشاتىن جاندىكتەر جانتالاسىپ قاشىپ جاتىر. تاراقاندار تىم-تىراقاي سيداڭداپ قاشادى. قان دەنەلەر تورساڭداپ، تومپاڭداپ جورعالايدى. توزاڭعا سۇڭگىپ، شاڭعا كومىلىپ مالتىپ ءجۇر. سىنىق تەرەزە بولماعاندا دەم الۋ دا قيىن ەدى. كاكەڭنىڭ وكپەسى سىر-سىر ەتىپ:
تار ءۇي سىعىپ العانبا ءۇنىمىزدى،
ەسىتپەسىن باسقالار مۇنىمىزدى...—
دەي بەرىپ ەدى، دەجۋرنىي ايەل جەتىپ كەلدى دە:
— التى ادامعا اقشا تولەڭدەر، اسىعىسپىن! — دەپ الاقانىن جايىپ تۇر.
— قوناق ءۇيدىڭ ديرەكتورى كىم؟ ول كىسىنى كورۋگە بولا ما؟ — دەپ ەدىك.
— ول كىسى اۋدانداعى كولحوزدىڭ باستىعى، ءورى بىزگە ديرەكتور.
— ءا، ايلىقتى ەكى جەردەن سوعاتىن، ەكى كويكاعا التى كىسىنى تىعاتىن، قونعان قوناعى تاڭ اتقانشا ارەڭ ءتىرى شىعاتىن ديرەكتور دەسەڭشى، بىزگە سول كىسى كەرەك! — دەدى ابدىكارىم. اڭگىمە تاعى شيەلەنىستى. دەجۋرنىي ورشەلەنە ءتۇستى.
كاكەڭ ەندى اۋداندى قويىپ، وبلىستىڭ باسشىلارىنا ولەڭمەن ارىز جازىپ وتىر:
ارداقتى وبلىستىڭ باسشىلارى،
جۇمىستىڭ كوپ قوي راس، جاقسى جاعى...
تورابى توعىز جولدىڭ ارىسىڭدا،
جوق ەكەن جولاۋشىنىڭ باس سۇعارى!
كاكەڭ كوپ جازدى، اۋىر-اۋىر ءسوز جازدى. وعان ءبارىمىز دە قوسىلدىق. ءبىراق قوناق ءۇيدىڭ "قورقاقتارى" ول ءوتىنىشتى وزدەرىنەن باسقاعا كورسەتەر مە ەكەن؟ اي، كورسەتپەس!
ولار كورسەتپەسە، ءبىز كورسەتتىك!
You Might Also Like
-
بەسىك كەرتۋ — وتپەن الاستاۋ عۇرىپتارىنىڭ ءتۇرى. بەسىك كەرتۋ بالانى بەسىككە العاش بولەردىڭ الدىندا اتقارىلادى. سونداي-اق بالا ۇيىقتاماي، تىنىشسىزدانا بەرەتىن بولسا دا بەسىك كەرتۋ عۇرپى جاسالىنا...
