قويتاستاعى جازۋ
جازۋشىنىڭ ار-ۇياتى جاقىن جۋىقتارىنىڭ ار-ۇياتىمەن سايكەس كەلگەندە عانا ول تولىق قۋانىشقا كەنەلەتىن بولادى.
سالتىكوۆ-ششەدرين
مەن قۇم توبەلەر اراسىنداعى كىشكەنتاي ۇيدە تۇرىپ جاتىرمىن. بۇكىل ريگانىڭ تەڭىز جاعالاۋى قار جامىلعان. ول ۇدايى بيىك قاراعايلاردان سۋسىپ ءتۇسىپ، شۇباتىلىپ بارىپ، توزاڭعا اينالىپ كەتەدى.
قار جەلدەن، تيىندەردىڭ قاراعايدان-قاراعايعا سەكىرىپ جۇگىرۋىنەن ۇشىپ ءتۇسىپ جاتادى. تەك تامىلجىعان تىنىشتىق ورناعاندا عانا تيىندەردىڭ قاراعاي ءبۇرىن شاعىپ جاتقانى ەستىلەدى.
ءۇي تەڭىزدىڭ كەمەرىندە تۇر. تەڭىزدى كورۋ ءۇشىن اۋلا قاقپاسىنان شىعىپ، قارى تاپتالعان سۇرلەۋمەن ەسىك-تەرەزەلەرى تاقتايمەن شەگەلەنگەن ساياجايدى جاناپ، ازعانتاي عانا جۇرسەڭ بولعانى.
سو ءبىر ساياجايدىڭ تەرەزەلەرى جازدان بەرى تۇتۋلى. ولار بولماشى جەلدەن قوزعالا باستايدى. اسىلىندە، جەل كوزگە شالىنبايتىن ساڭىلاۋلاردان قاڭىراپ قالعان ساياجايعا ەنەتىن سياقتى، ءبىراق الىستان قاراعاندا، الدەكىم پەردەنى كوتەرىپ، ابايلاپ قانا سەنى اڭدىپ تۇرعان ءتارىزدى بولىپ كورىنەدى.
تەڭىزدە تولقىن كوتەرىلگەن كەزدە، جەلدىڭ شۋىلى ەستىلمەيدى، قايتا مۇزدىڭ قارشىلداعانى جانە قاردىڭ تىعىزدالىپ، شوگىپ جاتقان سىبدىرى ەستىلەدى.
بالتىق قىستا قۇلازىپ، تۇنەرىپ جاتادى.
لاتىشتار ونى "كارىپتاس تەڭىزى" ("دانيتا يۋرا") دەپ اتايدى. بالكىم، بۇل بالتىقتىڭ جاعاعا قىرۋار كارىپتاستى لاقتىرىپ تاستايتىنىنان ەمەس، ونىڭ سۋى سارعىش رەڭ مەن جىلتىلداپ جاتاتىنىنان دا شىعار.
كوكجيەكتە ۇزاقتى كۇن قات-قابات بولىپ، اۋىر تۇنەك جاتادى. سودان دا بولار، الاسا جاعالاۋ جيەكتەرى بۇلدىراپ كورىنبەيدى. تەك سو ءبىر قويۋ تۇنەكتىڭ ءار-ار جەرىندەگى تەڭىز ۇستىنە اق جولاقتار ءۇيىرىلىپ ءتۇسىپ جاتادى — و جاقتا قار جاۋىپ تۇر.
كەي كەزدەرى بۇ جاققا تىم ەرتەرەك ۇشىپ كەلگەن قازداردىڭ سۋعا قونىڭ قاڭقىلدايتىنى بار. ولاردىڭ ۇرگەدەك قيقۋى جاعالاۋدى قۋالاپ، الىسقا كەتەدى، ءبىراق بۇلارعا ەشبىر ءۇن قوسىلمايدى — جاعالاۋداعى ورمانداردا قۇس كەزدەسپەيدى دەسە دە بولادى.
مەن تۇراتىن ۇيدە كۇندىز ۇيرەنشىكتى تىرشىلىك ءجۇرىپ جاتادى. ءتۇرلى-تۇستى كافەلمەن كومكەرىلگەن پەشتەردە سىتىرلاپ وتىن جانادى، جازۋ ماشينكاسىنىڭ تىقىلى تالماۋسىراپ شىعادى، ءۇي جيناۋشى ۇندەمەس ليليا جايلى، جىلى كىرمەلىكتە شىلتەر توقىپ وتىر. ءبارى دە داعدىلى، قاراپايىم كۇيىندە.
ءبىراق كەشقۇرىم كوزگە تۇرتكىسىز قاراڭعىلىق ءۇيدى قورشاپ الادى، قاراعايلار جىلجىپ، وعان جاقىنداي تۇسەدى، ال سامالاداي جارىق كىرمەلىكتەن سىرتقا شىقساڭ بولدى، ون بويىڭدى جەتىم، جالعىزدىق بيلەپ العانىن، قىسپەن، تەڭىزبەن، تۇنمەن كوزبە-كوز ديدارلاسىپ تۇرعانىڭدى سەزەسىڭ.
انا ءبىر تۇستا، باتىسقا تامان، ۆەنتەپيلس جاعىندا، تۇنەك قاتپارىنىڭ ارعى بەتىندە شاعىن عانا بالىقشىلار كەنتى جاتىر. اۋلارىن جەل قاقسىن دەپ جايىپ قوياتىن، الاسا ۇيلەرى مورجالارىنان جەر باۋىرلاعان ءتۇتىنى بۇرقىراپ جاتاتىن، قۇم ۇستىنە شىعارىلىپ تاستالعان قارا موتوركالارى جانە جالبىر ءجۇندى جۋاس يتتەرى بار كادۋىلگى بالىقشىلار كەنتى.
وسىناۋ كەنتتە جۇزدەگەن جىلدار بويى لاتىش بالىقشىلارى تۇرادى. سان ۇرپاق ءبىرىن-بىرى الماستىرىپ جاتادى. سارى شاشتى، ۇياڭ كوزدى، اۋەز ءۇندى قىزدارى قالىڭ ورامالدارعا ورانىپ جۇرەتىن، جەل قاعىپ، كۇنگە كۇيگەن مىعىم كەمپىرلەرگە اينالادى. اسەم، ءساندى كەپكالار كيەتىن قىزىل شىرايلى بوزىمدار، ساقال-مۇرتى تىكىرەيگەن، سابىرلى، سالقىن جانارلى شالدار قاتارىنا قوسىلادى.
ءبىراق وسىدان جۇزدەگەن جىلدار بۇرىنعى ادەتىمەن بالىقشىلار تەڭىزگە مايشاباق اۋلاۋعا شىعادى. دوپ سول جۇزدەگەن جىلدار بۇرىنعى سياقتى، ءبارى بىردەي قايتىپ ورالا بەرمەيدى. اسىرەسە كۇزدە قاتتى جەل سوققان كەزدە، بالتىقتىڭ سۋىق كوبىكتى تولقىنى شايتاننىڭ قازانىنداي بولىپ قايناپ، دولىرىپ كەتەدى.
دەگەنمەن، تەڭىزدە نە بولىپ، نە قويىپ جاتسا دا، جۇرت جولداستارىنىڭ قازا تاپقانىن ەستىپ-بىلگەندە، قۇلاقشىندارىن قانشا رەت شەشۋگە تۋرا كەلسە دە، ءبارىبىر اتالارى مەن اكەلەرى وسيەت ەتىپ قالدىرعان، اسا ءقاۋىپتى، اۋىر ءىستى، ءوز ىستەرىن ءارى قاراي اتقارا بەرۋگە ءتيىس. تەڭىزگە ەسەڭدى جىبەرۋگە بولمايدى.
كەنتتىڭ جانىندا، تەڭىزدە ۇلكەن گرانيتتى قويتاس جاتىر. بالىقشىلار وعان باياعىدا: "تەڭىزدە قازا تاپقان جانە قازا تاباتىنداردىڭ بارىنە ەسكەرتكىش-بەلگى" — دەگەن جازۋدى قاشاپ جازعان. بۇل جازۋ الىستان كورىنەدى.
مەن سو ءبىر جازۋدى بىلگەن كەزدە، ول ماعان كۇللى ەپيتافيالار سياقتى، قايعىلى بولىپ كورىندى. ءبىراق سونى ماعان ايتقان لاتىش جازۋشىسى مۇنىمەن كەلىسپەدى دە بىلاي دەدى:
وعان كەرىسىنشە، بۇل وتە ەر كوڭىلدى جازۋ. ول، ادامدار ەشقاشان دا بەرىلمەيدى، ەشتەڭەگە قاراماستان، ءوز جۇمىسىن جاساي بەرەدى، — دەيدى. مەن وسىناۋ جازۋدى ادامنىڭ ەڭبەگى مەن قايسارلىعى جونىندەگى كەز كەلگەن كىتاپقا ەپيگراف ەتىپ قويار ەدىم. بۇل جازۋ مەن ءۇشىن، ماسەلەنكي، بىلاي دەپ ءۇن قاتادى: "وسىناۋ تەڭىزدى يگەرىپ كەلگەن جانە يگەرە بەرەتىن بوزداقتارعا".
مەن ونىمەن كەلىستىم دە وسىناۋ ەپيگراف جازۋشىنىڭ ەڭبەگى تۋرالى كىتاپقا دا لايىقتى بولار ەدى دەپ ويلادىم.
جازۋشىلار قانداي قيىنشىلىق بولسا دا، وعان ءبىر مينۋت تە بەرىلمەيدى، قانداي كەدەرگى بولسا دا، ودان ءبىر مينۋت تە شەگىنبەيدى. ومىردە نە بولىپ، نە قويىپ جاتسا دا، ولار بۇرىنعىلار وسيەت ەتىپ قالدىرعان جانە زامانداستارى سەنىپ تاپسىرعان ءىستى مىگىرسىز ىستەي بەرۋگە ءتيىس. سالتىكوۆ-ششەدرين، ەگەر ادەبيەت ءبىر مينۋتقا ۇندەمەي قالسا، ول حالىقتىڭ ولگەنىمەن بىردەي بولادى — دەگەن ءسوزىن تەكتەن-تەككە ايتپاعان بولۋعا ءتيىس.
جازۋشىلىق — كاسىپ تە، نە جاي ۋاقىت وتكىزۋ دە ەمەس. جازۋشىلىق — قاسيەتتى قالاۋ (پريزۆانيە). كەيبىر سوزدەردىڭ تۇپ-توركىنىنە، ونىڭ اۋەزدى ۇنىنە ۇڭىلسەك، قۇلاق قويساق، ولاردىڭ اۋەلگى ءمان-مانىسىن تابامىز. قاسيەتتى قالاۋ ("پريزۆانيە") ءسوزى "شاقىرۋ" ("زوۆ") سوزىنەن تۋعان.
ادامدى ەشقاشان دا ارزانقولدىلىققا شاقىرمايدى. ونى تەك پارىزىن نەمەسە اۋىر مىندەتتى ورىنداۋعا شاقىرادى.
جازۋشىنى، ونىڭ كەي كەزدەرى ازاپتى، ءبىراق تاڭعاجايىپ جۇمىسىنا لاجسىز كوندىرەتىن نارسە نە ەكەن؟
بارىنەن دە بۇرىن — ءوز جۇرەگىنىڭ ۇندەۋى. ار-ۇياتى مەن بولاشاققا سەنىمى ناعىز جازۋشىعا ءوزىنىڭ كوڭىل-كوكىرەگى تولىپ تۇرعان مەيلىنشە مول الۋان ءتۇرلى ويى مەن سەزىمىن كەڭ پەيىل جومارتتىقپەن ادامدارعا بەرمەي، جەر بەتىندە بەكەردەن-بەكەر ءومىر سۇرۋىنە استە مۇمكىندىك جاسامايدى.
ادامنىڭ جانارىنا از دا بولسا جىتىلىكتى قوسپاعان جازۋشى — جازۋشى ەمەس.
ادام تەك جۇرەگىنىڭ امىرىمەن عانا جازۋشى بولمايدى. ءبىز جۇرەك ءۇنىن بارىنەن دە بۇرىن ءجيى-جيى ءجاسوسپىرىم كەزىمىزدە عانا، سەزىم-تۇيسىگىمىزدىڭ سونى الەمىن ءالى ەشتەڭە وشىرمەي، بولشەك-بولشەك ەتىپ، ءجۇن سياقتى، تۇتپەي تۇرعاندا عانا ەستيمىز.
ءبىراق كىسىنىڭ تولىسىپ، ەرجەتكەن كەزى كەلەدى — سودان كەيىن ءبىز ءوز جۇرەگىمىزدىڭ ءامىرشى ۇنىنە قوسا، جاڭا قۋاتتى ءۇندى — ءوز ۋاقىتىنىڭ ءۇنىن جانە حالقىنىڭ ءۇنىن، ادامزات ءۇنىن ەستيسىڭ.
قاسيەتتى قالاۋىنىڭ امىرىمەن، ءوزىڭنىڭ ىشكى ىنتا-ىقىلاسىڭا بولا، ادام كەرەمەتتەي ىستەردى جاساپ، اسا اۋىر سىن-سىناقتارعا دا شىداي الادى.
بۇنى دالەلدەپ-دايەكتەپ الاتىن مىسالداردىڭ ءبىرى گوللاند جازۋشىسى ەدۋارد دەككەردىڭ تاعدىرى. ول "مۋلتاتۋلي" دەگەن بۇركەنشىك اتپەن باسپا ءسوز بەتىنە شىعىپ جۇرەدى. لاتىنشا بۇل "ازاپتانۋشى" دەگەن ءسوز.
مەنىڭ دەككەردى تاپ وسى ارادا، بالتىقتىڭ تۇنجىراعان كوڭىلسىز جاعاسىندا، ەسكە العان ءبىر سەبەبىم، مۇمكىن، ونىڭ وتانى — نيدەرلاندتاردىڭ جاعالاۋىندا دا تاپ وسىنداي سولتۇستىكتىڭ اقشىل تەڭىزى شالقىپ جاتادى. ول سول ەلى تۋرالى كۇيىنە وتىرىپ، ۇيالا ءتىل قاتادى: "مەن نيدەرلاندىنىڭ پەرزەنتىمىن، فريسلانديا مەن شەلدونىڭ اراسىندا جاتقان قاراقشىلار ەلىنىڭ پەرزەنتىمىن"، — دەپ.
الايدا گوللانديا، ارينە، وركەنيەتتى قاراقشىلاردىڭ ەلى ەمەس. قاراقشىلار كوپ ەمەس، حالىقتىڭ بەت-بەينەسىن تانىتاتىن دا ولار ەمەس. ول ەڭبەك قۇمار ادامداردىڭ ەلى، بۇلىكشىل "گەزدەر" مەن تيل ۋلەنشپيگەل ۇرپاقتارىنىڭ ەلى. وسى ۋاقىتقا دەيىن كوپتەگەن گوللاندىقتار جۇرەگىندە "كلااستىڭ ك ۇلى لۇپىلدەي سوعىپ" تۇرادى. ول ءمۋلتاتۋليدىڭ جۇرەگىندە دە سوعىپ تۇرعان.
تەڭىزشىلەر اۋلەتىنىڭ وتباسىنان شىققان مۋلتاتۋلي ياۆا ارالىنا ۇكىمەت شەنەۋنىگى بولىپ تاعايىندالادى، ارادا كوپ ۋاقىت وتپەي جاتىپ، سول ارالدىڭ وكىرىكتەرىنىڭ بىرىنە ءتىپتى رەزيدەنت تە بولادى. ونى قۇرمەت-قوشەمەت، ناگرادالار، بايلىق، ۆيسە-كورولدىڭ ورنىن الۋ مۇمكىندىگى كۇتىپ تۇرادى، ءبىراق..."ونىڭ جۇرەگىندە دە كلااستىڭ ك ۇلى سوعىپ تۇرادى". ءسويتىپ مۋلتاتۋلي وسى يگىلىكتەردىڭ ءبارىن دە كەرەك ەتپەيدى.
گوللاند وكىمەت ورىندارى مەن ساۋداگەر كوپەستەرىنىڭ ياۆانداردى قۇلدىققا سالۋدىڭ عاسىرلىق ءىسىن ىشتەي جارىپ تاستاۋعا اسقان ەرلىكپەن، قاجىرلىلىقپەن كۇرەسۋگە تىرىسادى.
ول ءارقاشاندا ياۆانداردى قورعاۋعا ۇمتىلادى جانە ولاردى كەمسىتىپ، قورلاۋعا جول بەرمەيدى. ول ۆيسە-كورول مەن ونىڭ ماڭىنداعىلاردى - ارينە قايىرىمدى حريستيانداردى — كۇلكىگە اينالدىرادى جانە ءوزىنىڭ ءىس-قيمىلدارىن حريستوستىڭ جاقىنىڭدى جاقسى كور دەگەن ىلىمىمەن اقتاپ، تۇسىندىرمەك بولادى. وعان قارسى ءۋاج ايتۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. ءبىراق ونىڭ كوزىن قۇرتۋعا بولاتىن ەدى.
ياۆانداردىڭ كوتەرىلىسى وتتاي تۇتانعان كەزدە، مۋلتاتۋلي كوتەرىلىسشىلەر جاعىنا شىعادى، ويتكەنى "ونىڭ جۇرەگىندە دە كلاسستىڭ ك ۇلى سوعا باستاعان" ەدى. ول ياۆاندىقتار تۋرالى، سو ءبىر سوزگە سەنگىش بالالار تۋرالى ەت جۇرەگى ەلجىرەي جازسا، ءوز وتانداستارى تۋرالى — ىزالانا جازادى.
گوللاند گەنەرالدارى ويلاپ تاپقان ولاردىڭ اسكەري پاسىقتىعىن اشكەرەلەيدى.
ياۆاندار — تازا پاك جاندى، كىر-كوڭىسقا شىدامايتىن حالىق. گوللاندىقتاردىڭ ەسەبى دە ولاردىڭ سول قاسيەتىن مۇقيات ەسكەرگەن ەدى.
ياۆاندار شابۋىل جاساعان كەزدە، ولاردى ادامنىڭ قيىمەن اتقىلاڭدار دەپ بۇيرىق بەرگەن سولداتتارعا. مىلتىقتىڭ جاڭبىرداي جاۋعان وعىنان تايسالماي، قارسى شىققان ياۆاندار سوعىستىڭ وسىناۋ تۇرىنە شىداي الماي، شەگىنىپ كەتەدى.
مۋلتاتۋلي ورنىنان جۇلىپ الىنىپ، ەۋروپاعا جونەلتىلەدى.
بىرنەشە جىل بويىنا ول پارلامەنتتەن ياۆاندارعا ادىلەتتىك جاساۋ تۋرالى ايتادى. ول مينيسترلەرگە، كورولگە ارنايى ارىزدار جازادى.
ءبىراق ءبارى زايا كەتەدى. ونى اسىعىس، نەمعۇرايلى تىڭدايدى. كوپ ۇزاماي ونى ءقاۋىپتى اپەندى — ءتىپتى ەسالاڭ دەپ جاريالايدى. ول ەش جەردە جۇمىس تابا المايدى. ءۇي ءىشى اشىعا باستايدى.
سودان كەيىن مۋلتاتۋلي جۇرەك ءۇنىنىڭ امىرىمەن، باسقاشا ايتساق، كوكىرەگىنە ۇيالاعان، ءبىراق ءالى دە كومەسكى كوڭىل قالاۋىمەن جازۋعا كىرىسەدى. ول ياۆاداعى گوللاندىقتار تۋرالى "ماكس حاۆەلاار، نەمەسە كوفە الىپساتارلارى" اتتى اشكەرەلەۋشى رومانىن جازادى. ءبىراق بۇل ونىڭ قالامىنىڭ العاشقى سىناعى بولاتىن. بۇل كىتاپتا ول ءالى وزىنە بەيمالىم، تۇسىنىكسىز بولىپ سانالاتىن ادەبي شەبەرلىكتى بايقاپ كورگەن ءتارىزدى.
الايدا ونىڭ كەلەسى كىتابى — "ماحاببات حاتتارى" كىسى قايران قالارلىق كۇشپەن جازىلعان ەدى. بۇل كۇشتى مۋلتاتۋليعا ءوزىنىڭ ادىلدىگىنە دەگەن بۋىرقانعان سەنىمى بەرگەن بولاتىن.
كىتاپتىڭ جەكە تاراۋلارى بىردە جانتۇرشىگەرلىك ادىلەتسىزدىكتى كورگەن كىسىنىڭ بەتىن باسىپ كۇيىنە ايقايلاپ جىبەرگەنىن ەسىنە تۇسىرسە، ەندى بىردە ءزارلى دە وتكىر ويلى تامسىل-پامفلەتتەرىن، تاعى بىردە سۇيىكتى كىسىلەرىن مۇڭلى ءازىلى ارالاس جىلى-جىلى سوزدەرمەن جۇباتۋىن، سودان كەيىن بارىپ، بالالىق شاعىنىڭ اڭقاۋ ۇمىت-سەنىمىن قايتا تىرىلتۋگە تىرىسقان سوڭعى تالپىنىسىن ەسكە سالاتىن ەدى.
"قۇداي جوق، نەمەسە ول قايىرىمدى بولۋعا ءتيىس. قايىرشىلاردى توناۋىن قاشان قويادى بۇلار اقىرىندا!" - دەپ جازدى ول.
ول باسقا جاقتان ءبىر جاپىراق ناندىق پۇل تابۋ ءۇشىن، گوللانديادان كەتىپ قالادى. ايەلى بالالارىمەن امستەردامدا قالادى - ولاردى وزىمەن بىرگە الا كەتۋگە باسى ارتىق كوك تيىنى دا بولمايدى.
ول ەۋروپانىڭ قالالارىندا قايىرشىنىڭ كۇنىن كەشەدى، ءبىراق ءمۇنتازى-مىنايىم قوعامعا مۇلدە قولايسىز، وسىناۋ ازاپكەر دە ازىلكەش ادام تىنىمسىز جازا بەرەدى. ول ايەلىنەن حات الا المايدى دەسە دە بولادى، ويتكەنى ونىڭ ماركالار الۋعا دا اقشاسى جەتپەيدى.
ول ايەلى مەن بالالارى تۋرالى كوپ ويلايدى، اسىرەسە كوك كوزدى كىشكەنە ۇلى ەسىنەن شىقپايدى. ول سو ءبىر بارماقتاي بالاسى جۇرتقا سەنىپ، جىميىپ كۇلۋدى دە ۇمىتار دەپ قورقادى، سول سەبەپتى دە ەرەسەك كىسىلەردى سول ءسابيدى بەيمەزگىل جىلاتپاۋىن سۇراپ جالىنادى.
ءمۋلتاتۋليدىڭ كىتاپتارىن ەشكىمنىڭ دە باسىپ شىعارعىسى كەلمەيدى.
دەگەنمەن، اقىرىندا جولى بولادى! اسا ءىرى باسپا ونىڭ قولجازباسىن ساتىپ الۋعا كەلىسەدى، ءبىراق ءبىر شارتى - ول بۇلارىن باسقا ەشبىر جەردە باسىپ شىعارماۋعا ءتيىس.
كوپ ازاپ شەككەن مۋلتاتۋلي كەلىسە كەتەدى. ول وتانىنا قايتىپ كەلەدى. وعان ءتىپتى از كەم اقشا دا بەرەدى. ءبىراق قولجازبانى وسىناۋ جانكەشتىنى قارۋسىز قالدىرۋ ءۇشىن ساتىپ العان ەدى. قولجازبانىڭ بولماشى تارالىممەن جانە اسىرە قىمبات باعامەن شىققانى سونداي، بۇل ونى جويىپ جىبەرگەنمەن بىردەي ەدى. وسىناۋ وق ءدارى كەسپەگى قاشان ءوز قولدارىنا تۇسكەنشە، گوللاند كوپەستەرى مەن بيلەۋشىلەرى بايىز تاپپاس ەدى.
حوش، سونىمەن ادىلەتتىلىكتى كورە الماي، مۋلتاتۋلي قايتىس بولادى. ال، ول ءالى دە تالاي تاماشا كىتاپتاردى - جۇرت سيامەن ەمەس، جۇرەك قانىمەن جازىلعان دەپ اتايتىن كىتاپتاردى جازار ەدى.
ول قولىنان كەلگەنىنشە، كۇرەسىپ باقتى دا قازا تاپتى. ءبىراق ول "تەڭىزدى جەڭەدى". بالكىم، كوپ ۇزاماي تاۋەلسىز ياۆادا، دجاكارتادا، وسىناۋ قارا باسىن كۇيتتەمەگەن ازاپكەرگە ەسكەرتكىش قويىلاتىن دا شىعار.
جۇرەگىندەگى ەكى ۇلى قاسيەتتى قالاۋىن ءبىر باسىنا سىيعىزىپ، ۇلاستىرىپ جىبەرگەن ادامنىڭ عۇمىرى، مىنە، وسىنداي.
ءوز ىسىنە بۋىرقانىپ، بۇرسانا بەرىلۋى جاعىنان، مۋلتاتۋليگە تۋىسقان بولىپ كەلەتىن تاعى ءبىر كىسى بار، ول دا گوللاندىق جانە ونىڭ زامانداسى - سۋرەتكەر ۆينسەنت ۆان-گوگ.
كوركەم ونەر ءۇشىن ءوزىن-وزى قۇرباندىققا شالعان تاپ ۆان-گوگتىڭ عۇمىرىنان وتكەن وزگە عۇمىردى مىسال ەتۋگە ىزدەسەڭ دە تابا المايسىڭ. ول فرانسيادا "سۋرەتكەرلەر باۋىرلاستىعىن" قۇرۋدى ارماندايدى - بۇل ولاردى كەسكىندەمەگە قىزمەت ەتۋدەن استە قول ۇزدىرە المايتىن وزىندىك ءبىر كوممۋنا بولۋى قاجەت ەدى.
ۆان-گوگ ومىردەن كوپ ءجابىر-جاپا شەككەن ادام. ول ءوزىنىڭ "كارتوپتى جەۋشىلەر" مەن "تۇتقىنداردى سەيىلگە شىعارۋىندا" ءۇمىتى كەسىلگەن ادام قاسىرەتىنىڭ تۇڭعيىق تۇبىنە دەيىن تۇسەدى. ول سۋرەتكەر پارىزى - كۇللى كۇش-جىگەرىمەن، بۇكىل تالانتىمەن ادامداردىڭ ءجابىر-جاپا تارتۋىنا قارسى تۇرۋ دەپ ەسەپتەدى.
سۋرەتكەردىڭ ءىسى - قۋانىش تۋدىرۋ. ول سو قۋانىشتى ءوزى بارىنەن دە جەتە يگەرگەن قۇرالىمەن - بوياۋمەن جاساي بەردى، جاساي بەردى.
ول ءوز حولستارىندا جەردى قايتا جاڭعىرتادى. ول ونى عاجايىپ ءبىر كاۋسار سۋمەن جۋعان سياقتى، بوياۋلارىنىڭ ءارى قويۋلانىپ، ءارى جارقىراپ شىعا كەلگەنى سونداي، ءاربىر كارى اعاش مۇسىندىك تۋىندىعا اينالىپ، ال ءاربىر جوڭىشقا تانابى كۇن شۇعىلىسىنداي نۇرلى سانسىز كوپ قاراپايىم گۇل شوقتارىنا اينالىپ كەتكەن ەدى.
ءبىز ونىڭ ساۋلەلى سۇلۋلىعىنا ءسۇيسىنىپ، سونى بويىمىزعا ءسىڭىرۋىمىز ءۇشىن، ول بوياۋلاردىڭ ۇزدىكسىز اۋىسىپ-الماسىپ جاتاتىنىن ءوزىنىڭ ەرىك-جىگەرىمەن توقتاتقان ەدى.
مىنە وسىدان كەيىن ۆان-گوگ ادامعا ەنجار قارادى دەپ ايتۋعا بولا ما ەكەن. ول سول ادامعا بويىندا بار ەن جاقسى قاسيەتىن - وسىناۋ الۋان ءتۇرلى تۇسكە مالىنىپ قۇلپىرا جايناپ، اسا نازىك نۇرلى رەڭكىمەن مىڭ قۇبىلىپ جاتاتىن جەردە ءومىر ءسۇرۋ قابىلەتىن تارتۋ ەتىپ كەتتى عوي.
ول وتە كەدەي، ءارى تاكاپپار، ءارى تىرشىلىككە ەبى جوق سورماڭداي بولدى. ول ۇيسىز-كۇيسىز ادامدارعا ەڭ سوڭعى ءبىر جاپىراق نانىن ءبولىپ بەرەتىن، الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىكتىڭ نە ەكەنىن ءوز باسىنان وتكەرگەندىكتەن دە ونى وتە جاقسى بىلەتىن. ول ارزانقول تابىسقا جەتۋدەن جەركەنەتىن.
البەتتە ول كۇرەسكەر بولعان ەمەس. ونىڭ باتىرلىعى ەڭبەك ادامىنىڭ - ەگىنشى مەن جۇمىسشىنىڭ، اقىندار مەن عالىمداردىڭ جارقىن بولاشاعىنا يمانىنداي، داۋسىز سەنەتىنىندە جاتقان ەدى. ول كۇرەسكەر بولا المايتىن، ءبىراق ول بولاشاقتىڭ قازىناسىنا ءوز ۇلەسىن قوسقىسى كەلدى جانە ونى قوستى دا، - بۇل ونىڭ جەر-انانى زور شابىتپەن جىرلايتىن سۋرەتتەرى بولاتىن.
سۇلۋلىقتىڭ سان-الۋان تۇرلەرىنىڭ ىشىنەن ول تەك بىرەۋىن عانا: ونىڭ ءوڭ-تۇسىن عانا تاڭداپ الدى. ونى ءارقاشاندا تابيعاتتىڭ بوياۋلار توعىسىن اينا-قاتەسىز ۇيلەستىرىپ-جاراستىرىپ وتىراتىن قاسيەتىنە، ولاردىڭ ءوڭ-تۇسىنىڭ قيساپسىز كوپ اۋىسىپ-الماسىپ تۇراتىن قاسيەتىنە، جەردىڭ بار ۋاقىتتا وزگەرىپ جاتاتىن سىرلى بوياۋىنا، ءبىراق سونىسى ونىڭ كەز كەلگەن مەزگىلىندە، كەز كەلگەن كەڭدىكتە ءمىنسىز اسەم بولىپ كورىنەتىن قاسيەتىنە قايران قالاتىن.
ۆان-گوگكە جانە ۆرۋبەل، بوريسوۆ-مۋساتوۆ، گوگەن سياقتى سۋرەتشىلەرگە، جانە باسقالارىنا قاتىستى ادىلەتتىلىكتى قالپىنا كەلتىرەتىن ۋاقىت جەتتى.
بىزگە سوسياليستىك قوعام ادامىنىڭ ىشكى دۇنيەسىن بايىتاتىن، ونىڭ ەموسيالىق ءومىرىن بيىككە كوتەرەتىن نارسەنىڭ ءبارى دە ءزارۋ. شىنىمەن-اق وسى ءبىر كوپكە ءمالىم اقيقاتتى دالەلدەپ جاتۋ كەرەك پە؟!
ءىستىڭ شىن ءمانىن الساق، ءبىز بارشا زاماندار مەن بارلىق ەلدەر كوركەم ونەرىنىڭ يەلەرى بولۋعا ءتيىسپىز. ءبىز، وزدەرىنىڭ ەرىك-جىگەرىنەن تىس، تاۋەلسىز كۇيدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانى ءۇشىن عانا سۇلۋلىققا ءتىسىن قايرايتىن ەكى ءجۇزدى زالىمداردى ەلىمىزدەن قۋىپ جىبەرۋىمىز كەرەك.
مەن ادەبيەت سالاسىنان كەسكىندەمەگە قاراي شەگىنىپ كەتكەنىم ءۇشىن، سىزدەردەن كەشىرىم سۇرايمىن. مەن جازۋشىنىڭ شەبەرلىگىن ارتتىرا تۇسۋگە ونەردىڭ بارلىق ءتۇرى دە وعان كومەك بەرە الادى دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىراق بۇل جونىندە ايرىقشا اڭگىمە-سوز بولار-اق.
كوڭىل قالاۋىنىڭ قاسيەتتى سەزىمىن جوعالتۋعا بولمايدى. ونى ىقتياتتى ەسەپپەن دە، ادەبي تاجىريبەمەن دە ايىرباستاي المايسىڭ.
ناعىز جازۋشىلىق قالاۋ سەزىمىندە وعان الگى قارا ءدۇرسىن ەكەپتيكتەر - ەشتەڭەگە سەنبەيتىن ءدىلازارلار سىرتتاي تاڭىپ جۇرگەن نارسەلەر - الدامشى پافوس تا، جازۋشىنىڭ ءوزىنىڭ ايرىقشا ءرولىن لەپىرە سەزىنۋى دە ۇشتى-كۇيلى بولمايدى.
پريشۆين جازۋشىلىق قالاۋ سەزىمىنىڭ ادامى بولعانى تالاسسىز. ول عۇمىرىن سوع
You Might Also Like
-
ءتىلىمىزدىڭ قىمباتتىعىنا قايران قالاسىڭ؛ ءار دىبىسى - سىيلىق؛ ءبارى ءداندى، ءىنجۋدىڭ وزىندەي ءىرى، راسىندا دا ءقايسىبىر اتاۋلار سول زاتتىڭ وزىنەن دە قىمبات، باعالى.
-
سىنعان تەمىر تورلارىندا بوز قاۋىرساقتار اس ازىرلەيتىن كەكانا ىستىعىنان پىسىناپ، ەسىرىكتەنىپ كەتكەن. سىرتى قىزعىلت تۇسقاعازبەن جەلىمدەلگەن تاقتاي قورشاۋ ىشىنەن كوكشىل ىستىق ءتۇتىن بۇرقىراپ جاتىر. اسح...
