"امانگەلدى باتىرىم" نۇرپەيىس بايعانين
انا ءتىلى 3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «امانگەلدى باتىرىم» ن. بايعانين
جالپى ماقساتتار: ەجەلگى قازاق جەرىندەگى وتكەن شاپقىنشىلىقتار جايىندا قابانباي، بوگەنباي، كەنەسارى، ناۋرىزباي باتىرلاردىڭ ەرلىكتەرىن بايانداپ، حالقىمىزدىڭ تاريحىنان تاعىلىم بەرە وتىرىپ، بالانىڭ بويىنداعى پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋعا باۋلۋ. وقۋشىلاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتۋ، ەرلىككە، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، وتانىن قورعاۋعا تاربيەلەۋ. ۇلت نامىسىن قورعاعان ەرلەردى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ.
وقىتۋ ناتيجەسى: امانگەلدى باتىردىڭ قانداي بولعانىن ءبىلۋ.
باتىر قازاق ەلىنىڭ باعى ءۇشىن تۋعان ەر ەكەنىن ءتۇسىنۋ.
ولەڭنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ. ولەڭدى جاتتاپ الۋ.
نەگىزگى يدەيالار: امانگەلدى باتىر ەزىلگەن قازاق ەلىنىڭ باعى ءۇشىن تۋعان ەر. دۇشپاندارمەن شايقاسقاندا قالىڭ قازاق ەلىنىڭ كەگىن قانمەن جۋعان. كۇمىس بالداق قىلىشى كوكتى تىلە سۋىرىلىپ، جاۋدى جەرگە كىرگىزگەن. ارام، قارا جۇرەكتى، پاسىق، وبىر نيەتتى دۇشپانداردى قازاق جەرىنە جاقىنداتپاي، نايزاسىن جەرگە تىعىپ جانىشقان.
تاپسىرمالار: 1. تىرەك سوزدەر
2. قايتا باعىتتاۋ سۇراقتارى
3. ويلان - جۇپتاس - تالقىلا
4. ولەڭدى ءتۇسىنىپ وقۋ.
كەيىنگى تاپسىرمالار: وزگەرىستەردى باعالاۋ؛
باسقا ارىپتەستەرمەن اقىلداسۋ؛
تاجىريبە نەگىزىندە وزگەرىستەردى سيپاتتاۋ.
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى:
سىنىپپەن سالەمدەسۋ.
سىنىپتىڭ وقۋشىلارىن 3 توپ بويىنشا وتىرعىزۋ.
ساباققا قاتىسپاعان وقۋشىلاردى بەلگىلەۋ.
ترەنينگ «ۆيزيتتىك كارتوچكا»
وقۋشىلاردى بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن جانە ماقساتىمەن تانىستىرۋ. باعالاۋ كريتەرييلەرىمەن تانىستىرۋ.
باعالاۋ كريتەرييلەرى:
1. ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداپ كەلۋ.
2. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.
3. ولەڭنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ.
4. قوسىمشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. سلايد.
1 - توپ: جاقيا تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2 - توپ: ماحامبەت تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
3 - توپ: يساتاي تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
«وي قوزعاۋ» ءسوزجۇمباق شەشۋ. شەشىمى «امانگەلدى» سلايد.
“وي شاقىرۋ” سلايد.
توركوزدەگى ءسوزدى وقى. ول تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
امانگەلدى باتىر تۋرالى ماعلۇمات بەرىلەدى.
امانگەلدى باتىر ۇدەرباي ۇلى يمانوۆ (1873 - 1919 جج.)، حالىق باتىرى، قازاق حالقىنىڭ 1916 ج. ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى، قازاقستانداعى ازامات سوعىسىنىن قاھارمانى. تورعاي ۋەزىنىڭ قايداۋىل بولىسىندا (ءقازىر تورعاي وبلىسى امانگەلدى اۋدانى) كەدەي مالشىنىڭ وتباسىندا تۋعان. 1908 - 1909 ج. تورعايدا قاراۋىل سولداتتارمەن قاقتىعىسقا قاتىسقانى ءۇشىن سوتقا تارتىلدى. قازاقستاندا ۇلتتىق جانە الەۋمەتتىك ەزگىنىڭ كۇشەيۋىنە بايلانىستى ۇلت - ازاتتىق جانە ريەۆوليۋسيالىق قوزعالىس ءورىس الدى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. سلايد.
“امانگەلدى باتىرىم” ولەڭى ءۇنتاسپادان تىڭدالادى.
ولەڭنىڭ اۆتورى ن. بايعانين تۋرالى سلايد كورسەتۋ ارقىلى مالىمەت بەرىلەدى.
بايعانين نۇرپەيىس (1860 - 1945) - حالىق اقىنى، جىراۋ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى. اقتوبە وبلىسىنىڭ تەمىر اۋدانىندا (قازىرگى بايعانين اۋدانى) تۋعان. نۇرپەيىستىڭ اناسى ءۇمىت تاماشا ءانشى، دومبىراشى جانە اقىن بولعان. ول سۋىرىپ سالما اقىندار ايتىستارىندا كوزگە تۇسكەن. ءان ايتۋدى اناسىنان ۇيرەنەدى، جاستايىنان دومبىرا تارتۋعا، جانىنان سۋىرىپ سالىپ، ولەڭ شىعارۋعا تالپىنعان. كوپ كەشىكپەي - اق ول «بالا جىرشى» دەگەن اتقا يە بولادى. نۇرپەيىس ءوز كەزىندەگى بەلگىلى اقىنداردىڭ جىرلارىن تىڭدايدى، ولاردىڭ شىعارمالارىن جاتتاپ الادى. جاس كەزىندە - اق ونىڭ رەپەرتۋارىنا باتىس قازاقستاننىڭ اقىندارى ابىل تىلەۋ ۇلىنىڭ، الاشا بايتوقتىڭ، شەرنياز جارىلعاس ۇلىنىڭ، نۇرىم شىرشىعۇل ۇلىنىڭ ولەڭدەرى مەن جىرلارى ەنگەن.
داپتەرمەن جۇمىس
ءسوز تىركەستەرى:
ەزىلگەن - شۇبىرىندى حالىق، قالىڭ - كوپ، كەگىن – كەك ساقتاۋ - جاسالعان جاماندىقتى ۇمىتپاۋ، جاسىنداي - كىشى، بالداق - قىلىشتىڭ سابى مەن بولاتى تۇيىسكەن جەرىندە قولدى تىرەپ تۇرۋعا ارنالعان بولىگى، پاسىق - ابىرويسىز، ارسىز، ادامشىلىقتان بەزگەن، وبىر - كوزى تويمايتىن، اشقاراق، جەبىر، قوماعاي، جانىشقان – قاداعان،
تۇيرەگەن.
سەرگىتۋ ءساتى.
شىعارماشىلىق جۇمىس. سلايد
سۋرەتتى سالعان كىم؟
سۋرەت قالاي اتالادى؟
سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇرا.
«ويلان - جۇپتاس - تالقىلا» سلايد
«ءبىر اينالىم سويلەسۋ»
1 - توپ امانگەلدىنىڭ باتىر بولۋىنا اسەر ەتكەن جاعدايلاردى اتا.
2 – توپ باتىرعا ءتان قاسيەتتەردى اتا.
3 - توپ باتىر تۋرالى ماقال – ماتەل جاز.
«گالەرەيانى شارلاۋ»
تاقتادا ءىلۋلى تۇرعان وقۋشىلاردىڭ سۋرەتتەرى بويىنشا اڭگىمە.
قورىتىندى.
“باتىر” سوزىنە بەس جول ولەڭ قۇراستىرۋ.
باتىر
قايراتتى، جىگەرلى، نامىسشىل.
كەگىن قانمەن جۋعان ەر.
ەرجۇرەك.
باعالاۋ.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباق ۇنادى ما؟
ءمۇعالىم: ولاي بولسا، بۇگىنگى ساباقتا كىم وتە جاقسى جاۋاپ بەرگەنىن باعالايىق.
ۇيگە تاپسىرما: «امانگەلدى باتىرىم» ولەڭىن جاتتاۋ.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباققا بەلسەنە قاتىسقاندارىڭىزعا راحمەت! ساۋ بولىڭىزدار!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «امانگەلدى باتىرىم» ن. بايعانين
جالپى ماقساتتار: ەجەلگى قازاق جەرىندەگى وتكەن شاپقىنشىلىقتار جايىندا قابانباي، بوگەنباي، كەنەسارى، ناۋرىزباي باتىرلاردىڭ ەرلىكتەرىن بايانداپ، حالقىمىزدىڭ تاريحىنان تاعىلىم بەرە وتىرىپ، بالانىڭ بويىنداعى پاتريوتتىق سەزىمىن وياتۋعا باۋلۋ. وقۋشىلاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتۋ، ەرلىككە، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، وتانىن قورعاۋعا تاربيەلەۋ. ۇلت نامىسىن قورعاعان ەرلەردى قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ.
وقىتۋ ناتيجەسى: امانگەلدى باتىردىڭ قانداي بولعانىن ءبىلۋ.
باتىر قازاق ەلىنىڭ باعى ءۇشىن تۋعان ەر ەكەنىن ءتۇسىنۋ.
ولەڭنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ. ولەڭدى جاتتاپ الۋ.
نەگىزگى يدەيالار: امانگەلدى باتىر ەزىلگەن قازاق ەلىنىڭ باعى ءۇشىن تۋعان ەر. دۇشپاندارمەن شايقاسقاندا قالىڭ قازاق ەلىنىڭ كەگىن قانمەن جۋعان. كۇمىس بالداق قىلىشى كوكتى تىلە سۋىرىلىپ، جاۋدى جەرگە كىرگىزگەن. ارام، قارا جۇرەكتى، پاسىق، وبىر نيەتتى دۇشپانداردى قازاق جەرىنە جاقىنداتپاي، نايزاسىن جەرگە تىعىپ جانىشقان.
تاپسىرمالار: 1. تىرەك سوزدەر
2. قايتا باعىتتاۋ سۇراقتارى
3. ويلان - جۇپتاس - تالقىلا
4. ولەڭدى ءتۇسىنىپ وقۋ.
كەيىنگى تاپسىرمالار: وزگەرىستەردى باعالاۋ؛
باسقا ارىپتەستەرمەن اقىلداسۋ؛
تاجىريبە نەگىزىندە وزگەرىستەردى سيپاتتاۋ.
ءمۇعالىمنىڭ ءىس - ارەكەتى:
سىنىپپەن سالەمدەسۋ.
سىنىپتىڭ وقۋشىلارىن 3 توپ بويىنشا وتىرعىزۋ.
ساباققا قاتىسپاعان وقۋشىلاردى بەلگىلەۋ.
ترەنينگ «ۆيزيتتىك كارتوچكا»
وقۋشىلاردى بۇگىنگى ساباقتىڭ تاقىرىبىمەن جانە ماقساتىمەن تانىستىرۋ. باعالاۋ كريتەرييلەرىمەن تانىستىرۋ.
باعالاۋ كريتەرييلەرى:
1. ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداپ كەلۋ.
2. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ.
3. ولەڭنىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ.
4. قوسىمشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ. سلايد.
1 - توپ: جاقيا تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
2 - توپ: ماحامبەت تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
3 - توپ: يساتاي تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
«وي قوزعاۋ» ءسوزجۇمباق شەشۋ. شەشىمى «امانگەلدى» سلايد.
“وي شاقىرۋ” سلايد.
توركوزدەگى ءسوزدى وقى. ول تۋرالى نە بىلەسىڭ؟
امانگەلدى باتىر تۋرالى ماعلۇمات بەرىلەدى.
امانگەلدى باتىر ۇدەرباي ۇلى يمانوۆ (1873 - 1919 جج.)، حالىق باتىرى، قازاق حالقىنىڭ 1916 ج. ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى، قازاقستانداعى ازامات سوعىسىنىن قاھارمانى. تورعاي ۋەزىنىڭ قايداۋىل بولىسىندا (ءقازىر تورعاي وبلىسى امانگەلدى اۋدانى) كەدەي مالشىنىڭ وتباسىندا تۋعان. 1908 - 1909 ج. تورعايدا قاراۋىل سولداتتارمەن قاقتىعىسقا قاتىسقانى ءۇشىن سوتقا تارتىلدى. قازاقستاندا ۇلتتىق جانە الەۋمەتتىك ەزگىنىڭ كۇشەيۋىنە بايلانىستى ۇلت - ازاتتىق جانە ريەۆوليۋسيالىق قوزعالىس ءورىس الدى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. سلايد.
“امانگەلدى باتىرىم” ولەڭى ءۇنتاسپادان تىڭدالادى.
ولەڭنىڭ اۆتورى ن. بايعانين تۋرالى سلايد كورسەتۋ ارقىلى مالىمەت بەرىلەدى.
بايعانين نۇرپەيىس (1860 - 1945) - حالىق اقىنى، جىراۋ، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى. اقتوبە وبلىسىنىڭ تەمىر اۋدانىندا (قازىرگى بايعانين اۋدانى) تۋعان. نۇرپەيىستىڭ اناسى ءۇمىت تاماشا ءانشى، دومبىراشى جانە اقىن بولعان. ول سۋىرىپ سالما اقىندار ايتىستارىندا كوزگە تۇسكەن. ءان ايتۋدى اناسىنان ۇيرەنەدى، جاستايىنان دومبىرا تارتۋعا، جانىنان سۋىرىپ سالىپ، ولەڭ شىعارۋعا تالپىنعان. كوپ كەشىكپەي - اق ول «بالا جىرشى» دەگەن اتقا يە بولادى. نۇرپەيىس ءوز كەزىندەگى بەلگىلى اقىنداردىڭ جىرلارىن تىڭدايدى، ولاردىڭ شىعارمالارىن جاتتاپ الادى. جاس كەزىندە - اق ونىڭ رەپەرتۋارىنا باتىس قازاقستاننىڭ اقىندارى ابىل تىلەۋ ۇلىنىڭ، الاشا بايتوقتىڭ، شەرنياز جارىلعاس ۇلىنىڭ، نۇرىم شىرشىعۇل ۇلىنىڭ ولەڭدەرى مەن جىرلارى ەنگەن.
داپتەرمەن جۇمىس
ءسوز تىركەستەرى:
ەزىلگەن - شۇبىرىندى حالىق، قالىڭ - كوپ، كەگىن – كەك ساقتاۋ - جاسالعان جاماندىقتى ۇمىتپاۋ، جاسىنداي - كىشى، بالداق - قىلىشتىڭ سابى مەن بولاتى تۇيىسكەن جەرىندە قولدى تىرەپ تۇرۋعا ارنالعان بولىگى، پاسىق - ابىرويسىز، ارسىز، ادامشىلىقتان بەزگەن، وبىر - كوزى تويمايتىن، اشقاراق، جەبىر، قوماعاي، جانىشقان – قاداعان،
تۇيرەگەن.
سەرگىتۋ ءساتى.
شىعارماشىلىق جۇمىس. سلايد
سۋرەتتى سالعان كىم؟
سۋرەت قالاي اتالادى؟
سۋرەت بويىنشا اڭگىمە قۇرا.
«ويلان - جۇپتاس - تالقىلا» سلايد
«ءبىر اينالىم سويلەسۋ»
1 - توپ امانگەلدىنىڭ باتىر بولۋىنا اسەر ەتكەن جاعدايلاردى اتا.
2 – توپ باتىرعا ءتان قاسيەتتەردى اتا.
3 - توپ باتىر تۋرالى ماقال – ماتەل جاز.
«گالەرەيانى شارلاۋ»
تاقتادا ءىلۋلى تۇرعان وقۋشىلاردىڭ سۋرەتتەرى بويىنشا اڭگىمە.
قورىتىندى.
“باتىر” سوزىنە بەس جول ولەڭ قۇراستىرۋ.
باتىر
قايراتتى، جىگەرلى، نامىسشىل.
كەگىن قانمەن جۋعان ەر.
ەرجۇرەك.
باعالاۋ.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباق ۇنادى ما؟
ءمۇعالىم: ولاي بولسا، بۇگىنگى ساباقتا كىم وتە جاقسى جاۋاپ بەرگەنىن باعالايىق.
ۇيگە تاپسىرما: «امانگەلدى باتىرىم» ولەڭىن جاتتاۋ.
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباققا بەلسەنە قاتىسقاندارىڭىزعا راحمەت! ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
-
انالار مەرەكەسىنە وراي اسەم بەزەندىرىلگەن زالعا بالالار اۋەنمەن جۇپتاسا كىرەدى. ورىندىققا وتىرادى.
