قۇزار شىڭنان قۇلايدى اق بۇلاقتار
ءجانىپ-سونىپ جاتاتىن جانارتاۋداي لاپىلداپ، كەيدە ماڭگى كۇننىڭ بارلىق ساۋلەسىن ءبىر ءوزى ءبىرجولا تارتىپ العانداي جارقىراپ، كەيدە تۇماندى تۇنەككە شەت-شەڭبەرىمەن تۇتىلىپ تۇرعان قۇزار شىڭ ءالى كۇنگە قۇپياسىن اشتىرماي كەلەدى. ول قۇپياسىن جاسىرعان سايىن «بىلسەم، كەرسەمگە» بوي بەرگىش پەندە كوڭىلى شارق ۇرىپ سوعان قاراي ۇمتىلادى.
ۇمتىلعان سايىن شىرقاۋ شىڭ جاقىن ماڭايلاتپاي بىردە مۇلدە شوگىپ، الەم اياسىنداعى بەلگىسىز ءبىر نۇكتەگە اينالعانداي، كەنەت قايتادان كوز الدىڭدا ايبارلانىپ، قيالىڭدى باۋراپ سۇستى دا سۇلۋ تۇلعاسىمەن اسقاقتاي قالادى. قاي تۇستان، قانداي جولمەن جاقىندارىن بىلمەي، ۇمتىلعان ادام دال بولار ەدى.
قازاق جىر ونەرىنىڭ تاريحىنداعى ساناۋلى الىپتاردىڭ ءبىرى ءابدىلدا تاجىبايەۆ تۋرالى ويلاعاندا مەنىڭ كوز الدىما وسى سۋرەت ەلەستەيدى.
وعان جەتەر ەكى جول بارداي كورىنەدى ماعان. ءبىرىنشىسى — اقشا بۇلتتىڭ مامىق قاناتىندا ىڭىلداپ ءان سالىپ، كۇننىڭ شۋاعى مەن كەڭىستىكتىڭ مايسا سامالىنا كوكىرەگىڭدى توسىپ قالىقتاپ بارار ايقىن جول. الاپات تەڭىزدىڭ جاعاسىندا كىندىك كەسىپ، كىر جۋعان ادامعا اۋمالى-توكپەلى ايدىن قاسيەتىنىڭ ءبارى ايقىن، ءبارى تۇسىنىكتى سەكىلدى سەزىنەتىندەي، سىردىڭ سۋىن وزىمەن بىرگە كەشىسىپ، ەلىم دەپ ەڭىرەگەن تولاعايمەن جاڭبىرلى تاۋدى بىرگە ارقاعا سالىپ، ورمانداعى پارتيزان بالانىڭ تارتقان ازابىنا بىرگە جىلاسىپ وسكەندەي بەسىكتەن شىققالى قانىمىزعا ءسىڭىپ، بويىمىزعا كىرىپ قالعان ءابدىلدا اقىن جىرىنىڭ ءنارى، قانشاما ءتۇرلى تاماققا لىقا تويىپ، اۋزى-مۇرنىڭنان شىعىپ، ەندى اس كورمەستەي بولىپ وتىرساڭ دا، قولامتاعا پىسكەن تابا نانداي ىستىعى، تابا نانداي ورنىن ەشتەڭە وتەمەس ءدامى — قىردا وسكەن قازاقتىڭ الپىسقا كەلسە دە اۋىل تىرلىگىن اڭسايتىنىنداي، جىل سايىن كوڭىلىڭدى دە كوكىرەگىڭدى دە قىرىق قۇبىلتقان مىناۋ قۇبىلمالى، قۇپياسى مول دۇنيەدە جانىڭا سونشالىقتى تانىس تا جاقىن؛ دەمەك، ءبارى ايقىن، ءبارى تۇسىنىكتى. جۇرەكتەن شىققان سوزدەرىڭدى كەسەك-كەسەك كۇيىندە سەزىم پەشىنىڭ قىزۋىنا توگە سالۋعا بولاتىنداي.
ەكىنشى جول — مۇزارت تاۋ، قۇزار شىڭدار قارسى الدىڭنان كەس-كەستەپ، ىسقىرعان بورانى بەت قاراتپاي جۇرەگىڭدى جاسقار قاتەرلەرگە تولى. جۇرەگى تىنىم مەن تىنىشتىق اتاۋلىنىڭ ءسوز جوق كوزىن ىلدىرە الماي ءالى كۇنگە جانارتاۋداي اتقىلاپ، مازاسىز الەمنىڭ قيلى-قياندى بولمىسىن داۋىل كۇنگى داريا اعىسىنداي ءۇيىرىپ اكەپ باسىنا ۇيالاتقان بۇكىل ىشكى-سىرتقى دۇنيەسى جان مەن سەزىمنىڭ ەكپىنى قايتپاعان قوزعالىسىنان تۇراتىن ءابدىلدا اقىن — جالپاق جاھاننىڭ وقشاۋ جاتقان ءبىر ءوزى ءبىر پلانەتاداي قۇزار شىڭى ەكەنى كامىل. ول شىڭنىڭ جاڭبىرلى، مامىراجاي جايما-شۋاقتى، بۇرقاق قار، بوراسىندى، تۇماندى دا تۇنەكتى تابيعات ەرەكشەلىكتەرىن ءتىزىپ، تەكشەلەپ عىلىمي تۇجىرىمدار جاساۋعا اقىن بولمىستى مەنىڭ ءتوزىمىم مەن شامام جەتە بەرمەيدى. الەمدە قانشا مىڭ جىل بويى جاساي تۇرىپ ادامزات اتاۋلىنىڭ ىڭكارى مەن ىقىلاسىنا مالىنسا دا قۇدىرەتى مەن قۇپياسىنىڭ ءقادىرىن ءالى دە جىرلاپ جەتكىزە الماعان جەر بولمىستى ءابدىلدا اقىن تاجىبايەۆ تۋرالى مەن ءوزىمنىڭ سۇقتانا تاڭدانىپ، قايران قالاتىن سەزىمىمدى عانا جازا الۋىم مۇمكىن. ءبىراق ادام بالاسىنىڭ سەزىم كۇيى قاي تىلدە، قانداي شەبەرلىكپەن ورنەكتەسەڭ دە پوەزيالىق ساف تۋىندىنىڭ باسقا تىلدەگى اۋدارماسىنداي بولىپ شىعارى حاق.
ءابدىلدا تاجىبايەۆ تۋرالى جۇرتتى ەلەڭ ەتكىزىپ، كول-كوسىر جىرىمەن سۋسىنداعان الەۋمەتتىڭ كوڭىلىنەن شىعار ءسوز ايتۋدىڭ قيىندىعى مەن جەڭىلدىگى جايلى تۇسىنىگىم وسى.
ال ەندى ءبىز، قاراپايىم وقىرماندار، «اناۋ اقىن بىلاي، مىناۋ اقىن ولاي» دەپ پىكىر ايتۋعا ءبىر شاما قالىپتاسقان شەبەرلەرمىز. جالپى «اقىن» دەگەن ءسوزدى ەستىگەندە ەلەڭ ەتىپ قۇلاق تۇرمەيتىن، نە اسپاننان جەرگە بىرەۋ اياق استىنان تۇسە قالعانداي كوز قادامايتىن ادام از شىعار. ولاردىڭ ءبىرقاتارى ءسوز ونەرىنىڭ قاسيەتىن جۇرەگىمەن ءتۇيسىنىپ، سوندىقتان دا اقىن بولمىسىنىڭ قۇدىرەتىنە باس ءيىپ تاڭىرقاي تابىنسا، كوبىسى (ياعني پوەزيا الەمىنىڭ دەم-تىنىسىن جۇرەگىمەن ەمەس، باسىمەن ۇعاتىندار) ۋاقىت پەن دابىلعا ىلەسە جۇگىرىپ ەلەڭدەسەدى. اقىننىڭ جان-الەمىندەگى بۇرقاقتى دا شۋاقتى قات-قابات قىرتىستارعا ۇڭىلە بەرمەي، تۇلعاسى مەن اجارىنا قاراپ الىپ، «اقىن بولسا، بولعانداي ەكەن» نەمەسە «مىنا تۇرىمەن اقىن بولسا، مەن دە اقىن بولارمىن» دەگەندەي، ءور كوكىرەك ءوز بيىگىمەن ولشەپ-پىشىپ، وزىنشە سالماقتايدى.
شىنىندا اقىن دەگەن كىم؟
قانداي قۇدىرەتتىڭ يەسى؟
الدە مىناۋ كەڭ دۇنيەدەگى جەر باسقان ەكى اياقتى بىتكەننەن وزگەشە، تابيعات زاڭدىلىقتارىنان اۋىتقىپ جاراتىلعان بىرەۋ مە؟
جانارتاۋ بوپ جارىلىپ، مۇحيت بوپ تاسقىنداعانداي، كەنەتتەن قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعانداي جايباراقات جايىلىپ ءتۇسىپ، بالاشا قۋانارداي، ايەلشە جۇبانارداي قىسقا كۇندە قىرىق قۇبىلىپ كۇي كەشەر نە ەتكەن بولمىس؟
الدە جاراتىلىستىڭ بارلىق قۇبىلمالى اۋا رايى مەن جەر بەتىنە ەجەلدەن ەتەنە بوپ كەلە جاتقان تىرشىلىك كوكپارىنىڭ ۇتىلىس وكىنىشى ىلعي تەك سونىڭ عانا ۇلەسىنە ءتيىپ جۇرە مە؟
الاتاۋداي اسقاق ءبىر باسىنا نە جەتپەيدى؟
ەشكىممەن جامانداسپاي، ەشكىمگە جاماناتتى كورسەتپەس ءمىنسىز-مۇڭسىز جىرلار جازىپ، جاعاسى جايلاۋدا جايباراقات كۇي كەشپەس، كۇن وتكىزبەس بولار ما اقىن شىركىن؟!
كۇندەلىكتى تىرشىلىكتىڭ قىم-قۋىت قارەكەتىنەن، تاس شاپقان بالتاداي مۇقالىپ، قاجىپ، مۇڭ مۇجىگەن جۇيكەدەي جۇقارىپ، سوندا دا كۇنەلتىستىڭ قالىپتى گوي-گويىمەن سىلبىر باسىپ، سارتاپ ءومىر كەشكەندەر اتاعى ايماقتى دۇبىرلەتكەن اقىننىڭ باسىندا بيت قابىعىنداي قاسىرەت-قايعى بولادى، قولى جەتپەي، كوڭىلى جەتسە دە، كۇشى جەتپەي ورعا جىعىلعانداي كۇيگە تۇسەر شاراسىز ءساتى بولادى دەگەنگە قۇلاق اسا ما ەكەن؟
اقىن دەگەنىمىز — ۋاقىت.
اقىندىق قۇدىرەت ۋاقىتپەن ولشەنەدى. بۇل، نەگىزىنەن، ەكى ماعىناداعى ۇعىم بولسا كەرەك. الدىمەن، ءوز زامان، ءوز ورتاسى، شەكسپير مەن ءۆوينيچتى ەلەمەگەنىندەي، قانشاما تۇقىرتقانمەن، كورمەگەن، مويىنداماعان بولعانسىعانمەن، شىنايى جىر ۋاقىتپەن بىرگە جاساسىپ، تىرشىلىك الەمىنىڭ تارتىستى-تالقىلى ىسسى-سۋىعىن ۋاقىتپەن بىرگە كەشەدى.
ۋاقىتتىڭ ولشەمى مەن ەلەگىنەن ءوتۋ — ادامزات تاريحىنداعى شىنايى سۋرەتكەر تۋىندىسىنىڭ، شىر ەتىپ جارىق دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدىڭ كىندىگىن كەسۋ سەكىلدى، و باستان تابيعات ەنشىلەگەن جازمىشى بولسا كەرەك. وسى تۇستا دا مەنىڭ كوز الدىما ءبىر سۋرەت كەلىپ وتىر: سوعىستان كەيىنگى جاعا-جەڭ جىرتىق، ءجاۋدىر كوزىڭ داستارقان جاققا ەلەڭدەگەن كەز. انامىز ءبىر دوربا بيدايدىڭ شەتىنەن اعاش توستاعانمەن الىپ، قازاندا قايناپ جاتقان سۋعا قايناتادى. بوگىپ بورتە باستاعان بيدايدىڭ سۋىن سارقىپ الىپ، ىستىق قازانعا قۋىرىپ، بىزگە بەرگەندە، قىزىل بادانا داندەر تەز تاۋسىلىپ قالماسىن دەگەن اشقاراق ويمەن بىردى-ەكىلەپ اۋزىمىزعا سالىپ، قىتىرلاتا، دامىنە تامسانعان ءساتتى سوزا تۇسۋگە تىرىساتىنبىز. سۋعا سالعان كەزدە بيدايدىڭ ءنارلى داندەرى قازان تۇبىنە بىردەن باتىپ كەتەدى دە، ىلعي بوس قابىق-كەۋەكتەرى نەمەسە جارتىلاي ءداندى جارىمجان تۇيىرلەرى قالىقتاي كوپىرشىپ، شالقىپ-تاسىپ سۋ بەتىنە شىعاتىن. شىنايى كوركەم تۋىندى دا بۇرقىل-سارقىل قايناعان ۋاقىت قازانىنىڭ تەزىنەن وتپەيىنشە، الگى ايتقان بيداي كەۋەكتەرىنىڭ كەبىن كيەرى داۋسىز.
اقىن — ۋاقىت دەيتىنىمىزدىڭ ءبىرىنشى سىرى وسى.
ەكىنشىدەن، ۋاقىتتىڭ تىنىسىمەن تىنىستاپ، ۋاقىتتىڭ اۋا-رايىن بولجاپ-بارلاي الماسا، ول — اقىن ەمەس. ءوز قارا باسىنىڭ كۇيىن كۇيتتەپ، ءوز وشاعىنىڭ جوعىن جوقتاۋ شىن تالانتقا بۇيىرماعان. تاعى دا ءوزىم كورگەن ءبىر سۋرەت: تاعى دا سوعىستان سوڭعى جىلدار. ءبىزدىڭ قىرداعى اۋىل ءالى دە نانعا جاري قويعان جوق. بۇكىل اۋىلدا ەكى-ۇش ءۇيدىڭ عانا بالا-شاعاسى قىزارا ءبورتىپ، شىرايىن بەرمەيدى. ەلدەن تەرى-تەرسەك جيناپ، ۇن-شاي بەرەتىن تۇركەبايدىڭ شەشەسى ەكى كوزى اياق استىنان سۋ قاراڭعى بولىپ قالىپ، انام سونىڭ كوڭىلىن سۇراۋعا باردى. «ەت اسسا، نان قالمايدى» — مەن دە ىلەستىم. داستارقان ۇستىندە جۇپ-جۇمساق اق نان، سارى باۋىرساق. سوقىر كەمپىر: «قۇدايعا شۇكىر، ايتەۋىر ەلدە قارا نان جويىلدى عوي ءقازىر»، — دەدى. انام ول كىسىنى جەڭگە دەپ ازىلدەسەتىن: «ە، ءوزىڭ اق نان جەگەسىن، باسقا جۇرت تا قارىق بولىپ وتىر عوي دەپ پە ەدىڭ؟!» — دەگەنى. اقىن تۆورچەستۆوسىنداعى جەر تىنىسى، ۋاقىت دەمى دەگەندى وسى ءبىر قاراپايىم مىسالمەن تۇسىندىرۋگە بولادى. اقىن جىرلارىنان «مۇزداردا دا توڭىپ»، «جولداردىڭ تورابىندا تالاي-تالاي قانسىراپ قالعانىن»، «ءومىردىڭ ۇشقىر جورعاسىن مىنە الماي قالىپ، ارەڭ قيمىلداپ، جاياۋلاعان»، قۇلاي سەنىپ، قۇشاعىن اشقان دوسى قارا باسىنىڭ ءلاززاتىنا دوس تاعدىرىن قۇربان ەتكەن قايىرىمسىز قاراۋ بولىپ شىققانىن، سونى كورگەندە، سەنەرىن دە، سەنبەسىن دە بىلە الماي، سەزىم دۇلەيىندە سەندەلگەن ساتتەرىن وقىعان كەي جۇرت بۇل تەك اقىن باسىنداعى كۇي دەپ ۇقسا، سايازدىق. اقىن جىرىنداعى ادامدىق كۇرسىنىس پەن ادامدىق قۋانىش قانا وعان ماڭگىلىك عۇمىر بەرە الادى.
ءوز ۋاقىتىنىڭ، ءوز زامانىنىڭ تىرشىلىك تىنىسىن بەرسەم دەۋمەن ادەبيەت الەمىندە ءومىر كەشىپ كەلە جاتقان اقىن ءابدىلدا تاجىبايەۆتىڭ سان قىرلى تۆورچەستۆوسىنا ءبىز ايتقان ەكى ۇعىم دا ءتان قاسيەتتەر.
«ۋداي بولسىن — اششى بولسا،
سۋداي بولسىن — تۇششى بولسا،
جىلىمشىنى جاراتپايمىن، جاراندار،
جىلىمشىنى جارتىلاۋ دەپ ساناڭدار!
ماعان جارتى كەرەك ەمەس باقىت تا،
ماعان جارتى كەرەك ەمەس ۋاقىت تا.
مەن جارتىلاي الا المايمىن ايدى دا،
ماعان جارتى كەرەك ەمەس قايعى دا.
ماعان تۇتاس جارىق كەرەك، كۇن كەرەك،
ماعان تۇتاس جۇلدىز تولى ءتۇن كەرەك.
ماعان تۇتاس تەڭىز كەرەك، تاۋ كەرەك،
ماعان تۇتاس الىساتىن جاۋ كەرەك.
مەن جارتىلاپ ماحابباتتى دا المايمىن،
مەن جارتى دوس شاقىرسا دا بارمايمىن.
ماعان تۇتاس جۇرەك كەرەك بەرىلگەن،
سۇرايتىنىم وسى عانا ومىردەن،
تىلەيتىنىم وسى عانا ەلىمنەن!»
مىنە، تۆورچەستۆولىق بايگە جولدىڭ ءشۇۋ دەگەن باسىندا وسى ماقساتتى نىساناعا العان اقىن ءومىر الاڭىنىڭ قيلى سوقپاق، قۇزدى اسۋلارىنان، تەڭىزدى وتكەلدەرىنەن وتسە دە، ءوزىنىڭ و باستاعى ءپرينسيپتى بولمىس تۇتاستىعىن بەرىك ۇستاپ، ءوز بيىگىندە ارىنداپ كەلەدى.
«ويى — تەڭىز، كەۋدەسى — كەمە» اقىننىڭ، «جىر جۇلدىزىن تەرەم دەپ، تەرەڭگە عانا سۇڭگىگەن» الىپ جۇرەك ابەكەڭنىڭ:
«قايناعان قارا قۇيىن بۇلت بولامىن،
بويىمدا وينايدى ۇيتقىپ وت بورانىم!
دەپ، جىر قۇدىرەتىنىڭ پىراعىن تىزگىندەگەن ابەكەڭنىڭ، ليريكالىق ولەڭى جەتكەن بيىكتەردى مىسە تۇتپاي، درامالىق پوەمالارىنداعى ماڭگىلىك تاقىرىپتارعا بارۋى، بارۋى عانا ەمەس — ويتكەنى ءتۇرلى ادام تۇرلىشە بارعان — وعان، سىردىڭ تۇڭعيىعىنا سۇڭگىگەندەي، شىم باتىپ بويلاۋى جىر جايلاۋىنداعى ونىڭ شەكسپير، پۋشكين، بلوك سەكىلدى تاعدىرلاستارىن ەسكە سالادى.
مەن ءابدىلدا اعانى ەسىمە العان سايىن ونىڭ اقىندىق مىنەزى مەن ادامدىق بولمىسى، سەزىمىنىڭ نازىكتىگى مەن الەمىنىڭ كەڭدىگى بىردەن ويىما تۇسەدى؛ سول ءۇشىن جاقسى كورىپ باس يەمىن.
شىعارمالارىنىڭ الاتىن ورنى ءوز الدىنا بولسا، حالىقتى حالىق ەتىپ تانىتار ءسوز ونەرىنىڭ تالاي ساڭلاقتارىن ءبىرىن ويدان، ءبىرىن قىردان كوزى شالىپ، جەتەلەپ اكەپ جىر بايگەسىنە ءوزى قوسقانى؛ قوسقانى ەل كوڭىلىنەن شىقسا، جۇلدە يەسى ءدال ءوزى سەكىلدى بوركىن الىپ قۋاناتىنى — وسىنىڭ ءبارى ادەبيەتىمىزدىڭ تاريحىنداعى ونىڭ وزىندىك بولمىستى تۇلعاسىن بيىكتەتە تۇسەدى. «وسى بىرەۋدىڭ ەكپىنى بولەك ەكەن وزىمنەن وزىپ كەتىپ جۇرمەسىن» نەمەسە «اۋەلى — مەن، سونان سوڭ وزگەلەر» دەگەن پەندەلەرگە ءتان بىقسىق باسەكەلەستىك اتاۋلىمەن و باستان ىرگەسى بىرىكپەگەن ول:
«اقىلدى كوپ، كوسەم كوپ،
وقىعان كوپ، بىلگىر كوپ،
اعىپ تۇرعان شەشەن كوپ،
وزىپ تۇرعان ءدۇلدىل كوپ» —
دەپ، تىرشىلىكتە تالانت اتاۋلىنى تۋ سىرتىنان تانىپ، سولار قاناتىن قاقسا دەپ ىنتى-شىنتىمەن ءالى كۇنگە تاقىمى تالعانشا جۇگىرىپ، تاڭدايى تالعانشا سويلەۋى — تەك الىپ جۇرەكتى سيرەك جاندارعا عانا قونار قاسيەت.
كەرەمەت قۇزار شىڭنىڭ ومىراۋىنان مەزگىل-مەزگىل تۇما بۇلاقتار قۇلاپ، شولىركەپ ەرنى كەزەرگەن دالاعا تىرشىلىك ءنارىن قۇيىپ بارا جاتىر. ءوز تۇستاستارى مەن وكشەلەستەرىن بىلاي قويعاندا، كۇنى كەشەگى تولەگەن ايبەرگەنوۆ، مۇقاعالي ماقاتايەۆ، سابىرحان اسانوۆ، كۇلاش احمەتوۆا... وسىلاردىڭ ءارقايسىسى — ابەكەڭدەي قۇز كەۋدە شىڭنىڭ ومىراۋىنان باستاۋ العان قازاق جىر جايلاۋىنىڭ تۇما بۇلاقتارى.
ءابدىلدا تاجىبايەۆ 75 جاسقا تولىپ وتىر. بۇل — جۇمىر جەر، جارىق دۇنيەگە كەلگەن ءبىر ادامنىڭ تۋعان كۇنى ەمەس، بۇل قازاق جىر ونەرىنىڭ مەرەكەلى كۇنى. بۇل — ونەردىڭ ءدۇبىرلى الاڭىندا جارتى عاسىردان استام ۋاقىت بويى جىر پىراعىن ويقاستاتىپ، تىزگىنىن جازباي جانە:
«سۇيمەيمىن سۇيىقتاردى كەردەڭدەگەن،
وزىنە وزگە جۇرتتى تەڭ كورمەگەن،
جۇرسە دە سىمباتتىسىپ، قىمباتتىسىپ،
ەسىتيمىن ىشكى ايقايىن «مەن-مەن» دەگەن.
سۇيەمىن سۇيكىمى مول اق پەيىلدى
ومىردە ءوز قالپىنان وزگەرمەگەن.
جاردەمگە، جاقسىلىققا جانى قۇمار
ءىسىڭدى جوندەسەدى جوندەلمەگەن.
قيىندا، قىسىلشاڭدا ول قاسىڭدا،
كەتپەيدى ايىرباستاپ كەز كەلگەنمەن،
پالەڭنەن دوسپىن دەگەن ساقتا، ءتاڭىرى،
كۇناڭدى كۇندە جيناپ بەزبەندەگەن»، —
دەگەن ءوزىنىڭ ادامتانۋ، ونەرتانۋ قاعيداسىنان بۇلتارماي، بۇلتارماعاندىقتان دا:
«ورتاسىندا ورماننىڭ،
وركەشىندە تاۋلاردىڭ
قىران بۇركىت بولعانمىن،
قۇزدارعا دا قونعانمىن،
مۇزداردا دا توڭعانمىن،
تورابىندا جولداردىڭ
تالاي-تالاي قالعانمىن،
تالاي كەرنەي شالعانمىن —
جىرىن شەرتىپ ارماننىڭ،
جاسىن ءسۇرتىپ سورلاردىڭ»، —
كەلە جاتقان اقىنىنا قول سوعۋدان تانباعان تالعامپاز كوكىرەك حالىقتىڭ مەرەكەسى.
ءسوز سۇڭقارى ءسۇيىنباي، جىر جۇيرىگى جامبىل، ءان الىبى اقان سەرى مەن مايتالمان مايرا، ءسوز ساردارى ماحامبەتتەي تۇلعالار كوتەرگەن قازاق جىرىنىڭ تۋىرلىقتاي تۋى بۇگىنگى تاڭدا ءابدىلداداي اسقارالى شىڭ باسىندا جەلبىرەسە، بۇعان قۋانا الماعان كوڭىل كەڭدىگىنەن نە پايدا، بۇنداي بيىكتى كورە الماعان كوزدىڭ وتكىرلىگىنەن نە قايىر!
ءبىز، جىر سۇيەر، جىردان عانا ءلاززات ىزدەر قاۋىم، بۇگىن تۋما بۇلاقتاردىڭ ءمولدىر تولقىندارىنا راقاتتانا مالشىنىپ، سونان سوڭ ۇشار باسى كوز قيىرىندا بۇلدىراعان قۇزار شىڭعا جانارىمىزدى قادايمىز، قاداي تۇرىپ:
«جالعاندىقتار جوسالاپ جانىن وسىپ،
كۇن كەشەتىن ءسات سايىن ءجانىپ-وشىپ،
ءبىر قۇدىرەت كەرەك قوي
جەر بەتىنەن
اۋليەنىڭ كەتكەندە ءبارى كوشىپ.
ءومىر — داۋىل، تۇرمايدى تاس قاجالماي،
جانارىڭ دا، جىرىڭ دا جاسقانارداي.
شۇكىر، جىردا ءبىر پاتشا بولعانىنا
باراتقاندا جالعاندا پاتشا قالماي!» —
دەيمىز، دەي تۇرىپ وسىنداي تالانتتارىن ارداقتاي بىلگەن، ايالاي بىلگەن حالىققا، زامانا شىندىعىنا باس يەمىز.
1984
You Might Also Like
-
قازاق باسىلىمىنىڭ تۇڭعىشى «تۇركىستان ۋالاياتىنىڭ گازەتى» 1870 جىلى تاشكەنت قالاسىندا جارىققا شىقتى. اتالمىش گازەت «تۋركەستانسكيە ۆەدوموستي» گازەتىنە قوسىمشا رەتىندە، ايىنا 4 ...
-
اقىن تۋرالى ءسوز ايتۋ، ماقالا جازۋ مەن ءۇشىن وتە قيىن. ويتكەنى اقىن — پوەزيا. ال پوەزيا — قۇپيا تىلسىمدارىنا مىڭ باتىرىپ، مىڭ شىعاراتىن داۋىل كۇنگى تەڭىزدەي قۇدىرەتتى الەم. ول الەمنىڭ سۇل...
