InfoHub Logo

ماڭعىستاۋ وبلىسى جاڭاوزەن قالاسى
№18 «مەرەكە» بوبەكجايىنىڭ ديرەكتورى
وجاحايەۆا ايتبيبي باكەنوۆنا        

جاقسى مىنەز بەن اقىل كۇشى بىرىكسە – بۇلار ادامگەرشىلىك قاسيەتتەر.
ىبىراي التىنسارين

 

قازاق حالقى اتا-بابامىزدىڭ بايتاق جەرىن تۇمسىقتىعا شوقىتتىرماي، قاناتتىعا قاقتىرماي ۇستاپ، ۇرپاققا امان-ساۋ جەتكىزۋىنىڭ ءوزى بەسىكتەگى نارەستەنى ادامگەرشىلىككە عانا ەمەس، وتانسۇيگىشتىككە، ەلىن، جەرىن قورعاۋعا تاربيەلەنۋىنىڭ نەگىزگى دايەگى بولىپ تابىلادى.

بۇگىنگى تاڭدا رۋحاني باستاۋلار مەن يمانسىزدىق اراسىندا جانكەشتى كۇرەس ءجۇرىپ جاتقانىن ەشكىمدە شىندىققا جاناسپايدى دەپ ايتا المايدى. جاندارى نازىك بالالاردى ادامزاتقا جات قۇبىلىستاردان قورعاپ، ولاردىڭ بويىنا ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى سىڭىرە وتىرىپ، رۋحاني-ادامگەرشىلىككە، ۇلتجاندىلىققا  باۋلۋعا بار كۇشىمىزدى جۇمساۋىمىز قاجەت-دەپ ويلايمىن.

تاربيە-بالانىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىگىنەن،ۇلتجاندىلىعىنان  باستاۋ الادى. ءبىراق، قازىرگى اتا-انالار بالالاردىڭ رۋحاني دامۋىنا مۇمكىندىك بەرمەي، ەرتە جاستان ينتەللەكتىك دامىتۋعا باسىمدىراق كوڭىل ءبولىپ ءجۇر. ولارعا بالاسىنىڭ ءارىپ تانىپ، اعىلشىن تىلىندە سويلەۋى ماڭىزدى بولىپ تۇر. وي-ورەنى قۋىپ ءجۇرىپ، كىشكەنتاي ادامنىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك دامۋى تاسادا قالىپ جاتىر. وسىنداي كەلەڭسىزدىكتىڭ الدىن - الۋ ماقساتىندا №18 «مەرەكە» بوبەكجاي-باقشاسى جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن ءبىرتۇتاس پەداگوگيكالىق پروسەسس قۇرۋ ارقىلى مەكتەپ جاسىنا  دەيىنگى بالانىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك جانە پاتريوتتىق دامۋىنا قولايلى جاعداي جاساپ، مىناداي باعىتتاردا وقۋ-تاربيە جۇمىستارىن جۇرگىزىپ وتىر. 

1. كۇندەلىكتى ومىردە ادامي قاسيەتتىڭ ەلەمەنتتەرىن ورىندى قولدانۋ بارىسىندا بالا بويىنا جان بايلىعىن دارىتۋ؛

2. بەس ءبىلىم بەرۋ سالالارى بويىنشا وتكىزىلەتىن وقۋ قىزمەتتەرىندە جانە ودان تىس كەزدە دە ادىس-تاسىلدەردى ۇتىمدى قولدانىپ،بالانى رۋحاني- ادامگەرشىلىككە جانە ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ؛

3. بالانى رۋحاني-ادامگەرشىلىككە جانە ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ  ماقساتىندا، اتا - انالاردى بالاباقشا ومىرىنە ارالاستىرۋ ارقىلى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ.

بالا بويىنا جان بايلىعىن دارىتۋ ماقساتىندا الدىمەن ولاردى «سالەمەتسىز بە؟»، «ساۋ بولىڭىز!»، «راحمەت»، «كەشىرەرسىز»،ورىس تىلىندە «زدراۆستۆۋيتە»، «دوسۆيدانيا»، «سپاسيبو!»، «پوجالۋيستا»،اعىلشىن تىلىندە «Hello!»، «Good-bye!»، «Thank you!»، «Please!»  دەگەن سياقتى ادەمى سوزدەردى ايتۋعا داعدىلاندىرىپ، مادەنيەتتىلىككە باۋليمىز. كۇندەلىكتى وقۋ قىزمەتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ گيمنىن ورىنداۋمەن باستاۋدى جۇيەلى جۇرگىزۋ ارقىلى بالا بويىندا ءوز انا تىلىنە، ءوز وتانىنا دەگەن ماقتانىش سەزىمى قالىپتاساتىنىن اڭعاردىق.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە مەن وقىتۋدىڭ مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى ستاندارتىنا سايكەس بەس ءبىلىم بەرۋ سالاسىن قامتي وتىرىپ، بالاعا جان-جاقتى تاربيە مەن ءبىلىم بەرەمىز. كوممۋنيكاسيا سالاسىنا جاتاتىن وقۋ قىزمەتتەرى ارقىلى بالا بويىندا ادامي قۇندىلىقتاردى، ياعني قايىرىمدىلىق، كىشىپەيىلدىلىك، دوستىق سياقتى ادەمى قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋعا بولادى. مىسالى، «قوشاقاننىڭ تۋعان كۇنى» اتتى اعىلشىن تىلىنەن وتكەن وقۋ قىزمەتى تەك ءۇش ءتىلدى مەڭگەرتىپ قانا قويماي، باۋىرمالدىلىققا، سىيلاستىققا تاربيەلەيتىنىنە كوزىمىز جەتتى.

بوبەكتەر ءوزىنىڭ دامۋىنا قاجەتتى نارسەنىڭ ءبارىن دە ەرتەگىدەن الاتىنى بارشامىزعا ايان. قازاقتىڭ ۇلتىق ەرتەگىلەرىن ينتەربەلسەندى تاقتا،تەلەديدار، كورنەكى قۇرالدار ارقىلى مازمۇنىمەن تانىستىرا وتىرىپ، جامان مەن جاقسىنى، قايىرىمدىلىق پەن قاتىگەزدىكتى اجىراتۋعا، ەرتەگى كەيىپكەرلەرىنىڭ جاعىمدى مىنەز-قۇلىقتارىن بالا بويىنا ءسىڭىرىپ، جاماندىقتان اۋلاق بولۋعا تاربيەلەيمىز.

«تانىم» سالاسى بويىنشا وتكىزىلەتىن وقۋ قىزمەتتەرىندە دە بالا بويىنا ادامگەرشىلىك قۇندىلىعىمىزدى قۇيۋعا بولادى. جاراتىلىستانۋ بويىنشا ءوز ەلىنە، جەرىنە ماقتان سەزىمىن تاربيەلەۋ ماقساتىندا ينتەربەلسەندى تاقتا ارقىلى ەلوردامىز استانا، قازىرگى نۇر-سۇلتان، قازاقستاننىڭ جۇرەگى - الماتى جانە تاعى باسقا قالالارىنا ساياحات ۇيىمداستىردىق. ساياحات بارىسىندا بالانىڭ دۇنيەتانىمى كەڭىپ، رۋحاني  ازىق الادى. سونىمەن قاتار،ماڭعىستاۋ ولكەسى،جاڭاوزەن قالاسىنداعى ءۇستىرت  قورىعى، كىتاپحانا، مەشىت، مۇراجاي سياقتى ادەمى جەرلەرىنە،  مادەني كەشەندەرىنە ساياحات ۇيىمداستىرىپ، ءوز تۋعان، وسكەن جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدەرى ويانعانىن بايقادىق.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنىنە وراي، «ءانشى بالاپان»، «سۇيكىمدى ءبۇلدىرشىن»، «ءححى عاسىر كوشباسشىسى» سياقتى بايقاۋلار، «تاۋەلسىزدىك - ەل تىرەگى»، «تاۋەلسىز ەلدىڭ باقىتتى ۇرپاعى» اتتى ەرتەڭگىلىكتەر وتكىزىلىپ، تاربيەلەنۋشىلەر ءوز وتانىن ءسۇيۋ، قاستەرلەۋ، ەلدىك بەلگىلەرىن ارداقتاۋ سىندى ۇعىمداردى ءسىڭىرىپ، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەنەدى. وسى ماقساتتا 7 مامىر - قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى جانە 9 مامىر -  ۇلى جەڭىس كۇندەرىنە وراي ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىمەن، قالاداعى اسكەري بولىمشەنىڭ جاۋىنگەرلەرىمەن كەزدەسۋ، «ارداگەرلەر»  اللەياسى، «ماڭگىلىك  الاۋ» جانە اسكەري بولىمشەسىنە ساياحاتتار ۇيىمداستىرىلىپ، ۇلىلار ەرلىگىنە قۇرمەت كورسەتۋ جۇمىستارى تۇراقتى جولعا  قويىلعان.

سونىمەن قاتار، «ۇلتتىق ناقىشتا جاسالعان قۇرالداردى، ەلەمەنتتەردى قولدانۋ ارقىلى قۇندىلىقتارىمىزدى بالا بويىنا قۇيۋ جولدارى» اتتى اۆتورلىق باعدارلامام اياسىندا دا تاربيە جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى جاڭاوزەن قالاسىندا العاش انا تىلىندە ءتالىم بەرەتىن باقشانى اشقان كەزدەن باستاپ، اتادان قالعان اسىل مۇرانى دارىپتەۋ ماقساتىندا كوپتەگەن جۇمىستار ۇيىمداستىرىپ، ساباق وتكىزگەن پەداگوگتار ۇلكەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزگەن. اتاپ ايتسام، بالالار ۇلتتىق بەلبەۋ، قامشى، اسىقتار، كيىز ءۇي باۋلارىمەن جالپى دامىتۋشى جاتتىعۋلار، ءيىناعاشتىڭ استىمەن ءتورت تاعانداپ، جۇرەمەن ءجۇرىپ، ەڭبەكتەۋ، قۇراق كورپەشە، اسىقتاردىڭ اراسىمەن يرەلەڭدەپ جۇگىرىپ، قوساياقتاپ سەكىرۋ سياقتى نەگىزگى قيمىلدار ورىنداۋ ارقىلى دەنە شىنىقتىرۋ وقۋ قىزمەتتەرىندە ۇلتتىق ەلەمەنتتەردى پايدالانۋعا بولادى. باقشامىزدىڭ وزات تاربيەشىسى اينابات جەگەنبايەۆا وسى ءادىس- تاسىلدەردى قولدانا وتىرىپ، وتكىزگەن وقۋ قىزمەتىمەن قالالىق «ۇزدىك دەسانت ساباق - 2014»، «ۇزدىك دەنە شىنىقتىرۋ ساباعى – 2017» بايقاۋلارىنا قاتىسىپ، ءى ورىندى يەلەندى. ماتەماتيكا سەنسوريكا وقۋ قىزمەتتەرىندە ۇمىت بولىپ بارا جاتقان، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدىڭ اتىن اتاتىپ ساناۋ، ءتۇسىن، ءتۇرىن اجىراتۋ دەگەن سياقتى ۇعىمداردى مەڭگەرتەمىز. مىسالى، كيىز ءۇيدىڭ شاڭىراعى – دوڭگەلەككە، سىقىرلاۋىق، تەكەمەت، تۇسكيىز، كەبەجە، قورجىنداردىڭ – تىكتورتبۇرىشقا ۇقسايتىنىن ءتۇسىندىرىپ، سەرگىتۋ ساتتەرىندە ءجۇندى ءتۇتىپ، ونى ساباۋمەن ساباپ، ۇرشىقپەن ءيىرىپ، ورمەكپەن الا تەرۋ توقۋ ساتتەرىن بەينەلەپ، ونى اندەتە ايتۋ ارقىلى بالا كۇندەلىكتى قولدانىستا جوق نارسەلەردى ەسىندە ساقتايدى، ءوز ۇلتىنىڭ ادەمى دۇنيەسىن ماقتان ەتۋ سەزىمى قالىپتاسادى. بالاباقشانىڭ ۇلگىلى تاربيەشىسى الماگۇل بالاباتىروۆا بۇل تەحنولوگيانى ءوز ىسىندە ۇتىمدى پايدالانا وتىرىپ، ناتيجەسىندە قالالىق «ۇزدىك پانورامالىق ساباق – 2018» بايقاۋىندا وقۋ قىزمەتىن كورسەتىپ، ءى ورىن يەلەندى.

ۇلتتىق اسىل قاسيەتتەردى، اقىل-پاراساتتى جاس ۇرپاققا ومىرلىك ازىق ەتۋ ماقساتىندا بوبەكجاي-باقشامىزدا «اجەنىڭ ءسوزى - اسىلدىڭ  كوزى»،  «كىشكەنتاي ارۋ، كىشكەنتاي سۇلتان، ناۋرىز تويىندا ايتىس ونەرى، تۇساۋ كەسۋ، بەسىككە سالۋ، باتا بەرۋ راسىمدەرىن ساحنالاندىرۋ تۇرىندە  كورسەتىپ، قازاقتىڭ ۇلتتىق سالت-داستۇرلەرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەيمىز. حالقىمىزدا «بالانى - جاستان» دەگەن دانالىق ءسوز بار. سوندىقتان  تاربيەنىڭ تال بەسىكتەن باستالاتىنىن ەسكەرسەك، اتا-بابادان كەلە جاتقان ءداستۇردى ءوزىمىز تۇپكىلىكتى ءتۇسىنىپ، بالالارىمىزعا سول تاربيەنىڭ ءنارىن  سىڭىرە بىلسەك، بۇل قازىرگى زاماندا بالا تاربيەسىنە قوسقان قوماقتى ۇلەسىمىز بولارى ءسوزسىز.

بالانىڭ شىعارماشىلىق سالاسى بويىنشا مۋزىكا، بەينەلەۋ ونەرى ارقىلى دا جان-جاقتى داميتىنى راس.

1 ناۋرىز - العىس ايتۋ، 8ناۋرىز - انالار  كۇندەرى  ەرتەڭگىلىكتەرىن وتكىزە وتىرىپ، ولاردىڭ وزدەرىن دۇنيەگە اكەلگەن اناسىنا راحمەت،  باۋىرلارىنىڭ، دوستارىنىڭ  جاساعان  يگى ىستەرىنە  العىس  ايتىپ، جۇرەگىن قۋانىش سەزىمى باۋرايتىنىن بايقاپ، مۇنداي شارالاردى كوپتەپ  جۇرگىزۋدى قولعا الدىق. 

«الەۋمەت» ءبىلىم بەرۋ سالاسى بويىنشا بالالاردى رۋحاني ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ «ءوزىن-وزى تانۋ»، «قورشاعان ورتامەن تانىسۋ»، «ەكولوگيا» وقۋ قىزمەتتەرى ارقىلى دا بەرىلەدى. ءار وقۋ قىزمەتى «ءوزىن-وزى تانۋ» ءپانىنىڭ ەلەمەنتى شاتتىق شەڭبەرىنەن باستالادى. مىسالى، بالالار بىر-بىرىنە «سەن ادەمىسىڭ!»، «سەن اقىلدىسىڭ!»، «سەن مىرزاسىڭ!» دەگەن تەڭەۋلەرمەن تىلەكتەرىن ءبىلدىرىپ، ولاردىڭ ساباققا  قىزىعۋشىلىقتارى ارتىپ، دوستىق قاتىناسى نىعايا ءتۇسىپ، ءوزىن باعالاۋ سەزىمى ارتادى. سەرۋەندە، ساياحاتتا دۇنيەتانىمى كەڭەيىپ، ولاردى جاقسى كورۋ، ءسۇيۋ سەزىمى كۇشەيەدى. مىسالى، جانۋارلاردى، وسىمدىكتەردى ايالاپ، ولارعا قامقورلىق جاساۋ ارقىلى ادامي قاسيەتتەرى قالىپتاسا باستايدى.

ەڭ الدىمەن بالا تاربيەسى وتباسىنان باستالادى. وتباسىندا بەرىلمەگەن تاربيەنى ءسابي باسقا جەردەن تابا المايدى. سوندىقتان  بالاباقشامىزدا ۇيىمداستىرىلاتىن ءاربىر شارا كەزىندە اتا-انالاردى مىندەتتى تۇردە بەلسەندىلىكپەن قاتىستىرۋ كۇندەلىكتى كۇن تارتىبىندە جولعا قويىلعان. ءبىلىم مەن تاربيە ەكى جاقتان بولعان كەزدە عانا ساپالى ناتيجە الارىمىز انىق. وسى ماقساتتا اتا-انالارمەن جۇمىس  جوسپارىنا سايكەس جينالىستار، دوڭگەلەك ۇستەلدەر، پىكىرتالاستار، ترەنينگتەر، اشىق ەسىك كۇندەرى، سايىستار وتكىزۋ ارقىلى جان-جاقتى  تاربيەنىڭ ناتيجەسىن كورىپ وتىرمىز.مىسالى،                            

"1 مامىر - قازاقستانداعى حالىقتار ىنتىماقتاستىعى» كۇنىنە وراي جۋىردا عانا «دوستىعىمىز جاراسقان!» اتتى فەستيۆال ۇيىمداستىرىلدى. شارانى وتكىزۋدەگى ماقساتىمىز - اتا-انامەن بالاباقشا اراسىنداعى تىعىز بايلانىستى ارتتىرۋ بولدى. بۇل فەستيۆالگە اتا-انالار  بالالارىمەن قاتىسىپ، قازاقستاندا مەكەندەيتىن ۇلت وكىلدەرىنىڭ ءتىلىن، ونەرىن، مادەنيەتىن دارىپتەپ، بالا بويىندا باسقا ۇلت وكىلدەرىنە دەگەن  سىيلاستىق سەزىمى تاربيەلەندى.

مەكەمەدە اتا-انالار جانىنان قۇرىلعان قامقورشىلىق كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ دە بالانى رۋحاني-ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدە قوسقان ۇلەسى مول. ولار جىلىنا 2 رەت «ايالى الاقان» اتتى قايىرىمدىلىق اكسياسىن ۇيىمداستىرىپ، از قامتىلعان وتباسى بالالارىنا سىيلىق تاراتۋدى ۇردىسكە اينالدىرعان. سونىمەن قاتار، ولار ءساۋىر ايىندا وتكىزىلگەن  «ءبىر تال كەسسەڭ، ون تال ەك» اتتى اكسياسىنا وراي بالاباقشا اۋلاسىن اباتتاندىرۋعا، كوگالداندىرۋعا دا بەلسەندىلىكپەن اتسالىستى.

ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ  تىرەگى – ءبىلىمدى ۇرپاق ەكەنى بارشامىزعا ءمالىم. سۋسىز، قۇرعاق، تاسا، كولەڭكە جەرگە ءدان ەكسەڭ ونبەيتىنى سياقتى، جاس  ۇرپاقتى تاربيەلەمەسەك وسپەيدى، ونبەيدى. سوندىقتان دا «مەنىڭ وتانىم - قازاقستان» دەپ ويلايتىن، جۇرەگى «ەلىم، جەرىم» دەپ سوعاتىن ازامات تاربيەلەۋ – ءبارىمىزدىڭ مىندەتىمىز - دەپ تۇسىنەمىن.

ۆ زاكليۋچەنيي دوكلادا يز سۆوەگو وپىتا رابوتى حوچۋ پوجەلات ۆسەم زدوروۆيا ي ۋسپەحوۆ ۆ رابوتە!

In conclusion I want to wish health and success for everyone!

ءوز ىس-تاجىريبەمنەن الىنعان قىسقاشا باياندامامدى اياقتاي وتىرىپ، بارشاڭىزعا دەنساۋلىق، ىستەرىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن!

---