ساكەن سەيفۋللين "اقساق كيىك"
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساكەن سەيفۋللين «اقساق كيىك»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: س. سەيفۋللين ءومىر جولى مەن شىعارماشىلىعىنا تەرەڭىرەك تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىگى: قوعام قايراتكەرىنىڭ ءومىرىن ۇمىتپاۋعا، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىنى ەركىن سويلەۋگە، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: س. سەيفۋللين پورترەتى، كىتاپتار جيناعى، كيىك
تۇرلەرىنىڭ سۋرەتى، كيىك جاۋلارىنىڭ سۋرەتى.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسى.
ءجۇز جاساعان الىپ اقىن ج. جابايەۆ.
«وي شاقىرۋ» ستراتەگياسى. تەستپەن جۇمىس
1. جامبىل كىم؟
ا) جازۋشى
ءا) عالىم
ب) جىر الىبى
ۆ) سۋرەتشى
2. اقىننىڭ ۇستازى؟
ا) بۇقار جىراۋ
ءا) شورتانباي
ب) مايلىقوجا
ۆ) ءسۇيىنباي
3. اقىننىڭ شىعارماسىن تاپ؟
ا) «قىسقى جولدا»، «ساعىندىم»
ءا) «دالادا»، «وتەگەن باتىر»
ب) «اتتاندىرۋ»، «اتانىڭ ءالديى»
ۆ) «وتەگەن باتىر»، «مەن كىم؟»
4. ايتىسقا تۇسكەن اقىندى كورسەت.
ا) ءالىمقۇل، قۇلمامبەت
ءا) سارى، شەرنياز
ب) ءالىمقۇل، مايلىقوجا
ۆ) شاشۋباي، دوسقوجا
5. جامبىلدىڭ اقىندىق اتاعى كىممەن ايتىسقاننان كەيىن شىعادى؟
ا) ءالىمقۇل
ءا) قۇلمامبەت
ب) مۇراتالى
ۆ) قاتاعان
«ەر ەسىمى - ەل ەسىندە» تاقىرىبىنا جازعان ەسسەلەرىن تىڭداۋ.
III. جاڭا ساباق.
5 ناتيجە
4 ويناپ ويلاۋ
3 جۇيەلى تانىستىق
2 تەرەڭ تانىستىق
1 باستاپقى تانىستىق
ولاي بولسا، جاڭا ساباعىمىزدى باستايىق. ساباعىمىزدى پيراميدا قۇرۋ ارقىلى وي - ءورىسىمىزدى وقۋدان ۇيرەنۋگە، ويناۋدان - ويلاۋعا، وسۋدەن جەتىلۋگە باعىتتايمىز.
پيراميدا 5 بولىمنەن تۇرادى. ءار بولىمدە بىرىگىپ جۇمىس جاسايمىز. تاپسىرمانى دۇرىس، ناقتى، تەز ورىنداساق، كەلەسى بولىمگە ءوتىپ، ورلەپ وتىرامىز.
1.«باستاپقى تانىستىق» كەزەڭى.
ا) بۇل كەزەڭدە اقىننىڭ ومىرىمەن تولىعىراق تانىسامىز.
حرونولوگيالىق كەستە
1894ج قاراعاندى وبلىسى، اقادىر اۋدانى، قاراشىلىك قىستاۋىندا دۇنيەگە كەلگەن
1905 - 1908ج نىلدىدەگى ورىس - قازاق مەكتەبىندە وقيدى.
1908 - 1910ج اقمولاداعى باستاۋىش پريحود مەكتەبىندە
1910 - 1913ج قالالىق ۋچيليششەدە
1913 - 1916ج ومبى سەمينارياسىنا قابىلدانادى
1916ج سىلەتى - بۇعىلى اۋىلىندا مەكتەپ اشىپ، مۇعالىمدىك قىزمەت اتقاردى
1917ج اقمولاعا قونىس اۋداردى.«اسىعىپ تەز اتتاندىق»،«كەل جىگىتتەر» ولەڭدەرىن جازادى.
1918ج 4 ماۋسىمدا تۇتقىنعا ءتۇسىپ، اتامان اننەنكوۆتىڭ ازاپ ۆاگونىندا قيىندىقتار كەشەدى.
1919ج 3 ساۋىردە قاشىپ شىعادى.
1922ج «اساۋ تۇلپار» ولەڭدەر جيناعى شىقتى.
1926ج گۇلباھرام باتىربەكقىزىنا ۇيلەنەدى.
1930ج ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن ماراپاتتالادى.
1937ج جالعان ساياسي جالامەن تۇتقىندالىپ، 1938ج اتۋ جازاسىنا ۇشىرايدى.
2. «تەرەڭ تانىستىق» كەزەڭى.
ا) بۇل كەزەڭدە «اقساق كيىك» ولەڭىن مانەرلەپ وقىپ، ماعىناسىن اشامىز.
ارقانىن بەتپاق دەگەن دالاسى بار،
بەتپاق ءشول ويلى - قىرلى پاناسى بار
سول شولدە ەل جوق، كۇن جوق ءوسىپ ونگەن
جاندىكتىڭ كيىك دەگەن بالاسى بار.
1. ارقانىڭ بەتپاق دالاسىنا گەوگرافيالىق كارتا ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
2. كيىكتىڭ دەنە تۇرقى 109 - 130سم، سالاعى 25 - 40كگ بولادى. كيىك جۇگىرگەندە جىلدامدىعى 70كم/ساع.
كيىكتىڭ ءتولى - قۇرالاي.
ونىڭ ءمۇيىزى، تەرىسى اسا باعالى.
وسىلاي ەتىپ، باسقا دا ولەڭ شۋماقتارىن تالدايمىز
3. «جۇيەلى تانىستىق» كەزەڭى.
ولەڭدى قۇرىلىسىنا تالداۋ.
1.«اقساق كيىك»
2. ولەڭ
3. 9 شۋماق
4. 36 تارماق
5. 3 بۋناق
6. 11 - 12 بۋىن
7. قارا ولەڭ ۇيقاسى
8. تەڭەۋ
قاپ - قارا ەكى كوزى مولدىرەگەن،
ادەمى ەكى تاناۋ جەلبىرەگەن.
ەلەڭدەپ جاس بالاشا جالتاڭدايدى،
جەل تۇرتكەن جۋساننان دا سەلدىرەگەن.
9. بىزگە بەيمالىم سوزدەر:
سەگىز كوشتىك - ۇزىندىق ولشەمى
تاڭى - جانۋاردىڭ سۇلۋ ءمۇسىنى
قوس - شاتىر، كۇركە
بەتەگە - ءشوپ اتاۋى
كيىك - اتالىق جانۋار
بوكەن - انالىق جانۋار
10. ولەڭ ادامنىڭ تابيعاتقا دەگەن قاتالدىعى، مەيرىمسىزدىگى.
4. «ويناپ ويلاۋ» كەزەڭى.
«بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى.
1. كيىك
2. سۇلۋ، قۇندى
3. مەكەندەيدى، جۇگىرەدى، جاۋتاڭدايدى
4. اق بوكەن - ساحارانىڭ بوتاگوزى
5. جانۋار
5. «ناتيجە» كەزەڭى.
وقۋشىلار وسى تاقىرىپتى جەتىك تۇسىنسەك «تابيعاتتى قورعاۋ - ءبىزدىڭ پارىزىمىز» تاقىرىبىنا ەسسە جازايىق.
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
1. كيىك تۋرالى جالپى ماعلۇمات
2. كيىك مۇيىزىنەن نە جاسالادى.
3. ادامدار كيىكتى نە ءۇشىن اتادى؟
VII. ۇيگە تاپسىرما:
«اقساق كيىك» ولەڭىن مانەرلەپ وقۋ، ءۇزىندى جاتتاۋ. وقيعاعا بايلانىستى سۋرەت سالۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: س. سەيفۋللين ءومىر جولى مەن شىعارماشىلىعىنا تەرەڭىرەك تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىگى: قوعام قايراتكەرىنىڭ ءومىرىن ۇمىتپاۋعا، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىنى ەركىن سويلەۋگە، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: س. سەيفۋللين پورترەتى، كىتاپتار جيناعى، كيىك
تۇرلەرىنىڭ سۋرەتى، كيىك جاۋلارىنىڭ سۋرەتى.
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسى.
ءجۇز جاساعان الىپ اقىن ج. جابايەۆ.
«وي شاقىرۋ» ستراتەگياسى. تەستپەن جۇمىس
1. جامبىل كىم؟
ا) جازۋشى
ءا) عالىم
ب) جىر الىبى
ۆ) سۋرەتشى
2. اقىننىڭ ۇستازى؟
ا) بۇقار جىراۋ
ءا) شورتانباي
ب) مايلىقوجا
ۆ) ءسۇيىنباي
3. اقىننىڭ شىعارماسىن تاپ؟
ا) «قىسقى جولدا»، «ساعىندىم»
ءا) «دالادا»، «وتەگەن باتىر»
ب) «اتتاندىرۋ»، «اتانىڭ ءالديى»
ۆ) «وتەگەن باتىر»، «مەن كىم؟»
4. ايتىسقا تۇسكەن اقىندى كورسەت.
ا) ءالىمقۇل، قۇلمامبەت
ءا) سارى، شەرنياز
ب) ءالىمقۇل، مايلىقوجا
ۆ) شاشۋباي، دوسقوجا
5. جامبىلدىڭ اقىندىق اتاعى كىممەن ايتىسقاننان كەيىن شىعادى؟
ا) ءالىمقۇل
ءا) قۇلمامبەت
ب) مۇراتالى
ۆ) قاتاعان
«ەر ەسىمى - ەل ەسىندە» تاقىرىبىنا جازعان ەسسەلەرىن تىڭداۋ.
III. جاڭا ساباق.
5 ناتيجە
4 ويناپ ويلاۋ
3 جۇيەلى تانىستىق
2 تەرەڭ تانىستىق
1 باستاپقى تانىستىق
ولاي بولسا، جاڭا ساباعىمىزدى باستايىق. ساباعىمىزدى پيراميدا قۇرۋ ارقىلى وي - ءورىسىمىزدى وقۋدان ۇيرەنۋگە، ويناۋدان - ويلاۋعا، وسۋدەن جەتىلۋگە باعىتتايمىز.
پيراميدا 5 بولىمنەن تۇرادى. ءار بولىمدە بىرىگىپ جۇمىس جاسايمىز. تاپسىرمانى دۇرىس، ناقتى، تەز ورىنداساق، كەلەسى بولىمگە ءوتىپ، ورلەپ وتىرامىز.
1.«باستاپقى تانىستىق» كەزەڭى.
ا) بۇل كەزەڭدە اقىننىڭ ومىرىمەن تولىعىراق تانىسامىز.
حرونولوگيالىق كەستە
1894ج قاراعاندى وبلىسى، اقادىر اۋدانى، قاراشىلىك قىستاۋىندا دۇنيەگە كەلگەن
1905 - 1908ج نىلدىدەگى ورىس - قازاق مەكتەبىندە وقيدى.
1908 - 1910ج اقمولاداعى باستاۋىش پريحود مەكتەبىندە
1910 - 1913ج قالالىق ۋچيليششەدە
1913 - 1916ج ومبى سەمينارياسىنا قابىلدانادى
1916ج سىلەتى - بۇعىلى اۋىلىندا مەكتەپ اشىپ، مۇعالىمدىك قىزمەت اتقاردى
1917ج اقمولاعا قونىس اۋداردى.«اسىعىپ تەز اتتاندىق»،«كەل جىگىتتەر» ولەڭدەرىن جازادى.
1918ج 4 ماۋسىمدا تۇتقىنعا ءتۇسىپ، اتامان اننەنكوۆتىڭ ازاپ ۆاگونىندا قيىندىقتار كەشەدى.
1919ج 3 ساۋىردە قاشىپ شىعادى.
1922ج «اساۋ تۇلپار» ولەڭدەر جيناعى شىقتى.
1926ج گۇلباھرام باتىربەكقىزىنا ۇيلەنەدى.
1930ج ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن ماراپاتتالادى.
1937ج جالعان ساياسي جالامەن تۇتقىندالىپ، 1938ج اتۋ جازاسىنا ۇشىرايدى.
2. «تەرەڭ تانىستىق» كەزەڭى.
ا) بۇل كەزەڭدە «اقساق كيىك» ولەڭىن مانەرلەپ وقىپ، ماعىناسىن اشامىز.
ارقانىن بەتپاق دەگەن دالاسى بار،
بەتپاق ءشول ويلى - قىرلى پاناسى بار
سول شولدە ەل جوق، كۇن جوق ءوسىپ ونگەن
جاندىكتىڭ كيىك دەگەن بالاسى بار.
1. ارقانىڭ بەتپاق دالاسىنا گەوگرافيالىق كارتا ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
2. كيىكتىڭ دەنە تۇرقى 109 - 130سم، سالاعى 25 - 40كگ بولادى. كيىك جۇگىرگەندە جىلدامدىعى 70كم/ساع.
كيىكتىڭ ءتولى - قۇرالاي.
ونىڭ ءمۇيىزى، تەرىسى اسا باعالى.
وسىلاي ەتىپ، باسقا دا ولەڭ شۋماقتارىن تالدايمىز
3. «جۇيەلى تانىستىق» كەزەڭى.
ولەڭدى قۇرىلىسىنا تالداۋ.
1.«اقساق كيىك»
2. ولەڭ
3. 9 شۋماق
4. 36 تارماق
5. 3 بۋناق
6. 11 - 12 بۋىن
7. قارا ولەڭ ۇيقاسى
8. تەڭەۋ
قاپ - قارا ەكى كوزى مولدىرەگەن،
ادەمى ەكى تاناۋ جەلبىرەگەن.
ەلەڭدەپ جاس بالاشا جالتاڭدايدى،
جەل تۇرتكەن جۋساننان دا سەلدىرەگەن.
9. بىزگە بەيمالىم سوزدەر:
سەگىز كوشتىك - ۇزىندىق ولشەمى
تاڭى - جانۋاردىڭ سۇلۋ ءمۇسىنى
قوس - شاتىر، كۇركە
بەتەگە - ءشوپ اتاۋى
كيىك - اتالىق جانۋار
بوكەن - انالىق جانۋار
10. ولەڭ ادامنىڭ تابيعاتقا دەگەن قاتالدىعى، مەيرىمسىزدىگى.
4. «ويناپ ويلاۋ» كەزەڭى.
«بەس جولدى ولەڭ» ءادىسى.
1. كيىك
2. سۇلۋ، قۇندى
3. مەكەندەيدى، جۇگىرەدى، جاۋتاڭدايدى
4. اق بوكەن - ساحارانىڭ بوتاگوزى
5. جانۋار
5. «ناتيجە» كەزەڭى.
وقۋشىلار وسى تاقىرىپتى جەتىك تۇسىنسەك «تابيعاتتى قورعاۋ - ءبىزدىڭ پارىزىمىز» تاقىرىبىنا ەسسە جازايىق.
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
1. كيىك تۋرالى جالپى ماعلۇمات
2. كيىك مۇيىزىنەن نە جاسالادى.
3. ادامدار كيىكتى نە ءۇشىن اتادى؟
VII. ۇيگە تاپسىرما:
«اقساق كيىك» ولەڭىن مانەرلەپ وقۋ، ءۇزىندى جاتتاۋ. وقيعاعا بايلانىستى سۋرەت سالۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تريگونومەتريالىق تەڭدەۋلەردى شەشۋ ادىستەرى
